40 Flashcards
(7 cards)
- Σχετικός κίνδυνος επανεμφάνισης
Εκφράζει τον κίνδυνο να επανεμφανιστεί σε μια οικογένεια μια ορισμένη διαταραχή. Υπολογίζεται για πολυπαραγοντικές διαταραχές που οφείλονται σε περιβαλλοντικούς και γενετικούς παράγοντες και οι οποίες δεν ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες κληρονόμησης.
Λr=(Συχνότητα εμφάνισης στους συγγενείς/Συχνότητα εμφάνισης στον πληθυσμό)
Το r εκφράζει την «ομάδα» της οικογένειας για την οποία υπολογίζεται ο σχετικός κίνδυνος επανεμφάνισης, πχ αδέρφια
Σε περίπτωση που το λ έχει τιμή ίση με 1, δλδ η συχνότητα εμφάνισης της διαταραχής στον πληθυσμό είναι ίση με τη συχνότητα στην οικογένεια, τότε η εκδήλωση της διαταραχής στην οικογένεια μπορεί να ερμηνευτεί ως «τυχαία» λόγω αυξημένης συχνότητας της στον ευρύτερο πληθυσμό.
Αντίθετα, σε περιπτώσεις όπου του λ είναι > του 1, υποδεικνύει ότι η συχνότητα εμφάνισης της διαταραχής δεν είναι τυχαία αλλά οφείλεται σε κοινά στοιχεία που μοιράζονται τα μέλη και αφορούν ενδεχομένως γονίδια, τρόπο ζωής, διατροφή κ.α.
- Τι ονομάζουμε γενετική απόσταση. Συγκρίνεται ανάμεσα στα 2 φύλα
Γενετική απόσταση (θ) είναι μια θεωρητική έννοια η οποία εκφράζει το % ανασυνδυασμού ανάμεσα σε 2 γενετικούς τόπους. Μονάδα μέτρησης της είναι το cM (CentiMorgan). 1 cM αντιστοιχεί σε εκείνη τη γενετική απόσταση στην οποία ανάμεσα σε 2 γενετικούς τόπους παρατηρείται % ανασυνδυασμού 1% (θ=0,01). Αύξηση της απόστασης ανάμεσα σε 2 γενετικούς τόπους δε συνεπάγεται με γραμμική αύξηση του % ανασυνδυασμού, λόγω του ότι σε τέτοιες περιπτώσεις αυξάνεται η πιθανότητα να συμβούν περισσότεροι από ένας ανασυνδυασμοί.
Το γενετικό μήκος των χρωμοσωμάτων στα θηλυκά κύτταρα είναι κατά 72% μεγαλύτερο από ότι το γενετικό μήκος των χρωμοσωμάτων στα αρσενικά άτομα. Κατά μέσο όρο κάθε αυτοσωματικό γυναικείο χρωμόσωμα έχει κατά 70% μεγαλύτερο γενετικό μήκος από ένα αρσενικό αυτοσωματικό χρωμόσωμα. Στους θηλυκούς γαμέτες παρατηρείται μεγαλύτερο % ανασυνδυασμού. Η ακριβής αιτία αυτού του φαινομένου δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί πλήρως, μπορεί όμως να ερμηνευτεί βάση του γεγονότος ότι οι θηλυκοί γαμέτες παραμένουν στη μείωση Ι μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, μέχρι την ωορρηξία.
- Τι γνωρίζετε για τα RNAi. Πού χρησιμοποιούνται.
Μικρού μήκους χημικά κατασκευασμένα τμήματα RNA τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ώστε μειώσουν την έκφραση επικρατών μεταλλαγμένων γονιδιακών προϊόντων. Σε ορισμένες επικρατείς διαταραχές, πχ ΗD, διαταράσσεται η έκφραση του γονιδιακού προϊόντος και ενδεχομένως το μεταλλαγμένο προϊόν να είναι κυτταροτοξικό. Συνεπώς μείωση της έκφρασης αυτού του προϊόντος θα μετριάσει τις παθολογικές συνέπειες δεδομένου ότι το 2ο αλληλόμορφο λειτουργεί φυσιολογικά. Τα RNAi (παρεμβολής) εισάγονται στα κύτταρα του οργανισμού μέσω ιικών φορέων και υβριδοποιούνται με το μεταλλαγμένο mRNA (κατασκευάζονται να είναι συμπληρωματικά με μεταλλαγμένες αλληλουχίες) και έτσι το «σημαδεύουν» ώστε να αποικοδομηθεί. Η τεχνολογία αυτή ακόμα δεν έχει εφαρμοστεί στον άνθρωπο παρά μόνο σε πειραματόζωα, αλλά φαίνεται να είναι αρκετά επωφελής.
- Τι γνωρίζετε για το μιτοχονδριακό γονιδίωμα
Κυκλικό χρωμόσωμα το οποίο απαντάται στα μιτοχόδρια και στο οποίο εδράζονται 37 γονίδια τα οποία κωδικοποιούν πρωτεΐνες-ένζυμα της αναπνευστικής αλυσίδας, μόρια tRNA, rRNA. Κάθε κύτταρο φέρει κατά μέσο όρο 1000 μόρια mtDNA.
Το mtDNA κληρονομείται πάντοτε από τη μητέρα. Είναι δυνατό να φέρει μεταλλάξεις οι οποίες προέρχονται από τα γαμετικά κύτταρα της μητέρας ή είναι σωματικές. Κατά τη διαδικασία ωρίμανσης των ωοκυττάρων σε κάποια φάση παρατηρείται απότομη μείωση του αριθμού των μιτοχονδρίων και έπειτα αύξηση τους (μιτοχονδριακή γενετική στενωπός) Συνεπώς ο βαθμός στον οποίο θα εκδηλωθεί μια διαταραχή που αφορά σε μεταλλάξεις του mtDNA είναι ανάλογη του % των μεταλλαγμένων μορίων στο ωοκύτταρο. Το % αυτό καθορίζεται μέσω της μιτοχονδριακής γενετικής στενωπού. Κατά το διπλασιασμό των κυττάρων είναι ευνόητο ότι πολλαπλασιάζονται και τα μιτοχόνδρια. Τα πολλαπλά αντίγραφα mtDNA κατανέμονται τυχαία στα νεοσυντιθέμενα κύτταρα (διαχωρισμός κατά τη αντιγραφή).
Όταν σε ένα κύτταρο παρατηρείται η παρουσία μιτοχονδρίων που φέρουν μόνο μόρια μεταλλαγμένου mtDNA τότε υπάρχει ομοιπλασμία, αν αντίθετα στο κύτταρα υπάρχουν φυσιολογικά και μεταλλαγμένα μόρια τότε παρατηρείται ετεροπλασμία.
Οι μιτοχονδριακές διαταραχές εμφανίζουν συνήθως ποικίλη εκφραστικότητα και μειωμένη διεισδυτικότητα λόγω προφανών λόγων.
- Φυλοεπηρεαζόμενες και φυλοπεριοριζόμενες διαταραχές
Φυλοεπηρεαζόμενες είναι εκείνες οι διαταραχές οι οποίες ναι μεν εκδηλώνονται και στα 2 φύλα αλλά με διαφορετική συχνότητα ή σοβαρότητα. Φυλοεπηρεαζόμενες είναι συνήθως αυτοσωματικές υπολειπόμενες διαταραχές, όπως η αιμοχρωμάτωση που αφορά σε μεταλλάξεις του γονιδίου HFE και οδηγεί σε αυξημένη αποθήκευση Fe. Η συχνότητα εμφάνισης είναι μεγαλύτερη στους άνδρες ενώ στις γυναίκες είναι σχεδόν το 1/5. Αυτή η μειωμένη συχνότητα στις γυναίκες μπορεί να οφείλεται σε μειωμένη κατανάλωση αλκοόλ, απώλεια αίματος κατά την έμμηνο ρύση.
Φυλοεπηρεαζόμενες είναι αυτοσωματικές επικρατείς διαταραχές στις οποίες παρατηρείται απόκλιση από το πρότυπο ίσου βαθμού εμφάνισης σε άνδρες και γυναίκες. Οι διαταραχές αυτές εκδηλώνονται μόνο στο ένα από τα 2 φύλα. Παράδειγμα είναι η φυλοπεριοριζόμενη πρόωρη αρρενοποίηση που οφείλεται σε μεταλλάξεις του υποδοχέα της ωχρινοτρόπου ορμόνης που οδηγούν σε μόνιμη ενεργοποίηση ακόμα και απουσία της ορμόνης. Αποτέλεσμα είναι η ανάπτυξη δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου από την ηλικία των τεσσάρων. Εκδηλώνεται μόνο στους άνδρες.
- Ποιος ονομάζεται εμφανής ετεροζυγώτης
Τα θηλυκά άτομα τα οποία είναι φορείς μεταλλαγμένου αλληλομόρφου γονιδίου συνδεδεμένου με το Χ χρωμόσωμα, φυσιολογικά δεν εκδηλώνουν τη διαταραχή. Σε περίπτωση όμως που η απενεργοποίηση του Χ χρωμοσώματος είναι μη ισοζυγισμένη σε βάρος του φυσιολογικού χρωμοσώματος τότε τα άτομα εκδηλώνουν τη διαταραχή, βεβαίως όμως σε ηπιότερη μορφή από ότι οι προσβεβλημένοι άρρενες. Σε τέτοιες περιπτώσεις η διεισδυτικότητα στα θηλυκά άτομα δεν είναι πλήρης, καθότι μικρό % των κυττάρων έχουν ενεργοποιημένο το φυσιολογικό Χ χρωμόσωμα. Για παράδειγμα στη νόσο Hunter, λυσοσωματική εναποθηκευτική διαταραχή, το φυσιολογικό Χ χρωμόσωμα που είναι ενεργοποιημένο σε ορισμένα κύτταρα κωδικοποιεί λειτουργικό προϊόν, ένζυμο, το οποίο μπορεί να απελευθερωθεί στον εξωκυττάριο χώρο και από εκεί να το προσλάβουν τα κύτταρα που παρουσιάζουν ανεπάρκεια στο ένζυμο λόγω ενεργοποιημένου μεταλλαγμένου Χ χρωμοσώματος.
