閩南語 Flashcards

(54 cards)

1
Q

Ũ sỉ tshinn kng, ũ sỉ gueh́ kng
Sỉ kàu hue tõ khui
Lâng lâi tsiah sàu tè, lâng khì tsiah thỉn tê
Kâu iã ẽ puah́ loh́ tshiũ kha
Buē tsia̍h Gōo‑ji̍t‑tseh tsàng,phuà hiû m̄ kam pàng。
指未過端午節前,天氣雖然很熱,但冬衣還不能收起來。
Tsuí tshing hỉ tõ hiàn.
Tsi̍t ji̍t suá tsai,sann ji̍t khiā n̂g。
人家說樹木被移植後會有一段日子枯黃,所以我們做人要有定性,不要見異思遷。
Sann jit tsá khí, tòng tsit́ kang.
Tsiūnn suann khuànn suann‑sì, ji̍p‑mn̂g khuànn lâng ì。指做人要懂得隨時注意環境變化,以及察言觀色。
Káu‑gue̍h thai, bô lâng tsai。比喻天有不測風雲,人有旦夕禍福。
Lâng khan m̄ kiânn,kuí khan liù‑liù‑kiânn。形容人是非不分。正事不做,偏要做壞事。

A

有時星光,有時月光。
時到花就開。
siao3; di4; zhen = dao4 rót
猴子也會跌落術腿。Hóuzi yě huì diéluò shù tuǐ.
未食五日節粽,破裘毋甘放。zong4; po4 mòn; qiu2 aó khoác dày; ko muốn cất
水清魚就現。
Rénjiā shuō shùmù bèi yízhí hòu huì yǒu yīduàn rìzi kūhuáng, suǒyǐ wǒmen zuòrén yào yǒu dìngxìng, bùyào jiànyìsīqiān.

三天早起,當一工。
上山看山勢,入門看人意。Zhǐ zuòrén yào dǒngdé suíshí zhùyì huánjìng biànhuà, yǐjí cháyánguānsè.
九月颱ㄊ,無人知。Bǐyù tiān yǒu bùcè fēngyún, rén yǒu dànxì huòfú.
人牽毋行,鬼牽溜溜行。Xíngróng rén shìfēi bù fēn. Zhèngshì bù zuò, piān yào zuò huàishì.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

精確查詢 模糊查詢 詞目音讀 對應華語 全文 Jīngquè cháxún móhú cí mù yīndú duìyìng huáyǔ quánwén
河洛話 he2luo4hua4
ê

iáu-buē/iáu-bē tńg–lâi
hia
sńg
mi̍h-kiānn 物件 Wùjiàn
hó-bô
guá
lán

lín
kám ū siūnn
kám ū
ia̍h-sī / ah-sī
ē-poo
hó sè bue1
tsún-pī
kuí
m̄-tsiah
Tsá nā tsai guá tō m̄ lâi–ah.
著來呢!Tio̍h lâi–neh!
Kā i tàu tsò.
Kā pâng-king piànn-piànn–leh.
Hōo i khì–lah! Mài tshap–i.
Lí mài tuè-tsîng-tuè-āu.
Guá iáu-buē tsia̍h-pn̄g.
Guá pak-tóo iau–ah.
會使 ē-sái、袂使 bē-sái。
Guá tsiok siū-khì–ê.
Tsa-hng bé–ê tuā pún tsheh. 
Beh guá, guá tsá tō huat-hiān–ah.
kám bô beh khì?
Tsi̍t-ē-á-kú tō hó–ah.
盍會按呢?Khah ē án-ne?
較教就學袂曉。Khah kà tō o̍h bē-hiáu.
糖較濟一點仔。Thn̂g khah tsē–tsi̍t-tiám-á.
你足巧的呢!Lí tsiok khiáu–ê–neh! (你很聰明耶!) 
撒胡椒 suah hôo-tsio(撒胡椒粉)、撒鹽 suah-iâm。
煞煞去 suah-suah–khì (算了)

A

https://twblg.dict.edu.tw/holodict_new/
http://edu.ocac.gov.tw/lang/taiwanese/
huang2he2, luo4shui3 sông ở Trung nguyên TQ


還沒回來 vẫn chưa
那兒 there
玩 chơi
東西
好不好 được không

我們

你們
敢有想,想不想
有沒有
或是
下午
好了嗎 (勢 shi4 thế)
準備

(所以)才
(如果早知道我就不來了。) Sớm nếu biết
(要來喔!) 
(Bāngmáng tā zuò.) 鬥 dou4
(把房間打掃一下) 摒 bing4
(Ràng tā qù la! Bié lǐ tā.)
(你不要跟前跟後。) 綴 zhui4
(我還沒吃飯。) 
(我肚子餓了。)  腹肚 Fù dù
(可以) (不行)
(我真生氣。) 受氣 shou4 qi4
(昨天買的大本書。)
(要是我,我早就發現了。)
(你難道不去嗎?) khó mà không, đừng nói ko đi nghe
(一下子就好了。) 一下仔久
(怎麼會這樣?) he2
(再怎麼教就是學不會。) jiao4; “hiểu”
(糖再多一點。) Táng jiào jǐ đường nhiều hơn một chút
zú qiǎo de ne! Lí tsiok khiáu–ê–neh! (Nǐ hěn cōngmíng yé!)
Sā hújiāo suah hôo-tsio(sā hújiāo fěn), sā yán suah-iâm.
Shā shā qù suah-suah–khì(suànle)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

詞目 進前
音讀 tsìn-tsîng 
釋義 1.以前、從前。例:伊進前蹛佇臺北。I tsìn-tsîng tuà tī Tâi-pak. (他以前住在臺北。) 往過、較早後來、落尾
2.之前。例:你欲出門進前,愛會記得紮錢。Lí beh tshut-mn̂g tsìn-tsîng, ài ē kì-tit tsah-tsînn. (你要出門之前,要記得帶錢。) 
3.向前、前進。

A

Cí mù jìn qián
yīndú tsìn-tsîng
shìyì 1. Yǐqián, cóngqián. Lì: Yī jìn qián dài zhù táiběi.Itsìn-tsîngtuàtīTâi-pak. (Tā yǐqián zhù zài táiběi.) Wǎngguò, jiào zǎo hòulái, luò wěi
2. Zhīqián. Lì: Nǐ yào chūmén jìn qián, ài huì jìdé zhā qián.Líbeh tshut-mn̂gtsìn-tsîng,àiēkì-tittsah-tsînn. (Nǐ yào chūmén zhīqián, yào jìdé dài qián.)
3. Xiàng qián, qiánjìn.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

詞目 隨     部首:阜
音讀 suî 
釋義 1.跟從。例:隨我來。Suî guá lâi. (跟著我來。多用於戲文中。);相隨 siong-suî。
2.即刻、馬上。例:你等一下,我隨來。Lí tán–tsi̍t-ē, guá suî lâi. (你等一下,我馬上來。) 
3.各個、逐個。例:隨个仔隨个慢慢仔來。Suî-ê-á suî-ê bān-bān-á lâi. (一個一個慢慢來。) 

A

Cí mù suí bù shǒu: Fù
yīndú suî
shìyì 1. Gēncóng. Lì: Suí wǒ lái. Suî guá lâi. (Gēnzhe wǒ lái. Duōyòng yú xì wén zhōng. Mostly used in drama); Xiāng suí siong-suî.
2. Jíkè, mǎshàng. Lì: Nǐ děng yīxià, wǒ suí lái. Lí tán–tsi̍t-ē, guá suî lâi. (Nǐ děng yīxià, wǒ mǎshàng lái.)
3. Gège, zhúgè. Lì: Suí gè zǐ suí gè màn man zǐ lái. Suî-ê-á suî-ê bān-bān-á lâi. (Yīgè yīgè màn man lái.)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

詞目 敢     部首:攴 066-08-12
音讀 kám dám, chắc; khó mà
釋義 1.有膽識,毫不畏懼的。例:勇敢 ióng-kám。
2.豈,難道。例:你敢無欲去?Lí kám bô beh khì? (你難道不去嗎?) 
3.疑問副詞,提問問句。例:你敢欲去?Lí kám beh khì? (你要去嗎?) 
又見音 kánn

A

Cí mù gǎn bù shǒu: Pū 066-08-12
yīndú kám
shìyì 1. Yǒu dǎnshì, háo bù wèijù de. Lì: Yǒnggǎn ióng-kám.
2. Qǐ, nándào. Lì: Nǐ gǎn wúyù qù? Lí kám bô beh khì? (Nǐ nándào bù qù ma?)
3. Yíwèn fùcí, tíwèn wèn jù. Lì: Nǐ gǎn yù qù? Lí kám beh khì? (Nǐ yào qù ma?)
Yòu jiàn yīn kánn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

詞目 的     部首:白 106-03-08
音讀 –ê 
釋義 1.置於詞尾或句尾,表示狀態或加強語氣的助詞。例:這是好的,彼是歹的。Tse sī hó–ê, he sī pháinn–ê. (這是好的,那是壞的。);我足受氣的。Guá tsiok siū-khì–ê. (我真生氣。) 
2.置於詞尾,用以稱呼某種身份地位的人,或特定的對象。例:賣菜的 bē-tshài–ê(賣菜的人)、王的 Ông–ê(老王)、董的 táng–ê(董事長)。
3.連結修飾語與被修飾語,用以表示屬性。例:昨昏買的大本冊。Tsa-hng bé–ê tuā pún tsheh. (昨天買的大本書。) 
4.形容詞後綴。例:花是紅的。Hue sī âng–ê. (花是紅色的。);草是青的。Tsháu sī tshenn–ê. (草是青色的。) 
又見音 ê、tik、ti̍k

A

Cí mù de bù shǒu: Bái 106-03-08
yīndú –ê
shìyì 1. Zhì yú cíwěi huò jù wěi, biǎoshì zhuàngtài huò jiāqiáng yǔqì de zhùcí. Lì: Zhè shì hǎo de, bǐ shì dǎi de. Tse sī hó–ê, he sī pháinn–ê. (Zhè shì hǎo de, nà shì huài de.); Wǒ zú shòuqì de. Guá tsiok siū-khì–ê. (Wǒ zhēn shēngqì.)
2. Zhì yú cíwěi, yòng yǐ chēnghu mǒu zhǒng shēnfèn dìwèi de rén, huò tèdìng de duìxiàng. Lì: Mài cài de bē-tshài–ê(mài cài de rén), wáng de Ông–ê(lǎo wáng), dǒng de táng–ê(dǒngshì zhǎng).
3. Liánjié xiūshì yǔ yǔ bèi xiūshì yǔ, yòng yǐ biǎoshì shǔxìng. Lì: Zuó hūn mǎi de dà běn cè. Tsa-hng bé–ê tuā pún tsheh. (Zuótiān mǎi de dà běnshū.)
4. Xíngróngcí hòuzhuì. Lì: Huā shì hóng de. Hue sī âng–ê. (Huā shì hóngsè de.); Cǎo shì qīng de. Tsháu sī tshenn–ê. (Cǎo shì qīngsè de.)
Yòu jiàn yīn ê,tik,ti̍k

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

詞目 囉  部首:口
音讀 –looh 又唸作–loh
釋義 表示已經完成的語氣。例:當然囉 tong-jiân–looh、時代變囉 sî-tāi piàn–looh。
又見音 lō、lo、lô

A

Cí mù luō bù shǒu: Kǒu
yīndú –looh yòu niàn zuò–loh
shìyì biǎoshì yǐjīng wánchéng de yǔqì. Lì: Dāngrán luō tong-jiân–looh, shídài biàn luō sî-tāi piàn–looh.
Yòu jiàn yīn lō,lo,lô

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

詞目 咧  部首:口
音讀 –leh teh quá chừng
Còn hay thấy trong câu hỏi, câu cầu khiến, câu xác nhận M̃-bat leh.
釋義 置於句末,用以加強語氣。例:一丈差九尺,差遠咧。Tsi̍t tn̄g tsha káu tshioh, tsha hn̄g–leh. (一丈還差九尺,差得遠呢!) 
又見音 teh

A

Cí mù liě bù shǒu: Kǒu
yīndú –leh
shìyì zhì yú jù mò, yòng yǐ jiāqiáng yǔqì. Lì: Tsi̍t tn̄g tsha káu tshioh, tsha hn̄g–leh. (Yī zhàng hái chà jiǔ chǐ, chà dé yuǎn ne!) trượng, thước
Yòu jiàn yīn teh

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

詞目 呢  部首: 口
音讀 –neh quá ta!
釋義 表示讚許得意或強加強語氣的語助詞。例:你足巧的呢!Lí tsiok khiáu–ê–neh! (你很聰明耶!) 
又見音 –nih、ne、nî

音讀 –nih phải không?
釋義 是不是、是嗎。問話者已有幾分確定,表示再度確認的疑問語氣詞。例:你睏飽矣呢?Lí khùn-pá–ah–nih? (你睡飽了是嗎?) 
又見音 –neh、ne、nî

A

Cí mù ne bù shǒu: Kǒu
yīndú –neh
shìyì biǎoshì zànxǔ, déyì huò qiáng jiāqiáng yǔqì de yǔ zhùcí. Lì: Nǐ zú qiǎo de ne! Lí tsiok khiáu–ê–neh! (Nǐ hěn cōngmíng yé!)
Yòu jiàn yīn –nih,ne,nî

yīndú –nih
shìyì shì bùshì, shì ma. Wèn huà zhě yǐ yǒu jǐ fēn quèdìng, biǎoshì zàidù quèrèn de yíwèn yǔqì cí. Lì: Nǐ kùn bǎo yǐ ne? Lí khùn-pá–ah–nih? (Nǐ shuì bǎole shì ma?)
Yòu jiàn yīn –neh,ne,nî

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

詞目 綴     部首:糸 120-08-14  268
音讀 tuè/tè theo
釋義 跟、隨 sui2 tùy。例:你莫綴前綴後。Lí mài tuè-tsîng-tuè-āu. (你不要跟前跟後。);綴我來。Tuè guá lâi. (隨我來。);綴人講 tuè lâng kóng(跟著別人說)、綴人走 tuè-lâng-tsáu(跟別人跑,即私奔之意 trốn theo ko cưới)。
又見音 tuat
近義詞 跟綴

A

Cí mù zhuì bù shǒu: Mì 120-08-14 268
yīndú tuè/tè
shìyì gēn, suí. Lì: Nǐ mò zhuì qiánzhuì hòu. Lí mài tuè-tsîng-tuè-āu. (Nǐ bùyào gēnqián gēn hòu.); Zhuì wǒ lái. Tuè guá lâi. (Suí wǒ lái.); Zhuì rén jiǎng tuè lâng kóng(gēnzhe biérén shuō), zhuì rén zǒu tuè-lâng-tsáu(gēn biérén pǎo, jí sībēn zhī yì).
Yòu jiàn yīn tuat
jìnyìcí gēn zhuì

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

詞目 欲   部首:欠
音讀 beh/bueh muốn, sắp, 要是
釋義 1.要、想,表示意願。例:你欲去無?Lí beh khì–bô? (你要去嗎?) 
2.將要、快要。例:欲落雨矣。Beh lo̍h-hōo–ah. (要下雨了。);天欲光矣。Thinn beh kng–ah. (天要亮了。) 
3.若是、如果,表示假設。例:欲我,我早就發現矣。Beh guá, guá tsá tō huat-hiān–ah. (要是我,我早就發現了。) 
又見音 io̍k
異用字 要、卜

A

Cí mù yù bù shǒu: Qiàn
yīndú beh/bueh
shìyì 1. Yào, xiǎng, biǎoshì yìyuàn. Lì: Nǐ yù qù wú? Lí beh khì–bô? (Nǐ yào qù ma?)
2. Jiāngyào, kuàiyào. Lì: Yù luò yǔ yǐ. Beh lo̍h-hōo–ah. (Yào xià yǔle.); Tiān yù guāng yǐ. Thinn beh kng–ah. (Tiān yào liàngle.)
3. Ruòshì, rúguǒ, biǎoshì jiǎshè. Lì: Yù wǒ, wǒ zǎo jiù fāxiàn yǐ. Beh guá, guá tsá tō huat-hiān–ah. (Yàoshi wǒ, wǒ zǎo jiù fāxiànle.)
Yòu jiàn yīn io̍k
yì yòng zì yào, bo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

詞目 未  vị   部首:木
音讀 buē/bē chưa 
釋義 1.沒。例:我猶未食飯。Guá iáu-buē tsia̍h-pn̄g. (我還沒吃飯。) 
2.放在句末,表示對某一個動作的疑問。例:你食飽未?Lí tsia̍h-pá–buē? (你吃飽了沒有?) 
又見音 bī

詞目 袂
音讀 bē/buē 
釋義 不。否定詞。例:袂曉 bē-hiáu(不會)、袂講得 bē-kóng–tit(說不得)。
異用字 𣍐
反義詞 會

A

Cí mù wèi bù shǒu: Mù
yīndú buē/bē
shìyì 1. Méi. Lì: Wǒ yóu wèi shí fàn. Guá iáu-buē tsia̍h-pn̄g. (Wǒ hái méi chīfàn.)
2. Fàng zài jù mò, biǎoshì duì mǒu yīgè dòngzuò de yíwèn. Lì: Nǐ shí bǎo wèi? Lí tsia̍h-pá–buē? (Nǐ chī bǎole méiyǒu?)
Yòu jiàn yīn bī

Cí mù mèi
yīndú bē/buē
shìyì bù. Fǒudìng cí. Lì: Mèi xiǎo bē-hiáu(bù huì), mèi jiǎng dé bē-kóng–tit(shuō bu dé).
Yì yòng zì 𣍐
fǎnyìcí huì

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

詞目 無 部首:火
音讀 bô 
釋義 1.沒有。例:無錢 bô tsînn。
2.不,修飾形容詞或動詞。例:無媠 bô suí(不美)、無去 bô khì(沒去)。
3.放在動詞與補語之間。未達成某種目標。例:洗無清氣。Sé bô tshing-khì. (洗了卻仍不乾淨。) 
4.表示語氣轉折。有「要不然」的意思。例:無,你是欲按怎?Bô, lí sī beh án-tsuánn? (不然你要怎麼樣?) 
5.句末疑問助詞,用來詢問是或否、有或無等,多讀為輕聲。例:你捌伊無?Lí bat–i–bô?(你認識他嗎?);有影無?Ū-iánn–bô?(真的嗎?) 
6. 不耐用 ‘not durable’。例:這種雪文真無洗。Tsit-tsióng sap-bûn tsin bô sé. (這種肥皂不耐洗。) ’not washable’
7.表示提醒。例:恁彼个同事無,姓張的。Lín hit ê tông-sū bô, sènn Tiunn–ê. (你那個同事有沒有,姓張的。);佇巷仔口無,彼間𥴊仔店。Tī hāng-á-kháu bô, hit king kám-á-tiàm. (在巷子口有沒有,那間雜貨店。) 
又見音 bû
反義詞 有

詞目 無銷
音讀 bô-siau 
釋義 1.銷路[sale, market]不好。例:這陣豬肉較無銷。Tsit-tsūn ti-bah khah bô-siau. (這陣子豬肉銷路比較不好。) 
2.形容人不喜歡某一種東西。例:酸的物件我較無銷。Sng ê mi̍h-kiānn guá khah bô-siau. (酸的東西我比較不愛吃。) 
反義詞 有銷

詞目 晏起來
音讀 uànn khí–lâi 
釋義 晚起、遲起。很晚才起床。例:晏起來作無穡。Uànn khí–lâi tsoh bô sit. (晚起的鳥兒沒蟲吃。) 
近義詞 晏起

A

Cí mù wú bù shǒu: Huǒ
yīndú bô
shìyì 1. Méiyǒu. Lì: Wú qián bô tsînn.
2. Bù, xiūshì xíngróngcí huò dòngcí. Lì: Wú tuǒ bô suí(bù měi), wú qù bô khì(méi qù).
3. Fàng zài dòngcí yǔ bǔyǔ zhī jiān. Wèi dáchéng mǒu zhǒng mùbiāo. Lì: Xǐ wú qīng qì. Sé bô tshing-khì. (Xǐ liǎo què réng bù gānjìng.)
4. Biǎoshì yǔqì zhuǎnzhé. Yǒu `yào bùrán’de yìsi. Lì: Wú, nǐ shì yù àn zěn? Bô, lí sī beh án-tsuánn? (Bùrán nǐ yào zěnme yàng?)
5. Jù mò yíwèn zhùcí, yòng lái xúnwèn shì huò fǒu, yǒu huò wú děng, duō dú wèi qīngshēng. Lì: Nǐ bā yī wú? Lí bat–i–bô?(Nǐ rènshí tā ma?); Yǒu yǐng wú? Ū-iánn–bô?(Zhēn de ma?)
6. Bù nàiyòng. Lì: Zhè zhǒng xuě wén zhēn wú xǐ.Tsit-tsióng sap-bûn tsin bô sé. (Zhè zhǒng féizào bù nài xǐ.)
7. Biǎoshì tíxǐng. Lì: Nèn bǐ gè tóngshì wú, xìng zhāng de.Lín hit ê tông-sū bô, sènn Tiunn–ê. (Nǐ nàgè tóngshì yǒu méiyǒu, xìng zhāng de.); Zhù xiàng zǐ kǒu wú, bǐ jiān 𥴊 zǐ diàn.Tī hāng-á-kháu bô, hit king kám-á-tiàm. (Zài xiàng zǐ kou yǒu méiyǒu, nà jiàn záhuò diàn.)
Yòu jiàn yīn bû
Cí mù wú xiāo
yīndú bô-siau
shìyì 1. Xiāolù bù hǎo. Lì: Zhè zhèn zhūròu jiào wú xiāo. Tsit-tsūn ti-bah khah bô-siau. (Zhè zhènzi zhūròu xiāolù bǐjiào bù hǎo.)
2. Xíngróng rén bù xǐhuān mǒu yīzhǒng dōngxī. Lì: Suān de wùjiàn wǒ jiào wú xiāo. Sng ê mi̍h-kiānn guá khah bô-siau. (Suān de dōngxī wǒ bǐjiào bù ài chī.)
Fǎnyìcí yǒu xiāo
Cí mù yàn qǐlái
yīndú uànn khí–lâi
shìyì wǎn qǐ, chí qǐ. Hěn wǎn cái qǐchuáng. Lì: Yàn qǐlái zuò wú sè. Uànn khí–lâi tsoh bô sit. (Wǎn qǐ de niǎo er méi chóng chī.)
Jìnyìcí yàn qǐ

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

無錢 bô tsînn 無媠 bô suí(不美)、無去 bô khì(沒去)
Sé bô tshing-khì.
Ū-iánn–bô?
Bô, lí sī beh án-tsuánn?
Lí bat–i–bô?
bô ing5
bô ti7 hia
m7-koh bô hiah kú
bô kàu
Bô beh hoo7 lí.

bẽ kuàn sì
Án-ne lí kã guá phinn; guá sǹg bẽ hô.
Nã bô tsiah́ kám toh́ bẽ ke tsit́ huè?

m7
m7 ài
Lí kóng it-ting7 m7 khì, ah tann leh?
m7-tsai
M-bat
m̃-hó
M̃-bián kóng Ĩng-gí,

A

Không (có)
Rửa không sạch.
(Zhēn de ma?) có thiệt hả
(Bùrán nǐ yào zěnme yàng?)
(Nǐ rènshí tā ma?) 捌 bā

chưa quen
bịp; tính ko hợp p 114
chắc là, thêm (jia1) ex. ke tsiah́ tsit́ uánn pñg (duo chi)

không (muốn, chịu)

Hun kám m̃-sĩ kài m̃-hó. fei4 chang2, hen3

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

詞目 遮  部首:辵
音讀 tsiah 
釋義 如此、這麼。例:你哪會遮久才來?Lí ná ē tsiah kú tsiah lâi? (你怎麼這麼久才來?) 
又見音 tsia、jia/lia
異用字 即

詞目 遐 / 遐爾
音讀 hiah / hiah-nī 
釋義 那麼。例:伊就是遐爾拍拚,毋才會成功。I tō sī hiah-nī phah-piànn, m̄-tsiah ē sîng-kong. (他就是那麼努力,所以才會成功。) 
異用字 許呢、赫爾、遐呢
近義詞 遐爾仔

A

Cí mù zhē bù shǒu: Chuò
yīndú tsiah
shìyì rúcǐ, zhème. Lì: Nǐ nǎhuì zhē jiǔ cái lái? Lí ná ē tsiah kú tsiah lâi? (Nǐ zěnme zhème jiǔ cái lái?)
Yòu jiàn yīn tsia,jia/lia
yì yòng zì jí

Cí mù xiá ěr
yīndú hiah-nī
shìyì nàme. Lì: Yī jiùshì xiá ěr pāi pàn, wú cái huì chénggōng. I tō sī hiah-nī phah-piànn, m̄-tsiah ē sîng-kong. (Tā jiùshì nàme nǔlì, suǒyǐ cái huì chénggōng.)
Yì yòng zì xǔ ne, hè ěr, xiá ne
jìnyìcí xiá ěr zǐ

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

詞目 才     部首:手 064-00-03
音讀 tsiah 
釋義 1.方、始。例:mới 這馬我才知影伊是騙我的。Tsit-má guá tsiah tsai-iánn i sī phiàn–guá–ê. (現在我才知道他是騙我的。) 
2.只有。chỉ mới 例:伊才十七歲爾爾,袂使啉酒。I tsiah tsa̍p-tshit huè niā-niā, bē-sái lim tsiú. (他才十七歲而已,不能喝酒。) 
3.表強調的語氣。mới là 例:我才無欲相信你講的話!Guá tsiah bô beh siong-sìn lí kóng ê uē! (我才不相信你說的話!) 
4.再。rồi mới, rồi sẽ 表示接續在另一動作之後。例:後擺我才共你講。Āu pái guá tsiah kā lí kóng. (以後我再告訴你。);電影看煞才來去食飯。Tiān-iánn khuànn-suah tsiah lâi-khì tsia̍h-pn̄g. (電影看完再去吃飯。) 
又見音 tsâi、tshâi

詞目 毋才
音讀 m̄-tsiah [(cho nên) mới, cũng như tsiah, chỉ khác là ở giữa câu, sau dấu phẩy]
釋義 ……才……。例:就是你無來,毋才愛請伊來鬥相共!Tō sī lí bô lâi, m̄-tsiah ài tshiánn i lâi tàu-sann-kāng! (因為你沒來,所以才要請他來幫忙!) 

A

Cí mù cái bù shǒu: Shǒu 064-00-03
yīndú tsiah
shìyì 1. Fāng, shǐ. Lì: Zhè mǎ wǒ cái zhī yǐng yī shì piàn wǒ de. Tsit-má guá tsiah tsai-iánn i sī phiàn–guá–ê. (Xiànzài wǒ cái zhīdào tā shì piàn wǒ de.)
2. Zhǐyǒu. Lì: Yī cái shíqī suì ěr ěr, mèi shǐ lín jiǔ. I tsiah tsa̍p-tshit huè niā-niā, bē-sái lim tsiú. (Tā cái shíqī suì éryǐ, bùnéng hējiǔ.)
3. Biǎo qiángdiào de yǔqì. Lì: Wǒ cái wúyù xiāngxìn nǐ jiǎng dehuà! Guá tsiah bô beh siong-sìn lí kóng ê uē! (Wǒ cái bù xiāngxìn nǐ shuō dehuà!)
4. Zài. Biǎoshì jiēxù zài lìng yī dòngzuò zhīhòu. Lì: Hòu bǎi wǒ cái gòng nǐ jiǎng. Āu pái guá tsiah kā lí kóng. (Yǐhòu wǒ zài gàosù nǐ.); Diànyǐng kàn shā cái láiqù shí fàn. Tiān-iánn khuànn-suah tsiah lâi-khì tsia̍h-pn̄g. (Diànyǐng kàn wán zài qù chīfàn.)
Yòu jiàn yīn tsâi,tshâi

Cí mù wú cái
yīndú m̄-tsiah
shìyì ……cái……. Lì: Jiùshì nǐ wú lái, wú cái ài qǐng yī lái dòu xiāng gòng!Tō sī lí bô lâi, m̄-tsiah ài tshiánn i lâi tàu-sann-kāng! (Yīnwèi nǐ méi lái, suǒyǐ cái yàoqǐng tā lái bāngmáng!)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

詞目 猶 部首:犬
音讀 iáu (hãy) còn 又唸作iah、ah、á、iá
釋義 還。表示仍舊、尚且。例:伊猶咧睏。I iáu teh khùn. (他還在睡覺。);這台車猶會使騎。Tsit tâi tshia iáu ē-sái khiâ. (這部車還能騎。) 
又見音 iû、iu
近義詞 猶閣
iáu m̃-tsai
詞目 抑是
音讀 ia̍h-sī 又唸作iah-sī、a̍h-sī、ah-sī
釋義 或者、或是。例:你欲啉咖啡抑是欲啉茶?Lí beh lim ka-pi ia̍h-sī beh lim-tê? (你要喝咖啡還是要喝茶?)

詞目 閣 部首:門 iáu koh ũ bô?
音讀 koh lại (nữa), rồi, còn, mà (không)
釋義 1.又、再、還。例:今仔日伊閣來矣。Kin-á-ji̍t i koh lâi–ah. (今天他又來了。) 
2.反倒、mà 出乎意料。例:伊第一擺煮的菜閣袂歹食。I tē-it pái tsú ê tshài koh bē pháinn-tsia̍h. (他第一次煮的菜還不難吃。) 
3.用在句尾,說成變調,表示有話沒講完 còn (gì nữa)……。例:我都食飽矣閣……。Guá to tsia̍h-pá–ah koh…… (我都吃飽了還……);人都下班矣閣……。Lâng to hā pan–ah koh…… (人家都下班了還……)

又見音 koh
異用字 擱、故

A

Cí mù yóu bù shǒu: Quǎn
yīndú iáu yòu niàn zuò iah,ah,á,iá
shìyì hái. Biǎoshì réngjiù, shàngqiě. Lì: Yī yóu liě kùn. I iáu teh khùn. (Tā hái zài shuìjiào.); Zhè táichē yóu huì shǐ qí. Tsit tâi tshia iáu ē-sái khiâ. (Zhè bù chē hái néng qí.)
Yòu jiàn yīn iû,iu
jìnyìcí yóu gé
p 146
Cí mù yì shì
yīndú ia̍h-sī yòu niàn zuò iah-sī,a̍h-sī,ah-sī
shìyì huòzhě, huò shì. Lì: Nǐ yù lín kāfēi yì shì yù lín chá? Lí beh lim ka-pi ia̍h-sī beh lim-tê? (Nǐ yào hē kāfēi háishì yào hē chá?)

Cí mù gé bù shǒu: Mén
yīndú koh
shìyì 1. Yòu, zài, hái. Lì: Jīn zǐ rì yī gé lái yǐ. Kin-á-ji̍t i koh lâi–ah. (Jīntiān tā yòu láile.)
2. Fǎndào, chū hū yìliào. Lì: Yī dì yī bǎi zhǔ de cài gé mèi dǎi shí. I tē-it pái tsú ê tshài koh bē pháinn-tsia̍h. (Tā dì yī cì zhǔ de cài hái bù nán chī.)
3. Yòng zài jù wěi, shuō chéng biàndiào, biǎoshì yǒu huà méi jiǎng wán. Lì: Wǒ dū shí bǎo yǐ gé…….Guá to tsia̍h-pá–ah koh…… (Wǒ dū chī bǎole hái……); Rén dōu xiàbān yǐ gé…….Lâng to hā pan–ah koh…… (Rénjiā dōu xiàbānle hái……)

Yòu jiàn yīn koh
yì yòng zì gē, gù

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

詞目 頂     部首:頁 181-02-11
音讀 tíng 
釋義 1.前面的、上面的、先前的。例:頂擺 tíng-pái(上一次)、頂輩 tíng-puè(長輩)。
2.物品的上方。例:天頂 thinn-tíng(天上)、桌頂 toh-tíng(桌上)。
3.頂替 thay thế。例:我頂伊的缺。Guá tíng i ê khueh. (我頂他的缺。) 
4.計算帽子、轎子等物的單位。例:一頂帽仔 tsi̍t tíng bō-á。

詞目 頂懸
音讀 tíng-kuân ở trên
釋義 上面、上頭。例:酒囥下跤,汽水囥頂懸。Tsiú khǹg ē-kha,khì-tsuí khǹg tíng-kuân. (酒放下面,汽水放上面。) 
異用字 頂高
近義詞 頂面、頂頭、懸頂
反義詞 下跤

A

Cí mù dǐng bù shǒu: Yè 181-02-11
yīndú tíng
shìyì 1. Qiánmiàn de, shàngmiàn de, xiānqián de. Lì: Dǐng bǎi tíng-pái(shàng yīcì), dǐng bèi tíng-puè(zhǎngbèi).
2. Wùpǐn de shàngfāng. Lì: Tiāndǐng thinn-tíng(tiānshàng), zhuō dǐng toh-tíng(zhuō shàng). Xià
3. Dǐngtì. Lì: Wǒ dǐng yī de quē. Guá tíng i ê khueh. (Wǒ dǐng tā de quē.) Dǐngtì
4. Jìsuàn màozi, jiàozi děng wù de dānwèi. Lì: Yī dǐng mào zǐ tsi̍t tíng bō-á.

Cí mù dǐng xuán
yīndú tíng-kuân
shìyì shàngmiàn, shàng tou. Lì: Jiǔ kàng xià jiāo, qìshuǐ kàng dǐng xuán. Tsiú khǹg ē-kha, khì-tsuí khǹg tíng-kuân. (Jiǔ fàng xiàmiàn, qìshuǐ fàng shàngmiàn.)
Yì yòng zì dǐng gāo
jìnyìcí dǐng miàn, dǐngtóu, xuán dǐng
fǎnyìcí xià jiāo

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

詞目 都     部首:邑 163-08-11
音讀 to cũng, đã, đều, thì, lại
釋義 1.更、也、甚,表示比較。例:我都毋去矣,伊閣較無可能去。Guá to m̄ khì–ah, i koh-khah lại càng bô khó-lîng khì. (我都不去了,他更不可能去。) 
2.已經。例:你都欲走矣,莫管遮濟。Lí to beh tsáu–ah, mài kuán tsiah tsē. (你都要走了,別管這麼多。) 
3.皆 giai, all、完全、通通。例:我較按怎解說伊都毋信。Guá khah án-tsuánn kái-sueh i to m̄ sìn.(我再怎麼解釋他都不相信。) 
4.是。表示有條件的肯定。例:想都有咧想啦,欲做猶是真懶。Siūnn to ū teh siūnn–lah, beh tsò iáu-sī tsin lán. (想是在想,真要做起來還是覺得懶洋洋的。) 
5.就……、又……,表示強調的語氣。例:我都無咧戇,袂遐簡單就予伊騙去。Guá to bô teh gōng, bē hiah kán-tan tō hōo i phiàn–khì. (我又不笨,不會這麼簡單就被他給騙了。) 
又見音 too

例:啊都伊毋來,阮才會欠一个人。Ah to i m̄ lâi, guán tsiah ē khiàm tsi̍t ê lâng. (都是因為他不來,我們才會缺一個人。)

A

Cí mù dōu bù shǒu: Yì 163-08-11
yīndú to
shìyì 1. Gèng, yě, shén, biǎoshì bǐjiào. Lì: Wǒ dū wú qù yǐ, yī gé jiào wú kěnéng qù. Guá to m̄ khì–ah, i koh-khah bô khó-lîng khì. (Wǒ dū bù qùle, tā gèng bù kěnéng qù.)
2. Yǐjīng. Lì: Nǐ dōu yù zǒu yǐ, mò guǎn zhē jì. Lí to beh tsáu–ah, mài kuán tsiah tsē. (Nǐ dōu yào zǒule, bié guǎn zhème duō.)
3. Jiē, wánquán, tōngtōng. Lì: Wǒ jiào àn zěn jiěshuō yīdōu wú xìn. Guá khah án-tsuánn kái-sueh i to m̄ sìn. (Wǒ zài zěnme jiěshì tā dōu bù xiāngxìn.)
4. Shì. Biǎoshì yǒu tiáojiàn de kěndìng. Lì: Xiǎng dōu yǒu liě xiǎng la, yù zuò yóu shì zhēn lǎn. Siūnn to ū teh siūnn–lah, beh tsò iáu-sī tsin lán. (Xiǎng shì zài xiǎng, zhēn yào zuò qǐlái háishì juédé lǎn yángyáng de.)
5. Jiù……, yòu……, biǎoshì qiángdiào de yǔqì. Lì: Wǒ dū wú liě zhuàng, mèi xiá jiǎndān jiù yǔ yī piàn qù. Guá to bô teh gōng, bē hiah kán-tan tō hōo i phiàn–khì. (Wǒ yòu bù bèn, bù huì zhème jiǎndān jiù bèi tā gěi piànle.)
Yòu jiàn yīn too

Lì: A dōu yī wú lái, ruǎn cái huì qiàn yīgè rén.Ah to i m̄ lâi, guán tsiah ē khiàm tsi̍t ê lâng. (Dōu shì yīnwèi tā bù lái, wǒmen cái huì quē yīgèrén.)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

詞目 就 部首:尢
音讀 tō liền, chính là, đã 又唸作tiō、tio̍h、to̍h
釋義 1.即刻、馬上。表示狀況或動作很快會發生。例:閣過一个青紅燈,就會當看著兜。Koh kuè tsi̍t ê tshenn-âng-ting, tō ē-tàng khuànn-tio̍h in tau. (再過一個紅綠燈,就可以看到他家了。);一下仔久就好矣。Tsi̍t-ē-á-kú tō hó–ah. (一下子就好了。) 
2.表示進一步確認或肯定。例:伊就是我的家後。I tō sī guá ê ke-āu. (她就是我的妻子。);按呢就好。Án-ne tō hó. (這樣就好。) 
3.早已。表示已經發生過了。例:表演昨昏就結束矣。Piáu-ián tsa-hng tō kiat-sok–ah.(表演昨天就結束了。) 
4.表承接、選擇、讓步等關係。例:拄入門就喝枵。Tú ji̍p mn̂ghuah iau.(剛進門就喊餓。);你毋來,伊就無欲出面矣。Lí m̄ lâi, i tō bô beh tshut-bīn–ah.(你不來,他就不肯出面了。) 
又見音 tsiū

A

Cí mù jiù bù shǒu: Yóu
yīndú tō yòu niàn zuò tiō,tio̍h,to̍h
shìyì 1. Jíkè, mǎshàng. Biǎoshì zhuàngkuàng huò dòngzuò hěn kuài huì fāshēng. Lì: Géguò yīgè qīng hóng dēng, jiù huì dāng kànzhe dōu. Koh kuè tsi̍t ê tshenn-âng-ting, tō ē-tàng khuànn-tio̍h in tau. (Zàiguò yīgè hónglǜdēng, jiù kěyǐ kàn dào tā jiāle.); Yīxià zǐ jiǔ jiù hǎo yǐ. Tsi̍t-ē-á-kú tō hó–ah. (Yīxià zi jiù hǎole.)
2. Biǎoshì jìnyībù quèrèn huò kěndìng. Lì: Yī jiùshì wǒ de jiā hòu. I tō sī guá ê ke-āu. (Tā jiùshì wǒ de qīzi.); Àn ne jiù hǎo. Án-ne tō hó. (Zhèyàng jiù hǎo.)
3. Zǎoyǐ. Biǎoshì yǐjīng fāshēngguòle. Lì: Biǎoyǎn zuó hūn jiù jiéshù yǐ. Piáu-ián tsa-hng tō kiat-sok–ah.(Biǎoyǎn zuótiān jiù jiéshùle.)
4. Biǎo chéngjiē, xuǎnzé, ràngbù děng guānxì. Lì: Zhǔ rùmén jiù hē xiāo. Tú ji̍p mn̂g tō huah iau.(Gāng jìnmén jiù hǎn è.); Nǐ wú lái, yī jiù wúyù chūmiàn yǐ. Lí m̄ lâi, i tō bô beh tshut-bīn–ah.(Nǐ bù lái, tā jiù bù kěn chūmiànle.)
Yòu jiàn yīn tsiū

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

詞目 著  部首:艸
音讀 tio̍h to̍h trúng, tới, phải
釋義 1.對。例:按呢著 án-ne tio̍h(這樣對)、著啦 tio̍h–lah(對啦)。毋著
2.輪到。例:著你 tio̍h lí(輪到你)。
3.得到。例:著病 tio̍h-pēnn(得病)、著獎 tio̍h-tsióng(中獎)。
4.得、要、必須。例:你著知道理。Lí tio̍h tsai tō-lí. (你要懂道理。);著來呢!Tio̍h lâi–neh! (要來喔!) 
5.動詞補語,表示動作之結果。例:想著你 siūnn-tio̍h lí(想到你)、拍有著 phah ū tio̍h(打到了)。
6.動詞補語,後接形容該動作的狀態描述。例:想著真怨嘆。Siūnn-tio̍h tsin uàn-thàn. (想起來就覺得怨恨悲嘆。)
7.正符合、擊中目標。例:掔著目標 khian tio̍h bo̍k-phiau(投中目標)。
8.語助詞,表示意外。例:今仔日哪會遮寒著!Kin-á-ji̍t ná ē tsiah kuânn–tio̍h! (今天怎會這麼冷!);人哪會遮濟著!Lâng ná ē tsiah tsē–tio̍h! (怎會這麼多人!)  
又見音 to̍h、tio̍k、tù

A

Cí mù zhe bù shǒu: Cǎo
yīndú tio̍h
shìyì 1. Duì. Lì: Àn nezhe án-ne tio̍h(zhèyàng duì),zhe la tio̍h–lah(duì la). Wúzhe
2. Lún dào. Lì:Zhe nǐ tio̍h lí(lún dào nǐ).
3. Dédào. Lì: Zhuó bìng tio̍h-pēnn(débìng),zhe jiǎng tio̍h-tsióng(zhòngjiǎng).
4. Dei3, yào, bìxū. Lì: Nǐzhe zhīdàolǐ. Lí tio̍h tsai tō-lí. (Nǐ yào dǒng dào lǐ.);Zhe lái ne! Tio̍h lâi–neh! (Yào lái ō!)
5. Dòngcí bǔyǔ, biǎoshì dòngzuò zhī jiéguǒ. Lì: Xiǎngzhe nǐ siūnn-tio̍h lí(xiǎngdào nǐ), pāi yǒuzhe phah ū tio̍h(dǎ dàole).
6. Dòngcí bǔyǔ, hòu jiē xíngróng gāi dòngzuò de zhuàngtài miáoshù. Lì: Xiǎngzhe zhēn yuàn tàn. Siūnn-tio̍h tsin uàn-thàn. (Xiǎng qǐlái jiù juédé yuànhèn bēitàn.)
7. Zhèng fúhé, jí zhòng mùbiāo. Lì: Qiānzhe mùbiāo khian tio̍h bo̍k-phiau(tóu zhòng mùbiāo).
8. Yǔ zhùcí, biǎoshì yìwài. Lì: Jīn zǐ rì nǎhuì zhē hánzhe!Kin-á-ji̍t ná ē tsiah kuânn–tio̍h! (Jīntiān zěn huì zhème lěng!); Rén nǎhuì zhē jìzhe!Lâng ná ē tsiah tsē–tio̍h! (Zěn huì zhème duō rén!)
Yòu jiàn yīn to̍h,tio̍k,tù

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

詞目 煞  部首:火
音讀 suah 
釋義 1.結束、停止 xong。例:煞戲 suah-hì(戲散場)。
2.罷休、放手。例:煞煞去 suah-suah–khì (算了)。
3.怎麼、哪有。表反詰 [trả lời bằng cách hỏi ngược lại] 語氣。例:煞有 suah ū (哪有)、煞無 suah bô (怎麼沒有)。
4.竟然,表意外的意思。例:伊煞走去嫁翁。I suah tsáu khì kè-ang đi lấy chồng. (她竟然跑去嫁人。) 
5.抑制、阻止。例:煞癢 suah tsiūnn(止癢)。
6.為凶神所傷。例:煞著 suah–tio̍h(被鬼神傷到)。
7.凶神。例:凶神惡煞 hiong sîn ok suah。
又見音 sannh、sat

A

Cí mù shā bù shǒu: Huǒ
yīndú suah
shìyì 1. Jiéshù, tíngzhǐ. Lì: Shā xì suah-hì(xì sànchǎng).
2. Bàxiū, fàngshǒu. Lì: Shā shā qù suah-suah–khì(suànle).
3. Zěnme, nǎ yǒu. Biǎo fǎnjié yǔqì. Lì: Shà yǒu suah ū(nǎ yǒu), shā wú suah bô(zěnme méiyǒu).
4. Jìngrán, biǎo yìwài de yìsi. Lì: Yī shā zǒu qù jià wēng. I suah tsáu khì kè-ang. (Tā jìngrán pǎo qù jià rén.)
5. Yìzhì, zǔzhǐ. Lì: Shā yǎng suah tsiūnn(zhǐ yǎng).
6. Wèi xiōngshén suǒ shāng. Lì: Shāzhe suah–tio̍h(bèi guǐshén shāng dào).
7. Xiōngshén. Lì: Xiōngshén’èshà hiong sîn ok suah.
Yòu jiàn yīn sannh,sat

23
Q

詞目 晡  部首:日
音讀 poo 
釋義 1.半天。例:下晡 ē-poo (下午)、頂晡 tíng-poo (上午)、一晡 tsi̍t poo (一個半天)、規半晡 kui-puànn-poo (整個半天,即很久的意思。)。
2.指申時,即下午三點至五點。

A

Cí mù bū bù shǒu: Rì
yīndú poo
shìyì 1. Bàntiān. Lì: Xià bū ē-poo(xiàwǔ), dǐng bū tíng-poo(shàngwǔ), yī bū tsi̍t poo(yīgè bàntiān), guī bàn bū kui-puànn-poo(zhěnggè bàntiān, jí hěnjiǔ de yìsi.).
2. Zhǐ shēn shí, jí xiàwǔ sān diǎn zhì wǔ diǎn.

24
Q

詞目 蹛 部首:足
音讀 tuà tọa, trú
釋義 1.居住。例:你蹛佗位?Lí tuà tó-uī? (你住在哪裡?) 
2.在。表示位置。例:物件囥蹛桌頂就好。Mi̍h-kiānn khǹg tuà toh-tíng tō hó. (東西放在桌上就好。) 
3.過夜。例:蹛飯店 tuà pn̄g-tiàm(在飯店過夜)。
4.任職。例:我蹛這間公司五年矣。Guá tuà tsit king kong-si gōo nî–ah. (我任職於這家公司五年了。) 
異用字 帶、滯

A

Cí mù dài bù shǒu: Zú
yīndú tuà
shìyì 1. Jūzhù. Lì: Nǐ dài tuó wèi? Lí tuà tó-uī? (Nǐ zhù zài nǎlǐ?)
2. Zài. Biǎoshì wèizhì. Lì: Wùjiàn kàng dài zhuō dǐng jiù hǎo. Mi̍h-kiānn khǹg tuà toh-tíng tō hó. (Dōngxī fàng zài zhuō shàng jiù hǎo.)
3. Guòyè. Lì: Dài fàndiàn tuà pn̄g-tiàm(zài fàndiàn guòyè).
4. Rènzhí. Lì: Wǒ dài zhè jiān gōngsī wǔ nián yǐ. Guá tuà tsit king kong-si gōo nî–ah. (Wǒ rènzhí yú zhè jiā gōngsī wǔ niánle.)
Yì yòng zì dài, zhì

25
詞目 帶   部首:巾 音讀 tuà mang, cầm, dẫn, dải 釋義 1.攜、拿。例:帶便當 tuà piān-tong。 2.引領。例:帶路 tuà-lōo、帶領 tuà-niá。 3.泛指長條物。例:糾帶 kiù-tuà(鬆緊帶)、臍帶 tsâi-tuà、皮帶 phuê-tuà。 又見音 tài
Cí mù dài bù shǒu: Jīn yīndú tuà shìyì 1. Xié, ná. Lì: Dài biàndang tuà piān-tong. 2. Yǐnlǐng. Lì: Dàilù tuà-lōo, dàilǐng tuà-niá. 3. Fàn zhǐ cháng tiáo wù. Lì: Jiū dài kiù-tuà(sōngjǐndài), qídài tsâi-tuà, pídài phuê-tuà. Yòu jiàn yīn tài
26
詞目 看覓 音讀 khuànn-māi coi thử, để coi 釋義 1.看一看、看一下。例:你去看覓,才來共我講。Lí khì khuànn-māi, tsiah lâi kā guá kóng.(你去看一看,再來告訴我。)  2.動詞後綴,表嘗試之意。例:食看覓 tsia̍h khuànn-māi(吃吃看)、鼻看覓 phīnn khuànn-māi(聞聞看)。
Cí mù kàn mì yīndú khuànn-māi shìyì 1. Kàn yī kàn, kàn yīxià. Lì: Nǐ qù kàn mì, cái lái gòng wǒ jiǎng.Lí khì khuànn-māi, tsiah lâi kā guá kóng.(Nǐ qù kàn yī kàn, zài lái gàosù wǒ.) 2. Dòngcí hòuzhuì, biǎo chángshì zhī yì. Lì: Shí kàn mì tsia̍h khuànn-māi(chī chī kàn), bí kàn mì phīnn khuànn-māi(wénwén kàn).
27
詞目 若  部首:艸 音讀 nā, ná nếu 釋義 如果。例:早若知我就毋來矣。Tsá nā tsai guá tō m̄ lâi--ah. (如果早知道我就不來了。)  又見音 ná、jio̍k/lio̍k
Cí mù ruò bù shǒu: Cǎo yīndú nā shìyì rúguǒ. Lì: Zǎo ruò zhī wǒ jiù wú lái yǐ.Tsá nā tsai guá tō m̄ lâi--ah. (Rúguǒ zǎo zhīdào wǒ jiù bù láile.) Yòu jiàn yīn ná,jio̍k/lio̍k
28
詞目 予  部首:亅 音讀 hōo cho, để cho, bị/được 釋義 1.給予。例:我予你一个面子,這件代誌就準拄煞。Guá hōo lí tsi̍t ê bīn-tsú, tsit kiānn tāi-tsì tō tsún tú-suah. (我給你一個面子,這件事就這樣算了。)  2.被……。例:我袂記得寫功課,毋才會予老師罵。Guá *bē-kì-tit* siá kong-khò, *m̄-tsiah ē* hōo lāu-su *mē*. (我忘了寫作業,所以才會被老師罵。)  3.讓……。後加「伊」字而「伊」省略時,則不變調。例:予伊去啦!莫插伊。Hōo i khì--lah! Mài tshap--i. (讓他去啦!別理他。)  異用字 互
Cí mù yǔ bù shǒu: Jué yīndú hōo shìyì 1. Jǐyǔ. Lì: Wǒ yú nǐ yīgè miànzi, zhè jiàn dài zhì jiù zhǔn zhǔ shā.Guá hōo lí tsi̍t ê bīn-tsú, tsit kiānn tāi-tsì tō tsún tú-suah. (Wǒ gěi nǐ yīgè miànzi, zhè jiàn shì jiù zhèyàng suànle.) 2. Bèi……. Lì: Wǒ mèi jìdé xiě gōngkè, wú cái huì yǔ lǎoshī mà.Guá bē-kì-tit siá kong-khò, m̄-tsiah ē hōo lāu-su mē. (Wǒ wàngle xiě zuòyè, suǒyǐ cái huì bèi lǎoshī mà.) 3. Ràng……. Hòu jiā `yī'zì ér `yī'shěnglüè shí, zé bù biàndiào. Lì: Yǔ yī qù la! Mò chā yī.Hōo i khì--lah! Mài tshap--i. (Ràng tā qù la! Bié lǐ tā.) Yì yòng zì hù
29
詞目 共  部首:八 音讀 kā siõng ài lâng kã thiànn?? 釋義 1.給。用來加強語氣。例:你共我會記咧!Lí kā guá ē kì--leh! (你給我記住!)  2.跟、向。例:我共你講。Guá kā lí kóng. (我跟你說。)  3.幫……。例:共伊鬥做。Kā i tàu tsò. (幫忙他做。)  4.把、將。後加「伊」而「伊」省略時,則不變調。例:共房間摒摒咧。Kā pâng-king piànn-piànn--leh. (把房間打掃一下。);共伊放袂記。Kā i pàng bē-kì. (把他忘了。) 將 又見音 kāng、kiōng 異用字 給
Cí mù gòng Bù shǒu: Bā Yīndú kā shìyì 1. Gěi. Yòng lái jiāqiáng yǔqì. Lì: Nǐ gòng wǒ huì jì liě!Lí kā guá ē kì--leh! (Nǐ gěi wǒ jì zhù!) 2. Gēn, xiàng. Lì: Guá kā lí kóng. (Wǒ gēn nǐ shuō.) 3. Bāng……. Lì: Kā i tàu tsò. (Bāngmáng tā zuò.) 4. Bǎ, jiāng. Hòu jiā `yī'ér `yī'shěnglüè shí, zé bù biàndiào. Lì: Gòng fángjiān bǐng bǐng liě.Kā pâng-king piànn-piànn--leh. (Bǎ fángjiān dǎsǎo yīxià.); Gòng yī fàng mèi jì.Kā i pàng bē-kì. (Bǎ tā wàngle.) Jiāng yòu jiàn yīn kāng,kiōng yì yòng zì gěi
30
詞目 佮  部首:人 音讀 kah, kap cả, cùng, kèm, hợp 釋義 1.和、及、與、跟。例:我欲佮你結婚。Guá beh kah lí kiat-hun. (我要跟你結婚。)  2.搭配。例:食魚食肉,也著菜佮。Tsia̍h hî tsia̍h bah, *iā tio̍h tshài kah*. cũng phải kèm rau (吃多了大魚大肉,*也得要*搭配一些蔬菜。)  3.附帶。例:頭家!佮兩支蔥仔好無?Thâu-ke! Kah nn̄g ki tshang-á hó--bô? (老闆!附送兩根蔥好嗎?)  4.適合、相合。例:佮意 kah-ì(喜歡)、佮喙 kah-tshuì(合口味)。 又見音 kap 異用字 及、甲、合 詞目 參  部首:厶 音讀 tsham tham với 釋義 1.和、跟。例:你參伊去。Lí tsham i khì. (你跟他去。)  2.一起、加入。例:你哪會連我都罵參落去?Lí ná-ē liân guá to mē *tsham--lo̍h-khì*? (你怎麼連我都一起罵?)  3.晉謁。例:參見 tsham-kìnn、參拜 tsham-pài。 又見音 sim、som 詞目 摻  部首:手 音讀 tsham "chan" 釋義 加入、混合。例:我的紅茶無愛摻糖。Guá ê âng-tê bô ài tsham thn̂g. (我的紅茶不要加糖。)  又見音 tshàm 異用字 攙
Cí mù gé bù shǒu: Rén yīn dú kah shìyì 1. Hé, jí, yǔ, gēn. Lì: Wǒ yù gé nǐ jiéhūn. Guá beh kah lí kiat-hun. (Wǒ yào gēn nǐ jiéhūn.) 2. Dāpèi. Lì: Shí yú shíròu, yězhe cài gé. Tsia̍h hî tsia̍h bah, iā tio̍h tshài kah. (Chī duōle dà yú dàròu, yě dé yào dāpèi yīxiē shūcài.) 3. Fùdài. Lì: Tóu jiā! Gé liǎng zhī cōng zǐ hǎo wú? Thâu-ke! Kah nn̄g ki tshang-á hó--bô? (Lǎobǎn! Fùsòng liǎng gēn cōng hǎo ma?) 4. Shìhé, xiànghé. Lì: Gé yì kah-ì(xǐhuān), gé huì kah-tshuì(hé kǒuwèi). Yòu jiàn yīn kap yì yòng zì jí, jiǎ, hé Cí mù cān bù shǒu: Sī yīndú tsham shìyì 1. Hé, gēn. Lì: Nǐ cān yī qù. Lí tsham i khì. (Nǐ gēn tā qù.) 2. Yīqǐ, jiārù. Lì: Nǐ nǎhuì lián wǒ dū mà cān luò qù? Lí ná-ē liân guá to mē tsham--lo̍h-khì? (Nǐ zěnme lián wǒ dū yīqǐ mà?) 3. Jìnyè. Lì: Cānjiàn tsham-kìnn, cānbài tsham-pài. Yòu jiàn yīn sim,som Cí mù càn bù shǒu: Shǒu yīndú tsham shìyì jiārù, hùnhé. Lì: Wǒ de hóngchá wú ài càn táng. Guá ê âng-tê bô ài tsham thn̂g. (Wǒ de hóngchá bùyào jiātáng.) Yòu jiàn yīn tshàm yì yòng zì chān
31
詞目 甲  部首:田 音讀 kah  釋義 1.到。表示抵達某個地點、時間或狀態。例:等甲彼一工就袂赴矣。*Tán* kah hit tsi̍t kang tō bē-hù--ah. (等到那一天就來不及了。)  2.到……的地步。表示所達到的結果或程度。例:我的腹肚疼甲欲死。Guá ê pak-tóo thiànn kah beh-sí. (我的肚子痛得要死。)  3.既然,表示事情的前提。例:你甲毋答應,阮只好揣別人。*Lí kah m̄ tah-ìng*, guán *tsí-hó* tshuē pa̍t-lâng. (既然你不答應,我們只好找別人。)  4.哪會、怎麼會、怎麼可能,用於反詰。例:甲遐衰,會去拄著這款代誌?*Kah hiah sue, ē khì tú-tio̍h tsit khuán tāi-tsì*? (哪那麼倒楣,會遇到這種事?)  又見音 kah、kap 異用字 𢓜、徦、到
Cí mù jiǎ bù shǒu: Tián 102-00-05 yīn dú kah shìyì 1. Dào. Biǎoshì dǐdá mǒu gè dìdiǎn, shí jiàn huò zhuàngtài. Lì: Děng jiǎ bǐ yī gōng jiù mèi fù yǐ. Tán kah hit tsi̍t kang tō bē-hù--ah. (Děngdào nà yītiān jiù láibujíle.) 2. Dào……dì dìbù. Biǎoshì suǒ dádào de jiéguǒ huò chéngdù. Lì: Wǒ de fù dù téng jiǎ yù sǐ. Guá ê pak-tóo thiànn kah beh-sí. (Wǒ de dùzi tòng dé yàosǐ.) 3. Jìrán, biǎoshì shìqíng de qiántí. Lì: Nǐ jiǎ wú dāyìng, ruǎn zhǐhǎo chuāi biérén. Lí kah m̄ tah-ìng, guán tsí-hó tshuē pa̍t-lâng. (Jìrán nǐ bù dāyìng, wǒmen zhǐhǎo zhǎo biérén.) 4. Nǎhuì, zěnme huì, zěnme kěnéng, yòng yú fǎnjí. Lì: Jiǎ xiá shuāi, huì qù zhǔzhe zhè kuǎn dài zhì? Kah hiah sue, ē khì tú-tio̍h tsit khuán tāi-tsì? (Nǎ nàme dǎoméi, huì yù dào zhè zhǒng shì?) Yòu jiàn yīn kah,kap yì yòng zì gé, jiǎ, dào
32
詞目 拄拄 音讀 tú-tú Lí tú tsiah kiò guá khuànn siánn, 釋義 1.剛好、正好、恰好。例:遮咧欠跤手,伊拄拄有閒,就請伊來鬥相共。Tsia teh khiàm kha-tshiú, i tú-tú ū-îng, tō tshiánn i lâi tàu-sann-kāng. (這裡缺人手,他剛好有空,就請他來幫忙。) 拄好、拄拄仔、拄仔好、拄遷 2.剛剛、剛才、過沒多久。例:無彩拄拄落肥爾爾,隨就做大水。Bô-tshái tú-tú lo̍h-puî niā-niā, suî tō tsò-tuā-tsuí. (可惜才剛剛施肥而已,立刻就發生水災了。) 拄才、拄仔、頭拄仔、頭先仔
Cí mù zhǔ zhǔ yīndú tú-tú vừa mới shìyì 1. Gānghǎo, zhènghǎo, qiàhǎo. Lì: Zhē liě qiàn jiāo shǒu, yī zhǔ zhǔ yǒu xián, jiù qǐng yī lái dòu xiāng gòng. Tsia teh khiàm kha-tshiú, i tú-tú ū-îng, tō tshiánn i lâi tàu-sann-kāng. (Zhèlǐ quē rénshǒu, tā gānghǎo yǒu kòng, jiù qǐng tā lái bāngmáng.) Zhǔ hǎo, zhǔ zhǔ zǐ, zhǔ zǐ hǎo, zhǔ qiān 2. Gānggāng, gāngcái,guò méi duōjiǔ. Lì: Wú cǎi zhǔ zhǔ luò féi ěr ěr, suí jiù zuò dà shuǐ. Bô-tshái tú-tú lo̍h-puî niā-niā, suî tō tsò-tuā-tsuí. (Kěxí cái gānggāng shīféi éryǐ, lìkè jiù fāshēng shuǐzāile.) Zhǔ cái, zhǔ zǐ, tóu zhǔ zǐ, tóu xiān zǐ
33
ē-poo hó sè bue1 tsún-pī kuí m̄-tsiah Tsá nā tsai guá tō m̄ lâi--ah. 著來呢!Tio̍h lâi--neh! Lí kám bô beh khì? Lí kám beh khì?  Tsi̍t-ē-á-kú tō hó--ah. 盍會按呢?Khah ē án-ne? 你足巧的呢!Lí tsiok khiáu--ê--neh! (你很聰明耶!)  煞煞去 suah-suah--khì (算了) Tse sī hó--ê, he sī pháinn--ê. --looh / --loh biǎoshì yǐjīng wánchéng de yǔqì --leh zhì yú jù mò, yòng yǐ jiāqiáng yǔqì. tsit kiānn tāi-tsì tō tsún tú-suah 這件代誌就準拄煞 Guá bē-kì-tit siá kong-khò, m̄-tsiah *ē* hōo lāu-su *mē* Hōo i khì--lah! Mài *tshap*--i. (讓他去啦!別理他。) 共 kā 若 nā 看覓 khuànn-māi 遐 / 遐爾 hiah / hiah-nī 閣 koh 頂 tíng 都 to 就 tō  tiō、tio̍h、to̍h、 tsiū 著 tio̍h to̍h 遮 tsiah Lí ná ē tsiah kú tsiah lâi? 蹛 tuà tọa, trú 頂懸 tíng-kuân 呢--neh Lí tsiok khiáu--ê--neh! 呢--nih Lí khùn-pá--ah--nih? 參 tsham tham với 才 tsiah 煞 suah suah-suah--khì suah ū、煞無 suah bô I tsia̍h kàu *la̍k-tsa̍p-guā* huè *iáu-koh* teh *tsoh-sit*. Guá m̄ kóng, hōo lí ioh.
下午 好了嗎 (勢 shi4) 準備 幾 (所以)才 (如果早知道我就不來了。) Sớm nếu biết (要來喔!)  (你難道不去嗎?)khó mà không, đừng nói ko đi nghe 你敢欲去? (你要去嗎?) (一下子就好了。) 一下仔久 (怎麼會這樣?) he2 zú qiǎo! Lí tsiok khiáu--ê--neh! (Nǐ hěn cōngmíng yé!) Shā shā qù suah-suah--khì (suànle) (這是好的,那是壞的。) rồi tong-jiân--looh tsha hn̄g--leh. chà dé yuǎn ne! zhè jiàn shì jiù zhèyàng suànle Wǒ wàngle xiě zuòyè, suǒyǐ cái huì bèi lǎoshī mà. Ràng tā qù la! Bié lǐ tā. Bǎ Gěi Gēn Bāng 共伊鬥做 Kā i tàu tsò. (幫忙他做) ruò nếu phīnn khuànn-māi (wénwén kàn). coi thử nàme 又、再、還 lại, rồi, còn 反倒 Fǎndào mà Qián, shàng, xiān: tíng-pái(上一次) toh-tíng(桌上) 頂替 thay thế Guá tíng i ê khueh (quē) dōu, 是 Siūnn to ū teh siūnn--lah, beh tsò iáu-sī tsin lán (Xiǎng shì zài xiǎng, zhēn yào zuò qǐlái háishì juédé lǎn yángyáng de.) 就……、又…… Guá to bô teh gōng, bē hiah kán-tan tō hōo i phiàn--khì. (Wǒ yòu bù bèn, bù huì zhème jiǎndān jiù bèi tā gěi piànle.) jiù Duì dào Dei3 rúcǐ, zhème (Nǐ zěnme zhème jiǔ cái lái?) Jūzhù Zài Guòyè Rènzhí shàngmiàn, shàng tou biǎoshì zànxǔ (Nǐ hěn cōngmíng yé!) shì bùshì, shì ma (Nǐ shuì bǎole shì ma?) Hé, gēn, Yīqǐ, jiārù mới, chỉ mới, mới là, rồi mới (算了), (哪有), (怎麼沒有) 活到六十多歲還在工作。60 ngoài, hãy còn làm lúa 作穡 sè yi4 = cai1 ce4
34
歡喜念歌詩 1 ling2li7 tshit se2 bi2, se2 uann2, se2 ti7, se2 sann iā koh ak-hue ko3 sio2 ti7 Ke a2 lang5 tsin tse7 u7 loo7 be7 tang7 ke3 tah8 tioh8 lâng ê ê góa kong2 tsit8 siann "tsin sit lé" Lâng kheh lâi tsin huann hí tshiann2 tse7 phòng í tshiann2 lim tê tshiann2 tsiah8 *kue2 tsí* lâng kheh tsin huann hí Suainn7 á tshenn, suainn7 á ng5 khah ng5 ê hoo7 ma ma toa7 liap8 ê hoo7 pa pa khah tshenn ê lâu hoo7 góa Niau á ka ki7 kiann5 káu á ka ki7 tsiah8 góa toa7 hàn a bián hoo7 lâng tshi7 bián hoo7 lâng khan be7 tshá be7 uan khah bat lí góa toa7 hàn a Tsé tsé sàu thóo kha tshit í toh góa ma7 ê ko ko tsiah8 mih8 kiann7 sing sé tshiu2 góa ma7 ê a pa un7 tong7 koo3 sin thé góa ma7 ê Góa ka7 ma ma *tàu* tshit í á, toh á. Góa theh8 pò tsua2 hoo7 pa pa khoann3. Sé tshiu2, sé tshui3, sé bin7, sé sian khu Tshing7 sann, tshing7 ê, tshing7 bueh8 á *Tì* bo7 á Ài khùn Khùn tiong tàu Tsiūnn tshia, loh8 tshia Tsè *hoo7* hó, khng3 *hoo7* hó, theh8 *hoo7* hó Tshit thô; sng2 Proverbs pp 22-23 Bak8 tsiu khoann3 mih8 kiann7 hinn7 á e7 thiann siann phinn7 á hó phinn7 phang u7 tshui3 hó tshut siann Góa ê bak8 tsiu sing5 pa pa góa ê tshui3 sing5 ma ma góa ê phinn7 á sing5 a kong góa ê bin7 hing5 sing5 a má a kong, a má, pa pa, ma ma lóng kóng góa si7 in ê sim kuann á Tse7 tshu tshu e7 pian3 khiau ku tse7 tshiann3 tshiann3 lâng tshia e7 thiann3 tse7 hoo7 hó lâi tshiah8 tsúi kó tse7 bô hó puah8 chit8 e7 khiàu khiàu tó It pàng ke, ji7 pàng ah, sann pun khui sì sio thah8, goo7 tah hing lak8 phah tshiú, tshit ui5 tshiunn5, peh bong phinn7 káu giú hinn7, tsap8 tsiah8 khí Nng7 *lúi* toa7 bak8 tsiu tin tong hinn7 á ling5 kak tshui3 (?) kui kang bong e7 hâi siunn7 beh kuann2 kín huat tshùi tshiu Phinn7 á beh tshong3 sím mih? phinn7 á beh phinn7 phang *bi7* Gín á tsin hòonn ki5 khòann lâng teh liah8 hi7 chit8 e8 *bô tiunn ti5* / *bô tsù ì* *hiám hiám* puah8 loh8 khì Lat8 chí peh *be7* khui Tai7 ke *tsò hué* / * tsò tin7* lâi tshit thô lau7 su kóng, *m7 thang* khok8 tioh8 thâu khak... Khòann kah *kui ê lâng* gong7 gong7 Ài sng2 bô iàu kín, *tan7 si7* lín tsai iánn u7 sím mih m7 thang sng2 bô?... tian7 m7 thang sng2 lau7 su, si7 *ui7 sím mih* leh Sán tshin tshiunn7 Niau á ài tsiah8 hi5 *k5 thann* *bô tshù bi7* ... góa si7 *tak8 hang7 tsiah8* *iáu si7* góa siong7 kuai A ti7 a ti7 bô tshing7 *hiu5 á* bô tshing7 ê sing khu kuann5 kha khí ke bú phê kuann2 kín jip8 khì tshù lai7 té lim chit8 uann2 *kiunn* bú tê *liâm pinn* pian3 tso3 tsit8 tsiah uah8 thiau3 hê Sat bun5 Kiann5 tsit8 ê loo7 tsiu7 *huah* kan khoo2 Tsiah8 ioh8 á ma ma kong2, pēnn/pīnn beh hó phainn2 lim phainn2 thun, ma7 tioh8 jim2 Ma ma, góa pak too2 *thiann3 thiann3* si7 m7 si7 *tsiah8 phainn2 pak too2* góa tng2 lai5 ê si5, tsiah8 tsit8 uann2 ô á mi7 suann3, koh lim tsit8 uann2 lik8 tau7 *ping* li2 tsiu7 si7 *tsiah8 sio tsiah8 ling2*, *o peh8 tsiah8*, *tsiah e7 an3 ne*. U7 làu sái bô? tsiah tsit8 nng7 *pái* nia7 nia7 *iau2 si7* lai5 khì hoo7 *i sing* khoann3 tsit8 e7 *khah hó*
linh lợi lau (toh/i2) rửa gạo, chén, đũa, giặt đồ cũng còn, 也 ye3 tưới hoa/cây 顧 gu4 cố, giữ em con đường người thiệt nhiều có lộ không qua lọt đạp trúng người ta giày 踏 tà, 鞋 xié nói một tiếng 聲 sheng1 Người khách lại mời ngồi ghế nệm 膨 péng uống trà trái cây 子 zi3 xoài 檨 she1 to trái để cho tôi, lưu Mèo con tự đi chó con tự ăn tôi đại hán rồi không cần để người ta đút 飼 sì dắt 牽 qian1 quấy 炒 chao3, oan 冤 yuan1 thù rất hiểu lý, li3 Chị chị quét dưới đất lau ghế bàn 掃 sao3, tu3 腳 jiao3 tôi cũng làm được tiên rửa tay vận động cố thân thể Tôi giúp mẹ *đấu* lau cái ghế, cái bàn. bao4zhi3 rửa tay, súc miệng, rửa mặt, tắm 身軀 shen1qu1 thân khu mặc đồ, mang giầy, mang vớ 襪 wa4 đội mũ 戴 dai4 帽 mao4 buồn ngủ [xiang3 shui4 jiao4] ngủ trưa (trung châu, giữa ngày) [shui4 wu3 jiao4] lên xe [shang4 che1], xuống xe [xia4 che1] [zuo4 hao3], [fang4 hao3], [na3 hao3] [wan3] mắt tai hui4 nghe tiếng mũi miệng xuất tiếng giống, 成 chéng mặt hình tim gan (bảo bối) ngồi nghiêng nghiêng 趨 qu1 xu (thời) hui4 biến gù lưng 曲 qu1 (cong, vẹo), thẳng [zheng4] người ta mới thương 疼 téng ngồi cho ngay lại ăn thủy quả té một hạ chổng 4 vó lên trời 翹 qiao2/qiao4 倒 dao3/dao4 放 fang4 (?) gà, vịt [ya1], phần 開 kai1 相 xiang1/xiang4, 疊 die2, vỗ ngực 搭 da1 胸 xiong1 vỗ tay, 圍 wei2 vi, 牆 qiang2 tường, 摸 mo1/mo2 mò, mũi kéo tai, ăn hết Hai con mắt to phúc khí tướng của lỗ tai cả ngày rờ cằm 摸 mo1 mò tưởng muốn nhanh khẩn phát râu 趕 gan3 緊 jin3 vị [wei4] hiếu kỳ câu cá không chú ý 張持 zhang1 chi2 sém sém té đi rồi lột không ra, bú hùi dà jia1 yi1 qi3 做伙 zuo4 huo3 làm nhóm, 做陣 zhen4 trận bu2 yao4 通 tong1, khỏ peng4 dao4 kan4 de 甲 jia3 cả người khờ câm 瘦 shou4 親像 như thể, hao3 xiang4 thứ khác, thú vị [hứng thú] hai2 shi4; ngoan di4di4 wai4tao4 nổi da gà mái cảm khẩn nhập khứ vô trong nhà uống một chén trà gừng mẹ lập tức, tôm sống nhảy xà bông hô [han3] cam khổ Chi1 yao4 bịnh muốn hết khó uống, khó nuốt, cũng phải ráng 忍 ren3 腹肚 fu4 du4 tong4 tong4 ăn đau bụng mì sợi 線 xian4 tuyến lục 綠 đậu băng, đậu xanh đá mới ra như vậy 落屎 shi3, cứt (la1 du4 zi) mới một hai lần mà thôi hay là (nên)
35
歡喜念歌詩 2 A bú sè sann *tshu3 lai7* phi Tshun tó tòa Kun5 noa7 noa7, tsit8 lâng pun tsit8 puànn Thàu tsa2 tshut mng5 kau3 thinn oo lâu kuann7 lâu kah *ná* loh8 hoo7 tak8 jit8 tak8 jit8 Toa7 hiann thâu khak siong7 kai3 khiau2 Si7 *siánn-lâng* sé sann tsiah sin khóo Lí teh *liam7* sím mih? *Tsit8 khùn* giah8 sann ki Góa tshiunn3 La, tsiah8 pat8 á Ing7 toa7 tiann2, *tsian ke nng7* peh8 png8 *tsu2 sik8* lai5 *tsha2* nng7 Bô tshin3 tshai2 lua7 ho2 tsin ki5 kuai3 I5 pô *ná* tsiah8 *ná* o ló Mài sann tsinn Hoat ê hioh8 á tshinn tshinn tshinn Han-tsi5/han-tsu5 u7 ê pu5, u7 ê hang han tsi5 han tsi5 phang phang phang tsiah8 tsit8 tshui3, tinn koh sang U7 si kue, ong7 lai5, bok8 kue, *koh u7* lian2 bu7 bok8 kue gu5 ling/ni tsin hó lim Tsau3 kha tiau3 *tsit8 koa2 á* tô *tsiann3 ping5* tiau4 tshenn tshai3
mẹ giặt đồ phơi trong nhà(?) còn lại (ăn không hết) nằm dài luộc chín nhừ, một người chia một nửa sáng sớm 透 tou4 thấu; trời tối 汗 hàn; ná/na7 như mỗi ngày anh cả đầu óc tối giới xảo (thông minh) là ai giặt đồ khổ như vầy nian4 một lần lấy ba cây 枝 zhi1 chang3 xướng; ổi dùng (iong7) chảo 鼎 ding3 to chiên trứng gà cơm trắng nấu chín 熟 shou2 lại xào trứng bù sui2 bian4 凊采 jing4 nguội, lạnh; cai3 thái, thải duo1 hao3 偌 ruo4 rứa zhen qi guai bà dì vừa ăn vừa trầm trồ 呵咾 đừng giành nhau 相 xiang1 tương; 爭 zheng1 tranh phát (mọc) ra lá xanh xanh xanh [chang3 de] khoai lang 番薯 fan1 shu3 có cái nướng 炰 páo; 烘 hong1 thơm 芳 fang1 ăn một miệng, ngọt lại tơi (xốp) 鬆 song1 còn có mận 蓮霧 lian2 wu4 sữa bò 奶 nai3 nhà bếp 灶跤 zao4 táo, treo một vài tranh (tu3) chính phiến/bàng 正爿/旁 treo rau xanh
36
蔡阿嘎教你講台語!每日一臺詞1 [媽媽青菜篇] thng-sî-á-tshài 湯匙仔菜
青江菜
37
哈佛台語101, 2005 年 Lau7-su, sit-le2. Gua2 ti5-to3. p 16 Tshiann2 kong2 khah tua7 siann--leh. p 17 ‘Xin nói khá lớn tiếng chút’ Tshiann2 tse7. Lin2 u7 kui2-e5 lau7-su? p 23 Kan-tann tsit8 e5 nia7-tiann7. An2-ne lau7-su tsin sin-khoo2. Lin2 hak8-hau7 u7 jua7-tse7 lang5? Hak8-sing tsha-put-to u7 nng7 ban7 e5. Oo~ooh! U7-kau3 tse7. Lin2 hak8-hau7 u7-kau3 tua7. Hiah-ni7 tsio2. Hiah-ni7 tse7. Tsit8 tsiat si7 jua7 ku2? Tsit́-tsiat *u7* tiam2-puann3 tsing. p24 Tai7-poo7-hun7 si7 Tai5-bi2-lang5, ma7 u7 Tiong-kok-lang5, Bi2-kok-lang5 kap Ka-na2-tai7-lang5. tshit/tshit p 29 tsit8 pah khong3 it tsit8 tshing tsit8 ban7 12 e5 hak8-sing p 30 1 tai5 tshia 3 ki pit 5 king tshu3 10 pun2 tsheh 9 tsiah kau2 2 tiau5 loo7 8 liap8 si-kue Kan-tann 1 khoo nia7-nia7. Kan-tann gua2 kap li2 nia7-nia7. Kan-tann kue3 sann tiau5 ke nia7-nia7. tsin / tsiann5 / tsiok / u7-kau3 / hui-siong5 / iau2-siu7 + Adj. p 31 Tsia / hia, tse si7 / he si7, tsit e5 / hit e5 sái-tshia sím-mih8 si5-tsun7 hit tsun7 Kan-tann hioh 11 kang -- ui3 12 gueh8 19 hioh kàu tsiann gueh8 tshe it. An-ne u7-kàu té. Guán hioh kui kò gueh8 leh. Si7 án-tsuann2 kóng? Ah to (都是因為) sù-kui3 lóng tsin juah8 ah. ki5-sit8 sit-tsai7 Bô leh. Sóo-í gua2 bô tsin tshing-tsho2 sù-kui3 ê sik-tshai2. iah-si7 kóng, e7 sái kóng in-ui7 tsit8-e7 kàu Ma7 si7 u7 lah, Lín hia lâng ê phuê-hu-sik ma7 si7 tsin tse7 khuán, kám m7 si7? Bô kài tse7, kan-tann *u7* peh8 ê, oo ê, ng5 ê, kap ang5 ê. bô jua7 tse7, kan-tann *u7* sì tsiong2. tshing7 ê sann Na7 si7 sann-á-khòo ê sik-tshai2 toh8 iau2-siu7 tse7. Tàu-té si7 jua7-tse7? Ma7 u7 nâ ê, tsi2 ê, bí-sik ê, gin5-sik ê, ka-pi-sik ê, phú-sik ê, hún-âng-á-sik ê, kam-á-sik ê. Tsin li7-hai7 oo ~. Tak8 hang7 sik to tsai. Enn3--ènn--sit-lé, gua2 khuann3 bô. Gua2 *ù* sik-bông. I hoo7 lâng (=hong22) phian3 phian3 khì. Mài hoo7 lâng khuann3-sue. 看衰 cui1 suy Mài ka7 gua2 hai7. Mài ka7 lâng (=kang22) tshio3. Lí ka7 lâng lám hoo7 ân lah. suí-suí, suí, suí-suí-suí, suí-tang-tang ling7-ling7 sio-sio... sio-kún-kún kiam5-kiam5, tinn-tinn Lí kám bat khì seh8 ia7-tshi7-á? M-bat. Ia7-tshi7-á si7 sím-mih8 sóo-tsai7? e-àm-si5 Lán khah uann3 tsiah lâi-khì bô iau3-kín. Puann3-mê 12 tiam2 kám iau2 u7 teh be7 mih8-kiann7? Hit tsun7 tng nau7-jiat8. Lán sing lâi-khì tsiah8 siau-ia7. Ná-tshiunn7 Tâi-lâm siong7 tse7 khuán? -- To tioh8 m7 án-tsuann2 be7? Án-ne siunn kui3-lah. 傷 shang1, tai4 Lín iau2 u7 sím-mih8 tshai3 khah tshinn ê bô? Tshang á tsit8 pé sàng lí lah. Ah hó, ka7 gúa kì leh. E-tàu bô lâng beh tsu hoo7 lí tsiah8 ah. Ia7-tshi7-á siunn kheh, siunn tsha2; tshai3-tshi7-á siunn lah-sap. Nà án-ne, bô, kin-á-jit8 tshua7 lí lâi-khì tshiau-kip-tshi7-tiunn5. Hit tah si7-m7-si7 bian2 kóng kè-siau3? Si7 ah, tsham lín Bí-kok kang7-khuán. Tshiau-kip tshing-khì, koh u7 ling2-khì. Tsit pian3 uann7 lí bé. Gúa thè lí sak tshia. I siong7 gâu kóng kóng hit ho7 u7 ê bô ê. hit-lō 又唸作hit-hō 釋義 1.那種 Tshiann2-mng7 lán tó-ui7 beh tshue Tshiann2-mng7 u7 sím-mih8 tai7-tsi3? siunn7 beh 想欲 想要 Au7-jit8 tsiah khuann3-mai7 leh. Tsue3-kin7 lóng tsin bô-ing5. Tsin pháinn-sè. Au7--jit8 gúa tsiah koh ka7 lí iok. Án-ne gúa liau2-kái. Tsin ê ooh? -- Tong-jiân nooh, ... Ẽ-tàng tshiánn lí tsiah́ pñg sĩ guá ê ỉng-hĩng. 會當, 可以。能夠、做得到 Ũ-iánn ooh? Sian-senn, lí leh? Guá bô siánn ẽ iau. Guá thiann bô siánn ũ. , seh́ kong-hn̉g tsit́ liàn Guá khuànn lán mài koh tsẽ ah. Guá tsiah́ siunn pá, ài beh sàn-põo. Lâng ẽ kuânn neh. -- Án-ne, bô, lán lâi-khì tńg. Lí ũ-iánn tshâ-thâu to tioh́. Nã kè ian-tâu-á ang, kám hó? Mài tshap i, tsú lí khì, bô iàu-kín. Lí m̃-bat lâi tsia hõnn? Bô lâng beh tsò, bô, guá ka-kĩ lâi tsò. Sin-nỉ kám m̃-sĩ í-king kuè liáu ah? Teh-beh kàu ah. Hit kang sĩ pài laḱ. Tú-hó tsha tsit́ kò gueh́. Ũ tsit́-ê sin-liḱ nỉ koh ũ tsit́-ê kũ-liḱ nỉ. Lóng mã tuã-lâng hõo gín-á. Ũ tsiah́ âng-ỉnn tsiah ũ sǹg kuè-nỉ. Âng-ỉnn-á tinn-tinn, tsiah́ liáu tshuì tsiah ẽ tinn, beh jioḱ tsa-bóo-gín-á jioḱ khah ẽ tioh́. Muí nỉ iõng bô kãng ê tõng-but́ lâi tãi-piáu hit nỉ. Pí-jủ kóng kin-nỉ sĩ iủnn-á-nỉ. Sènn Iủnn ê lâng bô it-tĩng sĩ siùnn iủnn lah. He sĩ bô kãng ê mih́-kiãnn lah. Hóo-ooh! Lí ũ-kàu huan neh. Guá tiau-tỉ ê lah. Guá tsai-iánn sènn kap siùnn bô kãng. M̃-tsai toh́ kóng m̃-tsai, mài ènn-ènn tènn. Bẽ-sái kã lí kóng. m̃-toh́ / m̃-tioh́...? 音讀 m̄-tō 又唸作m̄-tiō 釋義 不就……、不是就…… ‘chẳng phải, chẳng lẽ… sao?’ I nã khui-tshuì, guá tioh́ làu-khuì. tsín / tsit-tsũn / tsit-má Lí mñg kui tiám beh tshòng siánn? kap lâng iok tĩ tshia-thâu kìnn-bĩn Thiann kóng tsuè-kĩn ũ... tsin kóo-tsui. Kám ẽ-sái hõo lâng tuè? -- Tong-jiân mã ẽ-sái. Guá ê tshiú-ki-á ũ sỉ-tsing kóng, guá suah bẽ-kì-tit. Bẽ hù ah-lah. Lí ê tshiú-ki-á tsioh tsit́-ẽ. Guá *kã kóng* lán ẽ khah bãn kàu. Lí khì thè guá tsah́ kè-thỉng-tshia. Sit-lé, sit-lé. Ah to that-tshia ah. '都是因為' Tâi-pak ê kau-thong tsiok bái ê. Lâng lóng kiò guá Atin, tsham tẽ it hu-jỉn kãng miả lah. Lán ài khah kín phah tshia-phiò, bô siánn sỉ-kan ah. Tõng-but́-hn̉g 5 tiám tioh́ kuainn ah. , mâ-huân lí thè guá phah, kám hó? Khì Baḱ-sa ài juã-tsẽ tsỉnn? Guá lâi kà lí án-tsuánn bé. Tsin kán-tan,... koh khah kán-tan Nâ-suànn kàu tsia tsuán ka-pi-suànn Tsit́ khoo toh́ iủ-tsãi lí tsẽ, bô kuán lí khì guã hñg. '由在, 隨便、任憑' Bô-bué-hỉm sit́-tsãi tsin sim-sik. Tioh́ ah. Tsiok hó-sńg ê. Guá mã kám-kak bô-bué-hỉm tsin kóo-tsui. M̃-kok lán khì hia ê sỉ-kan siunn tsió, tsiok khó-sioh. Ãu-piàn ài khah tsá khì ê. Mài liáu siunn tsẽ sỉ-kan tĩ suànn-tíng *teh* khai-káng. Án-ne tioh́ ẽ-tàng khah tsá khùn; tẽ jĩ kang tioh́ ẽ-tàng tsá khí-lâi. Án-ne tioh́ khah ũ sỉ-kan tshit-thô. Tĩ suànn-tíng siá phue iah́-sĩ khai-káng mã bô sím-mih́ m̃-hó ah. Nã bô, guá ná ẽ-tàng tsham lí siḱ-sãi? tiãn-náu tíng-kuân Ẽ-tàng kau tsin tsẽ pỉng-iú. M̃-koh mã tsin guỉ-hiám, tsin ỉông-ĩ kau-tioh́ pháinn-lâng. Tioh́ lah, Atin kóng *liáu* ũ tõ-lí. Ài tsin sè-jĩ, bô, tsin iông-ĩ hõo lâng phiàn khì. Hiah jĩn-tsin thaḱ-tsheh beh tshòng-siánn? Thiann-kóng Tâi-uân ê tsa-bóo-gín-á tsin jiat́-tsỉng? kóo-tsá Bỉn-á-tsài bô khó-tshì-kóng, i mã kín-tiunn kah án-ne. Jit́-thâu tsiok iãm ê kóng, i koh tsah hõo-suànn. Lí m̃-sĩ kóng m̃-kánn ah, ná-ẽ koh án-ne tsò? M̃-sĩ kóng bô khó-lỉng, koh lâi ah? Ka-tsài lí ũ lâi, (nã) bô, guá tioh́ tshám ah. Hó-ka-tsài guá ka-kĩ ũ tsah piãn-tong, bô, suah no sut. Ũ sing tsún-pĩ ah, bô, tioh́ hãi liáu-liáu. Ooh, lí mã teh bé lottery? -- Taḱ-ê mã teh bé. Khai sió-khuá tsỉnn bé tsit́-ê hó-giah́ bãng. Lí khuànn, guá kin-á-jit́ toh́ piàn-tsò hó-giah́ lâng ah. Ẽ-tàng tshiánn lín tsiah́ tuã thuann ê. Tsin tsiànn beh tshiánn khah tuã thuann ê? Tâi-uân tsin tsẽ tuã-pñg-tiàm tủ-liáu lí-siã-põo, mã ũ tshan-thiann-põo. Mih́-kiãnn tsin iù, tsin hó tsiah́. Ũ hái-sán, Jit́-pún liãu-lí, gủ-pâi, mã ũ tànn-á-mĩ, tshuah-ping... Tsióng-luĩ ũ kuí-nã tsaṕ hãng. Tsin ka-iah́, ài khah tsá khì leh. Án-ne it-tĩng tsin kuì. Kiânn! Kin-á-jit́ hõo lín tsiah́ bián-kiann ê. Sĩ án-tsuánn Tâi-uân ê tshan-thiann kap lõo-pinn-tànn-á hiah-nĩ tsẽ? Sann nñg põo tioh́ tsit́ tànn. Sĩ m̃ sĩ Tâi-uân lâng tsin bô ài tĩ tshù nih́ ‘ 家裡 ‘ tsiah́ pñg? In-uĩ tsin tsẽ lâng ang-á-bóo lóng teh siõng-pan, bô sỉ-kan tsú-tsiah́, sóo-í ài tshiâng-tsãi tsiah́ guã-kháu. Ahuâ, hit ê ì-sù sĩ teh kóng tsiah́ tsin tsẽ tsỉnn, tsha-put-to ẽ-tàng khí tsit́ tiâu ko-sok kong-lõo lah. -- Sĩ án-ne ooh. Bô kuán án-ná guá m̃ siong-sìn toh́ tioh́ lah. Lí tíng-piàn khì Sũ-lỉm iã-tshĩ-á to bô án-tsuánn? tiḱ-piat́ Ũ bũn-tê tsiah tshuẽ lín sǹg-siàu. Lín kám bô beh tshá tsit́ nñg hãng-á tshenn-tshài? kè-nả-tshài tsit́ puânn Lâ-á thng hó, lâ-á thng khah tshing. Lín kám ũ siu sìn-iõng-khah? Tâi-uân bô teh hù sió-huì lah. Pháinn-sè lah, lóng hõo lí tshiánn. Pháinn-sè, hõo lín phò-huì. Bẽ lah bẽ lah, kuàn-sì toh́ hó. I ê thâu-lõo bẽ bái; tsiah́ tsiah́ thâu-ke, khùn khùn sok-sià. I tủ-liáu guá, mã ũ pat́-ê lú-pỉng-iú. Haḱ-sing hiah pỉn-tuãnn, beh thài ũ khó-lỉng oh́ ẽ? Bô-kuán án-nuá jit́-tsí tsóng-sĩ ài kuè. Tsìng-hú m̃-sĩ kóng hó bô beh ka-suè? Lí pàng-ká ũ sím-mih́ kè-iḱ? Lí sĩ tsio guá kap lí khì tshit-thô? Atin tsham in lâm-pỉng-iú beh khì Hiong-káng lí-iủ. Hannh~ah, Atin lĩng-guã ũ lâm-pỉng-iú ooh? Hiong-káng kám m̃-sĩ teh liủ-hỉng SARS? Put-kò guá ũ sàng in nñg ê tsin hó ê tshuì-am. Tsham lâm-pỉng-iú khì lú-hỉng koh kuà "khoo-zhàu", án-ne kám bẽ tsin bô hong-piãn? Lí sĩ ká́ng huân-ló hiah tsẽ beh tãi? SARS tĩ Tiong-kok, Hiong-káng lóng tsin giâm-tiõng. Sit́-tsãi ìng-kai keh-lĩ tsiah tioh́. Guá tsàn-sỉng lí ê ì-kiàn. Kóng kui poo ê, bô, lí sĩ beh khì tõo tshun-ká bô? sũn-suà lâi-khì "phàu-thang" Lí hioh-juah́ *kám ũ beh* tńg-khì Bí-kok? Tshun-ká tńg lâi suỉ ài koh kè-iḱ sú-ká. Lán haḱ-sing ná-tshiũnn kà-jit́ bẽ tsió. Sĩ ah, m̃-koh mã sĩ bô hiâm tsẽ. Thaḱ-tsheh thài sin-khóo leh. Lí bô huê-tap guá ê bũn-tê. Lí hioh-juah́ lâu tĩ-tsia iah́-sĩ beh tńg-khì Boston? -- Tse toh́ ài khuànn lín ê piáu-hiãn looh. Sím-mih́ ì-sù? -- Lín nã tuì guá khah hó leh, guá tioh́ lâu leh; lín nã tuì guá bô hó, guá toh́ tńg khì. Kóng sńg-tshiò ê lah. Lán ka-kĩ khui tshia, sái kàu tó, tshit-thô kàu tó. Thiann khí-lâi bẽ bái ê khuán. Jỉ-tshiánn, Ooh, beh koh "phàu-thang"? tẽ-tãng tsẽ, un-tsuânn mã tsẽ tsá toh́ suah ah Lí siũnn kuà tshuì-am sĩ beh án-tsuánn ẽ sỉng? -- Mã ũ-iánn. Ẽ juah́ kah hõo lí kiò m̃-kánn. tẽ-tsú àn-nãi tiḱ-sán hù-kĩn Ũ lâng kóng kiông-kiông beh tsham ka-ỉu-tsãm pênn tsẽ. Kỉ-tiong tsin tsẽ lóng sĩ mỉa-hãu. suỉ-jiân ũ khah kuì tiám ah, m̃-koh tsin ũ kè-tat́, Lí it-tit́ mñg i kiat-hun buẽ sĩ beh tãi? Lí thài tioh́ / ná tioh́ tuã-siann beh tãi? Boston tsiah-nĩ kuânn sĩ beh án-tsuánn ẽ tuà tit/tsit. Thong-siông nã-sĩ tsit́ kang khui ẽ kàu ê toh́ kóng sĩ khui-tshia ẽ kàu. bián-tsỉnn kuat-tĩng Tẽ-tôo ài thaḱ, kan-tann khuànn bẽ-sái. tsin jĩn-tsin Sĩ m̃-sĩ tsit́ khuán bah-kenn? Kám hó tsiah́? lín tiàm tshia lãi seh́ huan-thâu bô tsin khùn-lân Guá koh sái tsit́-tsãm-á khuànn mãi leh. lú sái lú hñg tioh́ tshám Guá siũnn tioh́ ah. Lí Ĩng-gí kám ẽ-thong? Bô-tiãnn-tioh́ 也許、說不定 lõo bô tĩ tshuì nih́, tĩ Boston kap D.C. tiong-kan ê ko-sok kong-lõo tíng-kuân lah. Ooh guá ũ khuànn tioh́ ah, sĩ I-80, South, Rutgers tãi-haḱ koh gõo mai. , sái tsiànn-tshiú pỉng hit tiâu lõo, kàu tẽ sann ê tshenn-âng-ting uat tò-tshiú, koh it-tit́ sái, Guá beh khuànn lí ê lâm-pỉng-iú senn-tsò án-tsuánn. sim-tsỉng, khi-moo-tsih I siunn tshàu-phuì, siunn hõo lâng thó-ià. Siũnn bẽ kàu, i án-ne tsò mã ẽ-thong. Bỉng-bỉng to bẽ-thong kiat-kó mã ẽ thong.
chi2dao4 sheng1 zuo4 mấy; cf. kui ni5 cả năm, kui ke cả nhà; kui3 quý/mắc <> siok8; tó nào; mà thôi kan-na... nia7-nia7 p 29 nia5 p 30 gua7-tse7 là bao lâu tiếng rưỡi ̣đồng hồ cả, 加 jia1 101 台車 支筆zhi1 bi3 間房子 本書 隻狗zhi1 gou3 條路 8顆西瓜 ke1 watermelon 塊kuai4 過guo1 街jie1 chân / thật / rất /; cf siunn tai4 Lín hia lái xe; cf khui tshia chạy xe siann2-mih8 cf. Lí uì Tâi-uân khà lâi? gè án-núa/án-ná p 54 yi2 xia4 một khi kuan3, guán hia Nếu (là) (ở đầu câu) quần áo xanh, tím, màu gạo (mi3, trắng đục), bạc, cafe (nâu), xám, hồng, cam Tất hạng (xiang4) coi rẻ 攬 lan3 ôm, jin3 đẹp đẹp lỏng lỏng shao1, rè p 77 từng đi dạo (guàng) xia4 an1 shi2 cf. e-tàu-sỉ 晝 zhou4 ban ngày 下午, e-tsái-sỉ 早 zao3, ē-poo 下晡 bu1 3-5 p.m, hãy, hẵng còn có đang, hái zài; sann ke puànn mê, canh ba; ; khui thàu mệ mở thâu đêm; kui mỉ, cả đêm đang, ngay lúc xian1, xiao1 yè hao3 xiang4 tai4, quá tươi xian1 bó, tặng xia4 wu3 xế trưa, cf. e-tsai2-si5 xia4 zao3 (tsa2), e-tàu-sỉ, zhu3 nấu quá p 79 ji3 đông, chao3 ồn, lè sè dẫn jia4 shu4 tóng kuan3 leng3 qì huàn, tì, xô, đẩy cf. Uãnn guá lâi sái (lái) na xie, na gè p 95 nín, tìm shi4 qing2 xiang3 yao4 Ngày sau hẵng hay (thì để coi). Ngày mốt liao2 jie3 會當 neng2 cf. 會使 ke3 yi3. 反義詞 袂使、袂使得 Có thiệt hả? ko ... bao nhiêu, not really vòng lán tńg khì quả thiệt là đầu gỗ đúng quá cưới chồng p 105, cf. kã guá tshuã qu3 lấy vợ p 168 cho, tùy, cứ p 113 đang muốn / sắp sửa tới rồi vừa đúng sai 還有 đều cũng mới sẽ ngọt rượt sẽ được hơn cf. guá tioh́ tsáu hõo i jiok bẽ tioh́ (future vs. past: bô tioh́) fan1, stubborn diao1 chi2 điêu trì yang2 giả 會使 ē-sái (可以) 、袂使 bē-sái (不行) chẳng lẽ, ko đúng sao, ko phải sao chừ, Ah lín tsín tĩ tó-uì? chừ muốn làm gì, chuang4, p 131 車頭 cf tshia-tsãm 站, 見面 theo 時鐘 shi2 zhong1 thì chung, sha1 jing4 ran2 ko ngờ Ko kịp rồi a. jie4, kã (tshiú-ki-á) kóng, man4 dao4; cf. Tsioh kuè tsit́ ẽ! ti4, zha2 chận kế trình xa bết tong2 đồng, cùng 拍 pai4 buy guan1 jiao4 còn giản đơn hơn zhuan3 you2 zai4, sui2bian4, zuo4, guan3, bao xa 心適 xin1 shi4 tâm thích, cf. tshù-bĩ thú vị hao3 wan2 gan3 jue2, ke3 ai4 shao3, ke3 xi2 hou4 bian4, zao3 xian4 ding3, kai jiang3 di4 er4 ri4 viết thư shou2 shi4 jiao1 huỉ-hiám xi4 ni4 careful ren4 zhen1 p 146 re4 qing2 gu3 zao3 jin3 zhang1 ri4 tou2, yan2, đem, yu3 san3 gan3 May mà, can3 đem, bian4 dang1, húp zhun3 bei4, guang1 quang1 hư hết trơn xiao3 ke3, hao3 e2 meng1, cf. taḱ ke, tãi ke da4 jia1 bian4 zuo4 da4 tan1 攤 bữa zhen1 zheng4 cf. tsiânn shi2 thật lv3 she4 ấu ca3 bing1 hao3 ji3 có tới, jiao1 yi4 giao dịch chủng loại xing2 đi, mian3 jing1 dan4 gánh bên đường; Lí sĩ án tsuánn? bị (bịnh) sao/gì? li3 chang2 zai4 yi4 si qi3 xây, là vậy à (hiểu rồi) thì ko sao? cai2, suan4 shu4 tính sổ chao3 xào gai4 lan2 cai4 pan2 nghêu, qing1 shou1 thâu cf. hiãn-kim fu4, tiểu phí phá phí spend money xi2 guan4 tou2 lu4, su4 she4 bie2 ge4 pin2 duo4, xue2 hui4 ri4 zi, zong3 shi4 guo4 Zheng4 fu3, jia1 shui4 kế họa p 172 zhao1 chiêu, mời lí-iủ / lú-iủ lv3 you2, lí-hỉng / lú-hỉng lv3 xing2 liu2 xing2 song4, che miệng gua4 đeo, treo fan2 nao3 làm gì cách ly tán thành, ý kiến Nói hết nửa ngày, du4 độ shun4 bian4 liền phải lại jia4 ri4 ko it́ xian2 hiềm, ghét hui2 da2, liu2 dui4 Nói giỡn cười kai1 chạy, shi3 lái kuan3 Er2 qie3 yao1 zai5 phải lại, phải đi, còn phải, cf. koh ài p 199 di4 dong4, wen1 quan2 zao3 jiu4 sha1 sát "xóa" hui4 cheng2 cũng có thiệt, cũng đúng; cf Bô iánn ê tãi tsì m̃ thang oo peh́ kóng. Sẽ nóng tới nổi làm cho lí kêu hêt́ dám. di4 zhu3 an4 nei4 án nội te4 chan3 fu4 jin4 qiang2 almost, jia1 you2 zhan4, ping2 bằng qi2 zhong1 ming2 xiao4 sui1 ran2 có đắt hơn chút, jia4 zhi2 giá trị yi4 zhi2 zen3 me yao4 (dei3) sao phải zhe4 me, tọa, được p 199 tong1 chang2 miễn tiền jue2 ding4 chỉ coi ko đủ (bu4 xing2) ren4 zhen1 kuan3 nei4, ở trong xe trở đầu zhan4 a little while also jú nghĩ ra rồi Ko chừng (ko chắc [定] đúng) có thấy được rồi,.., còn 5 miles zheng4 shou3 pian4, wo4 quẹo, dao3 shou3, rồi sheng1 zuo4, zhang3 de xin1 qing2, mood chou4 pi4, tao3 yan4 xiang3 bu4 dao4 jie2 guo2
38
閩南語 第一冊 A hiann puê sió tĩ sńg. A Ing kã a bú ﹑ lãu su kóng siánn mih? A Huĩ kah siánn mih lâng khì kong hn̉g? tsái khí, tsái khí hõo sũ a ỉ ka to Guá bô sóng khuài. Tshit á ẽ jú iõng jú sè tè. Guá iõng toh pòo tshit toh á. A pa pue gua sng kiu, a bu pho sio di *teh* khuann guan sng kiu. Sng *tsit sỉ á*, gua ka a pa kong: "Gua mã siunn beh hõo lí phò." *Koh lâi*, guan khi bangongshi, khuann tioh tsu-jim *teh bô ỉng*. Buê á,.. tsiah koh
xiong1 pei2 xiao3 di4 wan3. kã, với, indirect objiect kah, cùng nhau làm, subject; also siánn lâng zao3 qi3: zao3 shang4, zao3 chen2 cf. tsá khí zao3 qi3 hu4 shi4 a yi2 jian3 dao1 shuang3 kuai4, vui khoẻ; Lí tó uĩ bô sóng khuài / tioh́ siong trúng thương / lâu hueh chảy máu? yu4 càng... càng also lú... lú; xi4 mỏng; kuai4 khối zhuo1, bù, chùi 爸爸陪我玩球,媽媽抱著小弟看我們玩球。 玩了一會兒,我跟爸爸說:“我也想讓你抱。” 接著,我們去辦公室,看到主任*正忙著*。tiếp đó 後來,... 才又 mới lại ̣(sau khi làm các việc khác)
39
閩南語 第二冊 Sòo jĩ kua tsaṕ tsiah káu sì kè tsáu, ná tsáu koh ná háu A kong *sàng hõo* A Huâ ê iân pit kheh á *lãi té* ũ siánn mih? Ũ kuí liaṕ ke nñg? Tsiah́ kué tsí hõo lí piàn suí suí. king/kin tsio, ông lâi, nãi/lãi tsi, lián /liám bũ, suãinn á, puat́/pat́ á, liú ting, kam á, phõng kó A pô lâi bé tshài, hỉ, bah, tshenn tshài *lóng* tsóng ài,... kóng in kim sun *beh* tńg lâi. Ỉng ióng ê sit́ but́ pñg, muê/bê, mĩ, nñg, pháng, kué, kué tsí, tshenn tshài, kún tsuí, kó tsiap, gủ ling/ni A má kah a bú tshuân siánn mih hó liãu? kã tsit́ tshuì Baḱ tsiu hue hue, pủ á khuànn tsò tshài kue. 菜呱 Bãn bãn á kiânn, m̃ thang tsáu. sán sán tn̉g tn̉g Kui ê pùn sò tháng lóng muá ah, kín theh́ khì tò. Hioh juah́, guá khì tsng-kha a má hia tuà laḱ kang. Tsiah́ pñg tsìn-tsỉng tshiú ài sé hõo tshing khì A pa kiânn lõo bô sè-jĩ kha khì láu tioh́. A má tau ũ tsíng lián bũ. Tsit́ aṕ nñg ũ kuí liaṕ? Kuè nỉ *sỉ á* guán tau ẽ tshue tsin tsẽ kué. A má khì biõ-lí pài pài lóng ẽ tshuân kué tsí. Kó tsiap liâng liâng tsiânn hó lim. Ke lim *tsit́ kuá á* kún tsuí, kám mõo khah kín hó. King tsio senn tsò khiau khiau tsiânn sỉng gueh́ niủ.
shu4 zi3 ge1 si4 jie4 pao3, yi4 bian1.... yi4 bian1 vừa... vừa, hai2, fei4 sủa / jiao4 tặng cho, nei4 di3 ji1 nuan3 guo3 zi3 chuối, thơm, li4 zhi2, mận, xoài, ổi, cam, quýt, ping2 guo3 po2 bà, bà gia; quan2 bu4, zong3 kong4 sun zi; zhuan3 (= hui2) lai2 ying2 yang3, shi2 wu4 cơm; cháo; mì; nuan3; pao4 bánh (bột mì), measure: tè (kuai4); guo3 đồ ngọt (bột gạo/nếp); quả; rau xanh; gun3 shui3; guo3 zhi4; niu3 nai3 cuan2 soạn yao3 yi4 kou3 cắn hua hua, trái bầu nhìn thành trái mướp (絲瓜 si1 gua1) tong1 = ke3 yi3 shou4 chang2 = le4 se4 tong3; man3; dao3 = xiang1 xia jin4 qian2 = yi3 qian2, zhi1 qian2 = xiao3 xin1, chân bị sái (trúng) zhong4 trồng he2 hộp chui1 thổi (lửa nấu ăn); đồ ngọt miao4 li3; soạn liang2 jia1; (一點點); gan3 mao4 chuối; sheng1 zuo4 = zhang3 de; qu1 cong; cheng2 cheng2 = thiệt giống; yue4 niang2 trăng
40
閩南語 第三冊 Nñg ê tsò hué tàu kha tshiú, tsit́ ẽ á, thôo kha tõ tshing khì liu liu. Tsái khí piànn sàu ê sỉ, tshit toh á guá kah lí, piànn pùn sò kau hõo i. pâi í toh, lu thôo kha, tsò huê siu Sió tĩ kiám sǹg tó tsit́ kang? Laḱ tsaṕ bió, tsit́ hun tsing. Tsit́ kang kàu àm kiânn bô thỉng. tiong tàu tang sỉ Tsiok lín kin nỉ tuã thàn tsỉnn. tah tshun liân Uỉ lõo thuân ỉnn hó kuè nỉ. Tsiah́ nỉ kam, tãi kiat tãi lĩ. Puah́ tsit́ tó, khioh tioh́ nñg sián tsỉnn, tsit́ sián khiãm khí lâi hó kuè nỉ, tsit́ sián bé piánn sàng tuã ỉ. Lâng lâi tsiah sàu tè, lâng khì tsiah thỉn tê. Tshing tshù tsiah ẽ pù. Thaḱ tsheh ná tshiũnn teh tshiùnn kua si. Pùn sò tháng ài tiãnn tiãnn sé khah uẽ sing. Lu thôo kha ài tshit hõo ta, khah bẽ puah́ tó. Ẽ poo ũ tiám-sim thang tsiah́.
dou4 jiao3 shou3 = bang1 mang2, đỡ chân tay; tu2 jiao3 = di4 shang4; liu1 trơn; Ài guá tàu kha tshiú bô? bing4 dọn; sao3 quét; = le4 se4; jiao1 gei3 ta1 pai2 ghế bàn; shu1 lau nền nhà (đất); zuo4 hui2 shou4 to recycle, ex. kũ sann huê siu đồ cũ jian3; na3 yi4 tian1 miao3 = yi4 tian1 dao4 wan5 một ngày tới tối đi ko ngừng zhong1 hua4 = zhong1 wu3; cf tsái khí, ẽ poo, àm sỉ dang1 shi2 = he2 shi2, when; also tī-tang-sî; ū-tang-sî-á ou3 er3, you3 shi2 hou4 Zhu4 chúc; zhuan4 qian2 tie4 wei2 lu2 viên lò, quanh bếp hồng; tuan2 yuan2 quýt têt́; ji2 cát; li4 die2 té; dao3; = jian3; = xu; cun2; bing3 sao3; di4; zhen1 châm, rót qing; nhà; fu2 phú hao3 xiang4 như thể; chang4 xướng; ge shi2 ca từ le4 se4 tong3; = chang2 chang2, jing chang2 Lau nền nhà; khô; bi3 jiao4 bu2 hui4; té ngả tong1 = ke3 yi3
41
Pỉng siông sỉ a pa án tsuánn tsiàu kòo lán? Âng suí oo tuã pãn. A bú ke tì tsit́ tíng bõ á. Ũ sỉ tshinn kng, ũ sỉ gueh́ kng. Sann hun lâng, tshit hun tsng. Hit liaṕ suann tsin kuân. Tuì in tau khuànn tshut khì, A Bỉng tuì guã kháu tńg lâi tõ siũnn beh tsò siánn mih?
ping2 chang2 shi2; zhao4 gu4 閩南語 第四冊 fan4 model jia; dai4; ding3; mao4 zi; bà mẹ đội thêm một cái mũ you3 shi2 xing guang fen; zhuang "chưng" cao dui4 "từ"; also wang3 vọng
42
過年 五日節 中秋節 tseh
閩南語第03冊-1【中秋】YouTube
43
tang o tsuí bit́ thô thuỷ mật đào peh́ tshài lóo hiunn koo ke nñg ko tshá pñg tshò bí thng sỉ á tshài ko lê tshài huan beh́ tshài kue tshì-kue-á kim kue kiô á ìng tshài tshài thâu tik sún / sún á tãu jú / tãu lú thóo-ke-á/thóo-kue-á  bah-hú kòng-uân ian-tshiâng 俗唸作ian-tshiân thôo tãu tãu iủ pñg, muê/bê, mĩ, nñg, pháng, kué, kué tsí, tshenn tshài, kún tsuí, kó tsiap, gủ ling/ni phòng-kam lỉng gíng sing lâi tsit́ puânn tsaṕ tshài mĩ, ũ tshài ũ bah ũ hue ki tsit́ uánn tshiah bah kinn/kenn hún ỉnn bí hún tshá tâng-á-bí-ko 竹筒米糕。著名的臺灣小吃。將米糕放在切成杯狀的竹筒中蒸煮,會有竹子的香氣,十分美味 tãu hue lóo-bī / lóo tshài áng tãu piánn / tshia lián piánn hang huan beh́ bah uân uánn kué ông-lâi 王梨 Wáng lí tshài-thâu 菜頭 cai4tou2 gam-a-diam “citrus shop” https://answers.yahoo.com/question/index?qid=20071204000015KK09277 豬血糕 / ti-hue3-kue2 / ti7-hue3kue2 . 鹽酥雞 /iam5-soo-ke(kue) / iam7-soo7-ke(kue). 棺材板 /kuann-tsha5-pang / kuann7-tsha7-pang . 蚵仔煎 /o5-a2-tsian/o7-a-tsian. 臭豆腐 /tshau3-tau7-hu7/tshau2-tau3-hu7. 鼎邊趖 tiánn-pinn-sô  一種小吃。以麵糊在熱鍋上急敷,隨即將薄糊取上,切成長條狀,再加入蔥、薑、魷魚、香菇、金針、肉等煮熟即成。
茼蒿 tong2 hao4, tần ô 水蜜桃 shuǐ mì táo honey peach; juicy peach bai2 cai4 lu3 bắp cải hầm xiang gu shitake ji1 nuan3 gao chao3 fan4 cao mi3 cải thìa cao ly, bắp cải 番麥 fan mai4 bắp mướp 刺瓜仔 ci4 (黃瓜), dưa leo 金瓜 (南瓜) bí đỏ cà tím weng4 cai4 rau muống củ cải trắng zhu3 sun3 豆乳 dou4 ru3 đậu nhũ, chao 土雞仔 tu3 ji; thóo ke siânn 城 cheng2, nhà hàng = rou4 song, thịt chà bông 貢丸 gong4 wan3 cúng 煙腸 yan khói chang2 = 香腸 xiang chang2 đậu phộng 豆油 cơm; cháo; mì; nuan3; pao4 bánh (bột mì), measure: tè (kuai4); guo3 đồ ngọt (bột gạo/nếp); quả; rau xanh; gun3 shui3; guo3 zhi4; niu3 nai3 椪柑 peng4gan1 một loại quýt 龍眼 一盤雜菜麵 za2 tạp; 花枝 hua1zhi1 赤肉羹 chi4; geng1 粉圓 fen3yuan2 bột viên mi3 fen3 chao3 xào 筒仔米糕 tong3 Zhútǒng mǐ gāo. Zhùmíng de táiwān xiǎochī. Jiāng mǐ gāo fàng zài qiè chéng bēi zhuàng de zhútǒng zhōng zhēngzhǔ, huì yǒu zhúzi de xiāngqì, shífēn měiwèi 豆花 滷味 lǔ wèi stewing in soy sauce and spices 紅豆餅 / 車輪 che1 lun2 烘番麥 hong1 fan1 mai4 bắp nướng 肉圓 bánh bột lọc 碗粿 bánh bèo 鳳梨 feng4li2 phượng lê 蘿蔔 luo2bo củ cải (trắng) 柑仔店 Zhū xiě gāo Yán sū jī Guāncai bǎn Hézǐ jiān Chòu dòufu Dǐng biān suō tiánn-pinn-sô yīzhǒng xiǎochī. Yǐ miànhú zài rè guō shàng jí fū, suíjí jiāng báo hú qǔ shàng, qiè chéng cháng tiáo zhuàng, zài jiārù cōng, jiāng, yóuyú, xiānggū, jīnzhēn, ròu děng zhǔ shú jí chéng.
44
閩南語 第五冊 tńg khì tsng kha tshit́ thô má tsóo Ũn tõng tng sỉ kiânn thì thâu Taḱ kang lóng ũ hó sim tsiânn. pẽnn / pĩnn ĩnn kám mõo Ũ lâng huann hí ũ lâng tshiủ
= xiang xia4 <> tshĩ lãi shi4 nei4 = shi4qu4 嗎祖 má tổ dang = zheng4; shi2 xing2 thời hành = liu2 xing2 ti4 tou2 cạo đầu Mei3 tian dou you3 hao3 xin qing2 bing4 yuan2 bệnh / bịnh viện 感冒 cảm mạo chou2 lo, buồn
45
Tse sĩ sai pak hõo, liâm mi tõ thỉng ah. Guã kháu teh thàu hong, khiâ tshia ài khah sè jĩ leh. Thâu tú á hõo loh́ liáu, tsit má tshut khĩng ah. Tsa hng m̃ nã loh́ tuã hõo, koh tân luỉ kong. Í tsá ẽ iõng tsíng kah hue ê tsiap lâi tshat tsíng kah. uánn, uánn kong, puânn á / phiat á, thng sỉ á, pñg sỉ, tĩ, (tãu iủ) tih́ á só sỉ su iânn Pe pñng ê sỉ m̃ hó tshut siann. Beh tsiah́ pñg iah́ sĩ beh tsiah́ mĩ iủ tsãi lí. Uat́ lâm hãm lán kãng tsit́ kang kuè gõo jit́ tshe. I taḱ pái tsiah́ pñg lóng iõng uánn kong té pñg. Bah tsàng hó tsiah́ *khiũ* koh phang.
閩南語 第六冊 si bei3 yu3; promptly; jiu4 ting2 tou4 thấu; feng; ji2 頭拄仔 又唸作tha̍h-tú-á = 剛才、剛剛; hong2 毋但 = 不只、不但; sấm chớp Yi3 qian2; tinh dầu; chiết chén, tô, dĩa, muỗng canh, vá cơm, đũa, chén tương 鎖匙 suo3 shi5 khóa thìa shu1 ying2 不能、不行 you2 zai4 do tại 越南和lán同tong2 每次; 貯 zhu3 trữ Q, mềm, dẻo, dai
46
閩南語 第六冊 tê au kui mỉ 閩南語 第七冊 tiãn khì hâng mĩ tiàm á / mĩ tànn á hàn ioh́ tiàm <> se ioh́ pâng pháng tiàm sè sann á tiàm ngóo kim hâng kám á tiàm / tsaṕ huè á tiàm piãn tong tiàm kué tsí tiàm tshiũ sin mooh -- leh bián bỉn tshn̉g mooh tiâu tiâu Ũ ài sim koh kiam tsò khuân pó.
甌 ou1 chén uống trà cả đêm; cf puànn mê 電器行 麵店仔 / 麵擔仔 漢藥店 <> 四藥房 麭店 pao4 洗衫(仔)店 五金行 / 雜貨 便當 果子 mu4; shen1; = jin3 bao4, jin3 tie1, ôm chặt; mian3; giường; ôm dính jian1, kiêm; huan2bao3
47
“kong kiang” (恐鏘), which in Hoklo (also known as Taiwanese) means “touched in the head,” and “pu long gong” (噗嚨共), which means “foolish”
https://www.taipeitimes.com/News/taiwan/archives/2020/06/11/2003738035 新黨 affiliated with the pan-blue coalition, and supportive of the unification of Taiwan with Mainland China.
48
The Chinese characters for the phrase 趴趴走 in the dialogue are pronounced in the Hoklo (also known as Taiwanese) way.
https://www.taipeitimes.com/News/lang/archives/2020/12/07/2003748238
49
Kan-tann gua2 kap li2 nia7-nia7. Hit ui7 kau3-siu7 Tsing giam5. Lan2 long2-si7 Tai5-uan5-lang5. Lin2 long2 tsiok gau5. Lang5 long2 e7 lau7. Gua2 si7 Bi2-kok tshut-si4 e5 Tai5-bí-lang5. U7-iann2 tsin khiau2 to tioh8. Lí si7 m7 si7 m7 ài gua2? Ah hó, ka7 gua2 kì leh.
Harvard Taiwanese 101 p30 P 31 P39 P46 P79
50
詞目 毋 音讀 m̄  釋義 1.表示否定。例:我毋去。Guá m̄ khì. (我不去。)  2.表示疑問的語末助詞,用在句尾表示反問的意思。例:你講按呢是毋?Lí kóng án-ne sī--m̄? (你是不是這樣說?) ‘đúng không?’ 3.表示臆測 ‘ức trắc, ức đoán’。例:伊毋真濟歲矣!I m̄ tsin tsē huè ah! (他很有年紀了吧!) ‘chắc rất nhiều tuổi rồi’ 4.表示強調的語氣。例:你行較慢咧我毋才綴會著。Lí kiânn khah bān leh guá m̄ tsiah tuè ē tio̍h. (你走慢一些我才跟得上。)  5.不然、否則。例:你若欲愛緊提去,毋我欲送予別人。lí nā beh ài kín the̍h khì, m̄ guá beh sàng hōo pa̍t-lâng. (你若要就趕快拿去,不然我要送別人了。) ‘Nếu muốn phải nhanh lấy đi’ 異用字 不、呣、唔 詞目 毋就 音讀 m̄-tō 又唸作m̄-tiō ‘chẳng phải, chẳng lẽ… sao?’ 釋義 不就……、不是就……。用於提出意見或看法的句子。例:你直接提去予伊毋就好矣,哪著閣用寄的?Lí ti̍t-tsiap the̍h-khì hōo--i m̄-tō hó--ah, ná-tio̍h koh īng kià--ê? (你直接拿去給他不就好了,幹嘛還要用寄的?) 
Cí mù wú yīndú m̄ shìyì 1. Biǎoshì fǒudìng. Lì: Wǒ wú qù.Guá m̄ khì. (Wǒ bù qù.) 2. Biǎoshì yíwèn de yǔmò zhùcí, yòng zài jù wěi biǎoshì fǎnwèn de yìsi. Lì: Nǐ jiǎng àn ne shì wú?Lí kóng án-ne sī--m̄? (Nǐ shì bùshì zhèyàng shuō?) 3. Biǎoshì yìcè. Lì: Yī wú zhēn jì suì yǐ!I m̄ tsin tsē huè ah! (Tā hěn yǒu niánjìle ba!) 4. Biǎoshì qiángdiào de yǔqì. Lì: Nǐ xíng jiào màn liě wǒ wú cái zhuì huìzhe.Lí kiânn khah bān leh guá m̄ tsiah tuè ē tio̍h. (Nǐ zǒu màn yīxiē wǒ cái gēn dé shàng.) 5. Bùrán, fǒuzé. Lì: Nǐ ruò yù ài jǐn tí qù, wú wǒ yù sòng yǔ biérén.Lí nā beh ài kín the̍h khì, m̄ guá beh sàng hōo pa̍t-lâng. (Nǐ ruò yào jiù gǎnkuài ná qù, bùrán wǒ yào sòngbié rénle.) Yì yòng zì bù, ḿ, wú címù wú jiù yīndú m̄ - tō yòu niànzuò m̄ - tiō shìyì bù jiù ...... , bù shì jiù ...... . yòngyú tíchū yìjiàn huò kànfǎ de jùzǐ . lì : nǐ zhíjiē tíqù yǔyīwú jiù hǎo yǐ , nǎ zhe géyòng jì de ? Lí ti̍t - tsiap the̍h - khì hōo -- i m̄ - tō hó -- ah , ná - tio̍h koh īng kià -- ê ? ( nǐ zhíjiē náqù gěi tā bù jiù hǎo le , gànmá hái yào yòngjì de ? )
51
直接 音讀 ti̍t-tsiap 橐袋仔 音讀 lak-tē-á  釋義 口袋 塑膠袋仔 sùjiāo 音讀 sok-ka-tē-á 塑膠桶 tǒng thùng 音讀 sok-ka-tháng 受氣   音讀 siū-khì 又唸作siūnn-khì 釋義 生氣、發怒。例:你莫閣受氣矣!Lí mài koh siū-khì--ah! (你不要再生氣了!)  一屑仔 音讀 tsi̍t-sut-á  釋義 一點點。形容體積很小或數量很少。例:伊食一屑仔飯爾爾。I tsia̍h tsi̍t-sut-á pn̄g niā-niā. (他吃一點點飯而已。)  近義詞 一寡仔、一點仔、一絲仔 一點仔 音讀 tsi̍t-tiám-á  釋義 一點兒、一 點點。形容數量極少。例:你才食一點仔物件哪會飽?Lí tsiah tsia̍h tsi̍t-tiám-á mi̍h-kiānn ná ē pá? (你才吃一點點東西怎麼會飽?)  近義詞 一屑仔、一寡、一疕仔、一絲仔 本來 音讀 pún-lâi  釋義 1.原來、原先。例:這領衫本來是我的。Tsit niá sann pún-lâi sī guá ê. (這件衣服本來是我的。) 本底 2.表示理所當然。例:本來就是按呢嘛!Pún-lâi tō sī án-ne--mah! (本來就是這樣嘛!)  近義詞 本成、原本、原底 拍算 音讀 phah-sǹg  釋義 1.打算。考慮思量、預先籌劃。例:我拍算欲先來去日本讀冊才閣轉來揣頭路。Guá phah-sǹg beh sing lâi-khì Ji̍t-pún tha̍k tsheh tsiah-koh tńg-lâi tshuē thâu-lōo. (我打算先到日本念書再回來找工作。。)  2.計畫。例:你以後有啥物拍算?Lí í-āu ū siánn-mih phah-sǹg? (你以後有什麼打算?)  3.大概、也許。例:這馬外口烏陰烏陰,等咧拍算會落雨。Tsit-má guā-kháu oo-im oo-im, tán--leh phah-sǹg ē lo̍h-hōo. (現在外面陰陰的,待會兒也許會下雨。)  異用字 扑算、打算 進前   音讀 tsìn-tsîng  釋義 1.以前、從前。例:伊進前蹛佇臺北。I tsìn-tsîng tuà tī Tâi-pak. (他以前住在臺北。) 早日、往過、較早、以前後來、落尾 2.之前。例:你欲出門進前,愛會記得紮錢。Lí beh tshut-mn̂g tsìn-tsîng, ài ē kì-tit tsah-tsînn. (你要出門之前,要記得帶錢。)  3.向前、前進。向前 毋管 音讀 m̄-kuán  釋義 不論、無論。例:毋管是啥人共你問,你攏袂使講。M̄-kuán sī siánn-lâng kā lí mn̄g, lí lóng bē-sái kóng. (不論是誰問你,你都不可以說。)  近義詞 無論 抑 音讀 ia̍h 又唸作iah、a̍h、ah 釋義 或、還是。表示選擇關係。例:伊是知抑毋知?I sī tsai ia̍h m̄-tsai? (他是知道還不知道?)  必要 音讀 pit-iàu  釋義 絕對需要,不可缺少的。 近義詞 必須 反義詞 毋免 拄著 音讀 tú-tio̍h  釋義 1.碰到、遭遇 2.相遇、碰面。 詞目 彼號 音讀 hit-lō 又唸作hit-hō 釋義 1.那種。例:彼號物件毋通傷捷食。Hit-lō mi̍h-kiānn m̄-thang siunn-tsia̍p tsia̍h. (那種東西不要太常吃。)  2.發語詞,通常在口語中說話者尚未想好接著要說什麼的時候使用。例:彼號、彼號,我無閒啦,你莫來。Hit-lō, hit-lō, guá bô îng--lah, lí mài lâi. (那個、那個,我沒有空啦,你不要來。)  異用字 迄號 當然 音讀 tong-jiân/tong-liân 詞目 袂和 音讀 bē-hô/buē-hô  釋義 1.不合。不和睦、合不來。例:𪜶兩人袂和。In nn̄g lâng bē-hô. (他們兩個人不和睦。) 袂合 2.划不來、不划算。例:這款的買賣我按怎算都袂和。Tsit khuán ê bé-bē guá án-tsuánn sǹg to bē-hô. (這樣的交易我怎麼算都不划算。) 算袂和 異用字 𣍐和 工課   音讀 khang-khuè  釋義 工作、事情。例:我的工課足濟的。Guá ê khang-khuè tsiok tsē--ê. (我的工作很多。)  近義詞 頭路、穡、穡頭
直接 音讀 ti̍t-tsiap
52
芋頭 ㄩˋㄊㄡˊ 花生🥜 ㄏㄨㄚ ㄕㄥ 空心菜 絲瓜 ㄙ ㄍㄨㄚ 西瓜 ㄒㄧ ㄍㄨㄚ 玉米
芋仔 ㄛ7ㄚ2 塗豆 thôo-tāu 蕹菜 ìng-tshài 菜瓜 tshài-kue 西瓜 si-kue 番麥 huan-be̍
53
詞目 這馬  0924 音讀 tsit-má  釋義 現在。例:這馬的人攏罕得寫批矣。Tsit-má ê lâng lóng hán-tit siá phue--ah. (現在的人都很少寫信了。)  異用字 即馬、這碼、職馬、這嘛 近義詞 今、現此時、這陣
Cí mù zhè mǎ 0924 yīndú tsit-má shìyì xiànzài. Lì: Zhè mǎ de rén lǒng hǎn dé xiě pī yǐ.Tsit-má ê lâng lóng hán-tit siá phue--ah. (Xiànzài de rén dōu hěn shǎo xiě xìnle.) Yì yòng zì jí mǎ, zhè mǎ, zhí mǎ, zhè ma jìnyìcí jīn, xiàn cǐ shí, zhè zhèn
54
Đài Việt 詞目 噴 音讀 phùn phun 釋義 湧射而出、飛散出來。例:我的目睭噴著水。Guá ê ba̍k-tsiu phùn-tio̍h tsuí. (我的眼睛噴到水。);講話毋通噴喙瀾。Kóng-uē m̄-thang phùn-tshuì-nuā. (講話不要噴口水。) 
Cí mù pēn yīndú phùn shìyì yǒng shè ér chū, fēisàn chūlái. Lì: Wǒ de mù zhǒu pēnzhe shuǐ.Guá ê ba̍k-tsiu phùn-tio̍h tsuí. (Wǒ de yǎnjīng pēn dào shuǐ.); Jiǎnghuà wú tōng pēn huì lán.Kóng-uē m̄-thang phùn-tshuì-nuā. (Jiǎnghuà bùyào pēn kǒushuǐ.)