Smit Flashcards
1
Q
Efficacy bóluefna
A
(hlutfall veikra óbólusettra-hlutfall veikra bólusettra)/hlutfall veikra óbólusettra
- oftast um 95%
- nema fyrir inflúensu: 30-80%
2
Q
Hvaða baktería sem veldur heilahimnubólgu hefur mesta tilhneigingu til að ganga í faröldrum?
A
Meningokokkar
3
Q
Krónískur meningitis. Meinvaldar?
A
- berklar (berklar í MTK banvænt)
- sveppir
4
Q
Munur á bakt og sveppa meningitis.
A
klínísk birtingarmynd ólík bakt. mengingitis. Gerist mjög hægt, fólk reynir að aðlagast breytingunum og kvartar ekki mikið.
mjög lúmskt
5
Q
Lyf sem örsaka heilahimnubólga
A
sýklalyf
NSAID
Ig í æð
OKT3 (eitthvað sem er lítið notað nú en var að koma í veg fyrir höfnun við líffæraflutning)
6
Q
Helstu áhættuþættir bakt. meningitis?
A
Engir 61% Ónæmisbæling 10% Fíkniefnaneysla 7% Lungnabólga 6% Höfuðáverki 4% Sykursýki 4%
7
Q
Hvað er merkilegt við Listeriu?
A
Getur fjölgað sér við 4 gráður C. Þeas getur fjölgað sér í matvælum í ísskáp.
8
Q
Helstu veirur í mænuvökva í heilahimnubólgu?
A
Enteroveirur langmest (85) HSV-1,-2 (22) VZV (17) CMV (1) JC (1)
9
Q
Meðferð bakteríuheilahimnubólgu. Empiric.
A
Ceftriaxone (rocephalin) 2gx2
+ Ampicillin ef < 3mán og > 60 ára eða ónæmisbæling
Ef trauma, aðgerð, VP shunt
Vancomycin + ceftazidim
10
Q
Hvað er ceftazidim?
A
3rd generation cephalosporin (beta-laktam)
+ Anti-pseudomonal virkni
11
Q
Heilahimnubólga. Meðferð. S. pneumoniae.
A
Penicillin 4MU x6 Ef ónæmi: - Ceftriaxone 2g x2 Ef ónæmi: - Vancomycin 15mg/kg x6
12
Q
Heilahimnubólga. Meðferð. N. meningitidis.
A
Penicillin 4MU x6
13
Q
Heilahimnubólga. Meðferð. L. monocytogenes:
A
Pen/Ampi 2g x2
+ etv AG.
14
Q
Heilahimnubólga. Meðferð. Enterobacteriaceae.
A
Cefotax/Ceftriax/Ceftaz
+ etv AG.
15
Q
Heilahimnubólga. Meðferð. Pseudomonas.
A
Ceftazidime + AG.
16
Q
Heilahimnubólga. Meðferðarlengd eftir bakteríum.
A
Pneumokokkar: 10-14 d Meningokokkar: 5-7 d Listeria: 14-21 d Enterobakteríur: 21 d Pseudomonas: 21 d (eða lengur)
17
Q
Heilahimnubólga. Sterameðferð.
A
Börn > 2ja: Dexamethason dregur út heyrnartapi og neurologiskum skaða.
- mestur ávinningur ef Hib.
Fullorðnir: ávinningur í bæði pneumo- og meningokokkum ef gefið rétt fyrir eða með sýklalyfjagjöf.
18
Q
Veirur sem valda heilabólgu.
A
Togaviridae - eastern, vestern equine Flaviviridae - west nile Adenovirus Orthomyxoviridae Picornaviridae - polio, coxsachie, ECHO Herpesviridae - HSV1,2, EBV, VZV, CMV
19
Q
Postinfectious viral encephalitis.
A
VZV Hettusótt Mislingar Rauðir hundar Influenza A og B
20
Q
HAP (spítalalungnabólga). Orsakir.
A
Gram-neikvæðir stafir: Pseudomonas, E. coli, Klebsiella pneumoniae, Acinetobacter.
S. Aureus (MÓSA) fer fjölgandi.
Polymicrobial (sérstaklega í ARDS).
Anaerobar sjaldgæft. Hugsanlega ef aspiration.
21
Q
ESBL. Hvað?
A
ESBL myndandi Gram-neikvæðir stafir
- klebsiella, serratia, enterobacter.
22
Q
Ef ræktun úr lungnabólgu er neikvæð eftir 72 klst hver er þá líkleg orsök?
A
Legionella eða veirusýking.
23
Q
Besta leið til að mæla hita?
A
Lungnaslagæð (PA leggur).
24
Q
Blóðugur niðurgangur á GG.
A
Ekki C. difficile.
Íhuga Klebsiella oxytoxa.
25
Greining berkla. Próf.
Mantoux próf (TST, PPD)
Quantiferion próf (interferon-gamma).
Ef grunur um virka berkla:
Ziehl-Nielsen litun á sputum, þvagi.
PCR.
26
Mantoux vs. Quantiferion.
```
Mantoux:
- húðpróf
- niðurstaða e. 48-72 klst
- fals-jákvæð etv ef BCG eða NTB
Quantiferon:
- blóðpróf
- niðurstaða e. 24 klst
- BCG eða NTM hefur ekki áhrif
```
27
Pneumonia. Orsakir.
```
Pneumokokkar 30-50%
Haemophilus influenzae 5-10%
Moraxella catarrhalis ?%
S. aureus 1-4%
Legionella pneumophila 2-8%
Mycoplasma pneumoniae 5-25%
Chlamydia pneumoniae 2-5%
Veirur 11%
```
28
Pneumonia. Algengustu orsakir?
```
Pneumokokkar.
Mycoplasma pneumoniae.
Influenza A.
Haemophilus.
S. aureus.
M. catarrhalis.
RSV.
Rhinoveirur.
```
29
Ný greiningarpróf fyrir pneumoniu.
PCR: ódæmigerðar bakteríur (Chlamydia, Mycoplasma, Legionella, Influenza, öndunarfæraveirur).
Mótefnavakaleit í þvagi: Pneumokokkar, Legionella.
30
CURB-65
```
Krítería sem notuð er til að meta líkur á mortality í CAP og öðrum sýkingum.
C - confusion of new onset.
U - blood urea nitrogen >7 mmol/L.
R - restipartory rate >30/mín.
B - blood pressure <60 mmHg í diastolu.
65 - eldri en 65 ára.
```
- lungnabólga er alvarleg ef 2+ skilyrði uppfyllt.
31
Lífhimnubólga skiptist í:
Primer
Secunder
Tengda kviðskilun (CAPD-associated)
32
Primer peritonitis. Áhættuþættir.
```
Skorpulifur m. ascites.
Lifrarbólga.
Hjartabilun.
Nephrotic heilkenni.
Meinvörp.
Lupus.
Lymphoedema.
```
33
Secunder peritonitis.
Sýkingin vegna rofs á slímhúð í meltingarvegi eða þvagfærum.
| - t.d. magasár, trauma, sár í görnum, diverticulitis, PID, abscess rof, VP-shunt.
34
Peritonitis vegna skorpulifrar. Hvaða bakt? Önnur einkenni?
Þarmaflóra í 70%
- E. coli, Klebsiella, Pneumokokkar, Enterococcus faecalis.
Sjaldgæft að séu anaerobar.
- önnur einkenni: variceal blæðing, encephalopathy.
35
Secunder peritonitis. Hvaða bakt?
Mest anaerobar 1000:1.
36
Peritonitis. Einkenni.
```
Hiti
Kviðverkir
Ógleði/uppköst
Niðurgangur
Dreifð eymsli í kvið
Sleppieymsli
Lítil/engin garnahljóð
```
37
Laparocentesis. Hvað?
Ástunga á kvið.
38
Lífhimnubólga við kviðskilun. Almennt.
Tíðni: 1/ári
S. aureus eykur hættu.
Hypertonískur skilunarvökvi eykur hættu á transmural migration sýkla.
- lægri þéttni IgG og complements í vökva.
39
Lífhimnubólga við kviðskilun. Hvaða bakt.
```
Gram-jákvæðir stafir 60-80%
- S. epidermidis, S. aureus, Streptococcar.
Gram-neikvæðir stafir 15-30%
- E. coli, Klebsiella, Enterobacter.
Aðrir - 5-10%
- Sveppir, anaerobar, Mycobacteriae.
```
40
Lífhimnubólga við kviðskilun. Meðferð.
Empírísk meðferð:
Vancomycin eða gentamicin intraperitonealt
- sett í kviðskilunarvökva og látinn vera í amk 6 klst.
Svo bara rækta og finna útúr þessu.
Ef endurteknar sýkingar þarf að fjarlægja legg.
Dánartíðni <1%.
41
Kýli í lifur. Orsakir.
```
Bakteríusýking:
- Streptococcus milleri, Gram-neikvæðir stafir, blandað.
Sníkjudýr:
- Entamoeba histolytica.
Sveppir.
```
42
Amöbusýkingar. Hvað, hvernig, meðferð?
Borðar þroskaða cystu. 3 getur gerst:
A - non-invasive colonization í meltingarvegi.
B - intestinal disease.
C - extra-intestinal disease: lifur, lungu, heili.
Meðferð: Metronidazole og iodoquinol.
43
Sýklasótt skilgreiningar/stigun.
Sepsis: SIRS + merki um sýkingu
Severe sepsis: sepsis + organ failure + hypoperfusion + hypotension (systolic BP <90mmHg eða 40mmHg lækkun)
Septic shock: severe sepsis þrátt fyrir fullnægjandi vökvameðferð
44
Systemic inflammatory response syndrome (SIRS).
Bólgusvörun líkamans af ýmsum orsökum.
| - hiti >38 eða 20/mín eða PaCO2 10% óþroskuð HBK (stafir)
45
Bráðameðferð sepsis.
Early goal directed therapy fyrstu 6 klst.
- CVP 8-12mmHg
- MAP >65mmHg
- þvagútskilnaður >0,5mL/kg/klst
- súrefnismettun [SvO2] >70% úr superior vena cava eða blönduðu bláæðablóði
46
Vökvameðferð í sepsis.
Ringer acetate líklega best.
47
Meðferð í sepsis.
Vökvi.
Æðaherpandi lyf (ef ófullnægjandi svörun við vökva)
- Noradrenalín
Sterar?
- ef sjúklingur í septic shock þrátt fyrir vökva og æðaherpandi lyf má gefa stera (hydrocortisone)
48
Vancomycin.
Gram-jákvæðar bakt.
Skin infections, bloodstream infections, endocarditis, bone and joint infections, and meningitis infections caused by methicillin-resistant S. aureus.
C. difficile: gefa oralt.
49
Guillain–Barré syndrome.
Is a medical condition in which there is a rapid-onset weakness of the limbs as a result of an acute polyneuropathy, a disorder affecting the peripheral nervous system.
Oftast í kjölfar sýkinga. Getur verið e. inflúensu.
50
Amantadín og rimantadín.
Tricyclísk amín.
Virka gegn inflúensu A. Ekki B/C.
Hemja M2 prótein = jónagöng sem gegna hlutverki við samruna veiru og hýsilfr.
Meðferð þarf að hefja fljótt til að virki.
Getur valdið ónæmi.
Amantadín líka notað í Parkinsons.
51
Zanamivir.
Virkar gegn inflúensu A og B.
NA-hemill.
-> veiran getur ekki losnað frá sýktri fr.
Úðaform.
52
Oseltamivir.
NA-hemill.
Gefið um munn.
Ónæmi er vandamál.
= Tamiflu.
53
Reiter's syndrome.
```
Reactive arthritis.
Triad:
- Bólga í <5 stórum liðum.
- Conjunctivitis/uveitis.
- Urethritis/cervicitis.
Oft í kjölfar sýkinga, t.d. Salmonella, Shigella, Campylobacter, Chlamydia trachomatis, Neisseria gonorrhea.
```
54
Neutropenia (hvítkornafæð). Skilgreining.
Absolute neutrophil count (ANC) <1000/mm3 sem stefnir undir 500.
55
Algengustu sýkingarstaðir sjúklinga með neutropeniu.
```
Munnur/kok.
Öndunarfæri.
Húð, mjúkvefir, línur.
Þvagfæri.
Perianalt.
```
56
Hvaða ónæmisbældu sjúklingar eiga í mestri hættu á sýkingu með CMV?
Transplant sjkl.
57
Gram-jákvæðir kokkar.
Staphylococcus.
| Streptococcus.
58
Gram-jákvæðir stafir.
Corynebacterium.
Clostridium.
Listeria.
Bacillus.
59
Gram-neikvæðir kokkar.
Neisseria.
60
Gram-neikvæðir kokkobacilli.
```
Haemophilus.
Bordatella.
Brucella.
Legionella.
Pasturella.
```
61
Gram-neikvæðir stafir.
```
Klebsiella.
E. coli.
Enterobacter.
Pseudomonas.
Bacterioides.
Serratia.
Yersinia.
Helicobacter.
Campylobacter.
Salmonella.
Shigella.
```
62
Endocarditis. Algengiröð lokanna.
1. Míturloka.
2. Aortaloka.
3. Tricuspid.
4. Pulmonary.
63
Endocarditis. Meingerð.
Skemmd á æðaþeli
- > storkumyndun + blóðflöguviðloðun
- > hjartaþelsfr. tjá beta1-integrin
- > beta1-integrin bindur fibronectín
- > bakteríur bindast við fibronectín (S. aureus)
64
Endocarditis. Teikn.
Janeway lesion = microembolíur í húð.
Blæðingar í augnslímhúð.
Heilablæðingar og drep.
Oslers hnútar = aumar, immune complex útfellingar í húð.
Roth blettir = immune complexar í augnbotnum.
65
Duke greiningarskilmerki. Hver eru þau?
Major
- jákvæðar blóðræktanir, fleiri en 1.
- merki um sýkingu í hjartaþeli: lokuleki/ómskoðun.
Minor
- sjkl. í áhættuhóp.
- hiti >38°C
- æðasjúkdómar
- ónæmisfr.legar breytingar (Osler, Roth, GN ofl.).
- ræktanir (sem ekki uppfylla meiri háttar skilmerki).
66
Hvenær er örugg greining m.v. Duke greiningarskilmerki?
2 major.
1 major, 3 minor.
5 minor.
67
Hvaða sýklalyf er alltaf notað í endocarditis ef strep. viridans eða S. aureus?
Gentamicin.
68
Multiple myeloma.
```
Cancer of plasma cells.
Paraproteinemia -> kidney problems.
Bone lesions + hypercalcemia.
Algengara í svörtum.
Næstalgengasta hematological malignancy eftir non-Hodgkin lymphoma.
```
69
Hversu oft eru blóðræktanir í endocarditis neikvæðar?
5-7%
| - sveppir, tropheryma whipped, bartonella, HACEK
70
Janeway lesion.
Painless
| Microemboliur í húð
71
Osler nodes.
Painful
| Immune complex útfellingar í húð
72
Roth blettir.
Immune complexar í augnbotnum
73
Hversu stórt hlutfall sjúklinga m. endocarditits fá heilaáfall?
20-40%
74
Sýklalyf við endocardit. Hvað er mikilvægt?
Bactericidal lyf og háir skammtar
75
Hvers konar lyf eru helst notuð í endocarditis?
beta-lactam með amínóglýkósíðum
76
Fylgikvillar inflúenzu.
```
Lungnabólga
Sinusitis, otitis, step og staph sýk
Encephalitis
Guillain-Barré sx
Rhabdomylosis, myositis
```
77
Guillain-Barré sx.
Rapid-onset weakness of the limbs as a result of an acute polyneuropathy.
Outfits í kjölfar sýkingar sem veldur þá immune-mediated nerve dysfunction.
78
Hvenær ætti að gefa sýklalyf í fyrirbyggjandi tilgangi hjá ónæmisbældum? og þá hvaða lyf?
Mikil neutropenia (7 dagar)
- gefa kinolon: ciprox, levofloxacin
- etv líka sveppalyfjaprophylaxi hjá þessum
79
Hvernig er amebiasis meðhöndlað?
Metronidazole
| Iodoquinol
80
Hvað er neutropenískur hiti?
Fjöldi daufkyrninga < 500fr/µL
| + hiti > 38,5 eða > 38 í 1 klst
81
Helstu sýkingar í neutropenískum
```
S. aureus
Gram-neikvæðir stafir (muna pseudomonas)
Streptókokkar
C difficile
Candida, Aspergillus, Mucromycosis
Sjaldan veirusýkingar..
```
82
Hvaða skoðun ber að forðast hjá neutropenískum sem grunaðir eru um sýkingu?
Fingurskoðun á endaþarmi
83
Hjá hversu stórum hluta sjúklinga með hita og daufkyrningafæð finnst ekki sýking?
2/3
84
Hvaða lyf gefum við neutropenískum með hita sem er í mikilli áhættu ? (> 7d, <100 eða önnur einkenni)
- almennt mælt með 1 lyfi
Ceftazídím 2g x3 iv
Merópenem 1g x3 iv eða ertapenem 1g x1 iv (ef ekki pseudomonas grunur)
Píperacillín/tazóbaktam 4g x3 iv = pseudomonasvirkt penicillin
- bæta má við genta eða ciprox ef alvarleg veikindi eða grunur um ónæmi
85
Skilyrði fyrir útrýmingu smitsjúkdóms.
- sýking bara í mönnum
- dýr mega ekki vera hýslar sýkils
- bara 1 (eða mjög fáar) stofngerðir sýkils
- stöðugir mótefnavakar
- sýkill ekki viðvarandi í hýsli
- virkt bóluefni þarf að vera til
86
Áhættuþættir fyrir slæmar horfur í HAP/VAP.
- blóðsýking
- pseudomonas eða acinetobater
- undirliggjandi vandamál
- ófullnægjandi sýklalyfjameðferð
87
Hvenær sjást loftfælur í HAP?
aspiration í sjúklingum sem ekki hafa verið barkaþræddir
88
Hvað er mikilvæg mismunagreining VAP þar sem það líkist því klínískt?
purulent barkabólga
| - algengt, krefst ekki meðferðar (NB candida)
89
Hvernig er c. difficile greint á íslandi?
Toxín A og B (EIA) eða vefjaræktun
| - þarf 2-3 sýni, 1 neikvætt utilokar ekki greiningu
90
Hvaða baktería er líkleg til að valda blóðugum niðurgangi?
Klebsiella oxytoxa
91
3 sýklalyf líklegust til að valda c. difficile sýkingu.
1. 3. kynslóðar cephalosporin
2. Amoxicillin + clavulonic sýra
3. Clindamycin
92
C. difficile á myndgreiningu.
Accordion (harmonikku-) teikn á TS
Toxic megacolon
Getur líka verið ileus
Pseudomembranous colitis
93
5 Algengustu dánarsorsakir úr flokki smitsjúkdóma.
1. lungnabólga
2. HIV/AIDS
3. Niðurgangur
4. Berklar
5. Malaría
94
Bráður blóðugur niðurgangur, án hita. Hvaða orsök?
EHEC (O157:H7)
95
Blóðugur niðurgangur í ferðamönnum. Orsök?
Entamoeba histolytica
96
Skelfiskneysla og niðurgangur. Orsök?
Vibrio sp.
97
Niðurgangur + langvinnir kviðverkir, hiti, adenitis í kvið, erythema nodosum. Orsök?
Yersinia enterocolitica
| Yersinia pseudotuberculosis
98
Niðurgangur - nýleg sýklalyfjanotkun, PPI. Orsök?
C. difficile
99
Niðurgangur og mögulega mengað drykkjarvatn. Orsök?
Giardia
| Cryptosporidum
100
Niðurgangur í HIV/alnæmi. Orsök?
Isospora belli
Microsporidia
Mycobacterium avium (MAC)
CMV colitis
101
Hver er algengasta orsök niðurgangs hjá börnum?
Rotavirus
102
Hver er algengasta orsök niðurgangs hjá fullorðnum?
Noro (Caliciveira)
103
Bráðaniðurgangur. Hvenær á að rækta?
Ef hiti, blóð eða gröftur í hægðum
| ? ef einkenni > 24 klst
104
C. difficile colitis meðferð.
Metronidazole po
Ef ekki dugar: Vancomycin po
Nýtt lyf: Fidaxomycin (Dificlir) - betri árangur
-- muna eftir fecal transplant
105
Langvarandi niðurgangur. Hvað grunar okkur?
```
- >7-10 dagar
Giardia lamblia
Cryptosporidium parvum
Cyclospora cayetanensis
-- oft uppþemba, kviðaróþægindi en ekki hiti
```
106
Helstu mismunagreiningar lungnabólgu.
```
Embolia pulm
Cancer pulm
Metastasi pulm
Pulmonary eosinophilia
Acute cryptogenic alveolitis
Sjd. neðan þindar (perforerað magasár t.d)
```
107
Ábendingar fyrir því að taka TS af höfði fyrir mænuástungu?
```
Aldur > 60 ára
Ónæmisbæling
Saga um taugasjúkdóm
Saga um krampa < 7 daga
Meðvitundarskerðing, fylgir illa fyrirmælum eða brottfallseinkenni
```
108
Hvað þarf sýklalyf að hafa til að vera gott sem meðferð við heilahimnubólgu?
```
Komast yfir BBB
Bakteriocidal
Lítið próteinbundið
Fituleysið
Jafnvirkt við súrara pH
```
109
Waterhouse friedrichsen syndrome
Blæðing inn í nýrnahettur í severe sepsis
- oftast meningocooca
Nýrnahettubilun í kjölfarið
