Malarstwo angielskie Flashcards
(9 cards)
W XVIII wieku nastąpił rozwój malarstwa angielskiego.
W poprzednich epokach,
jeśli władcy potrzebowali wybitnego portrecisty, musieli zapraszać artystów z Europy kontynentalnej. Sytuacja polityczna Anglii i jej zaangażowanie w różne konflikty polityczne
i religijne nie sprzyjały rozwojowi rodzimej sztuki. Istotne przemiany zaistniały dopiero
ok. połowy XVIII stulecia. Niemałe znaczenie miała rozbudowa Londynu. Miasto stawało
się coraz bardziej atrakcyjnym miejscem dla arystokracji, a powstanie licznych rezydencji
wiązało się z zapotrzebowaniem na ich dekorację. W XVIII wieku wzrosło znaczenie klasy
średniej. Jej przedstawiciele chcieli mieć obrazy potwierdzające ich status majątkowy – były
to portrety oraz sceny conversation pieces (ang. ‘fragmenty rozmowy’) ukazujące kilka
osób zajętych dyskusją w wystawnych wnętrzach lub podczas spaceru na tle pejzażu. Do
Anglii zaczęła też docierać nowa moda na sztukę lżejszą, inspirowaną scenami fête galante
wypracowanymi przez Antoine’a Watteau. Malarstwo angielskie jednak tylko formalnie
nawiązywało do francuskiego. Nie zawierało elementów kokieterii ani erotyki i zamiast
hołdować hedonizmowi, niosło często treści dydaktyczne lub moralizatorskie
Dominującym gatunkiem w angielskim malarstwie stał się portret.
Malowano całe
rodziny, małżeństwa, mężczyzn, kobiety i dzieci. Powszechność zamówień wpłynęła na
wypracowanie indywidualnych cech tego gatunku. W odróżnieniu od portretów w kontynentalnej Europie pozy postaci były bardziej swobodne. Chętnie korzystano ze schematów
kompozycyjnych portretu reprezentacyjnego wypracowanych przez Antoona van Dycka.
Portretowani zwykle byli ukazani w całej postaci – en pied, w plenerze lub w salonie, podczas rozmowy albo oddawania się ulubionym sposobom spędzania wolnego czasu. Tłem
było często niebo o intensywnie błękitnym kolorze. Pojawiały się także pejzaże inspirowane malarstwem XVII-wiecznej Holandii oraz obrazami utrzymanymi w stylu baroku
klasycyzującego. Od francuskich odróżniała je ograniczona rola sztafażu. Powstawały
też sceny rodzajowe kryjące treści dydaktyczne.
William Hogarth
Twórczość Hogartha – malarza i grafika – skierowana była przede wszystkim do mieszczan
i to oni byli bohaterami jego obrazów, często bardzo krytycznych w wymowie. Artysta
wypracował indywidualny styl będący syntezą malarstwa portretowego oraz satyry spo-
łecznej, politycznej i obyczajowej o moralizatorskim przesłaniu. Do historii sztuki przeszedł
jako autor tworzonych od ok. 1730 roku cyklów obrazów i grafik, których bohaterami byli
ludzie zepsuci, leniwi i zdemoralizowani. Z właściwą sobie ironią krytykował społeczne
przywary i zwracał uwagę na niepewność ludzkiego losu. Jego niewielkie formatem prace
niosły przesłanie, że lekkomyślne i rozpustne życie może być przyczyną upadku. Był
znakomitym obserwatorem rzeczywistości, którą przedstawiał w krzywym zwierciadle.
Kompozycja jego dzieł nawiązywała do dekoracji teatralnych, często była zagęszczona,
a kadr wypełniał tłum postaci. Z cyklów Hogartha warto wymienić Karierę kurtyzany,
Karierę marnotrawcy oraz Modne małżeństwo. Treścią ostatniego jest ujęta w sześciu scenach
historia ożenku zrujnowanego szlachcica z młodą i bogatą mieszczanką. Hogarth wykazał się
też maestrią w malarstwie portretowym, które cechowała dogłębna analiza psychologiczna
postaci, czego przykładami są Sprzedawczyni krewetek i Portret Davida Garricka – aktora
i przedsiębiorcy teatralnego, namalowanego w roli króla Ryszarda III. W uznaniu zasług
artysta został mianowany nadwornym malarzem Jerzego II z dynastii hanowerskiej
William Hogarth Przy śniadaniu
Obraz jest drugim z cyklu
Modne małżeństwo. Cała seria
opowiada o losach małżeństwa
kontraktowego. Kierujący się
niezdrową ambicją mieszczanin
wydał córkę za syna lorda.
Młodych nie łączy uczucie,
więc oddają się wyłącznie
własnym przyjemnościom,
trwoniąc majątek. Małżonek
wraca o świcie do domu
po nocy spędzonej z kochanką.
Piesek (tradycyjny symbol
wierności) obwąchuje damski
czepek wystający z kieszeni
mężczyzny. Żona też
nie nudziła się tej nocy.
W salonie meble są w nieładzie,
a instrumenty muzyczne
porozrzucane. Każdy przedmiot
ma ukryte, symboliczne
znaczenie: dopowiada historię
lub też charakteryzuje postać,
np. wiszący nad kominkiem
obraz z Amorem odnosi się
do pozamałżeńskich romansów
małżonków. Widoczny po lewej
stronie poborca podatków
unosi rękę w geście oburzenia
zarówno rozrzutnością, jak
i niemoralnością panującymi
w odwiedzanym domu. Obraz
z 1743 roku namalowany
farbami olejnymi na płótnie
o wymiarach 91 x 70 cm
znajduje się w Galerii
Narodowej w Londynie
Joshua Reynolds Nelly O’Brien
Słynąca z urody ulubienica arystokracji angielskiej
była kilkakrotnie portretowana przez artystę.
Najsłynniejszy jej wizerunek znajduje się
w Wallace Collection w Londynie. Obraz zachwyca
niezwykłą harmonią kolorystyczną, umiejętnością
oddania materii przedmiotów, a także efektami
światłocieniowymi, zwłaszcza światłem odbitym
na twarzy i dekolcie modelki. Obraz został
namalowany w latach 1762–1764 farbami olejnymi
na płótnie o wymiarach 1,01 x 1,26 m.
Joshua Reynolds był znakomitym portrecistą.
Czerpał z tradycji malarstwa dawnego.
Idealizował postacie, dzięki czemu uważano, że malował w „wielkim stylu” i z „manierą
angielską”. Pochodził z zamożnej i utytułowanej rodziny. Odebrał staranne wykształcenie,
głównie z historii. Jego wiedza teoretyczna połączona z bardzo dobrym gustem wpłynęła na powstanie malarstwa łączącego elegancję, realizm i klasyczne reguły piękna, które przejawiały się np. w idealizacji modeli. Najchętniej portretował kobiety i dzieci. Najsłynniejsze
jego dzieła to: Nelly O’Brien, Portret pułkownika George’a K. H. Coussmakera, Lady
Cockburn i jej trzej starsi synowie. W układach kompozycyjnych, a zwłaszcza pozach
postaci, nawiązywał do dzieł barokowych. Reynolds
był także jednym z pierwszych członków Royal Society
of Arts i pierwszym przewodniczącym Królewskiej
Akademii Sztuk Pięknych w Londynie. Prowadził
wykłady z historii sztuki, które cieszyły się też popularnością. W uznaniu zasług Jerzy III nadał mu tytuł
szlachecki.
W dorobku Thomasa Gainsborough najważniejsze były dwa gatunki:
portret i pejzaż.
Malarz kształcił się początkowo u jednego z uczniów Antoine’a Watteau. W malarstwie
pejzażowym czerpał wzorce z dorobku Jacoba van Ruisdaela i Petera Paula Rubensa. Inspirując się spuścizną Antoona van Dycka, zaczął malować portrety na zamówienie klientów
z wyższych sfer. Założył – wspólnie z Joshuą Reynoldsem – Królewską Akademię Sztuk
Pięknych w Londynie, jednak początkowa przyjaźń i współpraca zmieniły się w rywalizację.
Twórczość Gainsborough została doceniona przez dwór królewski, gdzie artysta namalował
m.in. portrety Jerzego III i jego żony Charlotty.
Typowe dla artysty było połączenie realizmu z elegancją oraz ukazywanie smukłych
postaci stojących w swobodnych pozach. Twórczość Gainsborough cechowały: poetycka
wrażliwość, lekkie i swobodne uderzenia pędzla, delikatność modelowania i znakomicie
wystudiowana materia przedmiotów. Podziwiano go zwłaszcza za półprzezroczystość
materii malarskiej i delikatne barwy. Uchodził za znakomitego malarza zwierząt, które
towarzyszyły osobom portretowanym. Nawiązując do malarstwa francuskiego rokoka,
portretował postacie zazwyczaj na tle sentymentalnego pejzażu, ale starał się też oddawać
psychikę modeli. Obok portretów tworzył także conversation pieces. Mawiał, że portrety
maluje zawodowo, natomiast pejzaże dla przyjemności. Te ostatnie cechowały bogactwo
barw i sentymentalizm, dzięki czemu stały się inspiracją dla malarstwa romantycznego
w Anglii w XIX wieku. Do najważniejszych dzieł malarza należą: Portret małżonków
Andrews, Błękitny chłopiec, Poranny spacer.
Thomas Gainsborough
Portret małżonków Andrews
Obraz łączy conversation pieces
z angielskim pejzażem. Artysta
uwiecznił parę krótko po ślubie,
mimo to portretowani są smutni
i bladzi. Nie widać między
nimi szczególnego uczucia.
Przedstawienie jest dalekie od
portretu oficjalnego, ponieważ
postacie ujęto w swobodny
sposób. Para została ukazana
z lewej strony obrazu, podczas
gdy z prawej otwiera się widok
na jej posiadłości, co jest
demonstracją bogactwa. Suknia
Frances Andrews została
namalowana w pastelowych
barwach. Gainsborough zostawił
pusty fragment wokół jej dłoni,
przez co obraz uważany jest
za niedokończony. Robert
Andrews pozuje ze strzelbą
i w towarzystwie psa
myśliwskiego. Świadczyło to
o przynależności do najwyższej
klasy społecznej, gdyż w Anglii
tylko arystokracja mogła polować.
Pies symbolizuje też małżeńską
wierność, a dąb za Frances
– zarówno stabilność,
jak i zapowiedź drzewa
genealogicznego rodziny
Andrews. Dzieło z lat 1748–1749
namalowane farbami olejnymi
na płótnie o wymiarach
119 x 70 cm znajduje się w Galerii
Narodowej w Londynie.
Thomas Gainsborough Błękitny chłopiec
Obraz namalowany ok. 1770 roku farbami
olejnymi na płótnie o wymiarach 1,24 x 1,79 m
prawdopodobnie przedstawia Jonathana Buttalla,
nastoletniego syna przyjaciela malarza. Zarówno
strój młodzieńca, jak i jego swobodna poza
nawiązują do malarstwa Antoona van Dycka,
który wyznaczył kanony malarstwa portretowego
w Anglii w XVII wieku. Gainsborough obniżył linię
horyzontu, by zmonumentalizować postać chłopca.
Zastosował też dominantę barwną w postaci
świetlistego błękitu, czym podważył nie tylko teorię
barw Joshuy Reynoldsa, ale także tradycyjne zasady
perspektywy barwnej. Dzieło znajduje się w The
Huntington Museum of Art w San Marino w Stanach
Zjednoczonych.
