PAŃSTWO, MYŚL POLITYCZNA I DEMOKRATYZCJA Flashcards
(159 cards)
1
Q
władza plityczna składa się z trzech składników
A
podmiot władzy - któs kto wydaje polecenia np policjant minister
przedmiot władzy- ktos kto je wykonuje np obywatel
zakres władzy
2
Q
legitymizacja władzy
A
przyzwolenie społeczeństwa by rządzący podejmowali decyzje
3
Q
trzyy typy panowania wg webera
A
tradycjne- wiara w tradycjną prawomosnocsc odwiecznej włądzy, rodzina, państwo patriarchalne, monarchia matriomonialna
charazmatyczne- wiara w niezwykłe umiejetnosci i przymioty włądzy, wspolnota religijna, państwo autorytartne
legalne- posłiszenstwo wobec prawa- przedisebiorstwo, partia, państwa demoktaryczne
4
Q
doktryna polityczna sformułowana przez autora Księcia. Głosi ona, że najważniejszym celem w polityce jest racja państwa. Aby ją osiągnąć można korzystać z wszelkich dostępnych środków. Synonim bezwzględnego postępowania w myśl hasła „cel uświęca środki”
A
makiawelizm
5
Q
etyka przekonan vs etyka odpowiedzialnosci wg webera
A
Etyka przekonań skupia się na jednostkowych przekonaniach i wartościach jako podstawie postępowania moralnego, podczas gdy etyka odpowiedzialności zakłada, że jednostka powinna brać odpowiedzialność za konsekwencje swojego działania w społeczeństwie, niezależnie od jej osobistych przekonań czy wartości, czasami zle ppstepowac jesli ma to przyniesc dobre skutki
6
Q
klasyczna trójelementowa definicja państwa
A
tertorium
ludność
władza
7
Q
teoria powstania państwa naturalna- autor i co to
A
platon, arystoteles, człowiek stworzony do zycia w państwie, powstałym na drodze naturalnego rozwoju, żeby zapewnić ludziom szczęście
8
Q
teoria powstania państwa teistyczna- autor i co to
A
augustyn, tomasz z akwiniu, powstało dzięki zamiarowi Bożemu, władza nadprzyrodzona i pochodzi od buga, bunt wobec niej zgodny tylko gdy łamie boskie prawo
9
Q
teoria powstania państwa umowy społecznej (kontraktualna)- autor i co to
A
Thomas Hobbes, John Locke, Rousseau; państwo skutkiem umowy społecznej zawartej między członkami społeczeństwa, na mocy której ejdnostki poddały się woli zbiorowej
10
Q
teoria powstania paśńtwa makrsistowska- kto i co to
A
Mark, Engels; panstwo efektem wzrostu wydajności pracy i powstania własności prywatnej i rozpadu bezklasowej wspolnoty
11
Q
teoria powstania państwa podboju (osiedlanią się ludów koczowniczych) - kto i co to
A
Ludwik Gumplowicz, Eugen Duhring; państwo powstało w wyniku podbaju słanyszcyh plemion przez silniejsze
12
Q
schemat powstawania państwa wg arystotelesa
A
jednostki>dom (rodzina)>gmina wijeska>państwo (polis)
13
Q
osoba nieposiadająca żadnego obywatelstwa
A
bezpaństwowiec
14
Q
sposoby nabycia obywatelstwa
A
pierwotny- prawo krwi/ziemi
wtórny- repartiacja, opcja, naturalizacja, małzenstwo, reintegracja
15
Q
nadanie cudzoziemcowi obywatelstwa państwa, na terytorium którego się osiedlił.
A
naturalizacja
16
Q
przywrócenie obywatelstwa dziecku które utraciło je w wyniku wcześniejszego oswiadczenia rodzicó
A
opcja
17
Q
– odzyskanie obywatelstwa utraconego wskutek zawarcia małżeństwa z cudzoziemcem lub w związku z zawarciem takiego małżeństwa.
A
reintegracja
18
Q
procedury nabywania polskiego obywatelstwa
A
z mocy prawa
-urodzenia
-znalezienia się na terytorium RP (rodzice nieznani)
-przysposobienia (małoletni cudoziemiec przysposobiony przez rodzine przed 16 r życia)
nadana przez prezydneta RP
-na wniosek cudoziemca (złożona przez konsula)
nadana przez wojewodę
wyamaga nieprzerwanego pobyty w polsce
-2 lata gdy cudoziemiec:
jest w 3 letnim malzenstwie
nie posiada zadnego obywatelstwa
psoiada status uchodzcy w rp
polskie pochodzenie
3 lata:
posiada zezwolenie na osiedlenie suę
stabilmne zrodlo dochodu wpl
tytuł prawny do lokalu
10lat:
przebywa legalnie w rp
znaj jez pol
19
Q
utrata polskiego obywatelstwa
A
-musi sie sam zrzeknąć, wniosek składa za pośrednictwem wojewody/konsula którzy przekazują go prezydentowi RP
20
Q
korzyści związane z posiadaniem wielu obywatelstw
A
-nabycie nowych praw min ekonomiczych
-ułatwia podrozowanie
-korzysci ekonomiczne dla nowych ojczyzn
21
Q
trudności związane z posiadaniem wielu obywatelstw
A
-trudnosc z zachowaniem lojalnosci wobec obu państw
-koniecznosc ustalenia gdzie mamy realizowac obowiazek lsuzny wojskowej
22
Q
kwestia posiadania podwójengo obywatelstwa w polsce
A
Podwójne obywatelstwo w Polsce jest dopuszczalne i regulowane przepisami ustawy o obywatelstwie polskim. Polska nie zakazuje swoim obywatelom posiadania obywatelstwa innego kraju. Oznacza to, że osoba urodzona w Polsce lub uzyskująca obywatelstwo polskie przez naturalizację może jednocześnie być obywatelem innego państwa.
23
Q
koncepcje polityki
A
klasyczna- sztuka rządzenia państwem
koercyjna- prawomocne stosowanie środków publicznej regulacji
konsensualna- sztuka dochdzenia do konsensusu
konfliktowa- walka o zdobycie i utrzymanie władzy
bez ideologi- dązenie do zdobycia popracia wyborów
24
Q
typy polityków wg webera
A
okazjonalni- osoba uczestnica w wyborach
niezawodowi- jakis czas zajmowali sie polityką
zawodowi
25
ideologia vs doktryna vs program
Ideologia to ogólna koncepcja lub przekonania polityczne, które opisują ogólny sposób myślenia o rządzeniu i społeczeństwie.
Doktryna to bardziej szczegółowe i rozbudowane przekonania lub teorie polityczne, które wyjaśniają bardziej precyzyjnie konkretne cele i wartości polityczne.
Program to konkretny zestaw działań i polityk, które realizują ideologię lub doktrynę w praktyce, określając, jakie konkretne działania zostaną podjęte w danym obszarze.
26
rozkład- idea, idealogia, doktryna, program, działania
idea: indywidualizm
ideologia:liberalizm
doktryny:lesefertzm
program: ograniczenie ingerencji w gospo
działanie: projekt ustaw
27
ingerencja państwa w różne dziedziny życia gospodarczego (lewica)
etatyzm
28
dążenie do wolności gospodarowania oraz wyzwolenie z wszelkich zależności feudalne;oznacza działanie w warunkach wolności osobistej
leseferyzm
29
myśliciele liberalizmu
politycy liberalizmu
jocn lockie
adam smith
constant
van Hayek
Popper
Jefferson, Korwin, Roosevelt
30
liberalizm- definicje
indywidualizm
wolność
optymizm antropologiczny
egalitaryzm
tolerancja
umowa społeczna
konstytucjonalizm
31
pogląd społeczno-polityczny uznający za podstawę sprawiedliwego ustroju społecznego zasady całkowitej równości między ludźmi pod względem ekonomicznym, społecznym i politycznym
egalitaryzm
32
rząd powinien być ograniczany chocby przez Konstytucje; zasady ustorju okresla konstytucja
konstytucjonalizm
33
konserwatyzm- mysliciele i politycy
Edmund burke, Chesterton, Kirk
John Adams, Hamilton, Churchill, Thatcher
34
konserwatyzm- deifnicje itd
tradycja
pragmatyzm
pesymizm antropoligczny
organicyzm
hierachia
autorytet
własność
35
pogląd filozoficzny zakładający, że społeczeństwo funkcjonuje i rozwija się jak żywy organizm, a instytucje społeczne są ze sobą powiązane tak, jak części organizmu
organicyzm
36
sojcaldemokracja- myśliciele i politycy
Ferdynand Lasselle, Harold Laski
Tony Blair
37
socjaldemorakcja- definicje
determinizm społeczny
panstwo opiekuńcze
interwencjonizm państwowy
sprawiedliwość społeczna
reformizm
laickość
pluralizm
38
człowiek ma znikomy lub ograniczony wpływ na kształtowanie swojej osobowości, poglądów, zachowań, wyborów życiowych itp., robi to za niego społeczeństwo
determinizm społeczny
39
chrześcijanska demokracja- mysliciele i politycy
Leon XIII, Pius XI
Helmut Kohl
40
chrześciańska demokracja- deifnicje
personalizm
godność osoby ludzkiej
solidaryzm społeczny
organicyzm
subsydiarność
własność
praca
pluralizm
41
przekonanie że oosba ludzka jest nadrzędna w stosnku do uwarankowań społ-eko-hist ponieważ została stworzona na obraz boga
personalizm
42
kierunek społeczno-polityczny z przełomu XIX i XX w. głoszący naturalną solidarność, rozumianą jako wspólnotę interesów różnych grup i warstw społecznych w państwie, niezależną od ich statusu ekonomicznego lub zawodowego i związanych z nimi różnic interesów.
solidaryzm społeczny
43
ład społeczny musi być budowany zgodnie z zasadą pomocniczności pańśtwa, udzielanie pomocy mniejszym wspolnotą np rodzinom
subsydiarność
44
komunizm, definicje
dialektyka i materializm dialektyczny
materializm historyczny
koncepcja światowej rewolucji społecznej
koncepcja walki klas
dyktatura proletariutu
partia nowego typi
kult wodza
koncepcja socjalfaszyzmu
koncepcja zaostrzenia się walki klasowej wraz z sukcesami budownictwa socjalistycznego
idea ekspansji zewnętrznej
terror
45
postęp dokonuję się w walce miedzy sprzecznościami, stare obumiera, nowe powstaje
dialektyka i materializm dialektyczny
46
Teoria ta opisuje procesy historyczne i społeczne jako wynik oddziaływań ekonomicznych sił i relacji społecznych
materializm historyczny
47
faszyzm, definicje
kult państwa jako struktury totalnej
idea wodzoctwa
kult działania
solidaryzm społeczny
antymaterializm
antysocjalizm i antykomunizm
antyliberalizm
antydemokratyzm
idea ekspensji zewnętrznej
antypacyfizm
terror
48
polega na zarządzaniu przez rząd poszczególnymi sektorami gospodarki bezpośrednio, lub też poprzez prywatne, ale kontrolowane przedsiębiorstwa.
korporacjonizm (w faszyzmie)
49
wspolna praca na rzecz państwa w faszyzmie
solidaryzm społeczny
50
nazim idea
kult narodu
przymusowy korporajonizm
rasizm
kul siły i walki
antysemityzm
antysocjalizm i antykomunixm
antydemokratyzm, antykapiatlizm, etatyzm
monopartyjność
idea ekspansji zewnętrznej terror
51
komunizm faszyzm nazim- podobieństwa
zasada wodzostwa
monopolistyczna idea państwa
scentralizowana partia rządząca
militaryzm
dualizm państwo paria
terror
cenzura prewencyjna
wróg dialektyczny
sovieticus
kolektywizm
52
psychologia nienaiwści skierowana przezciwko zew i wew wrogom
wróg dialektyczny
53
nacjonalizm jakobiński
Nacjonalizm jakubiński jest związany z okresem rewolucji francuskiej i rządami Jakobinów.
Zakładał on utworzenie narodu opartego na zasadach równości, jedności i suwerenności narodu.
Promował republikanizm i demokrację, dążąc do zlikwidowania wszelkich form nierówności społecznej i politycznej.
Skupiał się na ekspansji rewolucyjnych ideałów we Francji i poza jej granicami.
54
najconalizm integralny
Nacjonalizm integralny rozwijał się w kontekście międzywojennego faszyzmu we Włoszech i innych krajach.
Zakładał on, że naród stanowi integralną jedność, w której jednostki muszą całkowicie podporządkować się państwu i jego liderowi.
Promował silne poczucie jedności narodowej, często oparte na rasizmie lub wyższości własnej nacji nad innymi.
Często wiązał się z autorytaryzmem, militaryzmem i represjami wobec innych grup społecznych.
55
koncepcja promująca rozwijanie tożsamości, kultury i autonomii określonych regionów w ramach większego państwa lub na arenie międzynarodowej. działa chocby w Hiszpani, Belgii- jest tez ruch chcacy sie odzielic-
regionalizm
(separatyzm)
56
ruch społeczny i polityczny dążący do zmiany globalnych struktur ekonomicznych i społecznych w kierunku bardziej sprawiedliwego i zrównoważonego rozwoju.; pacyfisci, ekolodzy, feministki
alterglobalizm
57
postylaty alterglobalistów
Sprawiedliwość społeczna i ekonomiczna.
Demokracja i uczestnictwo obywatelskie.
Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój.
Odrzucenie neoliberalizmu i deregulacji gospodarczej.
Walka z dominacją korporacji i kapitału na skalę globalną.
Poparcie dla sprawiedliwego handlu i równości w dostępie do zasobów.
58
tradycja demokratyczna w Atenach
Kleistenes, Perykles, Arystoteles
-demokracja bezpośrednia
-zgromadzenie ludowe
-równość wobec prawa
-dostęp do urzędów
-wolność słowa
59
uważany jest za ojca ateńskiej demokracji, gdyż wprowadził reformy w VI wieku p.n.e., które umożliwiły szerszy udział obywateli w życiu politycznym.
Klejstenes
60
był wpływowym politykiem ateńskim i stał na czele demokratycznego rządu Aten w V wieku p.n.e. Jego okres rządów jest często określany jako złoty wiek ateńskiej demokracji.
Perykles
61
chociaż sam był krytykiem demokracji, odegrał istotną rolę w analizie różnych form rządów. Jego prace nad polityką zawierają ważne refleksje na temat demokracji jako jednego z trzech typów rządów, obok monarchii i oligarchii.
Arystoteles
62
tradycje demokratyczne- Rzym
Katon Młodszy, Cyceron
-republika
-prawo rzymskie
-zasada obywatelstwa
-ustórj mieszany
-senat
63
Choć nie jest bezpośrednio związany z rozwojem demokracji, to jego prace nad retoryką i filozofią polityczną miały wpływ na rozumienie i praktykę polityki w Rzymie i Europie w późniejszych wiekach.
Cyceron
64
był rzymskim senatorem i politykiem z II wieku p.n.e. Był gorącym obrońcą republikańskich wartości i tradycji. Jego przekonania były skoncentrowane na obronie republikańskiej formy rządu w obliczu narastającej władzy jednostki, w tym Juliusza Cezara.
Katon Młodszy
65
tradycja demokratyczna anglia
Tomasz Hobbes, John Locke, John Stuart Mill, lord Acton
-Wielka Karta Swobów
-Petycja praw
-liberalizm, konserwatyzm
0monarchia system parlamentarny
-zasada król panuje, nie rządzi
-rząd ograniczony
-partie polityczne
-większościowy system wyborczy
-sufrażystki
-prawo precedensowe (common law)
66
był angielskim filozofem polityki z XVII wieku, znany głównie ze swojego dzieła "Leviathan". W swoich pracach argumentował za silnym, absolutystycznym rządem, uważając, że naturalny stan ludzkiego społeczeństwa jest chaotyczny i brutalny.
Tomasz Hobbes
67
żyjący w XVII wieku, był filozofem i politykiem, który wpłynął na kształtowanie liberalizmu i podkreślał prawa jednostki, w tym prawo do życia, wolności i własności. Jego myśli miały wpływ na rozwój demokracji liberalnej i ograniczonej władzy rządzących.
John Locke
68
, XIX-wieczny filozof i ekonomista, był zwolennikiem indywidualnej wolności, równości płci i wolności słowa. Jego prace miały duży wpływ na rozwój demokracji liberalnej i koncepcji wolności jednostki.
John Stuart Mill
69
brytyjski historyk i myśliciel XIX wieku, jest znany ze swojego zdania, że "władza skorumpowuje, a absolutna władza korumpuje absolutnie". Jego myśli były związane z przestrzeganiem zasady ograniczonej władzy i podkreślały znaczenie kontrolowania władzy przez społeczeństwo w celu ochrony wolności jednostki., zasada kontroli władzy
lord Acton
70
akt wydany VI 1215 przez króla Anglii Jana bez Ziemi na błoniu Runnymede nad Tamizą koło Windsoru.
Po raz pierwszy w Anglii prawnie ograniczała samowolę władzy królewskiej wobec społeczeństwa.
Wielka Karta Swobód
71
tradycje demokratyczne- Ameryka
Benjamin Franklin, James Madison, Alexander Hamilton, Tomasz Jefferson
-Deklarcja Niepodległosci 1776
Konstytucja 1787
Karta Praw 1791
republikanizm
federalizm
system prezydencki
system checks and balances
Sąd Najwyższy
72
był jednym z Ojców-założycieli Stanów Zjednoczonych, który podpisał Deklarację Niepodległości i uczestniczył w tworzeniu Konstytucji. Jego wkład w demokrację amerykańską obejmował prace nad dyplomacją i negocjacjami z Francją oraz wsparcie dla pluralizmu religijnego i wolności prasy.
Benjmain Franklin
73
jeden z Ojców-założycieli, jest uważany za "ojca Konstytucji" Stanów Zjednoczonych. Był głównym autorem Konstytucji i współautorem Federalist Papers, które broniły nowego systemu rządów opartego na podziale władzy.
James Madison
74
autor Federalist Papers, odegrał kluczową rolę w ustanowieniu systemu finansowego Stanów Zjednoczonych i założeniu pierwszego Banku Stanów Zjednoczonych. Jego poglądy na rząd silny były przeciwieństwem koncepcji rządu ograniczonego (limitowanego).
Hamilton
75
autor Deklaracji Niepodległości i trzeci prezydent Stanów Zjednoczonych, był znany z poglądów na rzecz wolności jednostki, równości i suwerenności ludu. Jego idee miały wpływ na kształtowanie demokracji amerykańskiej, choć sam równocześnie miał sprzeczności w swoim życiu politycznym.
Jefferson
76
tradycja demokratyczna- Europa
Karol Monteskiusz, Jean Jaques Rousseau, Alexis de Tocqueville
Deklaracja Parw Człowieka i Obywatela
trójpodziła władzt
omwa społeczna
suwernność ludu
socjalizm, chadecja
proporcjonalny system wybroczy
wielopartyjność
77
francuski myśliciel z XVIII wieku, znany jest z pracy "Duch prawa", w której rozwijał teorię trójpodziału władzy. Jego myśli na temat podziału władzy i równowagi między gałęziami rządu miały wpływ na koncepcję demokracji liberalnej.
Karol Monteskiusz
78
francuski filozof z XVIII wieku, był autorem "Umowy społecznej". W swoich pracach wyraził idee suwerenności ludu, równości społecznej i konieczności tworzenia państwa na podstawie woli ogółu. Jego myśli miały wpływ na rozwój demokracji jako rządu opartego na woli ludu.
Jean-Jacques Rousseau
79
francuski myśliciel z XIX wieku, jest najbardziej znany ze swojego dzieła "Demokracja w Ameryce". W swoich obserwacjach nad demokracją w Stanach Zjednoczonych podkreślił znaczenie społeczeństwa obywatelskiego, samorządu lokalnego i równości płci jako istotnych elementów demokracji.
Alexis de Tocqueville
80
fundamenty nowożytniej demokracji
Karta Magna Carta (1215): Początki demokracji liberalnej
Rozwój parlamentaryzmu (XVII wiek): W okresie angielskiej wojny domowej i rewolucji parlamentarnej (lata 1640-1660), doszło do walki o władzę między monarchią a parlamentem. Ostatecznie parlament zwycięży.
Deklaracja Niepodległości (1776): W Stanach Zjednoczonych, Deklaracja Niepodległości z 1776 roku ustanowiła podstawy demokracji liberalnej,
Rewolucje liberalne (XIX wiek): W XIX wieku wiele krajów europejskich doświadczyło rewolucji liberalnych, które dążyły do ograniczenia władzy absolutystycznych monarchii i zapewnienia większych swobód obywatelskich.
Teoretycy i myśliciele: Filozofowie i myśliciele, tak jak John Locke, Jean-Jacques Rousseau, John Stuart Mill i inni, mieli wpływ na rozwijanie teorii demokracji liberalnej.
81
co charakteryzowało początek demokracji liberalnej w nowżytniej europie
Początkowy podział na demokratów i liberalów: W okresie powstawania nowożytnej demokracji, obserwuje się początkowy podział między zwolennikami demokracji, którzy promowali szersze prawa wyborcze, a liberalami, którzy kładli nacisk na indywidualne wolności i ograniczoną rolę rządu.
Połączenie tych grup: Stopniowo, demokraci i liberałowie zaczęli łączyć swoje idee i cele, dążąc do stworzenia demokracji liberalnej, która łączyła w sobie elementy demokratyczne i ochronę praw jednostki.
82
Wartości i zasady demokratyczne:
Rządy większości
Wolność słowa i zgromadzeń
Sprawiedliwość społeczna:
Rządy prawa
83
Zasady i wartości liberalne:
ochrona praw jednostki
Ograniczona rola rządu
Równość przed prawem
Wolnorynkowa gospodarka
84
zwana także reprezentatywną, opiera się na wyborze przedstawicieli społeczeństwa, którzy podejmują decyzje i ustanawiają prawo w imieniu obywateli, którzy wybierają ich do władzy na określony okres- z przykładami
demokracja pośrednia; nowożytnia, przedtsawicielska, liberalna
85
system rządów, w którym obywatele bezpośrednio uczestniczą w podejmowaniu decyzji politycznych i ustanawianiu prawa, często poprzez referendum i głosowanie nad konkretnymi kwestiami. z przykładami
demokracja bezpośrednia; antyczna, grecka, partypacyjna, czysta, prosta
86
zalety demokracji posredniej
skuteczniejsza i łatwiejsza w zastsownaiu przy milionach ludzi
powierza władze najmadrzejsztm
daje ludzia czas na zajmowanie sie swoimi sprawmi
87
forma demokracji, w której decyzje podejmowane są przez większość głosujących obywateli, bez specjalnych ograniczeń lub ochrony praw mniejszości
demorkacja większościowa
88
forma demokracji, w której władza rządząca podlega ściśle określonym zasadom i ograniczeniom ustanowionym w konstytucji, co ma na celu ochronę praw jednostki i mniejszości przed nadużyciem władzy większości.
demokracja konstytucyjna
89
elementy demokracji bezposrendiej występujące w demokracji pośredniej
incjatywa obywatelska
weto ludowe
referendum
recall (unieważnienie mandatu)
90
elementy konstytucji
Preambuła
Podział władzy
Prawa i wolności obywateli
Rządy prawa
Zasady ustroju państwa
Procedury zmiany konstytucji
91
cechy konstytucji
szczeglna moc prawna
szczegolna tresc
specjalny tryb jej uchwalenia
92
funckje konstytucji
wychowawczo-integracyjna
prawna
organizacyjna
93
formy konstytucji
akt normatywny (konstytucja pisana)
zbiór konstytucjnych norm (konstytucja niepisana, rozporoszona)
94
zamierzony czas obowiazywania konstytucji
pełna tzw ustawa zasadnicza
niepełna (mała tzw ustawa konstytucyjna)
95
sposoby uchwalnia konstytucji
oktrojowana (nadana)
uchwalona (przez parlament badz na drodze referndum)
96
sposób wprowadzenia zmian w konstytucji
sztywny (specjalne procedury)
elastyczny (jak zwykła ustawa)
97
koncepcja demokratyczna, która zakłada, że decyzje polityczne powinny uwzględniać ochronę praw i interesów mniejszości, aby uniknąć skupienia władzy i decyzyjności jedynie w rękach większości obywateli.
ograniczone rządy większości
98
modele demokratyzacji wg Huntingtona z przykładami
A) Przebieg ewolucyjny: demokratyzacja to proces stopniowy i ewolucyjny, w którym reżim autorytarny stopniowo przekształca się w bardziej demokratyczny system za pomocą reform i instytucjonalnych zmian.
Przykłady: Węgry, Hiszpania, ZSSR
B) Ewolucyjno-rewolucyjne:demokratyzacja jest wynikiem zarówno ewolucyjnych, stopniowych zmian, jak i rewolucyjnych wydarzeń. Proces ten może zaczynać się od drobnych reform i ewolucyjnych kroków, ale może wymagać rewolucyjnych przełomów, aby obalić autorytarne rządy i przyspieszyć demokratyzację.
Przykłady: Polska, Czechosłowacja, Korea Płd
C) Rewolucyjne: proces demokratyzacji jest wynikiem gwałtownych i rewolucyjnych zmian społecznych lub politycznych. Wiele autorytarnych reżimów zostaje obalonych przez rewolucje lub masowe protesty, a demokracja jest wprowadzana w sposób bardziej radykalny i natychmiastowy.
NP. Rumunia, NRD,Portugalia
99
Fale demorkacji wg Huntigtona
Pierwsza fala (XIX wiek - początek XX wieku):
era, w której wiele krajów wprowadzało demokratyczne instytucje, często w formie ograniczonej demokracji parlamentarnej. Przykłady obejmują Wielką Brytanię, Francję i Szwajcarię, Polskę. Ta fala była związana z procesem modernizacji i rozwoju gospodarczego.
Druga fala (lata 1940-1960): po zakończeniu II wojny światowej. W tym okresie wiele krajów, w tym wiele w Europie Zachodniej, przywracało demokrację po okresie autorytarnych reżimów lub okupacji nazistowskiej. Wprowadzono nowe konstytucje i instytucje demokratyczne., Niemcy, Włochy, Austria, Holandia, Belgia, Japonia, Ameryka Płd, Azja
Trzecia fala (lata 70. - początek XXI wieku):
wiele krajów na różnych kontynentach przeszło od autorytarnych reżimów do demokracji, co stanowiło istotny rozwój w dziedzinie polityki światowej. Przykłady obejmują kraje Ameryki Łacińskiej, Afryki Południowej, Europy Wschodniej i Środkowej, Polska, Czwechosławacja, Honduras, Salwador, Panama
100
odworty od demorkacji wg Huntigotna pomiedzy falami
Między I a II falą: dwudziestolecie międzywojenne
Między pierwszą a drugą falą demokracji miały miejsce odwroty w wielu krajach, szczególnie w Europie Środkowej i Wschodniej. Po zakończeniu I wojny światowej i upadku monarchii wielu miejscowych dyktatorów i autorytarnych reżimów sięgnęło po władzę.
M.in. Włochy, Hiszpania, Niemcy, Grecja, Polska
Między II a III falą: 60-80 XX w
liczne odwroty demokracji w Ameryce Łacińskiej, Afryce i Azji. Wielu krajów na tych kontynentach miało problemy z utrzymaniem trwałych i stabilnych instytucji demokratycznych. Autorytarne reżimy, często wspierane przez wojsko, przejmowały władzę w wielu krajach, co prowadziło do odwrócenia wcześniejszych demokratycznych przemian. Korea Płd, Grecja, Turcja, Afryka
101
Okres Polski Ludowej (1944-1989)
-Monopolistyczna ideologia państwowa: kontrola mediów, edukacji i życia publicznego w celu propagowania komunistycznych wartości i doktryny.
-Zastępowanie religii ideologią
-Mobilizacja społeczeństwa do pracy
-Kontrola państwa nad gospodarkąprzedsiębiorstwa, planowanie centralne i kontrolę cen.
-brak legalnej opozycji (w latach 70tych)
-surowe ale selektywne represje
102
Proces demokratyzacji w Polsce w latach 1980-1989
Sierpień 1980: Rozpoczęcie strajku w Stoczni Gdańskiej, który doprowadził do podpisania Porozumień Sierpniowych, uznanie "Solidarności" oraz przeprowadzenie pierwszych wolnych wyborów do rad zakładowych.
Stan wojenny (1981-1983): Rząd wprowadził stan wojenny w celu stłumienia "Solidarności". Organizacja została zdelegalizowana, a wielu działaczy zostało aresztowanych.
Rok 1989: Wydarzenia w Polsce zbiegły się z przemianami politycznymi w Europie Wschodniej. Rząd zgodził się na rozmowy z opozycją, co doprowadziło do częściowo wolnych wyborów parlamentarnych w czerwcu 1989 roku.
Porozumienia Okrągłego Stołu (1989): W wyniku negocjacji między reprezentantami komunistycznego reżimu a opozycją podpisano Porozumienia Okrągłego Stołu. Ustalono, że część miejsc w parlamencie będzie wybierana w wolnych wyborach, a część pozostaje zarezerwowana dla PZPR.
Wolne wybory (1989): 4 czerwca 1989 roku odbyły się częściowo wolne wybory parlamentarne, które przyniosły zwycięstwo opozycji. "Solidarność" uzyskała przewagę w Sejmie, co było znaczącym krokiem ku demokratyzacji.
Odsunięcie komunistów od władzy: Na mocy Porozumień Okrągłego Stołu, komuniści zrezygnowali z pełnej władzy, legalizacja Solidarności,wybór przez Zgromadzenie Narodowe Jaruzelskiego na prezydenta
Powstanie rząduTadeusza Mazowieckiego na powołanie Jaruzelskiego, ogłoszemie reform Balcerowicza, wizyta Wałęsy w USA, zmiany Konstytucji RP, rozwiązanie PZPR, wolne wybory do samorządu gminnego, nota rządu RP o wycofaniu Armi Radzieckiej z Polski
Wybory prezydenckie (1990): Lech Wałęsa został wybrany na pierwszego niekomunistycznego prezydenta Polski w 1990 roku.
początek wycofania się armi, wolne wybory do sejmu
103
Węgry, 10 miesieczny proces demorkatyzacji
Marzec 1989: Rozpoczęcie manifestow, strajkow- rozmowy między rządem a opozycją w sprawie reform politycznych.
Czerwiec 1989: Otwarcie na partie opozycyjne i wielopartyjne wybory parlamentarne.
Sierpień 1989: Rozpoczęcie rozmów w Węgierskiej Radzie Obywatelskiej w sprawie reform politycznych i gospodarczych.
Październik 1989: Zmiany konstytucji i przywrócenie pełnej nazwy kraju, symbolizujące odejście od komunizmu.
Grudzień 1989: Uchwalenie nowej konstytucji, wybór niekomunistycznego prezydenta oraz wycofanie się z Układu Warszawskiego, co zakończyło okres komunistycznej dominacji na Węgrzech.
104
droga demokratyzacji NRD na przestrzeni 10 tygodni
4 września 1989: Początek masowych protestów pokojowych w NRD, które miały miejsce po Mszy św. w Lipsku. Demonstracje te zyskały na sile i stały się symbolem oporu wobec reżimu.
ogormne manifestacje, protesty, masowe ucieczki
9 października 1989: W wyniku narastającego nacisku społecznego, Erik Honecker został zdymisjonowany z urzędu przewodniczącego Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (SED), co otworzyło drogę do dalszych reform.
9 listopada 1989: Upadek muru berlińskiego, co stało się symbolicznym momentem zjednoczenia Niemiec. Ruchy ludowe i społeczeństwo odgrywały kluczową rolę w przyspieszeniu procesu zjednoczenia Niemiec.
Okrągły Stól, wybory do Parlamentu
105
demokratyzacja Czechosłowacji
1989
listopad : W Pradze wybuchły masowe demonstracje studenckie, które początkowo były skierowane przeciwko reżimowi komunistycznemu. Demonstracje te przerodziły się w pokojowy protest, który przyciągnął tysiące ludzi.
grudzień: złożenie urzędu prezydenta Gustawa Husaka, wybór Havla na prezydenta przez komuistyczny parlament
wrzesien 1990
wolne wybory parlamentarne
106
Indeks demokracji- co to i jaki jest podział krajów
narzędzie działające w celu oceny stanu demokracji w różnych krajach na świecie.
8-10: Pełna demokracja.
6-7,9: Demokracja o ograniczonych wolnościach.
4-5,9: System hybrydowy (częściowa demokracja).
0-3,9: Reżim autorytarny.
Najwyżej oceniane kraje, które osiągają wyniki bliskie 10 punktom, to kraje skandynawskie, Niemcy czy Holandia, osiągają wysokie wyniki.
Kraje o niższych wynikach znajdują się w Afryce, na Bliskim Wschodzie oraz w niektórych krajach Azji i Ameryki Łacińskiej.
Polska znajduje się w kategorii "Demokracja o ograniczonych wolnościach" i ma wynik punktowy w granicach 6-7,9.
107
rodzaj wotum nieufności, zabezpieczający przed pochopnym odwołaniem rządu przez parlament i tym samym zabezpieczający przed destabilizacją systemu politycznego.
konstruktywne wotum nieufności
108
teorie powstania państwa
naturalna (Platon)
teistyczna (św. Augustyn)
umowy społecznej (Rousseau, Tomasz Hobbes)
marksitowska (klasowa) (Karol Marks)
podboju (Gumplowicz)
109
człowiek podporządkowany kolektywowi (organizacji partyjnej), dla jego postawy charakterystyczna jest ucieczka od wolności i odpowiedzialności,
homo sovieticus
110
separatyzm a regionalizm
regionalizm dazy do zachowania wzmocnienia i demonatraajci odrebnosci
separatyzm odlaczenia
111
– rumuński polityk i działacz komunistyczny. Sekretarz generalny Rumuńskiej Partii Komunistycznej w latach 1965–1989, przewodniczący Rady Państwa i prezydent Rumunii sprawujący władzę dyktatorską od 1967 do 1989. Został obalony i stracony w wyniku rewolucji w 1989
Nicolae Ceaușescu
112
hisotryczne konstytucje
791 (Konstytucja 3 Maja),
1921 (Konstytucja Marcowa),
1935 (Konstytucja Kwietniowa)
mała konstytucja 1992
oraz w roku 1997.
113
wprowadzała ustrój prezydencki, w którym rola parlamentu ograniczona była wyłącznie do funkcji ustawodawczej i kontrolnej wobec rządu. Sejm tracił realny wpływ na kształt i politykę rządu.; Wybór Prezydenta Rzeczypospolitej odbywa się w sposób następujący: (2) Kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej wybiera Zgromadzenie Elektorów
KONSTYUCJA KWIETNIOWA 1935
114
głosiła m.in. że władza zwierzchnia należy do narodu, w imieniu narodu sprawuje ją demokratycznie wybrany Sejm i Senat, połączone izby parlamentu wybierają prezydenta, władza sądownicza przynależy niezawisłym sądom i nieusuwalnym sędziom., NA 7 LAT ZGR NARODOWE
KONSTYTUCJA MARCOWA 1921
115
Ustawa Konstytucyjna z dnia 17 października 1992 o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym
mała konstytucja
116
polska prawniczka, specjalistka w zakresie prawa cywilnego, konstytucyjnego, administracyjnego oraz praw człowieka, profesor nauk prawnych., pierwsza RPO
Ewa Łętowska
117
aws
akcja wyborcza solidarność
118
Wybitny przywódca Socjaldemokratycznej Partii Niemiec, kanclerz RFN w latach 1969–1974, jeden z głównych ideologów socjaldemokracji europejskiej, rzecznik polityki normalizacji stosunków RFN z ZSRR i Polską, za co został uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla w 1971 r.
Willy Brandt
119
Przywódca ZSRR w latach 1985–1991. Jedyny prezydent Zapoczątkował proces transformacji ustrojowej obejmujący tzw. pieriestrojkę, głasnost (jawność) i uskorienie (przyśpieszenie). Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1990 r.
Michaił Gorbaczow
120
Francuski mąż stanu. Prezydent Francji w latach 1959-1969. Zwolennik silnej władzy wykonawczej sprawowanej przez prezydenta. Zwolennik koncepcji „Europy Ojczyzn”
Charles de Gaulle
121
niemiecki polityk. Współzałożyciel partii chrześcijańsko-demokratycznej CDU. W latach 1949-1963 kanclerz RFN. W 1955 roku nawiązał stosunki dyplomatyczne z ZSRR. Uznawany za jednego z ojców integracji europejskiej.
Konrad Adenauer
122
Ukraiński polityk. W 1999-2001 roku pełnił funkcję premiera Ukrainy. Po zwycięstwie w przeprowadzonej ponownie II turze wyborów i wydarzeniach zwanych pomarańczową rewolucją został zaprzysiężony w 2005 roku na prezydenta Ukrainy.
Juszczenko
123
poczucie izolacji od społeczeństwa, nieutożsamianie się ze społecznością lokalną i ponadlokalną, utrata tożsamości jednostki charakterystyczna dla dużych ośrodków miejskich w społeczeństwach przemysłowych i poprzemysłowych oraz dla sytuacji migracji zarobkowej.
alienacja
124
Polski historyk, wieloletni działacz Unii Wolności, działacz opozycji PRL, uczestnik Okrągłego Stołu minister spraw zagranicznych w latach 1997–2000, poseł do Parlamentu Europejskiego. W 1998 roku pełnił funkcję przewodniczącego OBWE.
Bronisław Geremek
125
Dziennikarz i historyk, więzień obozu w Auschwitz, minister spraw zagranicznych w rządzie Józefa Oleksego i Jerzego Buzka. Rzecznik pojednania polsko-niemieckiego. Honorowy obywatel Izraela.
Władysław Bartoszewski
126
polski polityk i inżynier, profesor nauk technicznych. W latach 1997–2001 Prezes Rady Ministrów, w latach 2009–2012 przewodniczący Parlamentu Europejskiego. Działacz opozycji demokratycznej w PRL.
Jerzy Buzek
127
ideolog niemieckiej socjaldemokracji, twórca rewizjonizmu w ruchu robotniczym. Uważał, że dobro jednostki jest nadrzędne
Eduard Bernstein
128
Pierwszy sekretarz Komunistycznej Partii Kuby; rewolucjonista i dyktator kubański; władzę nad państwem przejął w 1959 roku.
Fidel Castro
129
polski polityk i publicysta. Ostatni prezes Rady Ministrów PRL i pierwszy III Rzeczypospolitej, współtwórca i przewodniczący Unii Demokratycznej i Unii Wolności.
Taduesz Mazowiecki
130
rosyjski myśliciel, panslawista i rewolucjonista. Uznawany za jednego z ojców anarchizmu, a ściślej, jego kolektywistycznej wersji.
Michaił Bakunin
131
Kierował Radą Ministrów RP w latach 1996–1997; w 2005 roku pełnił funkcję Marszałka Sejmu RP; poseł do PE
Włodzimierz Cimoszewicz
131
Kierował Radą Ministrów RP w latach 2006–2007
Jarosław Kaczyński
132
Kierował Radą Ministrów RP w 1991 roku; w latach 1993–2003 był przedstawicielem Polski w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju
Jan Krzysztof Bieliecki
133
polski ekonomista i polityk, profesor nauk ekonomicznych,. Prezes Rady Ministrów w latach 2004–2005; poseł do PE, dwukrotny premier, prezes nbp
Marek Belka
134
polski prawnik, polityk i publicysta, adwokat. Prezes Rady Ministrów w latach 1991–1992. Kawaler Orderu Orła Białego. W czasie II wojny światowej i okupacji żołnierz Szarych Szeregów oraz uczestnik powstania warszawskiego
Jan Olszewski
135
polski polityk, prezes Rady Ministrów. Działacz Polskiego Stronnictwa Ludowego, prezes tej partii w latach 1991–1997 i 2005–2012; premier 1992 i 1993-95
Waldemar Pawlak
136
polska polityk, prawniczka, dyplomatka i nauczycielka akademicka, w latach 1992–1993 prezes Rady Ministrów.
Hanna Suchocka
137
polityk palestyński i przywódca tamtejszego ruchu wyzwoleńczego. Jeden z najbardziej znanych i kontrowersyjnych polityków arabskich na świeci
Jasir Arafat
138
zgodnie z koncepcją podziału władz jest to jedna z 3 władz obok egzekutywy i władzy sądowniczej
legislatywa
139
polski polityk i ekonomista, przpeoriwadził szereg reofrm na rzecz wprowadzenia gospodarki rynkowej
Leszek Balcerowicz
140
sekretarz generlany NATO
sekretarz generalny ONZ
NATO Jens Stoltenberg
ONZ Antonio Guterras
141
kwota płci a parytet
Kwota to określony procentowo udział mężczyzn i kobiet na liście wyborczej, natomiast parytet to równy (50/50) udział kandydatów obojga płci na liście. Parytet to równościowa odmiana kwot.
142
inaczej władza wykonawcza
egzekutywa
143
nalezność do spraw konektrneog organu nieujęte zadania w kosntytucji
domniemanie kompetencji (gminy, rm itd)
144
stan wojenny
W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.
145
stan wyjątkowy
W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa.
146
stan klęski żywiołowej
W celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia Rada Ministrów może wprowadzić na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, stan klęski żywiołowej na części albo na całym terytorium państwa. Przedłużenie tego stanu może nastąpić za zgodą Sejmu.
147
Sejm decyduje w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej o stanie wojny i o zawarciu pokoju. 2. Sejm może podjąć uchwałę o stanie wojny jedynie w razie zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji.
stan wojny
148
demokraci ateńscy
Solon- grunt pod reformy demokratyczne
Klejstenes- Rada 500, zwiększony krąg rządzących
Perykles- wynagrodzenia dla człownków
149
tradycje wspołecznej demokratryczne na świecie
anglia:
Habeas Corpus Act – ustawa angielska z 1679 wydana za rządów króla Karola II, zakazująca organom państwa aresztowania poddanego bez zezwolenia sądu.
Bill of Rights 1689- dokument utwalającty HCA, okreśął zakres władzy króla
-Konstytucja USA 1787 oparta na trójpodziale władzy , idee MOnteskiusza i Locka
-idee oświeceniowe we Francji
150
potoczna nazwa konstytucji sejmowej z 1505, poważnie ograniczającej kompetencje prawodawcze monarchy I Rzeczypospolitej.
Nihil Novi
151
trójpodział władzy- dwa modele
system kooperacji- współdziałanaie i hamowanie się model parlamentarny
system separacji włądzy- model prezydencki np USA
152
prawo określonej liczby obywateli do zgłoszenia sprzeciwu wobec danej ustawy (potem robi sie referendum)
weto ludowe (Włochy, Szwajcaria, Norwegia)
153
bierne prawo wyborcze
18 gmina
21- poseł, pe
25- prezydent burmistrz wójt
30- senat
35 prezydent
154
koncepcje poltiyki
klasyczna- dobro ogólne, wymaga odpowiedniego zarządzania
konsensualna- dązaenie do wspołnego dobra na drodze konsensu
koercyjna- utrzymanie bezpieczenstwa i porzakdu
konfliktowa- oparta na rywalizacji ze sprzecznosci interesow (marksizm)
bez ideologii- rywalizacja o rynek polityczny
155
doktryny ze względu na stosunek do rzeczywistości społecznej
doktryny rewolucyjne
doktryny reformistyczne
doktryny konserwatywne (utrzymanie)
doktryny reakcyjne (przywrócenie starego porządku, jak Artur z Tango)
156
doktryny ze względu na kryterium ideału społecznego
doktryny egalitarne (równość)
doktryny solidarystyczne
doktryny elitarne
157
myślliciele socjaldemokracji
Charles Fourier, Robert Owen
158
państwo, w którym zasady religii przekłada się na struktury państwowe.
państwo wyznaniowe
