Pomoc psychologiczna Flashcards
(16 cards)
Cele pomocy psychologicznej dla chorych dzieci i ich rodzin
- Normalizacja życia dziecka i jego rodziny w takim stopniu jak jest to możliwe
- Panowanie nad sytuacją, osiąganie “mistrzostwa” w radzeniu sobie w sytuacji choroby przez dzieci i rodziców
- Powiększanie sieci wsparcia społecznego (dla rodziców)
- Wsparcie w procesie leczenia
Normalizacja życia dziecka i jego rodziny w takim stopniu jak jest to możliwe
- angażowanie rodziców do zmiany i stymulacji dziecka,
- do zmiany strategii radzenia sobie - dziecięce sposoby radzenia sobie są często lustrzanym odbiciem rodziców
- do zmiany swoich, często nierealistycznych celów i nadopiekuńczości.
Dzieci chore (przewlekle, terminalnie) powinny mieć stawiane wyzwania odpowiadające ich możliwościom. Ważne jest stwarzanie im możliwości wyładowania energii i zdobywania normalnych doświadczeń oraz wspomaganie rozwoju.
Panowanie nad sytuacją, osiąganie “mistrzostwa” w radzeniu sobie w sytuacji choroby przez dzieci i rodziców
“Mistrzostwo”
- wzrostające poczucie kontroli nad sytuacją (np. możliwość wyboru leczenia) zamiast bezradności i zależności
- radzenie sobie ze zmianami w obrębie ciała
- budowanie własnej wartości
“Mistrzostwo” rodziców - akceptacja choroby dziecka i przyszłości; zadania: budowanie własnej integralnej osobowości, rodzinnej spójności, atmosfery miłości i bezpieczeństwa
Powiększanie sieci wsparcia społecznego (dla rodziców)
Umożliwia to wspieranie się nawzajem i rozumienie swoich często odmiennych reakcji w związku z chorobą dziecka.
Wsparcie w procesie leczenia
- Terapia indywidualna - celem jest umożliwienie dziecku ekspresji emocji, zapewnienie interwencji kryzysowej w okresach największej labilności emocjonalnej, pomaganie w znoszeniu trudów leczenia, łagodzenie lęku, uczenie strategii radzenia sobie w sytuacji choroby
- Terapia grupowa - grupy rodzeństwa, rodziców, samopomocowe lub rozwiązywanie problemów dla dzieci przewlekle lub terminalnie chorych. Grupy powinny mieć jasną strukturę i wyraźnie określone cele. Tematy spotkań:
- radzenie sobie z leczeniem i wpływem choroby na życie rodziny
- relacje z dalszą rodziną
Zasady dotyczące pomocy rodzinie z dzieckiem nieuleczalnie chorym
- Należy postępować zgonie z rytmem rodziny - akceptować regresje, agresywność, zachowania obronne
- Pozwalać na wyrażanie smutku
- Rozmawiać o chorobie, jednocześnie respektując tematy tabu nieporuszane w rodzinie
- Wspierać dialog rodziny z personelem medycznym, wewnątrz rodziny, z psychologiem, innymi rodzinami
Zaburzenia psychiczne u chorych somatycznie - Współwystępowanie zaburzeń psychicznych
Większość chorych przystosowuje się do nowej sytuacji związanej z chorobą, ale u około 30% osób chorych proces adaptacji trwa znacznie dłużej i często nie jest w ogóle osiągany.
Obecność choroby somatycznej wydaje się istotnym czynnikiem ryzyka zachorowania na dużą depresją.
Rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych jest porównywalne w grupach osób z różnymi schorzenia. Najczęściej występują zaburzenia afektywne, lękowe i przystosowania.
zaburzenia adaptacyjne u osob chorych somatycznie
Nie śpieszmy się z diagnozą depresji!
Objawy pojawiają się w dość krótkim czasie od wystąpienia czynnika wywołującego, trwają niekiedy dość długo, kilka miesięcy, a nawet dłużej, w zależności od aktualnej sytuacji.
Typowe objawy to lęk, niepokój, przygnębienie, niekiedy osiągające nasilenie depresji, poza tym - uczucie napięcia, placzliwość, zaburzenia snu, problemy z koncentracją i pamięcią.
Terapia farmakologiczna w niektórych przypadkach jest potrzebna. Przy przedłużających się objawach przydatna jest psychoterapia, raczej krótkoterminowa, często o charakterze interwencji kryzysowej, poradnictwa, terapii wspierającej itp.
Dłużej niż 6 miesięcy – diagnostyka w kierunku epizodu depresyjnego.
Pojawiają się w ciągu 3 miesięcy od zadziałania stresora i w postaci ostrej utrzymują do 6 miesięcy, a w przewlekłej – ponad 6 miesięcy (wtedy, kiedy nie spełniają kryteriów depresji). Z uwagi na upośledzenie funkcjonowania zawodowego i społecznego, osoby wymagają wsparcia, psychoedukacji, psychoterapii i objawowego włączania leków, by ich przystosowanie się do nowej sytuacji dokonywało się w sposób spokojny i racjonalny.
Samobójstwa u chorych somatycznie
Czynniki ryzyka: choroby nowotworowe, ból przewlekły
Czynniki ryzyka indywidualne:
- płeć męska
- próby samobójcze w wywiadzie
- poważne fizyczne choroby przewlekłe (szczególnie przebiegające z silnym bólem, choroby upośledzające sprawność fizyczną, okaleczające, wiążące się z zażywaniem dużej ilości leków)
- zaburzenia psychiczne / leczenie psychiatryczne w wywiadzie
- nadużywanie alkoholu i/lub innych substancji psychoaktywnych
- traumatyczne wydarzenia w wywiadzie
- zachowania samobójcze w rodzinie
- aktualny zły stan psychiczny (objawy depresyjne, impulsywność, silny lęk, objawy psychotyczne)
depresja u chorych somatycznie
Stres wywołany chorobą somatyczną zwiększa ryzyko wystąpienia depresji zaś w chorobach somatycznych, przebiegających ze zwiększoną aktywnością układu odpornościowego i widoczną reakcją zapalną ryzyka depresji jest znacznie większe. Dotyczy to zarówno chorób o pochodzeniu infekcyjnym, jak i nieinfekcyjnym.
W chorobach somatycznych przebiegających z aktywacją układu odpornościowego i reakcją zapalną (np. choroby autoimmunologiczne, infekcje, nowotwory), organizm produkuje cytokiny prozapalne. W ich przebiegu **widoczne są cechy zespołu depresyjnego lub oznaki ryzyka zachorowania na depresję.
Osoba chora musi niejednokrotnie zmagać się nie tylko z problemami poznawczymi,, emocjonalnymi i behawioralnymi wynikajacymi z choroby jako takiej, ale dodatkowo z objawami, których przyczyny są WYŁACZNIE FOZJOLOGICZNE I WIĄŻĄ SIĘ ZE WZMOŻONĄ PRODUKCJA CYTOKIN.
Depresja u pacjentów ze wzspółwystępującymi z poważnymi chorobami somatycznymi
Często są to zaburzenia nastroju o lekkim i umiarkowanym nasileniu, z dominacją objawów somatycznych w stosunku do psychologicznych.
Typowe skargi obejmują:
- zmęczenie
- bezsenność
- brak apetytu
- ogólny dyskomfort i złe samopoczucie
- obawy o swoje zdrowie
Takie problemy łatwo po prostu przypisać chorobie somatycznej!
Rozpoznanie depresji powinno się opierać na badaniu chorego, kontakcie z nim i wnikliwej ocenie jego stanu psychicznego oraz problemów psychologicznych.
Należy zwrócić uwagę na dodatkowe cechy, takie jak depresyjny styl myślenia (pesymistyczne treści w ocenie siebie, otoczenia, sytuacji życiowej) czy subiektywna ocena jakości życia.
Podejrzenia w kierunku występowania depresji mogą wzbudzać częste, powtarzające się nieuzasadnione stanem somatycznym wizyty u lekarza, niespecyficzne zmienne skargi somatyczne, brak poprawy po zastosowaniu rutynowego leczenia.
Depresja u dzieci
Objawia się objawami somatycznymi (ból brzucha, głowy) i zaburzeniami zachowania.
- drażliwość i wybuchy złości zamiast smutku (dziecko robi się “niegrzeczne”)
- częste skargi na bóle
- lęk separacyjny (niechęć do rozstawania się z opiekunem)
- regres w zachowaniu (np. moczenie nocne)
- problemy ze snem i jedzeniem
- brak zainteresowania zabawą
- trudności w nauce, spadek wyników szkolnych
Depresja u młodzieży
- dominuje drażliwość, impulsywność i nasilone wahania nastroju
- nasilenie objawów typowych dla okresu dojrzewania:
- uczucie pustki, przygnębienia lub drażliwości
- niska samoocena
- poczucie bezwartościowości
- ucieczki z domu
- zachowania buntownicze
- myśli samobójcze lub samouszkodzenia
- zmiany apetytu i snu
- wycofanie społeczne
- utrata zainteresowań
- nadużywanie substancji psychoaktywnych
Specyfika obrazu klinicznego depresji u osób w wieku podeszłym
Uczucie smutku ujawniane jest rzadziej niż w depresji wieku średniego. Za częsty uznaje się natomiast przebieg z dużym lękiem i niepokojem. Wyraźnie mogą zaznaczać się:
→ pobudzenie i drażliwość
→ nietypowe dla danej osoby sposoby wyrażania emocji
→ zakłócenia funkcji poznawczych - depresyjny zespoł dysfunkcji poznawczych wieku podeszłego
→ skargi na niespecyficzne dolegliwości somatyczne - częste u osób starszych
Depresja agitowana (częsta u osób starszych): lęk, niepokój, pobudzenie psychoruchowe.
Objawy psychotyczne: urojenia katastroficzne i nihilistyczne
może wystąpić obniżenie napędu - Skrajna postać: osłupienie melancholiczne.
Zespół przewlekłego zmęczenia spowodowanego chorobą nowtorworową
Definicja:
Trwałe zmęczenie nieustępujące po odpoczynku/sen, drugi po bólu najbardziej uciążliwy objaw choroby nowotworowej.
Przyczyny:
↑ zapotrzebowanie metaboliczne (rak, leczenie),
anemia, cytokiny, stres, ból, bezsenność
Dlaczego nie zgłaszane?
Przekonania: „to normalne”, „da się to przetrwać”, „nie warto mówić”
unikanie tematu przez lekarzy
ICD-10: Osobna jednostka chorobowa
Leczenie:
Leczenie anemii, transfuzje
Ćwiczenia fizyczne, psychoedukacja
Wsparcie psychologiczne, relaksacja
Planowanie aktywności, rozpoznanie momentów największej energii
Pomoc w trudnych czynnościach, sztuka, suplementy
Homilopatia
Definicja:
Nieprawidłowy rozwój osobowości wynikający z przewlekłej choroby somatycznej lub kalectwa.
Przyczyna:
Czynniki utrudniające lub uniemożliwiające prawidłowe relacje społeczne.
Objawy psychiczne i postawy:
- Poczucie krzywdy, negatywna ocena życia
- Postawa „od ludzi” – unikanie, wycofanie i „przeciw ludziom” – bunt, agresja
- Zawiść wobec zdrowych, nienawiść, bunt (wg Bilikiewicza)
Cechy (wg Jakubika):
Niepewność, niska samoocena, brak wiary w siebie
Nadmierna koncentracja na sobie
Zmienność nastroju, nieufność, wrogość
Złośliwość, agresja, zachowania antyspołeczne
Uwarunkowania:
Wady wrodzone, ślepota, głuchota, brzydota, nabyte kalectwo, przewlekła choroba somatyczna
