Trauma- en stress gerelateerde stoornissen Flashcards
Wat is een posttraumatische stress stoornis (PTSS)?
PTSS is een reactie na een traumatische gebeurtenis. Na de gebeurtenis heeft de patiënt een verhoogde waakzaamheid ondanks geen gevaar (herbelevingen of reactie bij blootstelling aan stimuli). De herinneringen blijven actief in het werkgeheugen.
Wat zijn kenmerkende symptomen voor PTSS?
Worden vaak “badend in het zweet” wakker, schreeuwen in hun slaap (partner wordt wakker), klagen ook vaak over vergeetachtigheid, moeite met concentratie door focus op gevaar en dikwijls geplaagd door schuldgevoel.
Werken gaat met overmatig inspanning gepaard, waarbij de kans op fouten toeneemt. Mensen zijn ook vaak uitgeput door slaapgebrek en overmatige angst.
Wat is de epidemiologie van PTSS?
- Kan op elke leeftijd voorkomen vanaf 1e levensjaar
- Voor kinderen <6 jaar andere PTSS criteria i.v.m. veranderde expressie gedurende ontwikkeling.
- Lifetimeprevalentie mannen +- 5%; vrouwen +- 10%.
Wat zijn de oorzaken van PTSS?
- Doormaken van een ernstig psychotraumatische gebeurtenis
- Verkleinde hippocampus
- Onvoldoende remming vanuit pre-frontale gebieden.
Wat zijn risicofactoren voor PTSS?
- Pre-existente psychische problemen
- Positieve familieanamnese
- Hoog-risico beroepen met hevige psychische belasting
- Laag-sociaal economische status.
Wat zijn beschermende factoren voor PTSS?
- Sociale steun
- Adequate coping stijl etc.
Wat zijn de anamnestische gegevens DSM-5 waar je op let bij PTSS?
- herbeleving(en) van trauma
- onaangename herinneringen
- dromen (en slaappatroon)
- psychologische en fysiologische reacties bij blootstelling aan stimuli (en vermijding van deze prikkels)
- negatieve veranderingen in cognities en stemmingen
- verhoogde prikkelbaarheid, schrikreacties of waakzaamheid
Wat is belangrijk bij het stellen van de diagnose PTSS?
Kenmerk is dat de klachten/symptomen langer dan een maand aanhouden maar volgens de criteria bestaan ze > 6 maanden (ter diagnose stelling).
Waarom is het belangrijk PTSS vroeg te herkennen?
Het is belangrijk PTSS te diagnosticeren en adequaat te behandelen, omdat het anders kan leiden tot chronisch beloop met hoge comorbiditeit, beperkingen in psychosociaal functioneren en een toename van suïcidaliteit.
Hoe is PTSS “conservatief” te behandelen?
- Psycho-educatie en begeleiding
- Cognitieve gedragstherapie (CGT)
- Eye movement desensitization and reprocessing (EMDR)
- Kortdurende psychotherapie (BEPP)
- Gebruik van memorabilia
- Schrijven ongecensureerde brief
- Betekenisverlening
- Afscheidsritueel
Hoe is PTSS medicamenteus te behandelen?
SSRI’s eerste keuzen van behandeling; voornamelijk als toevoeging om niet medicamenteuze therapie te versterken / meer toegankelijk te maken hiervoor. Voorbeelden zijn Citalopram, Fluoxetine, Setraline etc.
Wat is de prognose van PTSS?
Chronisch beloop, +- 50% herstelt na verloop van de tijd. Een PTSS gaat in 40% van de gevallen samen met een lichte tot matige depressieve stoornis of angststoornissen. Daarnaast is suïcidaliteit zeer wel mogelijk wanneer PTSS niet onderkend wordt (vervreemding wereld/naasten).
Wat is een voorbeeld van een typische PTSS patiënt?
Een soldaat die oorlogsgeweld van dichtbij heeft meegemaakt en nu paniekaanvallen krijgt bij het zien of horen van een vliegtuig of militairen, maar ook zonder prikkel de gebeurtenis herbeleeft.
Wat is een acute stressstoornis?
Een mogelijke reactie na een traumatische gebeurtenis die binnen één maand plaatsvindt na blootstelling. Na een maand zijn bij een deel van de mensen de klachten voorbij, een ander zal PTSS ontwikkelen.
De acute stresstoornis is te behandelen, maar daarvoor is vroege herkenning van de klachten essentieel.
Waar bestaat de fysiologische stress respons uit, en wat heeft dit te maken met de acute stress stoornis?
Wanneer zich een acute, levensbedreigende gebeurtenis voordoet, wordt het stressresponsesysteem geactiveerd. Dit bestaat uit vechten, vluchten of freezen; De freezereactie vormt de basis van de acute stresstoornis (gevoel het gevaar niet meer te kunnen ontlopen).
