7. Zorg bij icterus

Question 1

Wat is moedermelk samenhangende icterus?

Answer 1

Icterus bij kinderen die moedermelk krijgen zonder andere aanwijsbare oorzaken

Ongeveer 10% à 30% van pasgeborenen die moedermelk krijgen, ontwikkelt deze aandoening.

Question 2

Wanneer ontstaat moedermelkicterus?

Answer 2

Na weken tot maanden na de geboorte

Het kan soms wekenlang aanhouden.

Question 3

Wat zijn de symptomen van moedermelkicterus?

Answer 3

Huid icterisch van kleur en soms ook de sclerae

Bij afwezigheid van andere oorzaken is geruststelling van de ouders op zijn plaats.

Question 4

Wat veroorzaakt vermoedelijk moedermelkicterus?

Answer 4

Een stof in moedermelk die de conjugatie van bilirubine beïnvloedt

De exacte stof is nog niet gevonden.

Question 5

Is moedermelkicterus een onschuldige aandoening?

Answer 5

Ja, het is vrijwel nooit een reden om te stoppen met moedermelk

De icterus vermindert geleidelijk in de loop van de weken.

Question 6

Wat is borstvoedingsicterus?

Answer 6

Icterus die ontstaat in de eerste dagen tot weken na de geboorte door niet goed op gang komen van de borstvoeding

Dit kan leiden tot hyperbilirubinemie.

Question 7

Hoe vaak moet een baby in de eerste dagen worden aangelegd?

Answer 7

Minimaal 8 tot 12 keer per dag

Dit is belangrijk voor voldoende voedselinname en melkproductie.

Question 8

Wat vergroot de kans op hyperbilirubinemie bij borstgevoede pasgeborenen?

Answer 8

Onvoldoende voedselinname

Frequent aanleggen is cruciaal ter preventie neonatale hyperbilirubinemie en positieve invloed op melkproductie

Question 9

Voor welke neonaten geldt de maatregel van frequent aanleggen?

Answer 9

Neonaten geboren na een zwangerschapsduur van 35 weken

Dit is een belangrijke voorwaarde.

Question 10

Welke neonaten moeten bijgevoed worden?

Answer 10

Neonaten met hyperbilirubinemie die:

• fototherapie ondergaan
• en onvoldoende voedingsinname hebben (gehad)
• meer dan 10% zijn afgevallen
• of tekenen van dehydratatie vertonen

Voorkeur gaat uit naar afgekolfde moedermelk of kunstvoeding.

Question 11

Wat omvat de klinische beoordeling van een icterisch kind?

Answer 11

• Tenminste het gewicht
• procentuele verandering tegenover het geboortegewicht
• adequate voedselinname
• mictie
• defaecatie.

Question 12

Wat moet er gedaan worden als er enige twijfel is over de mate van icterus?

Answer 12

Een bilirubinemeting

Question 13

Hoe vaak moet de huidskleur van een neonaat met risicofactoren voor neonatale icterus worden geobserveerd?

Answer 13

Regelmatige tijdstippen tussen de 8 à 12 uren.

Question 14

Waar moet de observatie van de huidskleur plaatsvinden?

Answer 14

In een goed verlichte kamer of in het daglicht aan een raam van de kamer.

—> huid van thorax of voorhoofd 5cm spreiden op kleur van gespreide huid (onderliggende huid) goed te observeren

Question 15

Wat is de regel van Kramer?

Answer 15

De icterische verkleuring van de huid verschijnt eerst ter hoogte van het gezicht en gaat progressief verder naar de thorax en de extremiteiten.

Question 16

Wat kan de cephalocaudale progressie van de verkleuring aangeven?

Answer 16

Een inschatting geven over het bilirubinegehalte in het serum.

Het lichaam van de neonaat wordt ingedeeld in vijf zones voor deze beoordeling.

Question 17

Wanneer is Kramer’s rule niet betrouwbaar?

Answer 17

Als de neonaat reeds fototherapie heeft gekregen of een donkere huidskleur heeft.

In dergelijke gevallen is het onvoldoende om alleen deze regel toe te passen voor fototherapie.
—> wel hulpmiddel om verder observatie te doen en om Bilirubine in het serum te bepalen noodzakelijk is

Question 18

Is de observatie van de huidskleur van een neonaat onder de lamp betrouwbaar?

Answer 18

Nee, deze observatie is niet betrouwbaar.

De lamp dient steeds uitgezet te worden voor een accurate beoordeling.

Question 19

Wat is een transcutane bilirubinemeter?

Answer 19

Een gevalideerd en betrouwbaar meetinstrument voor het schatten van het totaal serum bilirubinegehalte.

Question 20

Hoe werkt de transcutane bilirubinemeter?

Answer 20

Het maakt een fotometrische analyse van een lichtreflectiesignaal op de huid.

Question 21

Waar wordt de bilimeter geplaatst voor meting?

Answer 21

Onder een hoek van 90 graden op het voorhoofd of sternum.

—> waarde direct afleesbaar op scherm

Question 22

Bij welke patiënten is de bilimeter ook toepasbaar?

Answer 22

Bij preterme pasgeborenen en kinderen met een gepigmenteerde huid.

Question 23

Wanneer moet de meting met de bilimeter niet worden uitgevoerd?

Answer 23

Onder omstandigheden waarbij het bilirubine, wegens niet valide waarde:

• snel stijgt (vb. Kind ziet al geel eerste 24 uur)
  *of daalt (onder fototherapie)
  —> bilimeter kan ‘achter lopen’ op Bilirubine gehalte in het bloed
• prematuren (onder 35 zs weken)
• neonaten met donkere huidskleur

Question 24

Wat kan er gedaan worden als de waarde van transcutane bilirubinemeting te hoog is?

Answer 24

Er kan beslist worden om een bloedafname uit te voeren voor verdere diagnosestelling.

Question 25

Waarom is de waarde van een transcutane bilirubinemeting onvoldoende voor therapie?

Answer 25

Bilimeter doet een schatting!? van totaal serum billirubinegehalte

Question 26

Wat kan verdere diagnostiek ter vaststelling van de etiologie van geelzucht omvatten?

Answer 26

Echografie, leverbiopsie, laparotomie, galwegscintigrafie.

Question 27

Wat is de rol van de veneuze bloedafname in het proces?

Answer 27

In het serum kan exacte bilirubinegehalte in het bloed te bepaald worden

Question 28

Wat bepaalt of er behandeling moet worden gestart bij bilirubine waarden?

Answer 28

De waarden van bilirubine in het bloed ## Footnote Zie cursus dr. Biesbrouck —> bloedstaal moet beschermd worden tegen het licht: omzetting oiv licht!

Question 29

Welke symptomen worden geobserveerd bij bilirubine waarden?

Answer 29

Huidskleur, oogwit en sufheid ## Footnote Deze symptomen helpen bij het beoordelen van de situatie.

Question 30

Wat moet er rekening gehouden worden bij de behandeling van icterische kinderen?

Answer 30

Algemene situatie: tijdstip van optreden, gewicht baby en algemene toestand

Question 31

Hoe vaak moeten borstvoedinggevende ouders hun pasgeborene aanleggen in de eerste levensdagen?

Answer 31

8-12 keer per etmaal —> kinderen die icterisch zijn dienen van voldoende vochttoediening voorzien w

Question 32

Wat moet er gedaan worden als er aan voldoende inname bij een borstgevoede pasgeborene wordt getwijfeld?

Answer 32

Voldoende bijvoeding in de vorm van afgekolfde moedermelk of kunstvoeding

Question 33

Wat kan er gedaan worden als orale vochttoediening onvoldoende is?

Answer 33

Extra vocht intraveneus toedienen

Question 34

Wat is de meest voorkomende behandeling voor icterische pasgeborenen?

Answer 34

Fototherapie

Question 35

Indien extra vocht (per is of intraveneus) en fototherapie niet genoeg is om icterus aan te pakken. Wat dan?

Answer 35

* **wisseltransfusie** * **Luminal** of Phenobarbital intraveneus toedienen * **Albumine** Intraveneus toe te dienen * Operatief behandelen van galwegatresie, choledocuscyste * Eventueel: glucoseoplossing toedienen ter preventie van hypoclycemie

Question 36

Wat is wisseltransfusie?

Answer 36

Hierbij wordt de ongeconjugeerd bilirubine aanwezig in bloed weggewassen

Question 37

Welk medicijn kan intraveneus worden toegediend om de leverwerking te stimuleren?

Answer 37

Luminal of Phenobarbital

Question 38

Wat is het doel van intraveneuze toediening van albumine?

Answer 38

Maakt met ongeconjugeerd bilirubine een onschadelijke verbinding

Question 39

Welke operatieve behandeling kan worden uitgevoerd bij icterus?

Answer 39

Operatief behandelen van galwegatresie of choledocuscyste

Question 40

Wat kan eventueel ter preventie van hypoglycemie worden toegediend?

Answer 40

Glucoseoplossing

Question 41

Wat is fototherapie?

Answer 41

Met fototherapie ontstaat afbraak van ongeconjugeerde bili door **fotodecompositie** thv huid

Question 42

Wanneer kan fototherapie worden gestart?

Answer 42

Als de waarden van bilirubine te hoog zijn.

Question 43

Welke apparaten kunnen worden gebruikt voor fototherapie?

Answer 43

Fototherapielamp of biliblanket.

Question 44

Wat gebeurt er met bilirubine tijdens fototherapie?

Answer 44

Het wordt afgebroken tot een wateroplosbaar product via fotodecompositie.

Question 45

Wat is de golflengte van licht dat effectief is voor fototherapie?

Answer 45

390 tot 520 nanometer.

Question 46

Hoe wordt bilirubine uitgescheiden na fototherapie?

Answer 46

Via de galwegen en urine.

Question 47

Welke factoren bepalen de grenzen voor fototherapie?

Answer 47

* Zwangerschapsduur * Geboortegewicht van de neonaat * Postnatale leeftijd van de neonaat * Aanwezigheid van risicofactoren zoals asfyxie, acidose, laag serumeiwit

Question 48

Wat is het doel van de grenzen voor bilirubineconcentraties?

Answer 48

Hersenbeschadiging te voorkomen.

Question 49

Wat is de rol van internationale gegevens bij het bepalen van fototherapiegrenzen?

Answer 49

Ze helpen bij het vaststellen van de grenzen op basis van verschillende factoren.

Question 50

Wat is standaard fototherapie?

Answer 50

Er worden één of twee lampen boven het kind geinstalleerd met minimale afstand. De luier kan aanblijven, de ogen worden beschermd. —> bij kangoeroeën kan lamp uitgezet worden

Question 51

Wat is intensieve fototherapie?

Answer 51

* Continue fototherapie met hoge stralingsintensiteit, * twee lampen boven het kind met minimale afstand * biliblanket onder het kind * oppervlak kan groter met aluminium of witte doeken tegen zijkant van incubator te hangen * luier kan eventueel af * ogen blijven zeker beschermd

Question 52

Wat is een biliblanket?

Answer 52

Fototherapie dmv biliblanket * een lichtmat voorzien van glasvezels, over deze mat wegwerphoesje * mat op de blote rug van de neonaat * bovenkant komt op schouderhoogte * glasvezelkabel tussen benen * neonaat eventueel aangekleed en toegedekt

Question 53

Wat is het doel van een biliblanket?

Answer 53

Zoveel mogelijk huidoppervlak blootstellen en goede hydratatie bevorderen voor de evacuatie van bilirubine.

Question 54

Hoe vaak moeten de lampen voor fototherapie vervangen worden?

Answer 54

Om de 1000 uren.

Question 55

Hoe kan de efficiëntie van fototherapie worden nagegaan?

Answer 55

Door observatie van kleur (huid, urine, stoelgang) en regelmatig bloedonderzoek.

Question 56

Is dubbele fototherapie effectiever dan enkele fototherapie?

Answer 56

Ja, dubbele fototherapie (twee of meer lampen) is effectiever.

Question 57

Wat is het effect van de afstand tussen de lamp en het kind op de fototherapie?

Answer 57

Hoe kleiner de afstand, hoe effectiever de fototherapie.

Question 58

Wat zijn belangrijke comfortfactoren voor het kind tijdens fototherapie?

Answer 58

* goede temperatuurcontrole (hyperthermie) * supplementair vocht (Moore, 2003) * aandacht voor huiduitslag en huidirritatie thv de stuit (versnelde darmtransit) * contact met ouders * oogbescherming (Moore, 2003) * scrotum beschermen

Question 59

Wat kan er gedaan worden om de huidskleur van het kind te observeren tijdens fototherapie?

Answer 59

De lampen afzetten.

Question 60

Wat is een nieuw alternatief voor traditionele fototherapie?

Answer 60

Een lichtdekentje (met koud licht) zoals Bili-bed. —> zorgt voor nabij huidcontact met groot lichaamsoppervlak —> beter resultaat naast groter comfort?

Question 61

Wat is een overweging met betrekking tot natuurlijk zonlicht en fototherapie?

Answer 61

Er is weinig evidentie over de invloed van natuurlijk zonlicht ter preventie van fototherapie.

Question 62

Wat kan er in twijfel getrokken worden bij de behandeling van icterus?

Answer 62

De handeling om een neonaat aan het raam te installeren.