Pharm Small Cards 29/5 2/2 VIET Flashcards

Question

Glucocorticoids (corticosteroids)

Answer 1

▸ Prednisone, Dexamethasone, Hydrocortisone Cơ chế: ▸ Ức chế phospholipase A2 → giảm acid arachidonic ▸ Ức chế biểu hiện COX-2 ▸ Giảm cytokine viêm Tác dụng: kháng viêm mạnh, ức chế miễn dịch Tác dụng phụ: ▸ Tăng huyết áp ▸ Tăng đường huyết ▸ Loãng xương ▸ Hội chứng Cushing ▸ Loét dạ dày ▸ Suy tuyến thượng thận khi ngừng đột ngột

Answer 2

Là các thuốc chậm tác dụng, dùng cho bệnh lý viêm mạn tính tự miễn (RA, lupus...) Có thể dùng kết hợp NSAIDs (giảm triệu chứng nhanh) trong giai đoạn đầu 1. Methotrexate (MTX) Cơ chế: chất tương tự acid folic → ức chế dihydrofolate reductase (DHFR) → giảm dTMP → giảm tổng hợp DNA Chỉ định: RA, lupus, viêm mạch máu, bệnh Crohn, thai ngoài tử cung, ung thư Tác dụng phụ: ức chế tủy xương, viêm miệng, viêm gan, phổi Chống độc: Leucovorin (acid folinic) – dùng để "cứu" mô lành sau hóa trị

Answer 3

Cơ chế: ổn định lysosome và ức chế hóa ứng động (chemotaxis) Tác dụng phụ: ▸ Rối loạn tiêu hóa ▸ Rối loạn thị giác (nguy cơ mù võng mạc) ▸ Tan máu ở người thiếu G6PD ✅ Cũng là thuốc điều trị sốt rét (antimalarial drug)

Answer 4

Hydroxychloroquine Sulfasalazine Leflunomide Etanercept (liệu pháp sinh học – biological therapy) Infliximab & Adalimumab (kháng thể đơn dòng kháng TNF-α)

Answer 5

Cơ chế: ổn định lysosome và ức chế hóa ứng động (chemotaxis) Tác dụng phụ: ▸ Rối loạn tiêu hóa ▸ Rối loạn thị giác (nguy cơ mù võng mạc) ▸ Tan máu ở người thiếu G6PD ✅ Cũng là thuốc điều trị sốt rét (antimalarial drug)

Answer 6

Cơ chế: được vi khuẩn ruột già chuyển hóa thành sulfapyridine + 5-ASA → giảm chức năng tế bào miễn dịch Tác dụng phụ: tan máu ở người thiếu G6PD ✅ Dùng trong viêm ruột (IBD) (nhờ thành phần 5-ASA)

Answer 7

Cơ chế: ức chế dihydro-orotate dehydrogenase → ức chế tổng hợp pyrimidine (UMP) → ngăn lympho bào dừng ở G1 Tác dụng phụ: rụng tóc, tiêu chảy, tăng men gan (độc gan)

Answer 8

Cơ chế: là protein hòa tan tái tổ hợp gắn TNF-α → ức chế TNF-α bằng cách "bẫy" nó → giảm viêm Tác dụng phụ: nhiễm trùng (phổi, lao), lupus do thuốc

Answer 9

Cơ chế: kháng thể gắn TNF-α → trung hòa → giảm viêm Tác dụng phụ: ▸ Nhiễm trùng tiềm ẩn (đặc biệt lao) ▸ Lupus do thuốc

Answer 10

I. Tổng quan: Nhóm thuốc này được dùng để ức chế các rối loạn nhịp tim như: ▸ Rung nhĩ và cuồng nhĩ (atrial fibrillation & flutter) ▸ Tái nhập nút nhĩ thất (AV nodal reentry) ▸ Ngoại tâm thu thất ▸ Nhịp nhanh thất ▸ Rung thất (ventricular fibrillation) II. Đặc điểm điện sinh lý của tim: 1. Sợi dẫn truyền nhanh (Fast response fibers): ➡ Bao gồm: cơ tim (myocardium) và bó His Các pha của điện thế hoạt động: ▸ Pha 0: khử cực nhanh do Na⁺ đi vào ▸ Pha 1: tái phân cực sớm ▸ Pha 2: plateau – Ca²⁺ đi vào ▸ Pha 3: tái phân cực – K⁺ ra ▸ Pha 4: trở về đường cơ sở Thời kỳ trơ hiệu quả (ERP): giai đoạn tim không đáp ứng kích thích mới → quan trọng trong cơ chế tác dụng thuốc Bị ảnh hưởng bởi: 📌 Thuốc chống loạn nhịp nhóm I và III 2. Sợi dẫn truyền chậm (Slow response fibers): ➡ Bao gồm: nút xoang (SA) và nút nhĩ thất (AV) Các pha điện thế: ▸ Pha 0: khử cực do Ca²⁺ đi vào (không phải Na⁺) ▸ Pha 3: tái phân cực – K⁺ ra ▸ Pha 4: khử cực chậm tự phát (automaticity – đặc trưng của SA node) Bị ảnh hưởng bởi: 📌 Thuốc chống loạn nhịp nhóm II và IV

Answer 11

Nhóm I: Chẹn kênh Na⁺ (Na⁺ channel blockers) Nhóm II – Beta-blockers Nhóm III – Chẹn kênh K⁺ (K⁺ channel blockers) Nhóm IV – Chẹn kênh Ca²⁺ (Ca²⁺ channel blockers)

Answer 12

Nhóm IA – Quinidine, Procainamide Cơ chế: chẹn kênh Na⁺ (trạng thái hoạt hóa) và cả kênh K⁺ Tác dụng: tăng QRS, kéo dài QT → tăng thời gian điện thế hoạt động (APD) Chỉ định: loạn nhịp thất, rung nhĩ Tác dụng phụ: ▸ Quinidine: xoắn đỉnh (Torsades), tiêu chảy ▸ Procainamide: hội chứng lupus giống SLE

Answer 13

Nhóm IB – Lidocaine, Mexiletine Cơ chế: chẹn kênh Na⁺ (trạng thái bất hoạt) Tác dụng: yếu nhất trong nhóm I → rút ngắn AP Ưu tiên dùng: vùng thiếu máu cơ tim (huyết khối, nhồi máu...) Tác dụng phụ: độc thần kinh trung ương (CNS) – lú lẫn, co giật

Answer 14

Nhóm IC – Flecainide Cơ chế: chẹn kênh Na⁺ mạnh nhất, đặc biệt ở bó His và cơ tim Tác dụng: ức chế mạnh hệ thống dẫn truyền Chỉ định: kiểm soát nhịp ở bệnh nhân rung nhĩ ❗ Không dùng sau nhồi máu cơ tim (MI) → tăng nguy cơ loạn nhịp gây tử vong

Answer 15

Nhóm II – Beta-blockers ▸ Atenolol, Propranolol, Esmolol, Acebutolol Cơ chế: ức chế beta-1 tại tim → ↓ cAMP → ↓ Ca²⁺ nội bào → giảm dẫn truyền tại nút SA và AV → giảm tốc độ nhịp tim Tác dụng: ▸ Kéo dài PR ▸ Giảm tần số ▸ Ức chế dẫn truyền Chỉ định: loạn nhịp trên thất (SVT), phòng ngừa sau nhồi máu Tác dụng phụ: ▸ Nhịp chậm ▸ Co thắt phế quản → tránh dùng ở bệnh nhân hen và COPD

Answer 16

Nhóm III – Chẹn kênh K⁺ (K⁺ channel blockers) ▸ Amiodarone, Sotalol Amiodarone Bắt chước hoạt tính của thuốc nhóm I, II, III và IV → rất hiệu quả, dùng cho mọi loại loạn nhịp Tác dụng: ▸ Kéo dài QT ▸ Tăng thời gian điện thế hoạt động (APD) Chỉ định: loạn nhịp thất và trên thất Tác dụng phụ: ▸ Phổi (xơ phổi) ▸ Giáp (cường hoặc suy) ▸ Gan (tăng men gan) ▸ Da xám ▸ Cần theo dõi chức năng: phổi – gan – tuyến giáp Sotalol Vừa là chẹn beta (class II), vừa là chẹn K⁺ Tác dụng phụ: Torsades de Pointes, chậm nhịp tim ❗ Chống chỉ định ở người có hội chứng QT dài bẩm sinh

Answer 17

▸ Verapamil, Diltiazem Cơ chế: chẹn kênh Ca²⁺ chậm → giảm dẫn truyền tại nút SA và AV Tác dụng: ▸ Kéo dài PR ▸ Giảm nhịp tim ▸ Chậm dẫn truyền Chỉ định: loạn nhịp trên thất (SVT) Tác dụng phụ: chậm nhịp, block nhĩ thất (AV block) ▸ Verapamil gây táo bón

Answer 18

1. Adenosine Cơ chế: hoạt hóa thụ thể adenosine (liên kết Gi) → ↓ cAMP → ↓ Ca²⁺ nội bào → giảm dẫn truyền tại nút SA và AV Chỉ định: SVT Tác dụng phụ: co thắt phế quản, đỏ bừng mặt, hạ huyết áp → tránh dùng ở người hen 2. Magnesium Cơ chế: ức chế dòng Ca²⁺ vào tế bào Chỉ định: Torsades de Pointes, ngộ độc digoxin

Answer 19

I. Tổng quan: NSAIDs = ức chế không chọn lọc enzym COX (cả COX-1 và COX-2) Tác dụng chính: ▸ Chống viêm ▸ Giảm đau ▸ Hạ sốt ▸ Một số còn có tác dụng chống kết tập tiểu cầu (Aspirin) Lưu ý: NSAIDs (trừ Aspirin) có thể gây đóng sớm ống động mạch ở thai nhi nếu dùng khi mang thai (3 tháng cuối)

Answer 20

Cơ chế: ức chế không hồi phục COX-1 và COX-2 → ức chế tổng hợp prostaglandins + thromboxane A2 Chỉ định: ▸ Liều thấp: chống kết tập tiểu cầu (phòng ngừa nhồi máu cơ tim, đột quỵ) ▸ Liều trung bình: giảm đau, hạ sốt ▸ Liều cao: chống viêm Tác dụng phụ: ▸ Loét dạ dày, chảy máu ▸ Hội chứng Reye ở trẻ em ▸ Co thắt phế quản (CCĐ trong hen) ▸ Ngộ độc salicylate (gây toan hô hấp và toan chuyển hóa) → Điều trị bằng NaHCO₃ để kiềm hóa máu → đào thải aspirin nhanh hơn

Answer 21

Ibuprofen, Naproxen, Indomethacin, Ketorolac, Sulindac Cơ chế: ức chế COX-1 và COX-2 → ↓ tổng hợp prostaglandin Chỉ định: đau cấp, viêm khớp, gout cấp, đau sau phẫu thuật, viêm cột sống Lưu ý đặc biệt: Indomethacin: dùng đóng ống động mạch ở trẻ sơ sinh

Answer 22

▸ Celecoxib Cơ chế: ức chế có hồi phục và chọn lọc COX-2 Ưu điểm: ▸ Không ức chế TXA₂ (vì chỉ do COX-1 tạo ra) → không ảnh hưởng tiểu cầu ▸ Ít gây loét dạ dày Chỉ định: viêm khớp, viêm cột sống, dị ứng NSAIDs có gốc sulfa Nhược điểm: ↑ nguy cơ tim mạch do mất cân bằng giữa PGI₂ (giãn mạch) và TXA₂ (co mạch, kết tập tiểu cầu)

Answer 23

I. Định nghĩa suy tim: Suy tim là hội chứng lâm sàng do tim không đủ khả năng bơm máu đáp ứng nhu cầu của cơ thể → giảm cung lượng tim (CO) → ứ dịch, giảm tưới máu mô. Phân loại: Suy tim tâm thu: tim không thể co bóp tốt → EF < 50% Suy tim tâm trương: tim không thể giãn đủ để nhận máu → EF ≥ 50% II. Mục tiêu điều trị: Giảm tiền tải (preload): dùng lợi tiểu, ACEIs, ARBs, giãn mạch Giảm hậu tải (afterload): dùng ACEIs, ARBs, hydralazine Tăng co bóp cơ tim: thuốc chủ vận beta, PDE3 inhibitor Giảm hoạt hóa thần kinh – nội tiết: ▸ ACEIs, ARBs, beta blockers, spironolactone → ức chế hệ RAA → kéo dài sống

Answer 24

1. ACEI (ức chế men chuyển): ▸ Enalapril, Lisinopril Giảm tiền tải, hậu tải và remodeling Là thuốc hàng đầu trong CHF có EF giảm 2. ARBs (ức chế thụ thể angiotensin II): ▸ Losartan, Valsartan Dùng khi bệnh nhân không dung nạp ACEI (do ho khan…) 3. Beta blockers (ức chế beta giao cảm): ▸ Bisoprolol, Carvedilol, Metoprolol Giảm kích thích giao cảm, giảm nhịp tim, cải thiện tái cấu trúc tim 4. Thuốc lợi tiểu (diuretics): ▸ Furosemide, Bumetanide Giảm ứ dịch, giảm tiền tải Không kéo dài sống, chỉ cải thiện triệu chứng 5. Thuốc đối kháng aldosterone: ▸ Spironolactone, Eplerenone Ức chế tái cấu trúc cơ tim, kéo dài sống Tác dụng phụ: tăng kali máu, phì đại vú (spironolactone) 6. Hydralazine + Nitrate (Isosorbide dinitrate or mononitrate): Cơ chế: giãn mạch → giảm hậu tải (hydralazine) và tiền tải (nitrate) Chỉ định: thay thế ACEI/ARB nếu bệnh nhân không dung nạp (suy thận nặng) Tác dụng phụ: lupus giống SLE (hydralazine), đau đầu, chóng mặt

Answer 25

Digoxin Cơ chế tác dụng: Tác dụng trực tiếp: ▸ Ức chế bơm Na⁺/K⁺ ATPase ở tế bào cơ tim → Tăng Na⁺ nội bào → giảm trao đổi Na⁺/Ca²⁺ → tăng Ca²⁺ nội bào → Nhiều Ca²⁺ hơn được giữ trong lưới nội sinh chất (SR) → Tăng co bóp (↑ contractility) Tác dụng gián tiếp: ▸ Ức chế Na⁺/K⁺ ATPase tại neuron phó giao cảm → tăng trương lực phế vị (vagal tone) → Làm chậm nhịp tim (↓ HR) → có ích trong điều trị loạn nhịp Dược động học – lưu ý: Thải qua thận → cần giảm liều ở bệnh nhân suy thận Có thể bị đẩy ra khỏi protein huyết tương bởi thuốc khác (VD: Verapamil, Quinidine) Chỉ định: Suy tim (CHF) – cải thiện triệu chứng Rung nhĩ, cuồng nhĩ – kiểm soát nhịp ❗ Không dùng nếu có hội chứng WPW (Wolff–Parkinson–White) Tác dụng phụ: Tiêu hóa: buồn nôn, nôn, chán ăn Thần kinh: lú lẫn, mờ mắt, rối loạn màu sắc Tim: loạn nhịp (block, ngoại tâm thu, xoắn đỉnh...) Ngộ độc digoxin: chẩn đoán bằng đo nồng độ thuốc và ECG Xử trí ngộ độc: Ngừng thuốc Cân bằng điện giải (đặc biệt Mg²⁺, K⁺) Thuốc giải độc đặc hiệu: Fab kháng thể kháng digoxin Ức chế loạn nhịp bằng lidocaine hoặc nhóm IB Tương tác thuốc: Thuốc lợi tiểu làm mất K⁺ → ↑ nguy cơ ngộ độc digoxin K⁺ cạnh tranh tại vị trí gắn của digoxin trên ATPase → khi thiếu K⁺ thì digoxin dễ gắn hơn → tăng độc tính

Answer 26

Thuốc kích thích beta (β1 agonists): Dobutamine và Dopamine Cơ chế: Kích thích thụ thể β1 (G-protein liên kết Gs) → ↑ cAMP → hoạt hóa PKA → PKA phosphoryl hóa kênh Ca²⁺ → Ca²⁺ đi vào tế bào → nhiều Ca²⁺ được giữ trong SR → Lần co sau mạnh hơn do tăng Ca²⁺ sẵn có Tác dụng: tăng sức co bóp tim (positive inotropy)

Answer 27

Dobutamine, Dopamine Chỉ dùng trong suy tim cấp (acute CHF) Không dùng kéo dài, vì gây hiện tượng tachyphylaxis (nhờn thuốc nhanh trong vài giờ)

Answer 28

▸ Milrinone, Inamrinone Cơ chế: ức chế PDE → ↑ cAMP nội bào ▸ Tại cơ tim → ↑ Ca²⁺ → tăng co bóp (inotropy) ▸ Tại cơ trơn mạch máu → giãn mạch → ↓ hậu tải (TPR) Chỉ định: suy tim cấp (acute CHF)

Answer 29

Trong suy tim mạn (chronic CHF): Dùng: ▸ ACEI / ARBs: giảm hậu tải, cải thiện sống còn ▸ Beta blockers: ức chế hoạt hóa thần kinh ▸ Lợi tiểu: giảm triệu chứng ứ dịch ▸ Spironolactone: giảm tái cấu trúc cơ tim, kéo dài sống ▸ Digoxin: cải thiện triệu chứng (không kéo dài sống) Nếu không dung nạp ACEI/ARB (ví dụ suy thận): Thay bằng Hydralazine + Nitrate (Isosorbide) ❗ Không dùng chẹn kênh canxi (CCB) trong CHF → ngoại trừ amlodipine có thể cân nhắc (vì ít ảnh hưởng co bóp tim)

Answer 30

Gout là một dạng viêm khớp do tăng acid uric máu (hyperuricemia) → kết tinh urat trong khớp → đau cấp, đỏ, sưng (thường ở ngón cái bàn chân) Tăng uric máu không triệu chứng → KHÔNG cần điều trị II. Điều trị Gout gồm 2 giai đoạn: Gout cấp: giảm đau – chống viêm

Answer 31

a. NSAIDs – Indomethacin Là lựa chọn đầu tay ❗Không dùng Aspirin vì ảnh hưởng bài tiết uric b. Colchicine Cơ chế: ức chế polymer hóa tubulin → ức chế hóa ứng động bạch cầu → giảm viêm Tác dụng phụ: tiêu chảy, buồn nôn c. Glucocorticoids – Prednisone, Methylprednisolone Dùng khi NSAID và colchicine không hiệu quả hoặc chống chỉ định Dạng tiêm nội khớp có thể dùng nếu chỉ 1 khớp viêm

Answer 32

a. Ức chế tổng hợp acid uric (xanthine oxidase inhibitors): Allopurinol Cơ chế: ức chế xanthine oxidase → ↓ tổng hợp uric acid Tác dụng phụ: dị ứng, phát ban, hội chứng Stevens–Johnson Febuxostat Giống allopurinol nhưng không gây quá mẫn nhiều như allopurinol b. Tăng thải acid uric (uricosuric agents): Probenecid Cơ chế: ức chế tái hấp thu uric ở ống lượn gần Tác dụng phụ: sỏi thận, chống chỉ định nếu có G6PD deficiency 📌 Không dùng cùng aspirin vì cạnh tranh bài tiết c. Phân hủy acid uric: Pegloticase Cơ chế: enzyme tái tổ hợp chuyển uric acid → allantoin (tan tốt hơn) Dùng: Gout mạn kháng trị Tác dụng phụ: dị ứng nặng (anaphylaxis), tan máu nếu thiếu G6PD d. Rasburicase Tương tự pegloticase Dùng: dự phòng/treat tăng acid uric trong điều trị hóa chất (tumor lysis syndrome)

Answer 33

Allopurinol Cơ chế: ức chế xanthine oxidase → ↓ tổng hợp uric acid Tác dụng phụ: dị ứng, phát ban, hội chứng Stevens–Johnson Febuxostat Giống allopurinol nhưng không gây quá mẫn nhiều như allopurinol

Answer 34

Probenecid Cơ chế: ức chế tái hấp thu uric ở ống lượn gần Tác dụng phụ: sỏi thận, chống chỉ định nếu có G6PD deficiency 📌 Không dùng cùng aspirin vì cạnh tranh bài tiết

Answer 35

Pegloticase Cơ chế: enzyme tái tổ hợp chuyển uric acid → allantoin (tan tốt hơn) Dùng: Gout mạn kháng trị Tác dụng phụ: dị ứng nặng (anaphylaxis), tan máu nếu thiếu G6PD d. Rasburicase Tương tự pegloticase Dùng: dự phòng/treat tăng acid uric trong điều trị hóa chất (tumor lysis syndrome)

Answer 36

I. Vị trí thụ thể beta: Beta-1: tim và thận Beta-2: mạch máu, phế quản, gan → Tất cả beta-receptor đều là thụ thể kết hợp Gs II. Cơ chế tác dụng: Thuốc chẹn beta gắn vào thụ thể beta-adrenergic và chặn tác dụng của catecholamines → giảm hoạt tính thần kinh giao cảm Tác dụng sinh lý của từng nhóm: Beta-1 blockers: ▸ Giảm nhịp tim ▸ Giảm co bóp tim ▸ Giảm dẫn truyền qua nút AV ▸ Giảm tiết renin → giảm HA Beta-2 blockers: ▸ Co mạch, co phế quản ▸ Tăng đường huyết ▸ Giảm tiết insulin ▸ Co tử cung (rất ít gặp) Chỉ định thuốc chẹn beta: Tăng huyết áp Đau thắt ngực Loạn nhịp nhanh Nhồi máu cơ tim (hậu MI) Cường giáp Suy tim mạn Glaucoma Tác dụng phụ: Chậm nhịp tim (bradycardia), block AV Co thắt phế quản (cẩn thận ở hen, COPD) Mệt mỏi, trầm cảm (do ảnh hưởng CNS) Hạ đường huyết, che dấu triệu chứng hạ đường Chống chỉ định: hen phế quản, block tim độ cao, sốc, nghiện cocaine

Answer 37

▸ Atenolol, Esmolol, Metoprolol, Bisoprolol, Acebutolol Nhớ mnemonics: A–M = “cardioselective” Không ảnh hưởng phế quản Qua hàng rào máu não: có (trừ atenolol)

Answer 38

▸ Propranolol, Nadolol, Timolol, Pindolol, Sotalol Mnemonics: N–Z = “non-selective” Ảnh hưởng phế quản → ❗ tránh ở bệnh nhân COPD, hen Sotalol: thêm tác dụng chẹn kênh K⁺ → chống loạn nhịp

Answer 39

▸ Labetalol, Carvedilol Labetalol: dùng trong tăng huyết áp cấp cứu Carvedilol: dùng trong suy tim mạn (CHF)

Answer 40

I. Tổng quan Các thuốc này gắn vào thụ thể alpha-adrenergic, ngăn norepinephrine gắn vào → giảm hoạt tính giao cảm Được chia theo tính chọn lọc trên thụ thể alpha-1 hay alpha-2 Nhóm 1: Thuốc chẹn chọn lọc alpha-1 (α1 blockers) Nhóm 2: Thuốc chẹn không chọn lọc alpha (α1 + α2 blockers) Nhóm 3: Chủ vận alpha-2 trung ương (α2 agonists)

Answer 41

▸ Prazosin, Doxazosin, Terazosin (Nhóm “-zosin”) Cơ chế: chẹn thụ thể α1 → ngăn norepinephrine → giãn mạch Chỉ định: tăng huyết áp, phì đại tiền liệt tuyến (BPH) Tác dụng phụ: ▸ Hạ huyết áp tư thế (orthostatic hypotension) ▸ Tăng nhịp tim phản xạ (reflex tachycardia) ▸ Chóng mặt, tiểu lắt nhắt, nhức đầu Labetalol là thuốc chẹn beta có cả tác dụng chẹn alpha-1

Answer 42

Phentolamine, Phenoxybenzamine Cơ chế: ▸ Phentolamine: chẹn cạnh tranh, ngắn hạn ▸ Phenoxybenzamine: chẹn không cạnh tranh (không hồi phục), kéo dài hơn Chỉ định: ▸ U tủy thượng thận (pheochromocytoma) ▸ Tăng huyết áp do khối u tiết catecholamine Tác dụng: ▸ Giãn mạch (↓ TPR) ▸ Tăng nhịp tim phản xạ ▸ Tụt huyết áp, nghẹt mũi, chóng mặt

Answer 43

▸ Clonidine, Methyldopa Cơ chế: kích thích α2 ở vùng trước synapse trong CNS → ức chế giải phóng norepinephrine → giảm hoạt giao cảm trung ương Chỉ định: tăng huyết áp (đặc biệt Methyldopa dùng an toàn cho phụ nữ mang thai) Tác dụng phụ: ▸ Clonidine: tăng huyết áp bật lại (rebound) nếu ngừng đột ngột ▸ Methyldopa: gây lupus giống SLE

Answer 44

Methotrexate (Cytotoxic DMARD) Hydroxychloroquine (Miscellaneous DMARD) Sulfasalazine (Miscellaneous DMARD) Glucocorticoids – Prednisone, Methylprednisolone Leflunomide (Cytotoxic DMARD)

Answer 45

Cơ chế: chất tương tự acid folic → ức chế dihydrofolate reductase → ↓ dTMP → ↓ tổng hợp DNA → ức chế tăng sinh tế bào miễn dịch Chỉ định: ▸ Ung thư (leukemia, lymphoma, choriocarcinoma, sarcoma) ▸ Thai ngoài tử cung ▸ Viêm khớp dạng thấp (RA), viêm ruột (IBD), lupus, vảy nến Tác dụng phụ: ▸ Ức chế tủy xương, viêm gan, loét miệng ▸ Dùng Leucovorin (acid folinic) để “giải độc” tế bào lành

Answer 46

Cơ chế: ổn định lysosome và ức chế hóa ứng động bạch cầu Tác dụng phụ: ▸ Rối loạn tiêu hóa ▸ Rối loạn thị giác (nặng có thể mù võng mạc) ▸ Tan máu ở người thiếu G6PD ✅ Cũng dùng điều trị sốt rét

Answer 47

Cơ chế: được vi khuẩn đại tràng chuyển thành: ▸ Sulfapyridine (ức chế miễn dịch) ▸ 5-ASA (chống viêm tại ruột) Chỉ định: viêm ruột (IBD), viêm khớp tự miễn Tác dụng phụ: tan máu (thiếu G6PD), đau bụng, nổi ban

Answer 48

Cơ chế: ức chế tổng hợp cytokine (IL-1, IL-6), yếu tố hoạt hóa tiểu cầu, NF-κB → giảm viêm mạnh Tác dụng phụ: loãng xương, tăng huyết áp, tăng đường huyết, hội chứng Cushing

Answer 49

Cơ chế: ức chế dihydroorotate dehydrogenase → ↓ UMP → ↓ tổng hợp pyrimidine → ngưng lympho bào ở pha G1 Tác dụng phụ: rụng tóc, tiêu chảy, độc gan (↑ men gan)

Answer 50

Etanercept Infliximab & Adalimumab Anakinra Tocilizumab

Answer 51

Cơ chế: gắn vào TNF-α, là một protein hòa tan tái tổ hợp → “bẫy” TNF → ngăn nó gắn vào thụ thể → ức chế viêm Tác dụng phụ: ▸ Tái hoạt lao tiềm ẩn (do ức chế hình thành u hạt) ▸ Lupus do thuốc

Answer 52

Cơ chế: kháng thể đơn dòng kháng TNF-α → trung hòa TNF-α, giảm viêm, giảm tổn thương khớp Tác dụng phụ: như trên (tái hoạt TB, nhiễm trùng nặng, lupus do thuốc)

Answer 53

Cơ chế: đối kháng thụ thể IL-1 Tác dụng phụ: nhiễm trùng

Answer 54

Cơ chế: đối kháng thụ thể IL-6 Tác dụng phụ: nhiễm trùng

Answer 55

I. Tương tác thuốc – thụ thể (Drug–receptor interactions) Một thuốc có thể là: 1. Agonist (chất chủ vận): Kích hoạt thụ thể → tạo đáp ứng tương tự chất nội sinh (VD: adrenaline, acetylcholine) 2. Partial agonist (chủ vận một phần): Kích hoạt thụ thể, nhưng tạo đáp ứng yếu hơn agonist “toàn phần” 3. Antagonist (chất đối kháng): Gắn vào thụ thể nhưng không gây đáp ứng → ngăn agonist gắn vào → ức chế tác dụng của agonist Antagonist chia làm 2 loại: Competitive antagonist (đối kháng cạnh tranh): ▸ Gắn tại cùng vị trí với agonist ▸ Có thể vượt qua được nếu tăng nồng độ agonist ▸ → Làm tăng EC₅₀, không giảm Emax Non-competitive antagonist (đối kháng không cạnh tranh): ▸ Gắn không hồi phục hoặc tại vị trí khác (allosteric) ▸ Tăng nồng độ agonist cũng không thắng được ▸ → Giảm Emax, không đổi EC₅₀

Answer 56

Đáp ứng theo liều – Dose–response relationship Biểu diễn bằng đường cong liều – đáp ứng (dose-response curve), trục X là liều, trục Y là hiệu quả sinh học. Đặc điểm quan trọng: Emax: đáp ứng tối đa mà thuốc có thể tạo ra → thể hiện hiệu lực (efficacy) EC₅₀: nồng độ thuốc tạo được 50% đáp ứng tối đa → thể hiện độ mạnh (potency) Ý nghĩa so sánh: Thuốc có EC₅₀ thấp hơn → mạnh hơn (cần liều thấp hơn để có tác dụng) Thuốc có Emax cao hơn → hiệu quả hơn (dù cùng liều) Partial agonist luôn có Emax thấp hơn agonist toàn phần

Answer 57

I. Quantal dose–response curve (đường cong liều–đáp ứng theo quần thể): Mô tả tỷ lệ dân số có đáp ứng với một liều nhất định của thuốc. Các giá trị định lượng quan trọng: ED₅₀ (Median Effective Dose): liều tạo hiệu quả ở 50% dân số TD₅₀ (Median Toxic Dose): liều gây độc ở 50% dân số LD₅₀ (Median Lethal Dose): liều gây chết 50% quần thể (trên động vật) 📌 Lưu ý: ED₅₀ và TD₅₀ thường được dùng trong người. LD₅₀ chủ yếu dùng trong thử nghiệm động vật. Ý nghĩa của đường cong: Đường cong càng dốc → độ biến thiên giữa cá thể càng thấp → nghĩa là đáp ứng giữa người này với người khác không chênh nhiều II. Therapeutic Index (TI) – chỉ số điều trị Công thức: TI = TD₅₀ / ED₅₀ → Cho biết biên độ an toàn của thuốc TI cao: thuốc an toàn TI thấp (hẹp): cần theo dõi sát (dễ ngộ độc) Ví dụ thuốc có TI hẹp: Lithium Warfarin Digoxin Theophylline Thuốc chống động kinh (anticonvulsants) III. Therapeutic Window (cửa sổ điều trị) Là khoảng nồng độ từ ED₁ (bắt đầu có hiệu quả) đến TD₁ (bắt đầu có độc tính) → Cửa sổ điều trị càng rộng, thuốc càng an toàn

Answer 58

I. Tổng quan bệnh loét dạ dày tá tràng Loét dạ dày = tổn thương lớp niêm mạc → do acid dịch vị quá cao hoặc cơ chế bảo vệ niêm mạc giảm Liên quan đến: acid, pepsin, H. pylori, NSAIDs... II. Nhóm thuốc: H₂ antagonists (kháng thụ thể histamine H₂) Thuốc: Cimetidine (thuốc mẫu) Ranitidine, Famotidine Mnemonics: “-tidine” → Me and Rani met to dine (dinner) Cơ chế tác dụng: Ức chế histamine H₂ receptor trên tế bào viền (parietal cell) → Giảm tiết HCl do: ▸ Phản xạ bữa ăn (food-stimulated acid secretion) ▸ Acid tiết ban đêm (nocturnal secretion) Ngoài ra còn ức chế phần nào tiết acid do dây X (vagal) hoặc gastrin kích thích Không ảnh hưởng tới enzyme pepsin Chỉ định: Loét dạ dày tá tràng (PUD) – tác dụng yếu hơn PPI Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) H₂ receptor blockers – bổ sung Chỉ định đặc biệt: ▸ Hội chứng Zollinger–Ellison (u gastrin → ↑ tiết acid mạnh) Tác dụng phụ: ▸ Cimetidine ức chế cytochrome P450 → tăng tác dụng thuốc khác ▸ Ức chế androgen → gây vú to ở nam (gynecomastia), ↓ libido

Answer 59

Thuốc: Omeprazole, nhóm "-prazole" Cơ chế: ▸ Ức chế bơm H⁺/K⁺ ATPase trên tế bào viền → ↓ tiết H⁺ ▸ Là tiền thuốc, hoạt hóa ở môi trường acid Tác dụng: ▸ Mạnh hơn H₂ blockers ▸ Dùng cho: loét dạ dày, GERD, Zollinger–Ellison ▸ Kết hợp với kháng sinh để diệt H. pylori

Answer 60

Cơ chế: chất tương tự PGE₁ → tăng tiết nhầy, bicarbonate → bảo vệ niêm mạc Chỉ định: phòng ngừa loét do NSAIDs Tác dụng phụ: tiêu chảy, co thắt tử cung (❌ CCĐ khi mang thai)

Answer 61

Cơ chế: polymer hóa thành gel → bám vào ổ loét, tạo lớp bảo vệ Lưu ý: cần môi trường acid → không dùng cùng antacid/PPI Tác dụng: tăng tốc lành loét, ↓ tái phát

Answer 62

Cơ chế: giống sucralfate, bám vào loét, có tính kháng khuẩn Dùng: kết hợp kháng sinh để diệt H. pylori

Answer 63

Thuốc: Al(OH)₃, Mg(OH)₂, CaCO₃ Cơ chế: trung hòa acid dạ dày → giảm triệu chứng nhanh Tác dụng phụ: ▸ Al(OH)₃ → táo bón ▸ Mg(OH)₂ → tiêu chảy ▸ CaCO₃ → tăng acid hồi ứng (rebound hyperacidity)

Answer 64

Absorption – Hấp thu Distribution – Phân bố Metabolism – Chuyển hóa Thải trừ (Elimination)

Answer 65

Định nghĩa: thuốc từ nơi dùng (uống, tiêm...) vào vòng tuần hoàn chung Độ sinh khả dụng (Bioavailability – F): ▸ Là phần thuốc hấp thu mà không bị chuyển hóa ▸ Với tiêm tĩnh mạch: F = 100% ▸ Được tính theo diện tích dưới đường cong AUC (F = AUCpo/AUCiv) Hiện tượng "first-pass effect": ▸ Thuốc uống → hấp thu ở ruột → qua gan trước khi vào máu toàn thân ▸ Nếu chuyển hóa mạnh tại gan → ↓ sinh khả dụng Độ hấp thu còn tùy vào pKa và pH: ▸ Thuốc acid hấp thu tốt trong môi trường acid (dạ dày) ▸ Thuốc base hấp thu tốt ở ruột non (môi trường kiềm nhẹ)

Answer 66

Phân bố = thuốc từ máu đi vào mô Ảnh hưởng bởi: ▸ Lưu lượng máu đến mô: ▸ Thận, gan, não → phân bố cao ▸ Mô mỡ → phân bố chậm hơn ▸ Gắn protein huyết tương (albumin): ▸ Thuốc gắn mạnh → không hoạt động (inactive) ▸ Thể tích phân bố (Vd): ▸ Vd ↑ → thuốc vào mô nhiều → t1/2 dài ▸ Vd ↓ → thuốc giữ lại trong huyết tương ▸ Hệ số lipid (lipid solubility): ▸ Thuốc tan trong lipid → qua màng dễ hơn → tăng phân bố ▸ Phân bố lại (Redistribution): ▸ Một số thuốc rời cơ quan đích về mô mỡ sau khi ngừng dùng → ảnh hưởng kéo dài

Answer 67

Biến thuốc thành dạng hoạt động hoặc không hoạt động Giai đoạn I (Phase I): ▸ Gồm: oxy hóa, khử, thủy phân ▸ Enzyme chính: Cytochrome P450 ▸ Thuốc cảm ứng CYP450 (↑ hoạt tính men): ▸ Barbiturate ▸ Rifampin ▸ Phenytoin I. Chuyển hóa – Phase II (Giai đoạn 2) Giai đoạn II: liên hợp thuốc với các chất nội sinh (conjugation) ▸ Glucuronid hóa ▸ Acetyl hóa ▸ Methyl hóa Enzyme: các transferase → Mục đích: làm giảm độ tan trong lipid → tăng đào thải qua thận II. Ức chế enzyme cytochrome P450 Một số thuốc ức chế CYP450 → tăng độc tính của thuốc khác ▸ Erythromycin, Ritonavir

Answer 68

III. Thải trừ (Elimination) Là quá trình loại thuốc ra khỏi cơ thể 1. Thời gian bán thải (t½): Là thời gian để nồng độ thuốc trong huyết tương giảm 50% → Dùng để ước tính thời gian cần để loại bỏ gần hết thuốc khỏi cơ thể 2. Loại thải trừ theo bậc (order of elimination): a. Zero-order elimination (bậc 0): Một lượng thuốc cố định bị thải trừ mỗi đơn vị thời gian → Không phụ thuộc nồng độ trong máu → t½ thay đổi (không cố định) Ví dụ: Ethanol, Aspirin (liều cao), Phenytoin 📌 Mnemonics: Zero PEAs → P: Phenytoin, E: Ethanol, A: Aspirin b. First-order elimination (bậc 1): Một tỉ lệ cố định (tỉ lệ phần trăm) bị thải trừ mỗi đơn vị thời gian → t½ không đổi, đặc trưng bởi đồ thị giảm theo hàm mũ Ví dụ: thuốc có t½ = 4h ▸ 80 mg → 4h → 40 mg → 4h → 20 mg → 4h → 10 mg… 3. Thải trừ qua thận (Renal elimination): Thải thuốc qua thận → đường đào thải chính của nhiều thuốc 4. Độ thanh thải (Clearance – CL): Là thể tích máu được làm sạch thuốc mỗi đơn vị thời gian → Trong thải trừ bậc 1, CL là hằng số Công thức: ▸ CL = Vd × Ke = (Tốc độ thải thuốc) / (Nồng độ thuốc trong huyết tương) ▸ Trong đó: * Vd = thể tích phân bố * Ke = hằng số thải trừ

Answer 69

St. John’s Wort (Hypericum perforatum) Tỏi (Garlic) Ephedra (Ma hoàng) Aloe vera (Nha đam) Echinacea Ginkgo biloba

Answer 70

Tác dụng: ▸ Ức chế tái hấp thu serotonin ▸ Dùng trong trầm cảm nhẹ Tương tác nguy hiểm: ▸ Với thuốc chống trầm cảm khác → gây hội chứng serotonin (loạn thần kinh, tăng thân nhiệt, co giật...) ▸ Warfarin, thuốc tránh thai, digoxin → làm giảm tác dụng → dễ gây đột quỵ, huyết khối, nhồi máu cơ tim Cơ chế: cảm ứng CYP3A4 Không dùng cùng các thuốc chuyển hóa qua CYP450

Answer 71

Cơ chế: ▸ Ức chế HMG-CoA reductase → giảm cholesterol ▸ Ức chế kết tập tiểu cầu → phòng ngừa đột quỵ, tăng huyết áp Chỉ định: ▸ Tăng lipid máu ▸ Xơ vữa động mạch ▸ Tăng huyết áp Tác dụng phụ: dị ứng, nổi mề đay

Answer 72

Cơ chế: kích thích giao cảm (sympathomimetic) ▸ Tăng huyết áp, giãn phế quản, co mạch ▸ Ức chế sự thèm ăn → dùng để giảm cân Tác dụng phụ nặng: ▸ Tăng huyết áp, đột quỵ, tử vong ▸ Loạn nhịp, kích thích TKTW, hồi hộp ▸ Gây độc tim nếu dùng nhiều ❌ Đã bị cấm ở nhiều nước do tỷ lệ tử vong cao

Answer 73

Dạng uống: ▸ Nhuận tràng → trị táo bón ▸ Gây co thắt cơ trơn ruột Dạng bôi: ▸ Giảm viêm, chữa lành vết thương, bỏng nhẹ, bệnh trĩ ▸ Làm dịu da

Answer 74

Tác dụng: kháng viêm, kích thích miễn dịch Dùng: ▸ Giảm thời gian cảm cúm ▸ Tăng đề kháng Tác dụng phụ: dị ứng, chóng mặt, tiêu chảy

Answer 75

Cơ chế: ▸ Ức chế kết tụ tiểu cầu và hồng cầu ▸ Giảm phù nề và tăng tuần hoàn não ▸ Chống oxy hóa Ứng dụng: cải thiện trí nhớ, tuần hoàn ngoại biên

Pharm Small Cards 29/5 2/2 VIET Flashcards

(100 cards)