Sociaal-medische wetenschappen week 8

Question 1

definitie gezondheidsgedrag Gochman

Answer 1

‘Gedragspatronen, handelingen en gewoonten die betrekking hebben op gezondheidsbehouding, gezondheidsbevordering en gezondheidbedreiding’.

Question 2

vormen van gedragingen

Answer 2

• Gezondheidsbehoudend en/of -bevorderend gedrag
• Gezondheidsbedreigend gedrag (=risicogedrag)

Question 3

Afhankelijk van factoren of gedrag positieve of negatieve gevolgen heeft voor gezondheid

Answer 3

• Intensiteit en invulling: gezond eten vs orthorexia, activiteit vs extreemsport
• Persoonskenmerken: gebruik zonnebrandcreme met SPF15: donkere huid vs lichte huid
• Gezondheidstoestand: snoepen: diabetes vs geen diabeted; alchol: zwanger vs niet zwanger; inname medicijn: voorgeschreven vs niet voorgeschreven
• Situatie: condoomgebruik: vaste partner vso ne night stand; alcoholconsumptie: autorijden vs thuisblijven

Question 4

preventief gedrag

Answer 4

je bent de ziekte helemaal voor
- Doel: behoud van gezondheid door wegnemen/ verminderen van risico’s (condooms, zonnebrand, dragen van helm, gordel)
- Doel van primaire preventie (antirookcampagnes, vaccinatie, MONO-campagne)

Question 5

dedecterend gedrag

Answer 5

begin van ziekteproces
- Doel: voorkomen van (verergering van) ziektes door deze (vroeg)tijdig op te sporen -> zo snel mogelijk met behandeling starten
- Doel van secundaire preventie (bevolkingsonderzoeken, hielprikscreening)

Question 6

curatief gedrag

Answer 6

ziekte is al aanwezig
- Doel: beperken van de gevolgen van ziektes en voorkomen van comorbiditeit door adequaat ziektegedrag (zorggebruik, therapietrouw)
- Doel van tertiaire preventie (verbeteren van zelfmanagement)

Question 7

manieren waarop gedrag gezondheid beïnvloed

Answer 7

• Direct: door gedrag biologische processen (veranderingen) in gang gezet (roken of drugs -> direct schadelijke veranderingen).
• Indirect: door gedrag kans op gezondheidsschade (gezondheidsrisico’s) verhoogt of verlaagd (zonnebrand, helm -> geen directe biologische effecten, maar verlagen kans).

Question 8

Categorieën van determinanten van gezondheidsgedrag

Answer 8

• Individuele determinanten
• interpersoonlijke determinanten
• maatschappelijke determinanten

Question 9

Individuele determinanten

Answer 9

vallen onder persoonsgebonden factoren: factoren die in persoon zelf zitten, voorbeelden: Gewoontes, Kennis, Vaardigheden, Motivatie

Question 10

Interpersoonlijke determinanten

Answer 10

vallen onder sociale omgeving:
- Gezondheidsgedrag van personen in het sociale netwerk (familie, vrienden, collega’s)
- Sociale integratie en sociale steun -> mensen die goed sociaal geïntegreed zijn en veel sociale steun (praktisch) krijgen eerder een leefstijl verandering aan durven en dit ook beter kunnen volhouden
- (culturele) normen: bestaande normen (gedeelde opvattingen) hebben effect op ons gedrag (verschil in schoonheidsideaal)

Question 10

Maatschappelijke determinanten

Answer 10

vallen onder omgevingsfactoren en beleid
- Beschikbaarheid van gezondheid opties en gezondheidszorg (kun je overal gezonde producten kopen, in hoeverre wordt keuze van gezonde opties bevorderd)
- Beleid, wetten, regelingen (gordelplicht, rookvrije werkplekken, nix18)

Question 10

Health Belief Model

Answer 10

voorspellen of iemand een preventief gedrag gaat uitvoeren of niet.

Question 10

Determinanten HBM

Answer 10

• risicopercepties (waargenomen vatbaarheid en waargenomen ernst van ziekte)
• waargenomen bedreiging
• Demografische, socipsychologische en structurele variabelen
• cues to actions (emial, krant)
• waargenomen voordelen en waargenomen barrières
• Preventieve gedrag

Question 10

Optimistic bias

Answer 10

neiging om de kans op negatieve gebeurtenissen te onderschatten.

Question 11

angstapèl

Answer 11

mensen bang gemaakt moesten worden om ze te motiveren om gezondheidsgedrag uit te voeren

Question 12

moderate angst

Answer 12

wakker schudden en zelf beschermen

Question 13

Reden waarom effecten klein zijn HBM

Answer 13

• Model maakt geen onderscheid tussen motivationele en volitionele processen
• Model mist belangrijke determinanten (self-efficacy)

Question 14

Health Action Process Approach, HAPA

Answer 14

Onderscheid tussen motivationele proceesen (vormen van intentie) en volitionele processen (omzetten van intentie naar gedrag). Aan het einde staat het wel of niet uitvoeren van gezondheidsgedrag.

Question 15

2 soorten processen HAPA

Answer 15

Motivationele processen = vormen van intentie
Volitionele processen =omzetten van intentie naar gedrag

Question 16

Determinanten HAPA

Answer 16

• Action self-efficacy
• Resultaatverwachting
• Risicoperceptie
• Intentie
• Coping self-efficacy
• Action planning
• Coping planning
• Recovery self-efficacy
• Gezondheidsgedrag
• Action control

Question 17

intentionbehavior gap

Answer 17

neemt iets voor om te doen maar je gaat het toch niet doen (wel intentie maar nog geen gedrag)

Question 18

categorieën van mensen

Answer 18

• Non-intenders: mensen die geen intentie hebben om gedrag te veranderen en uit te voeren
• Intenders: mensen die een intentie hebben maar het gedrag nog niet uitvoeren
• Actors: mensen die gedrag gaan uitvoeren

Question 19

tailored interventions HAPA

Answer 19

interventie aanpassen aan fase waarin iemand zit

Question 20

Action self-efficacy

Answer 20

vertrouwen in eigenkunnen (overtuiging dat je bekwaam bent om bepaalde handeling uit te voeren (yes i can))

Question 21

Resultaatverwachting

Answer 21

ervaren voordelen (als ik stop met roken wordt risico op hartinfarct kleiner)

Question 22

risicoperceptie

Answer 22

ervaren vatbaarheid (zou hartinfarct kunnen krijgen)

Question 23

intentie

Answer 23

wil gedrag veranderen

Question 24

coping self-efficacy

Answer 24

vertrouwen van iemand om mogelijke obstakels te overwinnen en onderhouden

Question 25

Action planning

Answer 25

als iemand intentie heeft om gedrag uit te voeren dit gedrag gepland moet worden (wanneer, waar, hoe)

Question 26

coping planning

Answer 26

van te voren nadenken over mogelijke problemen en daarvoor al oplossing verzint zodat je in situatie zelf al alternatief plan hebt en niet in verleiding komt om niet te doen (wat doen als…)

Question 27

recovery self-efficacy

Answer 27

vertrouwen op herstellen van gedrag na tegenslagen

Question 28

Action control

Answer 28

belangrijk bij langdurige gedragsverandering (veranderen eetpatronen of fysieke activiteitspatronen), gebeurd vaak dat mensen geleidelijk terugvallen in oude gedragspatronen dus belangrijk om te evalueren (ben ik goed bezig) en je daarop aanpassen met action planning en coping planning