Öldrun Flashcards
Af hverju breytist BÞ aldraðra meira yfir daginn en yngri?
Aldurstengdar breytingar í beta-viðtæki
- ná ekki að kompensear með púsli svo þau kompensera með BÞ
Orsakir skerts homeostasis hjá eldri?
Baroreflex impairment
Diastolic dysfunction
Cardivascular disease
Afleiðingar skerts homeostasis hjá eldri?
Orthostatic hypotension Postprandial hypotension (e. máltíðir) Drug-induced hypotension
Timed up and go test. Hvað?
Standa upp og ganga 3 metra
Timed up and go test. Tímaviðmið.
> 14 sek: mikil hætta á falli
Delirium. Skilgreining.
Acute decline in attention and cognition.
Delirium minnisregla.
Drugs Electrolytes Lack of sleep Infections Reduced sensation Impaction Urinary retention Mischellanous MI, CHF, CNS
Lyf við delirium.
Haldol = dópamínblokki
Leponex / quitapine ef Parkinsons
Heilabilun skilgreining.
Minnisskerðing + amk 1 vitræn skerðing sem leiðir til starfrænnar eða félagslegrar truflunar
- aðrar vitrænar skerðingar: aphasia, apraxia, agnosia, disturbances in executive functioning
Confusion assessment method. Hvað og hvernig?
Þarf 1 og 2 og 3 eða 4.
- Bráð breyting á mental status og “fluctuating”
- Inattention (athyglisskortur)
- Disorganized thinking
- Breytt meðvitundarástand (ekki alert)
Spectrum of delirium (range fro and to)
Hypoactive til hyperactive
Að hvaða leyti er munur á delirium og dementiu?
Onset Duration Attention Consciousness Speech
Meingerð óráðs. Breytingar á hvaða boðefnum?
Cholinerg: skortur
- óráð tengt aukningu á andcholinergum lyfjum
Serótónin: ofgnótt / skortur
- brenglað hlutfall tryptophans og phenylalanín
Cytokín: aukin (IL-2, TNF)
- t.d. sjúklingar með krabbamein / sýkingar
Annað: GABA og dópamín truflanir
Hvað með sykursýki og óráð þarf að skoða?
Sulfonýlurea lyf valda hypoglycemiu
- taka þessi lyf út þá?
Hvenær eftir aðgerð er algengast að óráð komi fram?
Á 2. degi eftir aðgerð
Haldol. Skammar við óráði.
Mild einkenni:
- 0,25-0,5 po
- 0,125-0,25 iv/im
Alvarlegt óráð:
- 0,5-2 iv/im
Má gefa viðbótarskammta á 30 mín fresti PN
Gefa svo 1/2 af fyrsta sólarhringsskammti í nokkra daga sem viðhaldsmeðferð
Hversu stórt hlutfall > 70 ára / > 85 ára eru með heilabilun?
> 70 ára: 10% (20% með MCI)
> 85 ára: 30-45%
Mild Cognitive Impairment. Hvað?
Transition stage milli eðlilegs cognitive decline of aging og alvarlegri vandamála (alzheimer’s, dementiur)
- margir þróa með sér alzheimers eða aðrar dementiur. sumir stable. aðrir ganga til baka
Hvaða drasl er genetískt slæmt / gott í alzheimer’s pælingum?
Apolipoprotein E2 og E3 er betra
- að vera með Apolipoprotein E4 flýtir fyrir sjúkdómnum (eitthvað compenserað með líkamsrækt samt)
Familial alzheimer’s. Hvaða gen?
APP stökkbreytingar, trisomy 21
- beta-secretasi
PS1 og PS2 stökkbreytingar
- gamma-secretasi
Hver er munurinn á MMSE og klukkuprófinu?
MMSE: prófar afturheila (skilningur)
- alzheimers er afturheilasjd.
Klukkuprófið: prófar framheila (tjáning)
Minnisregla um vandamál tengd langvinnum sjúkdómum.
Social Law Economic Environmental Psychological
Einkenni þunglyndis. Minnisregla.
SIGE CAPS (4 + lækkað geðslag í 6 vikur) Sleep Interest Guilt Energy Concentration Apetite Psychomotor retardation Suicidal ideations
Helstu meingerðarflokkar sjúkdóma. Minnisregla.
VINDICATE Vascular Intoxication Neoplasm Degenerative Infection Congenital Autoimmune Trauma Endocrine/metabolic
