35 Flashcards
(5 cards)
- Συχνότερες μεταλλάξεις και η αιτία τους
Μετάλλαξη ορίζεται ως η μεταβολή στην αλληλουχία ή στη διάταξη του DNA η οποία έχει συχνότητα εμφάνισης στον πληθυσμό < 1%. Υπάρχουν 3 είδη μεταλλάξεων, οι γονιδιωματικές (που αφορούν σε μεταβολές στον φυσιολογικό αριθμό χρωμοσωμάτων), οι χρωμοσωματικές (μεταβολές στη δομή χρωμοσωμάτων ελλείμματα, διπλασιασμοί, αναστροφές) και οι γονιδιακές (που αφορούν μεταβολές στην αλληλουχία ενός ορισμένου γονιδίου). Οι συχνότερες μεταλλάξεις είναι οι γονιδιωματικές. Κάθε 25 με 50 κυτταρικές διαιρέσεις εισάγεται μια γονιδιωματική μετάλλαξη. Αν αυτή η μετάλλαξη συμβαίνει στη γαμετική σειρά τότε μεταβιβάζεται σε όλους τους απογόνους, ενώ αντίθετα αν αφορά σωματικά κύτταρα προκύπτει μωσαϊσμός (συχνό αίτιο καρκινογένεσης). Οι γονιδιωματικές μεταλλάξεις οι οποίες και οδηγούν σε ανευπλοειδίες (τρισωμία ή μονοσωμία) οφείλονται σε λανθασμένο διαχωρισμό χρωμοσωμάτων. Επειδή στην περίπτωση της τρισωμίας ή μονοσωμίας οδηγούν σε αύξηση ή μείωση αντίστοιχα της γονιδιακής δόσης είναι συνήθως ασύμβατες με τη ζωή. Οι μόνες βιώσιμες τρισωμίες είναι η 13, 18, 21, οι οποίες αφορούν στα χρωμοσώματα με τα λιγότερα γονίδια και επίσης η μόνη βιώσιμη μονοσωμία είναι αυτή του χρωμοσώματος Χ.
- Τι είδους μεταλλάξεις προκαλεί η UV ακτινοβολία και γιατί δε συσσωρεύονται σε φυσιολογικό άτομο.
Η UV ακτινοβολία επιδρά στο DNA χορηγώντας ενέργεια για διάσπαση και σχηματισμό δεσμών, οδηγώντας σε σχηματισμό διμερών πυριμιδίνης (θυμίνης, κυτοσίνης) στα σημεία όπου οι βάσεις αυτές είναι η μια δίπλα στην άλλη, γειτονικές. Οι μεταλλάξεις αυτές δε συσσωρεύονται διότι στα κύτταρα υπάρχει μηχανισμός επιδιόρθωσης τους με εκτομή, απομάκρυνση της τμήματος της αλυσίδας με το σφάλμα. Έπειτα η DΝΑ πολυμεράση χρησιμοποιώντας ως εκμαγείο τη φυσιολογική αλληλουχία συνθέτει εκ νέου το τμήμα που απομακρύνθηκε. Τέλος, με τη δράση μιας λιγάσης το τμήμα του DNA που συντέθηκε συνδέεται με την αρχική αλυσίδα. Σε περίπτωση όμως που δεν επιδιορθωθούν σφάλματα λόγω πιθανής βλάβης του μηχανισμού, οι διμερείς βάσεις δεν αναγνωρίζονται κατά την αντιγραφή και μεταγραφή, οδηγώντας σε εισαγωγή μόνιμων μεταλλάξεων.
Να σημειώσουμε επίσης ότι η UV ακτινοβολία οδηγεί σε σχηματισμό ROS (Reactive Oxygen Species) τα οποία αποτελούν ελεύθερες ρίζες, οι οποίες και επιτίθενται σε πρωτεΐνες, ένζυμα, λιπίδια, ακόμα και στο DNA θραυματίζοντας το. Σε τέτοιες περιπτώσεις λόγω ανεπανόρθωτης βλάβης ενεργοποιείται η «αυτοκτονία» (απόπτωση) του κυττάρου.
- Τι είναι τα περιοριστικά ένζυμα
Είναι ενδονουκλεάσες οι οποίες απαντήθηκαν για πρώτη φορά στα βακτήρια. Ονομάστηκαν περιοριστικά ένζυμα διότι έχουν ως φυσιολογικό ρόλο τον κατατεμαχισμό DNA που εισάγεται στα βακτήρια από άλλους οργανισμούς ώστε να περιορίσουν την επιμόλυνση του βακτηριακού DNA. Αναγνωρίζουν δίκλωνες και συνήθως παλίνδρομες αλληλουχίες DNA μήκους 4-6bp ως σημεία κοπής. Χρησιμοποιούνται για τον τεμαχισμό του DNA ώστε να προκύψουν θραύσματα τα οποία θα αναλυθούν, θα μελετηθούν, να σχηματίσουν βιβλιοθήκες cDNA, DNA.
Απαραίτητο βέβαια είναι να γνωρίσουμε τις αλυσίδες που αναγνωρίζουν ώστε κάθε φορά που στοχεύουμε ορισμένο τμήμα DNA να χρησιμοποιούμε το κατάλληλο ένζυμο. Προτιμώνται ως μέθοδος τεμαχισμού του DNA διότι άλλες μέθοδοι όπως η μηχανική καταπόνηση το καταστρέφουν.
- Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου Ι και ΙΙ
Αποτελεί διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης. Το 10% των περιπτώσεων διαβήτη είναι τύπου Ι ενώ το υπόλοιπο 88% είναι ο διαβήτης τύπου ΙΙ. Αυτοί οι 2 τύποι διαβήτη, διαφέρουν στην ηλικία εμφάνισης στους πάσχοντες, στη συμπτωτικότητα σε μονοζυγωτικούς δίδυμους και στα εμπλεκόμενα αλληλόμορφα. Αξίζει να σημειώσουμε ότι στις οικογένειες που παρατηρείται οικογενής επανεμφάνιση αυτή αφορά μόνο στον ένα από τους 2 τύπους διαβήτη.
Συμπτώματα: Πολυδιψία, πολυουρία, Κετοξέωση, απώλεια βάρους
Για τον διαβήτη τύπου ΙΙ δεν έχει βρεθεί σαφής γενετική βάση. Προδιαθεσικός παράγοντας η παχυσαρκία.
Ο διαβήτης τύπου Ι, ινσουλινοεξαρτώμενος ή παιδικός, είναι πολυπαραγοντικό νόσημα που αφορά σε αυτοάνοση καταστροφή των β κυττάρων του παγκρέατος που παράγουν ινσουλίνη. Κίνδυνος επανεμφάνισης στην οικογένεια (λ) είναι 35. Συμπτωτικότητα σε μονοζυγωτικούς δίδυμους 40%, σε διζυγωτικούς 5% υποδεικνύουν γενετική βάση.
Το 95% των ατόμων με διαβήτη τύπου Ι είναι ετερόζυγα για τα αλληλόμορφα HLA-DR3 ή HLA-DR4 στο γενετικό DRB1. Βεβαίως φαίνεται να υπάρχει συσχέτιση των αλληλομόρφων στο γενετικό τόπο DRB1 με το γενετικό τόπο DQB1, ο οποίος κωδικοποιεί τη β άλυσο της πρωτεΐνης DQ. Σε περιπτώσεις στη θέση 57 της β αλύσου κωδικοποιείται Asp τα άτομα παρουσιάζουν ανθεκτικότητα στο διαβήτη, ενώ σε περιπτώσεις που κωδικοποιούνται άλλα αμινοξέα υπάρχει προδιάθεση για εκδήλωση της διαταραχής.
Σημ: Οι γενετικοί τόπο DRB1 και DQB1 σχηματίζουν απλότυπο.
Πέραν αυτών των αλληλομόρφων, πολυμορφισμοί στα γονίδια PTPN22 που κωδικοποιούν μια φωσφατάση, CTLA4 που συμμετέχει στην ανοσολογική απόκριση και στον υποκινητή του γονιδίου της ινσουλίνης προδιαθέτουν μαζί με περιβαλλοντικούς παράγοντες την εμφάνιση της διαταραχής.
- Τι γνωρίζετε για τη μελαγχρωματική αμφιβληστροπάθεια
Συνιστά σε διαταραχή που οδηγεί σε εκφυλισμό του αμφιβληστροειδούς και τελικά απώλεια της όρασης. Έχουν εντοπιστεί συνολικά 43 ανεξάρτητοι γενετικοί τόποι οι οποίοι μπορούν να συμβάλλουν στην εκδήλωση της διαταραχής και παρουσιάζουν διαφορετικά πρότυπα κληρονόμησης (αυτοσωματικό επικρατές, αυτοσωματικό υπολειπόμενο, φυλοσύνδετο). Μια περίπτωση εκδήλωσης μελαγχρωματικής αμφιβληστροπάθειας αφορά στην παρουσία μεταλλαγμένων αλληλομόρφων για το γονίδιο Rom1 και το γονίδιο της περιφερίνης, πρωτεΐνες οι οποίες είναι αναγκαίες για τη λειτουργία των φωτουποδοχέων. Για να εκδηλωθεί η διαταραχή τα άτομα θα πρέπει να φέρουν και τα 2 μεταλλαγμένα αλληλόμορφα σε ετεροζυγωτία. Η παρουσία μόνο του ενός από τα 2 αλληλόμορφα δεν είναι αρκετή για να εκδηλωθεί η διαταραχή. Συνεπώς, η παραπάνω περίπτωση εκδήλωσης της διαταραχής είναι η απλούστερη μορφή πολυπαραγοντικής διαταραχής που οφείλεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ 2 ανεξάρτητων γενετικών τόπων.
