Malarstwo weneckie Flashcards
(11 cards)
Malarstwo włoskie XVIII wieku w pewnym stopniu zostało ukształtowane pod
wpływem malarstwa francuskiego. W Rzymie za sprawą Kościoła utrzymała się
sztuka bardziej konserwatywna i nawiązująca do tradycji.
Największe przemiany zaszły
w malarstwie na północy Włoch, a zwłaszcza w Wenecji. Artyści tworzący w tym regionie przejęli nową, jaśniejszą paletę barw, natomiast z uwagi na inną sytuację społeczną
i polityczną miasta – nie uprawiali gatunków charakterystycznych dla Francji. Szczególnego znaczenia nabrały freski. W dalszym ciągu malowano sceny mitologiczne,
ale nieco bardziej nasycone erotyką, kształtowane plamą barwną i malowane ja-
śniejszymi barwami. Wątki mitologiczne najchętniej podejmowali tacy artyści,
jak Sebastiano Ricci i Giovanni Battista Piazzetta. Obok tych gatunków w katolickiej
Wenecji powstawały sceny religijne, ale pozbawione dramatycznych gestów i silnych
kontrastów światłocieniowych, a także sceny rodzajowe, których odbiorcami byli mieszczanie weneccy. Popularne było też malarstwo portretowe. Najistotniejsze przemiany
zaznaczyły się w malarstwie pejzażowym. Pojawiły się weduty, najczęściej ukazujące
miasta w szerokich panoramach, z niewielkimi figurkami ludzkimi stanowiącymi sztafaż.
Na zainteresowanie wedutami wpływ miały podróże artystów i arystokratów z innych zakątków Europy, którzy chętnie kupowali widoki urokliwych miast włoskich, a zwłaszcza Wenecji.
Rosalba Giovanna Carriera
rozpropagowała technikę pastelu. Portrety u artystki zamawiali przedstawiciele, a przede wszystkim przedstawicielki, zamożnych rodzin. Wykonała
ona m.in. opisywany już portret króla Ludwika XV. Malarka przedstawiała swoich modeli
w bliskim kadrze, w popiersiu lub półpostacci, tak jakby nawiązywali kontakt wzrokowy
z patrzącym. Jej prace są utrzymane w jasnych, pastelowych barwach
Artystą o europejskiej renomie działającym na dworach w różnych krajach był Giovanni
Battista Tiepolo.
Operował on swobodnym duktem pędzla, co nadawało jego obrazom
dynamizm. Posługiwał się jasnymi, często nienasyconymi barwami w chłodnych, lekko
perłowych tonacjach. Uzyskiwał też efekt świetlistości, który dodawał lekkości malowanym
postaciom i przedmiotom. Tiepolo malował obrazy olejne, ale specjalizował się głównie
w malarstwie freskowym. W licznych kościołach oraz rezydencjach w Wenecji, Vicenzie,
Mediolanie, Bergamo, a także w Pałacu Królewskim w Madrycie oraz w pałacu biskupim w Würzburgu w Niemczech wykonywał na sklepieniach iluzjonistyczne freski, które
imitowały nieograniczone przestrzenie nieba. Ich tematyka była różnorodna. Malował
sceny religijne, mitologiczne oraz alegoryczne. W Madrycie namalował m.in. Apoteozę
Hiszpanii. Szczytowym osiągnięciem artysty była dekoracja pałacu arcybiskupiego
w Würzburgu, którą wykonał wraz z synami. Łączyła ona motywy historyczne,
mitologiczne i alegoryczne. Na plafonie klatki schodowej zaś namalował Alegorię Czterech
Kontynentów. Tiepolo zyskał sławę już za życia i uważany jest za czołową postać malarstwa
europejskiego XVIII wieku. W zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie
znajduje się jego obraz Zwiastowanie Najświętszej Pannie Marii.
Giovanni Battista
Tiepolo Apoteoza
Hiszpanii, fresk
w Pałacu Królewskim
w Madrycie
Artysta przybył do Madrytu
na zaproszenie króla
Hiszpanii Karola III,
żeby wykonać freski
w pałacu. W dekoracji
plafonu Sali Tronowej
przedstawił personifikacje
hiszpańskich prowincji.
Alegoryczne postacie
i antyczni bogowie zostali
ujęci w śmiałych skrótach
perspektywicznych.
Olbrzymi fresk
o wymiarach 10 x 27 m
cechują iluzjonizm oraz
jasne, pastelowe barwy.
Powstał on w 1762 roku,
kiedy artysta był
u szczytu sławy.
Giovanni Battista Tiepolo, fresk na klatce schodowej pałacu arcybiskupiego w Würzburgu
w Niemczech
Fresk powstał w latach 1752–1753. Zdobi sufit klatki schodowej o wymiarach 18 x 30 m, przez co jest
największy na świecie. Artysta namalował personifikacje czterech kontynentów: Europy, Azji, Afryki
i Ameryki (Australia i Antarktyda nie były wówczas znane, a obie Ameryki traktowano jako jeden
kontynent). Wśród dworzan Europy umieścił architekta rezydencji – Baltazara Neumanna, który
siedzi z psem – oraz autoportret w czapce i płaszczu, z synem u boku. Wrażenie przestrzenności
wzmagają triki iluzjonistyczne. Tiepolo przedstawił scenę panoramicznie, czyli w taki sposób,
że patrzący w górę widzi fresk ze wszystkich stron. Paleta barw jest typowa dla rokoka: róż, błękit,
biele, blade żółcienie neapolitańskie i delikatny wrzos.
Giovanni Antonio Canal zwany Canaletto
zasłynął malowaniem wedut, głównie na potrzeby turystów odwiedzających Wenecję,
np. obraz Bucentaur wraca na molo w Dniu Wniebowstąpienia po ceremonii zaślubin
z Adriatykiem. Posługiwał się camerą obscurą, która pozwoliła mu na prawidłowe usytuowanie
zabudowań w przestrzeni zgodnie z perspektywą linearną, a także iluzyjne oddanie
ich proporcji. Widoki miast ożywiał sztafażem figurek ludzkich w czasie pracy i rekreacji.
Przedstawiał głównie Wenecję, ale na 10 lat wyjechał do Anglii, gdzie malował zakątki
Londynu. Sprawnie posługiwał się szeroką gamą barwną – zestawienia błękitu
i piaskowych żółcieni ożywiał drobnymi plamkami karminu – oraz drobiazgowo oddawał
szczegóły. Do najbardziej znanych obrazów artysty należą: Canale Grande oraz Dzień
Wniebowstąpienia z widokiem na Pałac Dożów. Oprócz wedut malował także kaprysy
(wł. capriccio),. Canal był członkiem Akademii Sztuk Pięknych w Wenecji i nauczycielem
m.in. Francesca Guardiego i Bernarda Bellotta.
Giovanni Antonio Canal Bucentaur wraca na molo w Dniu Wniebowstąpienia po ceremonii
zaślubin z Adriatykiem
Obraz ukazuje coroczną uroczystość celebracji zaślubin Wenecji z Adriatykiem. Bucentaur
– galera należąca do dożów weneckich – wypływał wówczas w morze, a po powrocie cumował
przed Pałacem Dożów. Canaletto z precyzją uzyskaną dzięki zastosowaniu camery obscury ukazał
nie tylko pałac, ale też Bibliotekę św. Marka, kampanilę i fragment bazyliki św. Marka. Sztafaż
obrazu tworzą gondolierzy i pasażerowie łodzi. Artysta stworzył liczne wersje tego tematu. Obraz
namalowany ok. 1730 roku farbami olejnymi na płótnie o wymiarach 2,37 x 1,56 m znajduje się
w The Bowes Museum w Barnard Castle w Wielkiej Brytanii.
Artystą, który rozpoczął swoją twórczość od kopiowania obrazów Canala, ale w dojrza-
łym okresie twórczości wypracował indywidualny styl malarski, był Francesco Guardi.
Podobnie jak jego nauczyciel malował niewielkie weduty Wenecji oraz poetyckie kaprysy.
Jego styl był jednak bardziej malarski i wizyjny. Cechowała go rokokowa tendencja do szkicowości. Swobodnymi pociągnięciami pędzla ukazywał migotliwe miasto niemal kołyszące
się na wodzie. Chętnie malował nastrojowe zmierzchy, gdy światło prawie dematerializuje
architekturę. Wenecja na jego płótnach jest zamglona, niemal baśniowa, jak np. na obrazie Gondola na lagunie. Sztafaże figuralne często są zbudowane z kilku barwnych plamek,
co zapowiada technikę impresjonistów. W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie
znajduje się obraz Guardiego Schody Gigantów na dziedzińcu Pałacu Dożów.
Francesco Guardi Gondola na lagunie
Obraz przedstawia gondolę płynącą
o zmierzchu przez zamgloną wenecką lagunę.
W tle artysta w niewielkiej skali przedstawił
zabudowania nadbrzeża. Guardi posłużył się
ograniczoną paletą barw – przeważają szarości
i stalowe błękity. Z obrazu emanuje
atmosfera ciszy i melancholii. Interpretatorzy
dzieła podkreślali związek jego żałobnego
nastroju z muzyką Antonia Vivaldiego i Tomasa
Albinoniego oraz traktowali to jako poetycką
zapowiedź kresu Republiki Weneckiej. Obraz
namalowany ok. 1765 roku farbami olejnymi
na płótnie o wymiarach 42 x 31 cm znajduje się
w Muzeum Poldi Pezzoli (Museo Poldi Pezzoli)
w Mediolanie we Włoszech.
W Wenecji popularne były weduty ze sztafażem z drobniutkich figurek ludzkich.
Obrazy rokokowe służyły głównie dekoracji salonów, dlatego miały na ogół mniejsze formaty niż te, które tworzono w baroku.
Rosalba Giovanna Carriera Portret Ludwika XV
Wybitna wenecka pastelistka ok. 1720 roku sportretowała
nastoletniego Ludwika XV. Król nosi perukę à la lion,
charakterystyczną dla czasów jego poprzednika – Króla
Słońce, a jego pierś zdobi order, który ma legitymizować
władzę młodego monarchy. Dekoracyjność przedstawienia,
a także pewna lekkość, która zastąpiła powagę wizerunków
Hyacinthe’a Rigauda, są świadectwem gustu nowych
czasów. Dzieło namalowane farbami pastelowymi
na papierze o wymiarach 39 x 51 cm znajduje się w Galerii
Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie w Niemczech
