20 Flashcards
(5 cards)
- Τι είναι το ισοχρωμόσωμα. Πώς προκύπτει; Περιγράψετε τα 46ΧΧ i(Xq) και 46XX (2;8)(q21;p13).
Όταν ένα χρωμόσωμα χάσει τον ένα βραχίονα του και ο εναπομείναν βραχίονας διπλασιάζεται με τη μορφή καθρέφτη-ειδώλου, τότε προκύπτει ένα ισοχρωμόσωμα. Οι βραχίονες που διπλασιάστηκαν και χάθηκαν στα ισοχρωμοσώματα οδηγούν αντίστοιχα σε μερική τρισωμία και μερική μονοσωμία για τα αντίστοιχα γονίδια. Τα ισοχρωμοσώματα μπορούν να προκύψουν όταν κατά τις διαδικασίες της κυτταρικής διαίρεσης, συγκεκριμένα κατά τη μείωση ΙΙ, γίνει ανώμαλη διαίρεση δια μέσου του κεντρομερούς. Επίσης τα ισοχρωμοσώματα προκύπτουν όταν γίνει ανταλλαγή βραχιόνων ανάμεσα σε ομόλογα χρωμοσώματα.
Ο καρυότυπος 46ΧΧ i(Xq) δηλώνει ότι το άτομο φέρει ναι μεν 46 χρωμοσώματα όμως το ένα από τα χρωμοσώματα Χ είναι ισοχρωμόσωμα. Έχει χάσει τον μικρό του βραχίονα και έχει διπλασιαστεί ο μεγάλος του βραχίονας. Αυτό οδηγεί σε μερική μονοσωμία για το Χp και μερική τρισωμία για το Xq. Το ισοχρωμόσωμα Χq είναι το συχνότερο.
Ο καρυότυπος 46XX (2;8)(q21;p13) ανήκει σε άτομο θηλυκό με 46 χρωμοσώματα το οποίο όμως φέρει μετάθεση ανάμεσα στα χρωμόσωματα 2 και 8. Σημείο θραύσης στο χρωμόσωμα 2 είναι το q21 (2q21) και στο χρωμόσωμα 8 το p13 (8p13).
- Δυναμική μετάλλαξη και 2 παραδείγματα
Σε σημεία στο γονιδίωμα όπου υπάρχουν ολιγονουκλεοτιδικές επαναλήψεις καθορισμένου αριθμού, είναι δυνατό να παρατηρηθούν επεκτάσεις, αυξήσεις στον αριθμό των επαναλήψεων κατά τη διαδικασία της αντιγραφής του DNA, οι οποίες είναι ασταθείς και πέραν ορισμένου αριθμού σχετίζονται με παθολογικές καταστάσεις. Ο μηχανισμός μέσω του οποίου δημιουργούνται αυτές οι μεταλλάξεις είναι αυτός της ολίσθησης της αντιγραφόμενης αλυσίδας. Η νεοσυντιθέμενη αλυσίδα ολισθαίνει και μετατοπίζεται από τη σωστή θέση στην οποία θα έπρεπε να εφαρμόζει με το DNA εκμαγείο. Το τμήμα της αλυσίδας που μετατοπίστηκε σχηματίζει ένα προεξέχων βρόγχο. Η DNA πολυμεράση συνεχίζει την αντιγραφή προσθέτοντας νέες επαναλήψεις. Επέκταση της τρινουκλεοτικής επανάληψης CAG μεγαλύτερη από 40 στο γονίδιο HD οδηγεί σε εκδήλωση της νόσου του Huntington, νευροεκφυλιστικής διαταραχής.
Επέκταση της τρινουκλεοτιδικής αλληλουχίας CGG στο γονίδιο FMR1 στο χρωμόσωμα Χ πέραν του 200 οδηγεί στο σύνδρομο του εύθραυστου Χ.
- Ετερόζυγη γυναίκα πάσχει από φυλοσύνδετο επικρατές νόσημα. Ποια η πιθανότητα να το κληρονομήσουν τα παιδιά της.
Χ=φυσιολογικό Χ χρωμόσωμα, Χi=μεταλλαγμένο Χ χρωμόσωμα
Πιθανότητα 50% σε κάθε εγκυμοσύνη να προκύψει απόγονος με το νόσημα
- Τι γνωρίζετε για το σύνδρομο του εύθραυστου Χ
Το σύνδρομο αυτό καλείται του εύθραυστου Χ διότι κατά τη χρώση του χρωμοσώματος εντοπίζεται μια εύθραυστη περιοχή η οποία υποδεικνύει ανωμαλία κατά την αντιγραφή και επίσης κατά τη συσκευασία της χρωματίνης.
Το σύνδρομο έχει διεισδυτικότητα 50-60% στις γυναίκες και συχνότητα 1: 4 000 άνδρες και 1: 8 000 γυναίκες. Το σύνδρομο αυτό είναι μια διαταραχή επέκτασης τρινουκλεοτικής επανάληψης. Η επανάληψη του τρινουκλεοτιδίου CGG εντοπίζεται στην 5’ UTR περιοχή του γονιδίου FMR1 στο χρωμόσωμα Χ. Αν ο αριθμός των επαναλήψεων CGG επεκταθεί περισσότερο από 200 επαναλήψεις με το μηχανισμό ολίσθησης αντιγραφόμενης αλυσίδας τότε εκδηλώνεται το σύνδρομο του εύθραυστου Χ. Η αύξηση του αριθμού των κυτοσινών οδηγεί σε αύξηση της μεθυλίωσης και άρα αποσιωποίηση του γονιδίου. Η πρωτεΐνη FMRP φυσιολογικά συνδέεται σε μετάγραφα mRNA και ρυθμίζει τη μετάφραση τους. Φαίνεται να έχει σημαντικό ρόλο στη δημιουργία συνάψεων όπως επίσης και της συναπτικής πλαστικότητας.
Τα άτομα με σύνδρομο εύθραυστου Χ παρουσιάζουν μέτριας μορφής νοητική υστέρηση. Η επίσπευση παρατηρείται κατά κύριο λόγο κατά την ωογένεση.
- Παρερμηνεύσιμες και Ανερμηνεύσιμες μεταλλάξεις
Μεταλλάξεις που αφορούν μεταβολές στην αλληλουχία του DNA καλούνται γονιδιακές. Διακρίνονται σε παρερμηνεύσιμες και ανερμηνεύσιμες ανάλογα με τη βλάβη που προκαλούν στο γονιδιακό προϊόν, την πολυπεπτιδική δλδ αλυσίδα. Είναι σημειακές μεταλλάξεις. Αν αφορούν σε αντικατάσταση πουρίνης με πουρίνης ή πυριμιδίνης με πυριμιδίνη καλούνται μεταπτώσεις, ενώ αν αφορούν σε αντικατάσταση πουρίνης με πυριμιδίνη και το αντίστροφο μεταστροφές. Οφείλονται σε σφάλματα κατά τη διαδικασία αντιγραφής και επιδιόρθωσης του DNA ή προκύπτουν λόγω επίδρασης μεταλλαξιγόνων. Έχουν τη μικρότερη συχνότητα εμφάνισης σε σχέση με τις γονιδιωματικές και χρωμοσωματικές μεταλλάξεις.
Οι παρερμηνεύσιμες ή παρανοηματικές μεταλλάξεις (αλλαγή στο νόημα του κώδικα) οδηγούν σε αντικατάσταση ενός αμινοξέος στην πολυπεπτιδική αλυσίδα. Αν το ορισμένο αμινοξύ αντικατασταθεί με αμινοξύ διαφορετικών χημικών ιδιοτήτων τότε μπορεί να μεταβληθεί σημαντικά η τριτοταγής δομή της πρωτεΐνης και επίσης η λειτουργικότητα της. Πχ, αντικατάσταση Glu6Val στη δρεπανοκυτταρική αναιμία. Επίσης, παρερμηνεύσιμες μεταλλάξεις στο 3’ και 5’ UTR, επηρεάζουν την ποσότητα του mRNA που προκύπτει.
Οι ανερμηνεύσιμες μεταλλάξεις οδηγούν σε εισαγωγή ενός πρόωρου κωδικονίου λήξης. Σε τέτοιες περιπτώσεις το mRNA που προκύπτει είναι συνήθως ασταθές και αποδομείται ή ακόμα και αν μεταφράζεται προκύπτει ένα κλοβωμένο πεπτίδιο.
