1. Preconceptiezorg

Question 1

Preconceptiezorg definitie

Answer 1

Is de zorg die gegeven wordt voor de conceptie plaats vindt. Het is een vorm van preventie, waarbij de ouders maatregelen nemen voor de gezondheid van hun toekomstige kind, dat op dat moment nog niet bestaat.

Question 2

Doel/meerwaarde preconceptiezorg

Answer 2

Het doel is om het fysiologische verloop vd zwangerschap te bevorderen en te zorgen voor een goede uitkomst door de vrouw en haar partner zo gezond mogelijk aan de zwangerschap te laten beginnen.

Question 3

Plaats preconceptiezorg

Answer 3

Perinatale morbiditeit en mortaliteit nog naar beneden te halen. Want momenteel stagnatie.

Question 4

Voor wie pczorg?

Answer 4

Voor alle vrouwen (koppels) op vruchtbare leeftijd met een zwangerschapswens nu of in de toekomst.

Question 5

3 verschillende soorten pczorg

Answer 5

1. Individuele pczorg
   1a. Algemene individuele pczorg (familieanamnese, roken)
   1b. Specialistische individuele pczorg (grote kans negatieve zw uitkomst/ doorverwezen uit 1a na risicobepaling)
2. Collectieve maatregel met consequenties op het terrein van de preconceptie

Question 6

Pijnpunten/ barrières pczorg 5️⃣ voor Gzverleners

Answer 6

1. Tijdsgebrek
2. Competitie met andere preventieve prioriteiten binnen de eerste lijn (borstkanker, baarmoederhalskanker)
3. Vrouwen maken zwangerschapswens niet kenbaar
4. Neurale buisdefecten zijn zeldzaam
5. Gebrek aan richtlijnen & ondersteunende middelen

Question 7

Waarom pczorg?

Answer 7

Organogenese (d17➡️d56)
Embryo zeer kwetsbaar en vrouwen pas na 6de week postconceptie naar prenatale controle.

Question 8

Pijnpunten/ barrières pczorg 3️⃣ voor zorgvragers

Answer 8

1. Niet op de hoogte van bestaan pczorg
2. Pczorg wordt niet aangeboden
3. Foliumzuur niet altijd besproken

Question 9

Barker hypothese

Answer 9

= fetal origin hypothese

De ziekte bij een persoon op latere leeftijd (> 40j) toe te schrijven is aan invloeden die deze persoon als foetus ondervonden heeft.

Correlatie intra-uteriene groeiretardatie en hartproblemen op middelbare leeftijd.

Question 10

DOHaD

Answer 10

= developmental origin of health and disease
= onderzoeksgemeenschap

Onderzoeken in welke mate gezondheidsproblemen een vroegere oorsprong kennen.

Gevoeligheid van het organisme aantonen voor de omgeving op cruciale ogenblikken in de ontwikkeling.

Question 11

Voorbeelden Barker

Answer 11

1. Dieet arm aan proteïnen tijdens pre-implementatie embryo bij ratten (0-2w postconceptie) ➡️ laag GG, compensatie eten latere leeftijd, afwijkende postnatale groei & hypertensie
2. Dutch famine studies 1944-1945: te lage calorieëninname (400-800kcal/dag) voor korte periode ➡️
   1️⃣ zwanger tijdens ➡️ kleinere baby’s
   2️⃣ zwanger 1ste trim ➡️ op latere leeftijd meer kans op coronaire hartinsufficiëntie, schizofrenie en persoonlijkheidsstoornissen + jongens meer kans op obesitas
   3️⃣ zwanger 3de trim ➡️ afwijkende glucoseintolerantie + jongens minder kans op obesitas
   4️⃣ in utero ➡️ vrouwen 5x meer kans borstkanker + zelf ook kleinere baby’s
3. Pima indianen
   Veel diabetes ➡️ genetisch + intra uteriene blootstelling (grotere kans diabetes als moeder ook diabetes tijdens zw) ➡️ dieet to break the cycle of diabetes

Question 12

Pre-implantatiefase belangrijk ?

Answer 12

Moleculaire afstemming vereist & er gebeurt veel: Celproliferatie, differentiatie en epigenetische reorganisatie

Question 13

Vruchtbare periode 5d

Answer 13

Perfecte cyclus = 28 dagen
Meest vruchtbare periode d11-d16
➡️ 2-3 d voor, dag ovulatie en 1 dag na

Eicel = 24u
Spermacellen = 2 a 3 dagen

Moeilijk met zekerheid te bepalen want afhankelijk van de cyclus

Question 14

Voordeel geplande zwangerschap

Answer 14

Meer kans op een fysiologisch verloop van de zwangerschap en een goede uitkomst voor moeder en kind.

Question 15

Fertility awareness

Answer 15

Begrijpen van de vruchtbaarheid en de voortplanting en waardoor deze beïnvloed worden, de kennis en het inzicht hierover kunnen toepassen en erover kunnen praten met een partner of zorgverlener.
Piekmoment op gemiddeld 25 jaar.

Koppels inlichten zodat er een geïnformeerde beslissing kunnen maken rond de kinderwens.

Veel ongeplande zwangerschappen

Question 16

Reproductive Life Plan

Answer 16

🇺🇸 USA
Nadenken over reproductief levensplan & initiatief van de hulpverlener
1️⃣ absoluut geen kids ➡️ gepaste anticonceptie
2️⃣ nabije toekomst kids ➡️ preconceptieconsultatie
3️⃣ verdere toekomst kids ➡️ leeftijd start om aan kinderen te beginnen

Ook in Zweden 🇸🇪

Question 17

Gezonde leefstijl 9️⃣

Answer 17

1️⃣ Foliumzuur
2️⃣ Gezonde voeding
3️⃣ Voedsel- & handhygiëne
4️⃣ Fysieke activiteit
5️⃣ Gewicht
6️⃣ Roken
7️⃣ Alcohol
8️⃣ Andere genotsmiddelen
9️⃣ Blootstelling aan omgevingsfactoren (risicoberoepen, blootstelling, verhoogde temperatuur)

Question 18

1️⃣ foliumzuur

Answer 18

Dagelijks 400 ug foliumzuur ➡️ minstens 4 weken voor conceptie tot en met 3de maand zwangerschap (mag langer)

Verlaagt het risico op neurale buisdefecten met 50 tot 70%

Question 19

Welke gezondheidsproblemen neuraal buisdefect?

Answer 19

Afhankelijk van hoogte ruggenmerg waar defect
➡️ moeilijkheden bij het stappen of helemaal niet stappen
➡️ blaasfunctie (voelen geen blaasvulling)

Vaak samen met hydrocephalus

Question 20

Wie hogere dosis foliumzuur ? 1️⃣0️⃣

Answer 20

4mg op voorschrift

1️⃣ eerder zwanger kind met neuraalbuisdefect
2️⃣ vrouw of partner zelf neuraalbuisdefect
3️⃣ familie neuraalbuisdefect
4️⃣ anti-epileptica (valproaat/carbamazepine
5️⃣ anti-malariamedicijn Proguanil
6️⃣ diabetes
7️⃣ obesitas
8️⃣ malabsorptiestoornis (coeliakie)
9️⃣ thalassemie of sikkelcelanemie
1️⃣0️⃣ reumamedicijn Sulfasalazine

Question 21

5️⃣ Gezond gewicht

Answer 21

1️⃣ overgewicht ➡️ duurt langer om zwanger te worden

2️⃣ ondergewicht ➡️ anovulatie

Question 22

6️⃣ Roken

Answer 22

Impact op fertiliteit

Vrouwen ➡️ effect irreversiebel!!
1️⃣ opstapeling cadmium en Corinne in folliculair vocht ➡️ schade eicellen of eicel vernietigd
2️⃣ effect tubae & cervix ➡️ transport spermacellen

Mannen ➡️ fertiliteit terug na enkele maanden rookstop
1️⃣ kwaliteit zaadcellen verminderd

Question 23

4️⃣ Fysieke activiteit

Answer 23

Positieve invloed op de algemene gezondheid, welbevinden, bescherming tegen obesitas, chronische aandoeningen en psychologische stress.

Minstens 5d/week minstens 30minuten

Opgelet ‼️
Intensieve fysieke activiteit ➡️ anovulatie, stoornissen menstruele cyclus en subfertiliteit

Question 24

7️⃣ Alcohol

Answer 24

Beide ➡️ verhoogde kans miskraam + foetale sterfte

Vrouwen ➡️ verminderde vruchtbaarheid : menstruele stoornissen

Mannen ➡️ dosisgerelateerde afname spermamotiliteit

Geen alcohol = geen risico (dosis-effect relatie)

Question 25

2️⃣ Gezonde voeding

Answer 25

1️⃣ evenwichtig : dagelijks in de juiste verhouding uit de verschillende groepen van de actieve voedingsdriehoek
2️⃣ met mate
3️⃣ gevarieerd

Question 26

Probleem uitgesteld moederschap

Answer 26

1️⃣ zwanger worden duurt langer of lukt niet meer
➡️ minder vaak spontaan
➡️ meer miskramen
➡️ gewenst aantal kids dient bijgesteld

2️⃣ minder gunstige outcome
➡️ zwangerschapsduur < 32weken
➡️ geboortegewicht < 2500g
➡️ perinatale sterfte hoger

Question 27

Website

Answer 27

www.gezondzwangerworden.be

Toen in 2013 bleek dat slecht 1 op 3 Vlaamse vrouwen correct foliumzuur innemen en dit werd aangekaart bij de Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, die heeft actie ondernomen om de bevolking beter te informeren: de website werd ontwikkeld door de Universiteit Gent, de opleiding vroedkunde van de VIVES-Hogeschool in opdracht van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid.

Question 28

Aspecten pcconsultatie 1️⃣0️⃣

Answer 28

1️⃣ algemene anamnese
2️⃣ familiale anamnese
3️⃣ medische anamnese
4️⃣ reproductieve anamnese
5️⃣ obstretische anamnese
6️⃣ leefstijl van beide partners
7️⃣ lichamelijk onderzoek
8️⃣ labo & vaccinatie
9️⃣ advies
1️⃣0️⃣ doorverwijzing

Question 29

Wie specialistische zorg?

Answer 29

1️⃣ cardiovasculaire problemen
2️⃣ diabetes
3️⃣ hypertensie
4️⃣ andere chronische aandoeningen of chronisch medicatiegebruik (anti-epileptica)

Question 30

Wat kan er aan bod komen tijdens een preconceptieconsultatie?

Answer 30

o Algemene anamnese
o Familiale
o Medische anamnese
o Reproductieve anamnese :
▪ Menarche, cyclusduur, regelmatige cyclus?
▪ Duur en aspect menstruatie, dysmenorroe
▪ Dyspareunie?
▪ Anticonceptiegebruik – Type? – Sinds wanneer? – Wanneer gestopt of van plan om te stoppen?
▪ Kinderwens: (sinds) wanneer?
▪ Actieve pogingen om zwanger te worden
o Obstetrische anamnese
o Leefstijl van beide partners
▪ Voeding
▪ Cafeïnegebruik
▪ Alcoholgebruik
▪ Nicotine
▪ Softdrugs/harddrugs
▪ Medicatiegebruik
o Lichamelijk onderzoek
o Labo en vaccinatie
▪ Bloedgroep indien niet gekend
▪ Hematologie : Erythrocyten – Hematocriet – Hemoglobine – Leukocyten – Thrombocyten
▪ Hormonologie : Schildklierfunctie – hCG en progesteron indien aangewezen
▪ Biochemie: Glucose
▪ Serologie: HIV – Hep B, hep C – Cytomegalovirus – Toxoplasmose – Rubella – Syfilis – Varicella indien aangewezen
▪ Ev. vaccineren tegen rubella
o Advies
▪ Uitleg rond foliumzuur
▪ Advies rond voeding – Rauw vlees, rauwe groenten, zachte kazen, leverproducten
▪ Advies rond levensstijl – Informatie rond invloed van BMI, roken, alcohol, … op vruchtbaarheid
▪ Informatie rond invloed van medicatie, cafeïne, roken, alcohol, drugs en toxische stoffen op zwangerschapsoutcome
▪ Contact met zieke personen (CMV), ziektedragers (toxoplasmose, Hepatitis) of schadelijke onderzoeken (röntgen) vermijden
▪ Maatregelen om vruchtbaarheid te bevorderen – Uitleg rond cyclus en optimale tijdstip coïtus - Vaginisme?
o Doorverwijzing
▪ Huisarts/ gynaecoloog
▪ Endocrinoloog
▪ Neuroloog
▪ Afdeling Reproductieve Geneeskunde

Question 31

Waarom is pczorg de dag van vandaag nog steeds zo belangrijk?

Answer 31

We zien een stagnatie in de perinatale morbiditeit & mortaliteit
1/4de heeft overgewicht;
10% stopt niet met roken;
Vrouwen drinken meer alcohol dan vroeger
Europese stijging in aangeboren afwijkingen

Question 32

Op Europees vlak is er een stijging in het aantal aangeboren afwijkingen. Hoe kan je dat verklaren?

Answer 32

Stijgende leeftijd moeders
Meer diverse samenleving
Meer meerlingzwangerschappen (fertilteitstrajecten)

Question 33

Is pczorg wel echt voor iedereen nodig?

Answer 33

Ja, bijna alle koppels hebben wel minstens één risicofactor waardoor pczorg aangewezen is.

Question 34

Waarom zou het initiatief voor pczorg idealiter uit de zorgverleners moeten komen?

Answer 34

Koppels met meest risicovolle levensstijl tonen net het minst initiatief voor pczorg.

Question 35

Wat is het verschil tussen genetica en epigenetica?

Answer 35

Genetica beschrijft erfelijkheid. Epigenetica is een onderdeel ervan dat de invloed bestudeert van omgevingsinvloeden op de genfunctie.

Question 36

De levensverwachtingen liggen nu hoger dan vroeger. Wat heeft dit met pczorg te maken?

Answer 36

Adult onset disease
We zijn geprogrammeerd om gezond te zijn en lang genoeg te leven om ons voort te planten (vroeger levensverwachting 40j).
Nu leven we meer dan dubbel zo lang waardoor vrouwen steeds later voor kinderen kiezen.

Dit zorgt voor meer chronische aandoeningen die nieuwe uitdagingen vormen voor de geneeskunde.

Question 37

Hoe lang duurt een menstruatiecyclus?

Answer 37

Tussen 21 en 35 dagen gemiddeld. Verschilt van vrouw tot vrouw

Question 38

Kan je voorspellen wanneer je zal ovuleren op basis van je cyclus?

Answer 38

Heel moeilijk.
In theorie ongeveer 14 dagen voor de volgende cyclus maar in praktijk is dit vaak onregelmatig.

Question 39

Wat is de gemiddelde leeftijd van primipara in Vlaanderen?
Hoeveel procent is 35 jaar of ouder?

Answer 39

Bijna 29 jaar
10%

Question 40

Hoeveel zwangerschappen zijn ongepland?

Answer 40

1/3

Question 41

Wat is foliumzuur?

Answer 41

Wateroplosbaar vitamine B11

Question 42

De inname van foliumzuur wordt door de meeste vlaamse vrouwen correct uitgevoerd. Correct of niet?

Answer 42

Neen, slechts 20-40% doet dit goed. Educatie is dus nog heel belangrijk

Question 43

Hoeveel vocht heb je dagelijks nodig?

Answer 43

1,5-2l bovenop vocht in voeding

Question 44

Welke beperkingen hou je best aan op vlak van koffie en light frisdrank?

Answer 44

4 tassen max
en 0,5l max (aspartaan)

Question 45

Hoeveel groenten en fruit heb je dagelijks nodig?

Answer 45

300gram groenten
250 gram fruit

Question 46

Hoeveel graanproducten/aardappelen heb je dagelijks nodig?

Answer 46

Min 125g

Question 47

Hoeveel smeer-en bereidingsvet heb je dagelijks nodig?

Answer 47

mespuntje smeren
eetlepel bereiden

Question 48

Hoeveel melkproducten heb je dagelijks nodig?
Wat als je lactoseintolerant bent?

Answer 48

250-500ml
Calciumrijke groenten (broccoli, spinazie) of calciumverrijkte sojaproducten

Question 49

Hoeveel noten en zaden heb je dagelijks nodig?

Answer 49

Handvol

Question 50

Waarom moeten zwangeren gepasteuriseerde melk drinken?

Answer 50

Om de kans op listeriose te minimaliseren

Question 51

Hoeveel vlees, vis, ei of vervangers heb je dagelijks nodig?

Answer 51

100 gram

Question 52

Welk risico brengt rauwe vis met zich mee?

Answer 52

Listeria

Question 53

Welk risico brengt rauw ei met zich mee?

Answer 53

Salmonella

Question 54

Hoeveel peulvruchten heb je nodig?

Answer 54

Een aantal keer per week als vleesvervanger

Question 55

Waarom is een goede handhygiëne preconceptioneel reeds belangrijk?

Answer 55

Zwangeren hebben lagere weerstand > vatbaarder voor ziektes > mogelijke nadelen van embryo (vooral als je nog niet weet dat je al zwanger bent)

Toxoplasmose en CMV kunnen hierdoor vermeden worden

Question 56

Waarvoor moet je preconceptioneel opletten beroepsmatig?

Answer 56

Chemische en farmaceutische industrie
Blootstelling aan: zware metalen, organische oplosmiddelen, pesticiden…

Question 57

Waarom wordt een strakke onderbroek afgeraden voor mannen met een kinderwens?

Answer 57

Scrotumtemperatuur ligt idealiter 2-4°C lager dan lichaamstemperatuur.
Hoge temperatuur verminder zaadkwaliteit.