Ostalo Flashcards
(6 cards)
Lijekovi koji djeluju na bolesti srca i
krvnih žila; Diuretici
Antiaritmici
- bradi i tahikardne, te supravent i ventr
- javljaju se kod bolesti srca, veće aktivnosti
simpatikusa ili parasimpatikusa, hipertireoze, plućnih bolesti, neravnoteže
elektrolita, te kao posljedica djelovanja lijekova
- Bradikardne aritmije liječe se s pomoću antikolinergika atropina; kod trajne pacemaker
- Tahikardne aritmije se liječe:
1. blokatorima Na kanala koji utječu na trajanje akcijskog potencijala (produljenje, skraćivanje (lidokain), ne mijenja)
2. beta adrenergičnim blokatorima koji blokiraju utjecaj simpatikusa (atenolol, propranolol)
3. lijekovima koji sprečavaju izlazak kalija iz stanica, čime se produljuje faza repolarizacije i trajanje akcijskog potencijala.
4. blokatorima kalcijevih kanala koji usporavaju provođenje podražaj (verampil)
Lijekovi za liječenje angine pectoris
- stenokardija uz bol u lijevoj ruci i ramenu, a može i u vilicu (zamijeni se zuboboljom)
- Uzrok je anginalnoj boli hipoksija miokarda zbog nedovoljnog dovoda krvi koronarnim krvnim žilama, koje su aterosklerotski promijenjene
- Vazdilatatori iz skupine nitrata
* metaboliziraju se u NO, a on je fiziološki vazodilatator
* glicerilnitrat; ako ne popusti nakon 1-3 tablete u bolnicu snjim
* aktivira gvanilciklazu - cGMP aktivira PK - defosf miozina i regul kalcija
- blokatori Ca kanala
- beta blokatori
Kardiotonici
- lijekovi koji jačaju rad insuficijentnog srca
pojačavanjem njegove kontraktilnost
- glikozidi digitalisa
- mehanizam - blokada Na/K pumpe (podražljivost povećana); smanjena je pasivna izmjena iona intracelularnog Ca++ s ekstracelularnimionima Na+ (pojačana snaga kontrakcije); negativno kronotropno
- povećana diureza; obilna salivacija; aritmije; bol u donjem dijelu lica (neurotok)
- digoksin
Antihipertenzivi
- hipertenzija 140/90
- primarna, sekundarna, jatrogena
- Diuretici
* snjima krećemo
* Povećavaju izlučivanje natrija, klora i vode
* Smanjuju koncentraciju natrija u stjenci krvnih žila
* Diuretici koji djeluju na
Proksimalne tubule - inhib karboanhidraze; izl Na bikarb uz odg kol vode i K
Henleovu petlju - blokada Na+/K+/2Cl prenosioca; gubitak Na, Cl, K, vode; furosemid
Distalne tubule - inhibicije
ponovljene apsorpcije natrija inhibicijom Na+/Cl ko-transportnog sustava u
distalnim tubulima; gubi se i K
* Diuretici koji čuvaju kalij - kompetitivnim antagonizmom s aldosteronom
* Osmotski diuretici - povećavaju osmotski tlak primarnog urina; manitol
- Blokatori Ca kanala
* Zatvaraju voltažne kanaliće Ca++-
kanaliće na glatkomišićnim stanicama
krvnih žila i srcu. Smanjena aktivacija
miozin-kinaze i onemogućena interakcija miozin-aktin= VAZODILATACIJA
* verampil
- ACE inhibitori
* ima i blokatori AT receptora
* hipotenzija, kožne promjene, kašalje; Aftozne ulceracije u usnoj šupljini i
poremećen osjet okusa
- Inhibitori simpatikusa
* Selektivni blokator a1 receptora (ne blokira presinaptičke a2)
* Selektivni ekscitator a2 receptora
(presinaptička negativna povratna veza+ centralni učinak)
* Blokatori b receptora (presinaptički b -smanjena facilitacija oslobađanja NA)
* Blokatori adrenergičnih neurona
** Interferiraju s oslobađanjem noradrenalina
** rezerpin (smeta pohranu nor u vezikulima)
** metildopa (sinteza fejk nor)
- ne koristit depresore sžs jer mogu izazvat jaku hipotenziju
Statini - inhibiraju HMG-CoA reduktazu čime je
reducirana sinteza kolesterola u jetri
Lijekovi za respiracijski i probavni sustav
Lijekovi koji djeluju na respiracijski sustav
- Bronhodilatatori
* Bronhalna astma je bolest bronhokonstrikcija izazvana hiperaktivnošću dišnih putova na razne
podražajne čimbenike (aerozagađenje, fizički napor, udisanje alergena,
udisanje hladnog zraka) te kronične upalne promjene dišnih putova
* agonisti beta2-adrenergičnih receptora (kratkog do 6h učinka salbutamol, dugog do 12)
* Antagonisti muskarinskih receptora (blokira utjecaj Ack, bronhodil i smanjuje lučenje sekreta)
* Antagonisti leukotrienskih receptora (Th. asmatičnih napada izazvanih acetilsalicilnom kis.)
* Ksantini (teofilin, parent; treba ga imat u ordinaciji)
* Protuupalni lijekovi (glukokortikoidi…)
- Antitusici
* za smirivanje neproduktivnog (suhog), podražajnog i napornog kašlja, u srčanih bolesnika nakon operacija, bolesnika s krvarenjima i kroničnih plućnih bolesnika
* Centralni antitusici
o Alkaloidi opija i derivati- kodein, folkodin
o Deksometrofran (sličan morfiju)
o Sintetički antitusici-butamirat
* Periferni antitusici:
o Demulcensi
o Sluzne droge
o Vodena para sa tinkturom ili eteričnim uljima
- Ekspektoransi
* Sredstva koja olakšavaju iklšljavanje patološkog bronhalnog sekreta
* hidratacija i inhalacija vodene pare
* Saponinske droge
* Efedrinske kombinacije
* Biljni ekstrakti sa Na-benzoatom
* Preparati koji depolimeriziraju mukopolisaharide
Lijekovi koji djeluju na probavni sustav
-Lijekovi za liječenje ulkusne bolesti
*Antacidi - Neutraliziraju prkomjernu želučanu kiselinu (koji se aps (soda bikarbona) i koji se ne aps)
* Antagonisti histaminskih H2- receptora - Kompetativno blokiraju oslobađanje želučane kiseline uzrokovano histaminom, onemogućujući rad tzv. protonske crpke (cimetidin)
* Inhibitori protonske crpke - inhibiraju bazalno i stimulirano izlučivanje kiseline
bez obzira na vrstu podražaja koja ga uzrokuje
* Lijekovi koji oblazu ulkus
* Antikolinergici - Blokiraju muskarinske receptore na parijetalnim stanicama
želučane sluznice odgovorne za sintezu i sekreciju kiseline
* Prostaglandini
- Laksativi
* Sredstva koja olakšavaju i ubrzavaju pražnjenje crijeva
* Laksativi fizičko-mehaničkog učinka (tvari koje bubre, osmotska sredstva, mliječni šećer)
* Laksativi koji djeluju podražajno
* Laksativi za rektalnu primjenu (Čepići glicerina)
- Antidijarotici
* Rehidramix, adsorbensi, za ublažavanje peristaltike
- Emetici i antiemetici
* antiemetici se koriste
* antimuskarinske tvari i H1 antihistaminici
* blokatori D2 dopamineergičnih receptora
* selektivni antagonisti serotoninskih receptora
* derivat kanabidola
Lijekovi koji djeluju na bolesti krvi
i krvotvornih organa
Sideropenična preparatima željeza
Megaloblastična anemija liječi se vitaminom B12 i folnom kiselinom
Antikoagulansi
- vanjski sustav - tkivni tromboplastin, VII
- unutarnji sustav - VIII, IX, XI, XII
- zajednički - X, V
- inhibitor antitrombin iii (trombin i 9-12); VII, IX, X i protr trebaju vit K
- Antikoagulansi se primjenjuju pri opasnosti od venske tromboembolije, u prevenciji venske tromboze nakon operacije i u nepokretnih bolesnika, te u srčanih bolesnika s fibrilacijom atrija, mitralnom stenozom, u akutnom infarktu miokarda i u kardialnoj kirurgiji, kao i u
prevenciji za vrijeme transfuzije
- Heparin
* Makromolekula u kompleksu s histaminom (u mastocitima i endotelu krvnih žila)
* Vezanje antitrombina III i sprečavanje nastanka fibrina, djeluje na agr tromb
* iv; danas heparini male mol mase
* krvarenje, osteoporoza
- Peroralne antikoagulancije
* varfarin
* Antagonisti vitamina K > Interferencija sa sintezom faktora VII, IX, X i protrombina
* Nuspojave - krvarenje (vit K)
* povećavaju učinak - ne davat s inhibitorima mikrosomalnih jetrenih enzima (metronidazol) ili onih koji inhib agregaciju trombocita (aspirin) ili koji inhib redukciju vit K (cefalosporini)
- Inhibitori agregacije trombocita
* Acetilsalicilna kis, dipiridamol…
* Prevenciji tromboze i infarkta miokarda te zaštita od ponovne tromboze
- Fibrinolitici
* Razgrađuju i otapaju ugruške - trombe; proteolitički enzimi
* streptokinaza
* kod moždanog i srčanog; ne akoe operacija u zadnjih 10 dana, GI krvarenje zadnja 3 mjeseca
- Na dan stomatološkog zahvata obavezna KKS i protrombinsko vrijeme koje se izražava INR indeksom (International normalised ratio). Kod bolesnika s antikoagulantnom terapijom održava se između 2 i 4
- Kod manjih zahvata poput ekstrakcije zuba nije potrebno prekidati terapiju ako je INR između 2 i 4.
Hemostatici
- Sredstva za zaustavljanje krvarenja iz kapilara i malih krvnih žila
- Opći - Mirovanje, Transfuzija svježe pune krvi, Frakcije proteina plazme, Etamsilat,
Vitamin K i C
- Lokalni - Mehanička sredstva (zavoji, jodoform gaza (kost i paro krv)), simpatomimetici (adrenalin za ging krv), adstringensi, cink oksid eugenol (u obliku zavoja), želatina (paro i kost), fibrinsko ljepilo, traneksamična kiselina, oksidirana celuloza
Antihistaminici i kortikosteroidi
ANTIHISTAMINICI
Histamin - u čovjeka uskladišten u granulama mastocita (koži, respiratornom sustavu, sluznici probavnog sustava, SŽS)
- učinke razvija preko histaminskih receptora H1 (vazodil i permeabilnost; stimulacija gl. mišića), H2 (želudac, stimulacija), H3 (SŽS potiče neurotransmitore), H4 (kemotaksija leukocita)
- vazodil, edem, bronhokonstrikcija, svrbež, gastrična sekrecija,
- oslobađa se kod alergija, oštećenja tkiva i pod lijekovima
Antihistaminici
- blokatori H receptora, kompetitivni antagonizam
- Antihistanminici H1 receptora- alergijske reakcije, kinetoze
* blokiraju djelovanje histamina na H1-receptorima kompetitivnim antagonizmom. * Najdjelotvornije sprečavaju širenja arteriola i pad krvnog tlaka, te povećanu permeabilnost kapilara i nastajanje edema. * Antihistaminici H1-receptora antagoniziraju i učinak histamina na živčane završetke, sprečavajući svrbež lokalno anestetskim učinkom
* uglavnom djeluju depresivno i sedirajuće što je pojačano s drugim depresorima; noviji poput loratidina stimulirajuće
* djeluju i antiemetski, antimuskarinski
* derivati etanolamina, etilendiamina, fenotijazina, piperazina, piperidina
- Antihistanminici H2 receptora- peptični ulkus, ezofagealni refluks; cimetidin
- Antihistanminici H3 receptora- neurostimulans, kognitivni stimulans
- Antihistaminici H4 receptora- istražuju se, potencijalni protuupalni
lijekovi
- svi antihistaminici se dobro apsorbiraju nakon per os primjene; jednoliko se šire po tijelu
- Primjena H1 antagonista u stomatologiji
kao antialergici (samostalno ili nakon adrenalina)
*sedativi (prije zahvata)
*za redukciju lučenja sline
*kao zamjena za lokalni anestetik (difenhidramin) kod osoba alergičnih na esterske i amidne LA
KORTIKOSTEROIDI
Hormoni kore nadbubrežne žlijezde
- zona glomerulosa - mineralo - aldosteron
* održavaju ravnotežu vode i minerala
- zona fasciculata - gluko - kortizol
- zona reticularis - androgeni
Glukokoritikoidi
- kortizol-hidrokortizon
- ujutro viši
- zaštita od prekomjernih tjelesnih oštećenja
- obrambene funkcije
- čime održavaju homeostazu
- povećanje raspoložive energije (glukoze)
- djeluju preko intracelularnih receptora
- Metabolički učinci
- povećanje raspoložive energije u obliku glukoze
- povećani katabolizam proteina
- antianabolički (smanjena ugradnja aminokiselina u proteine)
- lipoliza uz preraspodjelu masnih nakupina
- Protuupalni učinci
- Inaktivacija fosolipaze A2
- redukcija propusnosti i edema
- stabilizacija membrana lizosoma
- sprečavanje migracije leuk i makrofaga
- inhibicija proliferacije fibroblasta
- Imunosupresivni učinci
- smanjena reaktivnost na kompleks ag-at
- smanjen broj limfocita
- koče aktivnost fagociga
Sustavna primjena - supstitucijska kod Adisona i simptomatska kod alergije, kroničnih upala, transplantacija
- hidrokortizon, prednizon, metilprednizolon, deksametazon
Lokalna terapija u stomatologiji
- Prekrivanje pulpe, pulpotomija, preosjetljivost dentina
- U th. ulceracija sluznice usta; isključiti herpetične
- betametazon
Sistemska u stomatologiji
- Ekstrakcija umnjaka, preprotetska operacija, rekonstruktivna oralna i orognata kirurgija
Nuspojave (sistemske)
ijatrogeni Cushing sindrom (hiperfunkcija)
osteoporoza i usporeni rast
povećanje apetita
debljina
povećana osjetljivost na infekcije i
povrede
sklonost hiperglikemiji
Nuspojave (oralne)
- Kserostomija
- Kandidijaza
- Kožne promijene
- Pekuća usta
- Hipogeuzija
- Oralna vlasasta leukoplakija
Terapiju nikad naglo prekinuti - Ijatrogeni hipoadrenalizam (adinamija, poliatralgija, anoreksija)
Kontraindikacije
Apsolutne: virusne, gljivične i primarne bakterijske infekcije
Relativne: peptični ulkus, srčane bolesti,
nekontrolirana hipertenzija, šećerna bolest,
osteoporoza, katarakta, glaukom,epilepsija,
zatajenje bubrega, trudnoća
Interakcije
induktori mikrosomalnih enzima jetre
smanjuju učinak glukokortikoida
krvarenje u probavnom sustavu uz salicilate i ostale NES-analgetike
sklonost hipokalijemiji uz diuretike kojima se gubi kalij
smanjeni učinak oralnih antidijabetika
smanjen učinak oralnih antikoagulansa
Antineoplastici i imunomodulatori
terapija - kirurška, zračenje, farmakološka
Djelotvornost lijeka ovisi o njegovoj
sposobnosti interferencije s metabolizmom tumorske stanice i reprodukcijskim ciklusom tumorske stanice
Adjuvantna - nakon kirurgije uništit ostatke
Neadjuvantna - prije kirurgije smanjiti
Primarna - kod onih s diseminiranom
Citotoksični lijekovi - Neselektivna imunosupresija; utječe i na humoralni i na stanični imunološki sustav
Većina lijekova djeluje samo u
određenoj fazi ciklusa, a neki u svim
fazama, u th. često kombe
Citostatici:
1. Antimetaboliti
- Inhibicija proliferacije imunoloških stanica,
smanjenje imunološkog odgovora; sinergija s glukokort
- fazno specifični (faza S)
- antagonisti folne kiseline (metotreksat), purina, pirimidina
2. Alkilirajući spojevi - Visoko toksični lijekovi koji alkiliraju DNA
3. Antitumorski antibiotici - vezuju DNA
interkalacijom specifičnih baza i sprječavaju
sintezu RNA, DNA ili oboje; cijepaju DNA lanac i ometaju staničnu diobu
4. Mitotički inhibitori - vinkristin
5. Inhibitori topoizomeraze
6. Skupina ostalih citostatika
Enzimi, hormoni, radioizotopi, genska terapija (monoklonska protutijela)
Nepoželjna djelovanja
- djelovanje antineoplastika je neselektivno
- razaranje i nekih zdravih stanica s
brzim rastom (koštana srž, sluznica GIT, folikul kose)
- imunosupresija, alopecija, nefro neuro hepatotoksičnost, neplodnost
- U usnoj šupljini:
* mukozitis
* sekundarne infekcije
* kserosromija - karboksimetilceluloza
* gingivalno krvarenje
* oralna bol i parestezija
* osteonekroza (bisfosfonati)
Imunostimulatori
*Kod:
- Imunodeficijencija
- Kroničnih infekcija
- Karcinoma
- levamizol, talidomid
- citokini, interferoni, BCG
- cijepiva za liječenje raka
Imunosupresivi
-Reduciraju protutijela i / ili T-limfocite
*u th. autoimunih bolesti
*teških alergijskih reakcija
*transplantaciji organa
- kortikosteroidi, citotox
- Ciklosporin
* inhibira razmnožavanje imunokompetentnih T limfocita inhibicijom IL-2
* nefrotoksičan, dlakavost; hiperplazija gingive
Vitamini i hormoni
Vitamin A - potreban je za normalan rast i proliferaciju epitelnih stanica
manjak – keratinizacija epitelnih stanica u usnoj šupljini i u respiratornom sustavu te usporen rast kostiju i zub
višak - gingivitis
Vitamin D - sudjeluje u mineralizaciji kosti i regulaciji razine kalcija u krvi
manjak - osteoliza, demin kostiju, izlučivanje fosfata, rahitis/osteomalacija, ako Ca baš nisko tetanija
višak - hiperkalcemija, mučnina i takvi simp
Vitamin E - antioksidantno djelovanje
Vitamin K - koenzimi enzimskih sistema koji sudjeluju u sintezi protrombina i faktora zgrušavanja
manjak - krvarenje; mogu ga uzrokovati i antibiotici širokog spektra
peroralni antikoag komp ant
Kompleks vitamina B - sudjeluju u brojnim metaboličkim procesima; tiamin, riboflavin, niacin, pantotenska kis, piridoksin, biotin, cijankobalamin, folna kis
manjak - promijenjen osjet okusa, stomatopiroza, heiloza, glositis (uz atrofiju filiformnih i fungiformnih papila), stomatitis, neuritis u alkoholičara i gravidnih žena
Vitamin C
- u tijelu niz važnih metaboličkih funkcija
- manjak - Skorbut, nemogućnosti vezivnog tkiva da stvara i održava intercelularnu supstanciju poput kolagena, koštanog matriksa, dentina, hrskavice i endotela
krvnih žila, kosti lomljive, alveolarna kost resorbirana (gubitak zubi), zarastanje rana usporeno, petehijalna krvarenja u koži, sluznici, gingiva je upaljena i edematozna
- otapanje tableta u ustima može oštetiti caklinu
HORMONI
biološki aktivne tvari što ih luče endokrine
žlijezde, sustav kemijskih glasnika, održavanje homeoestaze
Hormoni štitnjače
- Hipotireoza
* umor, mišićna slabost, usporen rad srca,
opstipacija, hrapav glas i umna usporenost
* zakašnjelo izbijanje zubi, malokluzija, Makroglosija, Disgeuzija, otežano cijeljenje rana, povećana sklonost parodontnim bolestima i karijesu
* zahvati uobičajeni
Hipertireoza
* tremor, tahikardija, hipertenzija, emocionalna nestabilnost, vrućina, pojačan apetit uz gubitak tjelesne težine, egzoftalmus
* ubrzano nicanje zubi, maksilarna i/ili mandibularna osteoporoza, difuzne demineralizacije čeljusti, progredirajuća destrukcija parodonta, povećana sklonost karijesu, sindrom pekućih usta, povećana osjetljivost za bol
* oprez pri zahvatima - brže metab lijekove, oprez kod vazokon, KV hiperaktivan
Hormoni u metabolizmu kostiju
- nedostatak paratireoidnog hormona
* uzrokuje hipokalcijemiju
* oralne promjene: hipoplazija zubne cakline, defekti zubnih korjenova, sklonost kandidijazi
- kalcitonin čuva integritet skeletnog sustava sprečavanjem resorpcije kosti i poticanjem nastanka kosti
Hormoni gušterače
- dijabetičari su skloni parodontnim bolestima, atrofičnim lezijama jezika i kandidijazi
- preparati inzulina prema trajanju: ultrakratki, kratki, srednji i dugi
- 3 skupine oralnih antidijabetika: hipoglikemici, antihiperglikemici te inhibitori a glukozidaze
Spolni hormoni
-estrogeni
* kronični deskvamirajući gingivitis
- androgeni
* bukalni i sublingvalni preparati mogu izazvati stomatitis
