HC. 5 Bloed: proliferatie en - differentiatie en verstoring bij kanker Flashcards
Wat gebeurd er met de cellen in het bloed bij acute leukemie?
Je hebt (blasten)/onrijpe cellen in perifere bloed
Waar vindt de gehele bloedcelvorming plaats met bloedcelvormende stamcellen?
In het beenmerg
Route van bloedcelvorming?
- Bloedcelvorming –> Beenmerg
- Ontwikkeling lymfatische cellen –> in lymfeklieren (B en T) en Thymus
- Oplslagplaats voor vnl rode bloedcellen –> Milt
Hoe ziet leukemie er microscopisch uit?
Microscopisch ziet leukemie eruit als een uniforme celpopulatie van ongedifferentieerde type. Hierdoor is het beenmerg niet goed functionerend en kunnen normale cellen niet meer aangemaakt worden.
Waarom worden telkens nieuwe bleodcellen gevormd?
- Bloedcellen hebben slechts een beperkte levensduur
Eigenschappen van stamcellen
- De stamcel deelt ASYMMETRISCH tot een dochtercel die zich uiteindelijk zal ontwikkelen tot een PROGENITOR CELL/ TRANSIT AMPLIFYING CELL onder bepaalde factoren en de ander zal weer een stamcel worden
- uiteindelijk vindt er in dit hele systeem van delen een uitsplitsing plaats naar de verschillende ontwikkelingsreeksen.
Hoe zit het met de delingspotentieel en proliferatiesnelheid van stamcellen?
Hoge delingspotentieel en lage proliferatiesnelheid
Hoe dit het met de delingspotentieel en proliferatiensnelheid van progenitorcellen?
Progenitor cellen hebben een lage DELINGSPOTENTIEEL, maar een HOGE PROLIFERATIESNELHEID.
Eigenschappen van bloedvormende stamcellen?
- Zelfvermeerdering (“self renewal”)
- Pluripotentie
- Hoge delingspotentie, lage delingsfrequentie
- Relatief ongevoelig voor genotoxische invloeden (bestraling, chemotherapie, reactieve zuurstof in de cel). Met relatief wordt bedoeld dat als je met een hele hoge dosis bestraald dat dan de bloedvormende stamcellen uiteindelijk ook dood zullen gaan, maar bij sommige ‘minder heftige’ chemotherapie zal dit niet het geval zijn.
- Verantwoordelijk voor het lange termijn herstel van beenmerg en bloedcelvorming bij stamceltransplantatie
Eigenschappen van voorlopercellen (committed progenitors, transit amplifying cells)?
- Geen (of beperkt) vermogen tot zelfvermeerdering (‘self renewal”)
- Beperkt in ontwikkeling tot 1 (unipotent) of enkele (multipotent) bloedceldifferentatielijnen
- Hoge delingsfrequentie (veel dochtercellen), beperkte delingspotentie)
- Gevoelig voor genotoxische invloeden (bestraling, chemotherapie, reactieve zuurstof in de cel)
- Verantwoordelijk voor het korte termijn herstel van bloedcelvorming bij stamceltransplantatie
Hoe worden stamcellen toegepast in de therapie
- Allo-StamCelTransplantatie (bij slechte progrose; reciditief groot na chemo/ bestraling)
- Auto-StamCelTransplantatie (na heftige chemo)
- Experimenteel behandeling van autoimmuunziekte: auto-StamCelTransplantatie
- Experimenteel behandeling: gentherapie bij stamceldefect
Wat is de interactie tussen hematopoëtische stamcellen (HSC) en osteoblasten, en wat is de rol van de niche/micro-omgeving?
HSC hebben interactie met osteoblasten in de botlaag, die bekend staat als de niche/micro-omgeving. Deze niche reguleert stamcellen en zorgt voor hun overleving en deling via directe cellulaire en hormonale interacties. De niche beschermt ook tegen toxische invloeden en kan worden gebruikt om cellen naar het perifere bloed te verplaatsen, handig voor allo-SCT-donoren.
heet ookwel Osteoniche
Wat is Homing?
Het terugkrijgen van geisoleerde/donor stamcellen bij die niches, dit gebeurd dan door chemokines
onder invloed van welke hematopoietishe factoren worden de specifieke bloedcellen gevormd?
- Rode bloedcellen onder invloed van EPO
- Granulocytaire cellen onder invloed van G-CSF (koloniestimulerendefactor)
- Bloedblaadjes onder invloed van TPO (thrombopoietin)
Wat doen deze hematopoetische factoren?
Als er een voorlopercel/ progenitor cel is ontstaan uit de stamcel wordt onder invloed van die stoffen deze sterk vermeerderd.
