W1 HC.5 Bloed proliferatie en - differentiatie en verstoring bij kanker Flashcards
Wat is er te zien bij biopsie bij Acute myeloide leukemie?
Ophoping van ongedifferentieerde cellen
Welke bloedcellen ontstaan uit pluripotente stamcel?
Alle bloedcellijnen. De Stamcel differentieert tot lymfoïd stamcel of myeloïd stamcel.
Lymfoïd stamcel wordt:
- T-lymfocyt (uit thymus)
- NK-lymfocyt
- B-lymfocyt (-> plasmacel)
Myeloïd stamcel wordt:
- Erytrocyt
- Megacaryocyt (bloed stolling)
- Monocyt (-> macrofaag)
- Granulocyt
Waarom is de aanwezigheid van onrijpe myeloide cellen en lymfoide cellen in bloed een sterke aanwijzing voor leukemie?
Onrijpe cellen komen normaal niet voor in het bloed.
Eigenschappen stamcellen en progenitor cellen?
Stamcellen: pluripotent (hoog delingspotentieel, weinig delingen)
Progenitor cellen: unipotent (beperkt delingspotentieel, veel celdelingen)
Wat zijn eigenschappen van bloedvormende stamcellen?
- Zelfvermeerdering (self renewal)
- Pluripotentie
- Relatief ongevoelig voor genotoxische invloeden (bestraling, chemotherapie, reactieve zuurstof in de cel)
- Verantwoordelijk voor het lange termijn herstel van beenmerg en bloedcelvorming bij stamceltransplantatie
Wat zijn eigenschappen van voorlopercellen (committed progenitors, transit amplifying cells)?
- Geen (of beperkt) vermogen tot zelfvermeerdering (self renewal)
- Beperkt in ontwikkeling tot 1 (unipotent) of enkele (multipotent) bloedceldifferentiatielijnen)
- Gevoelig voor genotoxische invloeden (bestraling, chemotherapie, reactieve zuurstof in de cel
Wanneer wordt stamceltransplantatie momenteel klinisch toegepast?
- Beenmergherstel na totale lichaamsbestraling en chemotherapie bij ziekten van het hematopoëtisch systeem (leukemie, lymfoom, immuundeficiënties, aplastische anemie); meestal allo-SCT (donor)
- Beenmergherstel bij patiënten met solide tumoren die zware chemotherapie (dosisescalatie) hebben ondergaan: auto-SCT (eigen stamcellen)
- Experimenteel: behandeling van auto-immuunziekten (harde reset van het immuunsysteem): auto-SCT
- Experimenteel: gentherapie (repareren van stamceldefect) bij bv immuundeficiënties, stollingsziektes en rode bloedcel aandoeningen: auto-SCT
De hematopoëtische stamcellen (HSC) liggen in regulerende ‘niches’ in het trabeculaire bot. Wat is de functie van de niche?
- regulatie van de stamceleigenschappen
- bescherming tegen toxische invloeden
Wat is stamcel ‘homing’?
Stamcellen vinden hun weg naar de niches (chemoattractie).
Differentiatie van hematopoëtische stamcel naar bloedcellen gebeurd o.i.v. groeifactoren. Welke groeifactoren zorgen voor welke bloedcellen
- Erytropoietine (EPO) -> erytrocyten
- G-CSF -> granulocyten
- Thrombopoietine (TPO) -> trombocyten
Stappen van voorlopercel tot bloedcel:
- GF bindt aan receptor voorlopercel
- receptor vangt GF-signaal op en in de cel start activatie van processen
- celdeling
- uitrijping en ontwikkeling tot bloedcel
Wat is er aan de hand bij myeloproliferatief syndroom?
- Mutatie in mtJAK2 eiwit: maakt de receptor v.d. voorlopercel niet meer nodig, cellen hoeven dan geen ligand/groeifactor meer te binden om signaal te geven aan de cel
- MtJAK2 is continue geactiveerd en geeft het de cel continue een signaal tot delen
- Overmatige celdeling
Wat is de definitie van leukemie (bloedkanker)?
- Kwaadaardige (meestal levensbedreigende) ontsporing van de bloedcelvorming
- Ongecontroleerde aanmaak/ gereduceerde afbraak (celdood) van niet of verminderd functionele bloedcellen
- Normale bloedcelvorming wordt onderdrukt. Hierdoor infecties, anemie en bloedingen
Wat zijn de verschillende typen leukemie?
Chronische leukemie:
- chronische, aanvankelijk minder levensbedreigende symptomen
- veroorzaakt door ophoping van (gedeeltelijk) uitgerijpte en (deels) functionele leukemiecellen, die de normale bloedcelvorming in minder ernstige mate remmen
- defect in groeiregulatie
Acute leukemie:
- acute symptomen
- veroorzaakt door ophoping van niet functionele cellen (meestal blasten) die de normale bloedcelvorming ernstig onderdrukken
- defecten in groeiregulatie en uitrijping (differentiatie)
Chronische leukemie kan overgaan in Acute!
De typen van leukemie zijn ook op te delen in myeloide en lymfoide leukemie. Wat is het verschil?
Lymfoide leukemie:
- Leukemiecellen dragen kenmerken van lymfoide cellen.
- VB: acute lymfoblastaire leukemie (ALL), chronische lymfocytaire leukemie (CLL), plasmacel-leukemie
Myeloide leukemie:
- Leukemiecellen dragen kenmerken van granulocytaire, monocytaire, erythroide (zeldzaam) of megakaryoblastaire (zeldzaam) cellen.
- VB: acute myeloide leukemie (AML), chronische myeloide leukemie (CML), acute promyelocytenleukemie (APL)
