anatomy Flashcards

(400 cards)

1
Q

жасушаралвқ заттары аз және бір-бірімен тығыз орналасқан ұлпа

A

Эпителий

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Жабынды эпителий қызметі

A

қорғаныш
бүйрек пен ішекте заттарды сіңіру

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Жабынды ұлпа көпқабатты

A

тері, ауыз қуысының шырышты қабығы

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Жабынды ұлпа бірқабатты

A

бүйрек өзекшелерінде

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Безді эпителий қызметі

A

Биосинтез
Түрлі бөлінділерді бөліп шығару

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Біріңғай салалы бұлшық ет жасушаларв

A

Бір ядролы, қажымайды

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Нейронның қызметі

A

қозғыштық
өткізгіштік

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Жүйке ұлпасының қасиеттері

A

қозғыштық
өткізгіштік
тежелу

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Тироксин гиперфункциясы

A

Базедов ауруы

1) жүйкесі шектен тыс қозады
2) жүрегі жиі соғып, тынысы жиілейді
3) 37-38градус температура
4) ұйқысы қашады
5) арықтайды
6) көп тамақ жейді, бірақ ол ағзаға сіңбейді

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Тироксин гипофункциясы

A

Миксидема ауруы

1) адам семіреді
2) 35градус, үнемі тоңады
3) күші аз, әлсіз
4) ұйқысы келе береді

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Паратгормон гиперфункциясы

A

1) сүйекте Са азаяды -> сүйектер қисық, сынғыш болады
2) қантамыр, бауыр, бүйрек, мида Са жиналады

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Паратгормон гипофункциясы

A

1) қандағы Са азайып, Р артады
2) ОЖЖ қозғыштығы артады, бұлшықеттер түйіліп қалады
3) тістер сынғыш, бор түстес дақтар пайда болады

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Адреналин әсері

A

1) тері+асқорыту жүйесінің капиллярларын тарылтады
2) жарақат алған кезде қан тамырларын тарылтып, қанның ұю жылдамдығын тездетеді

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Нейронның мөлшері

A

6-120мкм

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Трофикалық (қоректік) қызмет атқарады, дендрит пен аксонның өсуін қамтамасыз етеді

A

Нейрон денесі / сома

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Нейрон мембранасының қалыңдығы

A

6нм

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Иондар мен молекулалардың градиентке қарама-қарсы қозғалысын қамтамасыз етеді

A

Нәруыз сорғыштар

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Мембрананың талғап қткізуін қамтамасыз етеді

A

Өзектерде орналасқан нәруыздар

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Ядроны сыртынан тор тәрізді қоршайды

A

Гольджи / пластикалық жиынтық

Нейросекреторлық және жасушаның басқа да биологиялық белсенді қосылыстарын синтездейді

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Нейрон пигменттері

A

Меланин, липофусцин

Ортаңғы ми қара затында, жүйке ядросында, симпатикалық жүйке жасушасында орналасады

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Нейрон денесін тесіп өтеді, ақпараттың таралуына, сақталуына көмектеседі

A

Нейротүтікше

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Аралық нейронның екінші атауы

A

Ендірме нейрон

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Псевдоуниполярлық нейрондар орналасады

A

сенсорлық түйіндерде:
арқатұс / спинальдық
үшкіл жүйке

Ауырсыну, температуралық, проприоцептикалық, жанасу, бароцепциялық, тербеліс сезімталдығын қабвлдауға көмектеседі

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Биполярлы нейрондар кездеседі

A

Көру
Есту
Иіс сезу жүцкелерінің шеикі бөліктерінде

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Мультиполярлы нейрондардың қанша нұсқасы бар
60 Формалары: ұршық, жұлдызша, себет тәрізді пирамидалық жасушалардың тармақтары
26
Бір нейронда қанша синапс болады
10мың
27
Ацетилхолин үшін керек
холин + ацетилкоэнзим-А -> ацетилхолин энзим = холинацетилаза
28
Ацетилхолин қай иондарға қоздырғыш ретінде әсер етеді
Натрий
29
М3-холинорецептор
біріңғай салалы бұлшықеттерде эндокриндік бездерде
30
Н-холинорецептор
1) парасимпатикалық, симпатикалық ганглияларда 2) синокаротидтік аймақта 3) бүйрекүсті бездің милы қабатында 4) нейрогипофизде 5) реншоу жасушаларында 6) қаңқа бұлшықеттерінде
31
Мидағы дофамин жетіспеушілігіне байланысты
Паркинсон ауруы
32
Мембрананың сыртқв және ішкі жағында орналасқан иондар зарядтарвнвң айырмашылығына бацланысты пайда болады
Тірі жасуша потенциалы
33
Жасуша тыныштық жағдайында мембрананың екі жағында иондар потенциалдарының тұрақты айырмашвлығын сақтайды
Тыныштық потенциалы
34
Мембрананың ауыспалы деңгецге дейін баяу деполярищациясы
Предспайк
35
Өрлеме бөліктен және төмен түсетін бөліктен тұрады (деполяризация+реполяризация)
Спайк / үдемелы потенциал
36
Мембрана деполяризациясының ауыспалы кезеңінен поляризацияның бастапқы кезеңіне дейін
Теріс іздік потенциал / іздік деполяризация
37
Мембрана потенциалының ұлғаюы және бастапқы көлеміне қайтуы
Оң іздік потенциал / іздік гиперполяризация
38
Әрекет потенциалы кезінде бацқалатын құбылыстар
1) тірі жасуша мембранасы полярланған (қарама-қарсы) 2) мембрананың талғап өткізгіштігі 3) қозатын жасуша мембранасы өщінің өткізгіштігін тез арада өзгертуге қабілетті
39
Жүйке талшығының диаметрі
2мкм
40
Сфингомиелин
Өте жақсы окшаулағыш, ол аксон мембранасы арқылы иондық токты 5000 есеге төмендетеді
41
Раньве бунағынвң ұзындығы
2-3мкм
42
Табиғи стимул
Синапс Диффузиямен енген химиялық заттар
43
Жасанды стимул
Электр тогы
44
Скаттың электр қуаты
300 В
45
Жыланның электр қуаты
650 В
46
Жұлын ұзындығы, диаметрі
40-45см 1,5см
47
Қосымша бүйір мүйізшелері қалыптасады
Кеуде бел бөлімінде
48
Вегетативті жүйке жүйесінің ядролары орналасады
Бүйірлік мүйіздерде
49
Жұлын сегменттері
мойын - 8 кеуде - 12 бел - 5 сегізкөз - 5 құйымшақ - 1
50
Көкеттің жұмысын реттейді
Жоғарғы мойын сегменттерінде
51
Қарашықты кеңейтетін орталық бар
8- сегментте
52
қол бұлшық еттерін басқарады
Мойын иық өрімінен шығатындар: шынтақ, кәрі жілік, орталық жүйкелер
53
Аяқ бұлшықеттерін басқарады
Бел-сегізкөз өрімінен: құйымшақ, сегізкөз, ортан жілік Сонымег қатар қуықтың, тікішектің, жыныс мүшелерінің әрекетін реттейді
54
Эволюция барысында алдыңғы ми сыңарлары ең алғаш екі бөлікке бөлінді
Шеміршекті балықтарда Есте сақтау, ойлау, қиялдау, сөйлеуге жауап береді
55
Ми қыртысы ми сыңарларынвң жалпы көлемінің қанша пайызын алады
45%
56
Сирек кездесетін, генге бацланысты ми ақауы, ми қыртысында қалыпты қатпарлардың болмауымен және қалыптан тыс кішкентай баспен сипатталады
Лиссэнцефалия
57
Ми жарты шары әрқайсысы терең жүлгелермен бөлінеді
1) маңдай 2) төбе 3) самай 4) шүйде 5) орталық / аралық 6) лимбикалық / көмкерме
58
4 иірімі бар, салмағы 500гр
Маңдай Жоғары жүйке қызметіне жауапты: ойлау, сөйлеу, қимыл-қозғалыс, жазу, қиялдау, аспаптарда ойнау
59
Тері-бұлшықет сезімталдығына жауап береді, барлық сезімтал рецепторлардың сигналдары осы жерге келіп түседі
Төбе
60
Маңдай + төбе
Соматосенсорлық және қимыл-қозғалыс қыртысы
61
Мидың филогенетикалық өте ертеректегі орталықтарынан тұрады
Ми діңі
62
Аралық ми реттейді
1) дене температурасын 2) зат алмасу қарқындвлығын 3) қан қысымын 4) зәр шығару 5) ұйқы мен сергектік 6) эмоция мен сезіну 7) эмоциялық сипаттауды 8) көңіл-күйді
63
Аралық мида орналасқан жүйке орталықтары
1) шөлдеу 2) ашығу 3) қорқыныш 4) рахаттану 5) қанағаттанбау 6) жүрек пен ішек қызметінің күшеюі мен баяулауы 7) ауыру 8) агрессивтілік
64
Төмпешікасты аймақтың функциясы (Аралық ми, еще көру төмпешігі, сооған дене бар)
1) зат алмасу 2) тамыр қозғалысы 3) жылу реттелу 4) дене температурасының тұрақтылығын сақтау
65
4 төмпешіктен және ми аяғынан тұрады
Ортаңғы ми Қызыл ядролы және қара затында сезімтал және қозғалыс орталықтары орналасқан
66
Соммалық жүйке жүйесінің орталығы
Маңдай бөлімі Бұлшық етке команда жұлын арқылы беріледі
67
Вегетативті жүйке жүйесінің орталығы
Аралық ми Симпатикалық және парасимпатикалық болып бөлінеді
68
Симпатикалық жүйке жүйесінің орталығы
Жұлынның мойын бөлімінен бел бөліміне дейін
69
Парасимпатикалық жүйке жүйесінің орталығы
Ортаңғы мида және сегізкөз бөлімінде Ең ірі жүйкесі бассүйек-ми: кезеген жүйкесі
70
Жұлындағы шартсыз рефлекс
Тізе рефлексі Бөлу рефлексі
71
Мидағы шартсыз рефлекс
Дем алу - сопақша ми Зат алмасу - аралық ми
72
Анализатор бөліктері
1) рецептор 2) өткізгіш бөлік 3) қозуды талдайтын орталық бөлік
73
Рецептор түрлері
1) жанасу / қысым 2) ауруды сезіну 3) суықты сезіну 4) жылуды сезіну
74
Теріден тыс орналасқан рецепторлар
буын, бұлшық ет, сіңір, кейбір сілемейлі қабықшалар және басқа да мүшелерде кездеседі Олар да температура, ауруды, жанасу и қысымды қабылдайды
75
Қысымды бағалайтын мезанорецепторлар
Сыртқы әсерге салыстырмалы түрде баяу бейімделеді және уақытты ажыратуы нашар болып табылады
76
Пайда болған тербелістерге / вибрацияға жауап қайтарады
Пачини денешігі
77
Барорецепторлар орналасады
1) қантамырларда 2) жүректе 3) біріңғай салалы бұлшық етті қуық мүшелерде орналасып, қарын мен ішекте газ жинаоғанда созылуларға жауап береді
78
Денені, басты бұру кезіндегі жылдамдыққа жауап береді
Вестибулорецептор
79
Проприоцептор орналасады
бұлшықет-буында арнайы тыныс алу бұлшық еттерінде Қаңқа бұлшық еттерінің жиырылуына немесе босаңсуы кезіндегі созылуларға жауап береді
80
Проприоцепторлар қандай құбылыстардың негізгі себебі
1) тыныс алу орталығының белсенділігінің артуы 2) өкпеде ауа алмасу жылдамдығының Қабырғааралық бұлшық еттер мен диафрагма проприорецепторлары сопақша мидың тыныс алу орталығының ырғақты белсенділігіне рефлекторлық жауап қайтарады, ол тыныс алу кезеңінің түрлі фазасындағы кеуде қуысының орналасу жағдайына, ал сегменттік деңгейде тыныс алу бұлшық еттерінің тонусы мен жиырылу күшіне тәуелді болады
81
Тыныс алу жолындағы рецепторлар
1) жылдам бейімделуші 2) созылу (баяу)
82
Тыныс алу жолдарында орналасқан жылдам бейімделушң рецепторлар
Жоғарғы тыныс алу жолдарынан бастап, альвеолаға дейінгі эпителийде және субэпителий қабатында орналасқан Қысқа уақытта, жылдам әсер ету(піскеу, жөтелу) Тітіркендіргіш күшінің өзгеруіне жауап қайтарады
83
Тыныс аоу жолдарының баяу бейімделуші рецепторы
Өкпенің созылуы кезінде бронхы тармақтарындағы (бронхы+кеңірдек) біріңғай салалы бұлшық еттерде шектеледі (локализацияланады) және өкпенің көлемі ұлғаюы (өкпеге ауа толуы) нәтижесінде тітіркенеді Рецепторлар тыныс аоу орталығындағы КЕЗЕГЕН ЖҮЙКЕНІҢ МИЕЛИНДЕНДІРІЛГЕН АФФЕРЕНТТІК ТАЛШЫҒЫНЫҢ сыртқы тыныс алу нейрондарының топтарымен байланысты Ол Геринг-Брейер рефлексін тудырады
84
Өкпенің J рецепторлары
Альвеолалардың қабырғасы маңында капиллярлармен жанасқан жерлерде орналасқан Өкпеден және өкпе қантамырлары жағынан келген тітіркендіргіштерге жауап қайтара алады Рецептор тыныс алу орталықтарымен МИЕЛІНСІЗДЕНДІРІЛГЕН АФФЕРЕНТТІК (арфенттік?) С-талшықтарымен бацланысқан
85
Өкпенің J рецепторларының белсенділігі артадв
1) Н^+ артқанда 2) өкпе ұлпаларв қысылғанда 3) өкпе ісінгенде Ең үлкен белсенділігі дене жұмысы белсенділігі артқанда және теңіз деңгейінен өте биікке кқтерілгенде байқалады Бұл жағдайда болатын көрініс: кіші қанайналым шеңберіндегі қантамырлар қысымының өзгеруі, түрлі деңгейдегі өкпенің ісінуі Мұндай жағдайда J-рецепторларының тітіркенуі жиі, әрі үстіртін тыныс алуды, рефлекторлық бронзоконструкцияны және демікпені тудырады
86
Алдыңғы камера рөлі
Пішін беру Қорғау Жарықты сындырмайды, өзгерпейді, күңгірт етпейді
87
Қасаң қабыт функциясы
Жарықты өткізеді Ұсақ бөлшектерден қорғайды Жас бөлу рефлексін тудырады
88
Жарық қарашық арқылы өтіп түседі
Көзбұршаққа
89
Екі жағы дөңес линза Ол жарық сәулелерін өткізеді, жинақтайды (тоғыстайды, фокустайды), аккомодация жасайды
Көзбұршақ Ол кірпік бұлшық етіне бекиді және оның жиырылуына байланысты пішінін өзгертіп отырады
90
Мөлдір, қан тамыры жоқ іркілдек зат
Шыны тәрізді дене Қыщметі: көзді дөңгелек ету, күн сәулесін өзгертпестен тор қабықша өткізеді
91
Құтышалар орналасады
Торлв қабықшаның ортасында Таяқшалар торлы қабықшаның шет жағына орналасқан
92
Жақыннан көргіштікке керек линза
2 жағы ойыс Алыстан көргіштікке 2 жағы дөңес
93
Сілемейлі қабықтың - қасаң қабықтың жоғары қабатының бактериялық қабынуы
Конъютивит
94
Теледидар көру ұзақтығы
2,5-3сағат 3м-ден кем болмау керек
95
Кітап пен көз арақашвқтвғы
30-35см
96
Адам есту арқылы ақпараттың қанша бөлігін алады
1/3
97
Ішкі құлақтағы ұлулв денеде орналасқан кірпікшелі жасушалардв атайды
Есту рецепторлары Ол вестибула аппаратынла да қалыптасады Ұлулы дененің кірпікшелі жасушалары механикалық рецепторлар болып табвладв
98
Ең төмен артериялық қысым
03:00
99
Қанда қант мөлшері төмен болады
07:00
100
Қанда қант мөлшері артадв
16:00
101
Жүрек барлвқ қуатымен жұмыс жасайды
09:00
102
Омыртқа жотасының сегменттері
мойын - 7 арқа - 12 бел - 5 сегізкөз - 5 құйымшақ - 4-5
103
Кеуде қуысы тұрады
12 жұп қабырға төссүйек арқа омыртқасы
104
Қабрығалар омыртқа жотасымен не арқылы байланысқан
Буын арқылв
105
Қысқа сүйектер
саусақ = фаланга тобық омыртқа
106
Ұзын сүйектер
тоқпан жілік білек кәрі жілік шынтақ ортан жілік = сан
107
Жалпақ сүйектер
жауырын бас сүйек төс жамбас
108
Кемікті зат тұрады
Механикалық жүктемеге ұшырайтын бағытқа сәйкес доға тәрізді орналасқан табақшалардан тұрады
109
Сүйекқаптың қызметі
Түтік тәрізді сүйек: жуандап өсуін Жалпақ сүйек: барлық бағытта өсуін қамтамасыз етеді
110
Түтік тәрізді сүйектің ұзындап өсуіне жауап береді
Сүйек басының бетінде болатын шеміршек ұлпасы
111
Нағыз сүйек қаңқасы қалыптаса бастайды
Жүктіліктің 2-жартысы
112
10 жұп жоғарғы қабырға төспен байланысады
Шеміршек арқылы
113
Омыртқалар өзара талшықты шеміршекті ұлпалардын тұратын шеміршек төсемелер (диск) арқвлы байланысады
Бұл бір мезгілде омыртқа жотасының иілгіштігін және жұлынның қорғалуын қамтамасыз етеді
114
Баланың еңбегі сүйектенеді
2ге толғанда
115
Ағзаның өсуі кезеңінде сүйек жасушаларының ұзыннан өсуін қамтамасыз етеді
Буын ойпаңы ұлпаларының жасушалары мен сүйектің басы
116
Өзінің шеті арқылы түзуші буын сүйектерінің бетіне бірігіп өседі
Буын қабы Ол арқылв буынның герметикалық жабық кеңістігі - буын саңылауы түзіледі. Бұл - буын сұйықтығына толы қуыс
117
Буын сұйықтығы
Үйкелуді азайтады, сүйектің буынды бетінің жылжуын қамтамасыз етеді Оның мөлшері: 3-3,5мл Спортшыларда: 5мл
118
Ішкі буын байламдары
Буын сүйектерінің ойпаңы мен басының бетіндегі буын шеміршектерінің өсінділері болып табылады
119
Сыртқы буын байламдары
Буын қаьының өсінділері. Олар буын арқылы өтіп, оны түзетін сүйектерді орап байланыстырады
120
Буындағы қозғалысты жүзеге асырадв
Буынды түзетін әртүрлі сүйектерге бекитін бұлшық еттер
121
Шеміршек дискілері мен шеміршек астарына жатады
Тізе буыны Астыңғы жақ байламдары Олар сүйектердің буынды беттері арасында орналасады. Солар арқылы мұндай буындарда қозғалыстардың алуан түрі орындалады
122
Буындарға жақын орналасқан ұсақ буын сүйектері
Тізе буыны үстіндегі сүйек Аяқтың үлкен саусағындағы сүйекше Олар кейде буын қабының астында, кейде одан тыс, бұлшықет байламдары астында орналасады. Мұндай сүйектер буын бетін арттыруға, оны едәуір тұрақты етуге мүмкіндік береді
123
Жай буын
Иық
124
Күрделі буын
Жақ сүйек
125
Біросьті буын
саусақ сүйектері шынтақ және кәрі жілік сүйектерін байланыстыратын жоғарғы буын Цилиндр тәрізді
126
Екіосьті буын
кәрі жілік - білезік астыңғы жақ сүйек тізе буыны Эллипс немесе ершік
127
Үшосьті буын
жамбас сан иық буын Шар тәрізді
128
Буынның қосымша элементтері
1) Шеміршек дискілері мен шеміршек астарына жатады 2) Буындарға жақын орналасқан ұсақ буын сүйектері
129
Егер сүйек басының пішіні кесілген шарға ұқсаса (Төс омыртқалары өсінділері арасындағы буындар)
тегіс буында үшосьті буын бола алады
130
Айналу қозғалыстары жүзеге асады
екі және үшосьті буындарда Бұл жағдайда буынға бекітілген айналатын сүйектер конусты сипаттайтын сияқты болады
131
Жартылай буын
Аралығында саңылауы бар шеміршекті байланысты атайды. Бгл кезде буын қабы түзілмейді
132
Өтпелі формадағы буын түрі
Жартылай буын (Қозғалмалы + жартылай байланысу)
133
Жартылай буынға жатады
төс сүйегі омыртқааралық дискілер шат сүйегі
134
Адамда қанша бұлшықет бар
600
135
Сіңір сипаттамасы
енжар жиырылуға қатыспайды
136
Бұлшықеттер пішіні бойынша
ұзын қысқа жалпақ шеңберлі
137
Бұлшықеттер орналасуы бойынша
беткейлік терең сыртқы ішкі бүйірлік ортасында
138
Үшосьті буын қозғалысы
1) бүгу-жазу 2) ішке-сыртқа айналдыру 3) түсіру-көтеру
139
Орындайтын қозғалысы және буынға әсер ету сипаты бойынша бұлшықеттер
1) бүгу-жазу 2) әкелетін-апаратын 3) айналдыратын-көтеретін 4) түсіретін-қысатын-кеңейтетін
140
Көлденең жолақты бұлшық ет диаметрі, ұзындвғы
0,01-0,1 мм бірнеше см (10см)
141
Бұлшықет талшықтарының түйіндері қоршалады
коллагенді талшықтар дәнекер ұлпасымен
142
Сіңірді түзеді
коллаген+дәнекер ұлпасы
143
Омыртқа жотасының бұзылу себептері
1) жазу үстелінде ұзақ қисайып отыру 2) үстел сен орындвқ биіктігінің сәйкес болмауы 3) жазу кезінде дұрыс отырмау 4) дененің өсуі мен сүйек беріктігінің сәйкес болмауы / қарқында өсу 5) бұлшықеттердің әлсіреуі 6) салмағы ауыр жүк көтеру
144
Жалпақтабандылықтың себептері
1) аяқ бұллықеттерінің нашар дамуы 2) ұзақ уақыт тік тұру / отыру 3) ауыр жүктерді көтеру 4) тар / үлкен аяқкиім кию 5) биік өкше / сірісі жоқ аяқкиім кию
145
Адамдарда бас сүйектегі шүйде сүйегі артқа қарай жылжыған себебі
ми көлемінің артуы жақ сүйектерінің кішіреюі жақ сүйектерінің салмағының азаюы
146
Адамның салмақ орталығы
Бел
147
Адамның иықтары дамыған
Кеуде қуысының жалпақтығы ұзын және терең болады. Өйткені салмақ орталығы жылжыған және қолмен жұмыс істеу дамыған
148
Примарттар мен аламдардың айырмашылық себептері
Еңбек ету Тік жүру
149
Түтіктер цистерналармен өзара байланысқан
Көлденең мембраналы көпірмен
150
Кейбір жерлерде Т-жүйелер түтікшелері орналасқан
2 саркоплазмалық ретикулум цистерналары арасында
151
Шарнирлі бөілігі арқылв миозин
Актинмен қайтымды байланыстар түзе алады Өзара жылдымалы 2 жіпше түзеді
152
Миозин мойны қамтамасыз етеді
Қозғалтқыштығын Ұзын артқы жіпшесіне өтеді
153
А бөлік
Анизатропты, күңгірт болып көрінеді
154
І бөлік
Изотропты, ақшыл болып көрінеді
155
І дискісінің ортасынан өтеді
Күңгірт Z жолақ Ол саңылау арқылв миофибриллалар өтетін жұқа мембранадан тұрады
156
Саркомер мөлшері
Босаңсығанда 3 мкм Жиырылған кезде 2,4 мкм
157
Бұлшық еттің қысым қалыптаспай қысқаруы (сіңір үзілуі кезінде)
Изотоникалық
158
Бұлшық еттің көтере алмайтын жүкті көтеру кезіндегі ұзындығының өзгеріссіз қалып қысқарады
Изометриялық
159
Қысым артқан сайын бұлшық ет ұзындығының өзгеруі арқылы жиырылуы (жүкті көтеру және жіберу)
Ауксотоникалық
160
Қаңқа бұлшық еттерінің қозғалысы оған келіп түсетін жүйке импульстеріне байланысты
Бұл импульстер жұлын мотонейрондарында пайда болады
161
Ритмді жиырылу кезінде бұлшық еттің максималды тітіркенуі
сіріспе кезеңі
162
Бұлшық еттің жиырылуы бөлінеді
1-реттік: көз алмасының, қабақтың жиырылу механизмі 2-реттік
163
Баяу талшықтар
Миоглобин, цитохром, митохондрия көп Саркоплазмалық ретикулум нашар жетілген Терең қабатта орналасқан Зат алмасуды жылдамдату үшін капиллярлармен тығыз орналасқан Диаметрі 5мкм Қозғалу жылдамдығы: 2-8м/с
164
Жылдам талшықтар
Дененің беткі жағында Миоглобин, митохондрия аз Саркоплазмалық ретикулум жақсы жетілген Мембранасы электрлік қозу қасиетіне ие Диаметрі: 10-20нм Импульс жылдамдығы: 8-40м/с
165
Көлденең жолақты бұлшвқ ет ұлпасының рефрактерлік кезеңі
35мс
166
Жүйкенің рефрактерлік кезеңі
14 мс
167
Бақаның балтыр бұлшық еті 1 секундта қанша қозу толқынын жасайды
200-250
168
Бақаның шонданай жүйкесі 1 секундта қанша қозу толқынын жасайды
500-1000
169
Қаңқа бұлшық еттерінің жиырылу сипаты тәуелді
тітіркену жиілігіне жүйке импульстерінің түсу жиілігіне
170
Бақаның балтыр бұлшық етінің жекелеген жиырылуының латентті кезеңі
0,01 сек
171
Бақаның балтыр бұлшық етінің жекелеген жиырылуының жиырылу фазасы
0,04 сек
172
Бақаның балтыр бұлшық етінің жекелеген жиырылуының босаңсу кезеңі
0,05 сек
173
Бақаның балтыр бұлшық етінің жекелеген жиырылуына кететін жалпы уақыты
0,1-0,12 сек
174
Табиғи жағдайла бұлшық ет талшвқтарына жекелеген емес
Бірқатар жүйке импульстері түседі, оларға бұлшық ет ұзақ жиырылу арқылы жауап береді
175
Жекелеген жиырылудың нәтижесінде туындайды
Сіріспелі жиырылу Оған тек қаңқа бұлшық еттері қабілетті
176
Тісшелі жиырылу
Жетілмеген сіріспе / клонус селкілдек 1 секундта 30ға дейін жиіліктегі жүйке импульстері кезінде пайда болады
177
Тегіс жиырылу
Жетілген сіріспе 1 секундта 40-50 жиіліктегі жүйке импульстері кезінде пайда болады
178
Сіресім қатпаьуынының себебі
зат алмасу бұзылған кезде бглшық еттің жиырылғыш нәруыздарының қасиеті өзгеруінен
179
Біріңғай салалы бұлшық ет ұзындығы
Салыстырмалы түрде қысқа 50-200 мгм
180
Біріңғай салалв бұлшық еттің қозғыштығы
Төмен 2-15 см/с Жиырылуы баяу, әрі ұзақ
181
Орқоян ішегінің біріңғай салалы бұлшық етінің жиырылуы
5 секунд
182
Біріңғай салалы бұлшық ет үшін тән
Тоникалық жиырылу
183
Біріңғай салалы бұлшық еттің рефрактерлік кезеңі
Қаңқа бұлшық еттеріне қарағанда ұзағырақ
184
Тері арқылы бқлінетін жылу
80%
185
Өкпе мен зәр арқылы бөлінетін жылу
20%
186
Жылуды түзетін мүшелер
Қаңқа бұлшық еттері Бауыр Ішек
187
Ыстық күнде бқлінетін тер
10л
188
Бірінші реттік оттексіз атмосферада қалыптаспады
Аэробты тыныс алу
189
Екінші реттік оттекті атмосфераның қалыптасуы созылды
1,5 млрд жылға
190
Анаэробты тыныс алатын ағзалар
шіріту бактериясы сүт қышқыл бактериясы зең саңырауқұлақтары ашытқы саңырауқұлақтары аскарида сиыр цепені
191
Ауыз және мұрын қуысы жалғасатын орын
Мұрын-жұтқыншақ
192
Көмей қабырғасы түзілген
Сіңір және бұлшықеттермен жалғанған бірнеше шеміршектен түзілген Ең ірісі қалқанша деп аталады (ер адамда көмек жұмыры / жұтқыншақ)
193
Кеңірдек
ұзындығы: 9-13см диаметрі: 15мм Жартылай шеміршекті сақиналар: қабысып қалудан сақтайды
194
Альвеола
диаметрі: 0,2-0,3мм тереңдігі: 0,06-0,3мм 700 млн өкпе көпіршіктері бар жалпы беті: 120м^2
195
Өкпе көпіршіктерінің ішкі беті эпителийден түзілген жұқа қабықшамен астарланған, осыған байланысты көпіршіктер қабысып қалмайды, тұрақты көлемі сақталады
Қабықша микробтардан қорғайды, соңынан өзі де қортылады немесе қақырық түрінде сыртқа шығарылады
196
Егер қабырғааралық бұлшық ет пен диафрагма жиырылса, олар көкірек қуысының көлемін арттырады
Сәйкесінше өкпені алға, төменге, жан-жағынк созады
197
Тыныс алу реттеледі
жүйкелік-гуморальдық жолмен
198
Жаңа туған нәресте мен ересек адам минутына қанша рет тыныс алады
60 рет 16-18 рет
199
Өкпе обырының пайда болу себептері
1) шылым шегу 70% (никотин, бензоприлен, паллодио, висмут) 2) радиоактивті зат 3) зиянды өндіріс қалдықтарының өкпеге түсуі 4) автокөлік түтіні (ауыр метал)
200
Туберкулез кезінде
1) ағза әлсірейді 2) арықтайды 3) тәбет төмендейді 4) түнде терлейді 5) кеш сатысында адам қатты жөтеледі Кох таяқшасы лас шаңда 3 айға дейін тіршілігін сақтайды
201
Тұмау кезінде
1) тыныс алу жолдарының мүшелері жұмысы бұзылады 2) жалпы әлсіреу 3) бүкіл ағзаның улануы
202
Өкпенің тіршілік сыйымдылығын арнайы аспап
Спирометр
203
Спортсмендердің өкпесінің орташа тіршілік сыйымдылығы
6-7,5 литр
204
Тыныс алу көлемі
500 см^3
205
Адам қалыпты тыныс алып, артынша терең тыныс алғанда
Ауаның қосымша көлемі 1500 см^3
206
Адам қалыпты тыныс шығарғаннан кейін шығаратын ауа мөлшері
Қордағы көлем 1-1,2 литр
207
Адам қайтыс болғаннан кейін де өкпеде қалатын ауа мөлшері
Қалдық көлем 1 литр
208
Гомеостаз механизмі жүзеге асырылады
Ағзаның сұйық ортасы арқылы
209
Лимфаның қозғалысы бацланысты
бұлшық еттің жиырылуы өкпедегі қысымға
210
Лимфа ұлпа сұйықтығынан түзіледі
Өйткені ең ұсақ лимфа капиллярларының өз тесігі бар қапшықпен аяқталады
211
Лимфа қүрамы
95% су 3-4% нәруыз 0,9% тұз 0,1% глюкоза
212
Микробтардан қорғау үшін лимфада ЛЕЙКОЦИТтердің ЛИМФОЦИТтердің мөлшері көп.
Бұл барлық лейкоциттердің 19-30% құрайды
213
Лимфа түйіндері микробқа қарсы сүзгі сияқты жұмыс істейді
Осыған ұқсас қызметті иммундық лимфа жүйесінің басқа да мүшелері: бадамша, көкбауыр, аппендикс
214
Қан дене массасының қанша пайызын құрайды
6-8%
215
Қанның дене температурасының тұрақтылығын сақтауы қандай қызмет
Қорғаныш қызметі
216
Қанның қышқыл және судың деңгейін реттеуі қандай қызмет
Қорғаныш қызметі
217
Қан сарысуының қызметі
90% су 7-8% нәруыз (альбумин, глобулин, фибриноген) 0,12% глюкоза (3,3-5,6 ммоль/литр) 0,9% тұз 1% әртүрлі заттар: гормон, май тәрізді қоректік заттар, несепнәр
218
Альбумин
дәрумен гормон майғк ұқсас заттарды тасымалдайды
219
Глобулин
иммунитет (антидене)
220
Фибриноген
қан ұйыту
221
Қанның жасушалары тіршілігін жояды
бауыр көкбауыр
222
Эритроциттер
қанның ең ірі жасушалары 4,5-5млн ядросы жоқ 120 тәулік тіршілік етеді
223
Гемоглобиннің мөлшері тұрақты
120-150 г/л
224
Анемия
гемоглобин темір эритроцит мөлшері азаятын болса
225
Анемия емдеу жолдары
1) құнарлы тамақтану 2) Fe бар заттар 3) В12 дәруменін пайдалану
226
Лейкоциттер
ядросы бар 6-8мың
227
Тромбоциттер
ядросы жоқ ұсақ қан пластинкалары 180-400мың 8-11 тәулік бауырда, көкбауыр, тромб түзілгенде тіршілігін жояды
228
Қан плазмасының еритін нәруызы
Фибриноген
229
Қан нәруызының ерімейтін нәруызы
Фибрин
230
Тромб қанша уақытта түзіледі
3-4 минут
231
Қанның ұю процесіне қатысады
тромб фибриноген кальций тұздары К дәрумені
232
Қан құю станциясында қандай қан қолданылады
кальцийсіздендірілген дефибриляцияланған Ол сұйық болып қалады, қоюланбайды, ұйымайды
233
Қан, ұлпа сұйықтығы және лимфа сұйықтықтан басқа ағзаның сұйық ортасына қуыс сұйықтықтары жатады
жұлын буын плевра (өкпе) сұйықтығы Бірақ ағзаның ішкі ортасына сілекей, асқазан сөлі, тер, несеп, өт жатпайды
234
Донордан алынатын қан мөлшері
200-300мл
235
Салмағы 70кг адам қанша литр қан жоғалтса қан құю керек болады
2 литр Егер салмағы 35-40кг болса 1литр қан жоғалтудың өзі қауіпті
236
Аглютинация кезінде
желімдейтін зат: агглютинин желімделетін зат: эритроцит
237
Макака нәруызының болуы жер гарындағы халвқтвң орташа қанша пайызы
85% Еуропалық: 85% Моңғолоид: 99%
238
Екінші жүктіліктегі резус сәйкестік дамытады
Гемолиздік сарыауруды
239
Резус-конфликт қаупін төмендетудің бірнеше заманауи әдісі
1) екі жүктілік арасы 5-6 жыл 2) босаңған соң 72сағат анаға резус-антидене енгізу керек 3) әйелі теріс, күйеуі оң болғандарды тіркеуге алады
240
Резус конфликт дамымайды
Егер анасынвң қаны 1, ал оның шаранасында кез-келген басқа қан тобы болса Бұл ұрық эритроциттері ана ағзасына түскен кезде а және в агглютининдерімен тез бұзылатыны соншалықты, резус факторға қарсы антиленелер қалыптасып үлгермейді
241
Лейкоциттердің әртүрлі түрлері түзіледі
сүйек кемігінде айырша безде (тимус) лимфа түйіндерінде көкбауырда
242
Нейтрофил
50-70% белсенді микрофагтар - жасушааралық кеңістікте, теріде және т.б мүшелерде кездеседі Ядросы э сияқты
243
Лимфоцит
24% антиленелер жасау, гуморальдық және жасушалық иммунитет Ядросы дөңгелек
244
Моноцит
4% макрофагтар - көбінесе қан арнасынан тыс (буын, плевра сұйықтығында және т.б) зиянды бөлшектерді жояды Лимфоциттен арығырақ
245
Эозонофил
1,5-5% бөтен нәруыздарды және тіршілігін жойған ұлпа нәруыздарын залалсыздандырады Ортасындағы сызықсыз э
246
Базофил
0,5-1% қанның ьасқа жасушалары үшін тамырлардың өткізгіштігі және қан ұюы үшын маңызды рөл атқарады Нейтрофилден толығырақ э
247
Лейкоциттер ағзаны 2 әдіспен қорғайды
1) фагоцитоз - микробтарды жояды 2) антидене - микробтарды жоятын немесе арнайы қорғаныш нәруыздарды жасайды
248
Жасушалық иммунитет
фагоциттер қамтамасыз етеді олар ауру қоздырғыштарын тани алмайды, оны белгілей алмайды, жұқпамен күресі әдістерін зерттей алмайды Бірақ микро және макрофагтар - бірінші қорғай шебін қамтамасыз ететін зор фагоцитоздық жүйе
249
Нейтрофил және моноцит жояды
бактерияларды өкпедегі тозаңды басқа щиянды бөлшектерді
250
Көбеюге қабілетті - тек бір жауын нақты бір ауру қоздырғышын танитын арнайы жасугалардың келесі ұрпақтарын береді
В-лимфоциттер Бұл лимфа түйіндерінде және көкбауырда жүзеге асады
251
Антиленелер органищмге антигеннің енуіне жауап ретінде бөліп шығарады
Плазматикалық жасуша
252
Антиленелердің маңызды әрі ерекше қасиеті
антигенді организмге қалай енсе солай байланыстыруы оларды жою процесін бастауы
253
Антиленелердің барлық кластар мен ішкі кластар үшін ортақ тізбек
Жеңіл тізбек
254
Антиденелердің белсенді орталвғв алады
Антидене бетінің 2% 700 А аймақ ауданы 10-20 аминқышқылынан тұрады әсіресе ТИРОЗИН, ЛИЗИН, ТРИПТОФАН
255
Антиденелердің қасиеті
1) комплементарлығы: бір антигенді екіншісінен ажырата алады 2) аффинділігі: антидененің белгілі бір антигенге бекіну күші 3) авидтілігі: антидене молекуласының күрделі антигенмен байланыстыру күші
256
Антиденелер антигенге әсер ету сипаты
1) коагуляциялаушы - фагоцитозды жеңілдетеді (преципитин, агглютинин) 2) лизиндейтін - комплемент байланыстырушы: бактериолизин, цитолизин, гемолизин) 3) нейтралдаушы - антитоксин
257
Антиген-антидене кешенінің оң тұстары
1) уды, бактерияларды бейтараптайды, лизистейді, фагоцитозды жеңілдетеді
258
Антиген-антидене кешенінің кері тұстары
1) жасушалық өткізгіштіктің бұзылуына алып келуі мүмкін 2) гемолиз, анафилактикалық шок, есекжем, бронхы демікпесі, аутоиммундық бұзылулар, трансплантаттың қабылданбауы, аллергиялық реакциялар туындауы мүмкін
259
Антидене мен антиген әрекеттесуі 2 кезеңде жүреді
1) көзге көрінбейді, антиген бетіндегі антидененің абсорбциясымен сипатталады, 37градус бірнеше минут бойы жүреді 2) көзге көрінетін агглютинация және тұнбаға түсумен аяқталады
260
Антигендер мен антиденелердің өзара реакциясын щерттеу
Серологиялық әдіс Оның міндеттері: 1) антиденелерді табу 2) диагноз қою 3) аурудың динамикасын тексеру
261
Серологиялық әлістің қолданылуы
1) қан сарысуында антиденелерді табу 2) биологиялық сұйықтықтарда патогенді антигендерді табу 3) жұқпалы ауруларды анықтау және микробтардың серологиялық идентификациясы 4) моноклонды антиленелерді қолдану арқылы антигенді анықтау
262
Зерттеудің серологиялық әдістері
реакциялар: агглютинация, тұндыру, комплементті байланыстыру, иммундық флуоресценция, иммуноферментті және радиоиммунологиялық талдау артықшылықтары: жоғары арнайылық, қолжетімділік, қауіпсіздік, нәтижені алу жылдамдығы кемшіліктері: жедел жұқпалы ауруларда антиденелерді табу кешігуі мүмкін. Өйткені, антидене толық қалыптасам дегенше, аурудан жазылып кетуі мүмкін
263
Іg G
орналасуы: қанда, барлық антидененің 80%, плацента арқылы ұрыққа өтеді молекулалық салмағы: 160 000 г/моль өлшемі: 235•40 A функциялары 1) иммунитеттің арнайы факторы ретінде маңызды 2) антигендерді корпускуляризациялау арқылы залалсыздандырады (тұндыру, агглютинация) 3) фагоцитоз, лизисті, бейтараптауды жеңілдетеді 4) баяу түрдегі аллергиялық реакцияларға ықпал етеді 5) термотөзімді: басқа иммуноглобулиндермен салыстырғанда жоғары, 30минут бойы 75градус қыздыруға шыдайды
264
Ig M классы
орналасуы: барлық антиденелердің 5-10%ы молекулалвқ салмағы: 950 000 г/моль валенттілігі: 5 валентті Функциясы: 1) аллергиялық реакцияларға қатыспайды 2) плаценталан өте алмайды 3) грам оң бактерияларға әсер етеді, фагоцитозды белсендіреді 4) А, В, О қан топтарының антиденелері жатады 5) жұқпадан кейін немесе жануарды вакциналаудан кейін бірінші пайда боладц
265
Ig A
Сарысулық: молекулалық салмағы: 170 000 г/моль функциясы: 1) тұндырғыш қабілеті жоқ 2) антигендерді бейтараптайды Сөлдік: молекулалық салмағы: 380 000 г/моль қүрылымы: қосымша компонеттері бар полимер синтезделеді: көкбауыр, лимфа түйін, шырышты қабаттарда орналасады: сөлдер - сілекей, көз жасы, бронх сөлі, уыз сүт функциясы: 1) шырышты қабаттарды жергілікті қорғауда маңызды рөл атқарады 2) асқазан-ішек жолы, тыныс жолы ауруларында кездеседі 3) бактериоцидтік, опсониялық әсері бар
266
Ig D
молекулалық салмағы: 160 000 г/моль орналасуы: 1%дан артық емес плазма функциясы: 1) В-лимфоциттердің белсенділігін арттыру үшін қажет 2) ұлпалармен байланыспайды 3) миеломды ауруында мөлгері артады
267
Ig E
молекулалық салмағы: 190 000 г/моль функциясы: 1) термолабильді (төзімсіз) 2) ұлпа жасушаларымен ұлпалық базофилдермен берік байланысады 3) жылдам дамитын гиперсезімталдық реакциясына қатысады 4) гельминтоз мен протозойлы ауруларда қорғаныс рөлін атқарады 5) макрофагтар мен эозонофилдердің фагоцитарлық белсенділігін күшейтуге көмектеседі
268
ЖТИС
өте өзгергіш, тұмаудан 100 есе Т-лимфоциттерді жояды белгілері: 1) қалтырау, лимфа түйіндері ұлғаяды 2) теріде бөртпе -> жара болады 3) температура көтеріледі, іші өтеді 4) арықтайды, қаназдық, шаршайды 5) буындары және басы ауырады, өкпесі қабынады
269
Амеба дизентериясы
қоздырушысы: дизентерия амебасы зақымдайды: тоқішекті жұғады: лас су ішу, қолды жумай тамақтану, көгөністер мен жемістерді жумай жеу белгілері: 1) тоқтамай+қан аралас іш өту 2) жүрек айнуы 3) бас айналуы 4) құсу 5) температура көтерілуі Дизентерия амебасының цистасы ішекте белсенді күйге өтіп, пайдалы бактерияларды, ішек эпителийінің жасушалары және капиллярларға еніп, қан жасушаларымен қоректенуі мүмкін
270
Тырысқақ = холера
қоздырушысы: тырысқақ вибрионы зақымдайды: ашішекті зарарсындандырады: хлорлы әк, қышқыл ерітіндісі белгілері: амеба дизентериясындағы сияқтц
271
Күл = дифтерия
қоздырушысы: таяқша бактериясы зақымдайды: жұтқыншақты, теріні(кесілгенде, сырылғанда), мұзын, тыныс жолдары, көз, жыныс мүшелерін жұғу жолдары: ауа-тамшы, сирек заттар арқылы алдын алу: екпе жасау, гигиена, санитарлық режим
272
Лейшманиоз
қоздырушысы: лейшмания тәрізді талшық тәрізді қарапайымдар, табиғатта қоздырушысы шөлдегі тышқантәрізді кемірушілердің (үлкен тышқан) ағзасында тіршілік етеді. Қансорушы жәндіктер шаққан кезде қоздырушылар адамның терісінің астына еніп, көптеген дернәсілдер салады жұғу жолдары: үнсіз маса/құм шіркейлерінің шағуы белгілері: теріде ірі жаралардың пайда болуы
273
Герпес
қоздырушысы: герпес вирусы белгілері: теріде/сілемейлі қабықта(мұрында) мөлдір сұйықтыққа толы топталған көпіршіктер түзіледі. Зақымдалған жерде қышу, ауру, ашу сезіледі жұғу жолы: ауатамшы, ауру адаммен араласу Жай герпес шығады: суық тигенде, күн өткенде, қолайсыз жағдайда Алдын алу: гигиена, қолдв жуу, аурумен араласпау, щақымдалған жерді зарарсыздандыру, ағзаны жалпы нығайту
274
275
Фитофтороз
қоздырушысы: саңырауқұлақ (өсімдік ауруы) көбінесе картоп, қызанақ, цитрусты дақыл және алмаға түседі Ауруға шалдыққан жапырақтардың жоғары ұшы мен жиектеріндк және өсімдіктің сабағында қоңырқай дақтар немесе сызықшалар пайда болып, соңында қурап қалады
276
Тамырлардың қүрылысы
1-қабат: тығыз дәнекер ұлпасы -> пішін, серпімділік, беріктік береді, іші қуыс барлық мүшелерде болады 2-қабат: біріңғай салалы бұлшық ет -> серпімділік береді 3-қабат: жалпақ эпителий ұлпасы -> үйкелісті азайтады, қосымша беріктік береді, сілемецлі қабықшадан тұрады
277
Қанның венадан жүрекке қарай қощғалу себебі
1) кеуде қуысында (өкпеде) қысым төмен болады 2) қаңқа бұлшық еттерінің жиырылуы 3) қанның кері ағуына кедергі жасайтын қақпашалардвң болуы
278
Жүрең қабаттары
1) Перикард: жұқа дәнекер қабаты жүрек қабын түзеді. Жүрек пен жүрек қабының арасында аздаған сұйықтық болады. Ол сұйықтық үйкелісті азайтады 2) Миокард: Жасушалары бірігіп тұтасып кеткен 3) Эндокард Қанмен үйкелісін азайтатын тегіс эпителийден тұрады
279
Жүрек қақпақшалары
сол жакта: қос жақтаулы оң жақта: үш жақтаулы Жүректегі қақпақшалар тек бір баеытқа ашылады және қанның кері ағуына кедергі келтіреді
281
Жүрек минутына жиырыладв
65-75 рет
282
Адамда қолқа қан тамыры сичқты ірі вена шан тамыры болмағандықтан
Үлкен қан айналым шеңбері жоғарғы және төменгі қуыс венада аяқталады
283
Гипотония себептері
тамырлар мен жүрек бұлшық етінің әлсіздігі төмен зат алмасу аз қозғалуһ
284
Қан қысымын өлшейтін құрал
Тонометр
285
Гипертония белгілері
1) қан тамырлары кеңейіп, тері қызарады 2) мұрыннан қан ағу 3) жүрек айниды 4) құлақта шу пайда болады 5) жүрегі жиі немесе аз болады
286
Адамның қан қысымы көтерілсе
1) құрамында нәруызы бар тағамды аз жеу 2) 8-9 сағат ұйықтау 3) таза ауада көп серуендеу
287
Инфаркт себебі
1) тромб 2) спазм 3) жүрек тамырларының жарылуы Оттексіз жүрек 20-40 минутта өледі
288
Инфаркт белгілері
1) кеуде тұсының ауруы, ол сол қолға, иыққа, мойынға, жауынаралық бөлікке таралады 2) қорқыныш сезімі пацда болады 3)жүрек ұстамы 15 минуттан бірнеше сағатқа созылады
289
Ишемиялық ауру
белгілері: инфаркт сичқты жүректің қанмен қамтамасыз етілуінің бұзылуы айырмашылығы: инфаркт-тез, ишемия-баяу дамиды
290
Тахикардияның сирек жағдайдағы белгілері
ауа жетіспейді ентігу әлсіздік бас айналу шаршау ұйқы қашуы көңіл-күй, тәбет бұзылуы жұмыс қабілетінің нашарлауы Ол қан қысымының, жалпы ағзаның және жүректің қанмен қамтамасыз етілуінің бұзылуына апарып соғуы мүмкін
291
Ас қорыту жүйесінің ұзындығы
7-9метр
292
Тіс қаптамасы мен мойны қапталған
Тіс цементімен
293
Алғашқы тістер шыға бастайды
6-9 айында Толық шығып бітеді: 3 жаста
294
Қарыншалар мен олардан басталатын қан тамырларының (аорта және өкпе артериясы) арасында орналасқан
Жарты ай тәрізді қақпақшалар
295
Сүт тістер саны
20
296
Сүт тістер түсе бастайды
6-7 жаста Шығып бітеді: 12-14 жаста
297
Ең соңғц азу тістер шығады
18-20 жаста
298
Кіреуке зақымдайды
қатты щат мұз кәмпит жаңғақ
299
Эмаль бұзылады
Ыстықтан соң суық жеу
300
Асқазандағы біріңғай салалы бұлшықеттің 3 қабаты қамтамасыз етеді
барлық бағытта жиырылуын астың асқазан сөлімен араласуын
301
Бұлшық ет қабаты жақсы дамыған қуыс мүше
жұтқыншақ өңеш
302
Ұлтабарға ашылады
бауыр ұйқы безінің өзегі
303
Тоқішек сіңіреді
95% су дәрумен мин тұздар В тобының дәруменлерін синтездейді
304
Соқырішектің төменгі шетінде болады
ұзындығы 8-9см-дей құрттәрізді өсінді АППЕНДИКС
305
Сүтқоректілерде жасұнық қалай ыдырайды
Соқырішектегі ферменттер және симбиоздық бактериялар - ішек таяқшалары әсерінен
306
Ауыз қуысындағы сілекей бездері
1) тіл асты 2) жақ асты 3) шықшыт / құлақ маңы + ұсақ біржасушалы бездер Тәулігіне 1,5-2л сілекей түзіледі Сілекейде бар: амилаза, мальтаза, лизоцим, шырыш
307
Тәулігіне қанша өт түзіледі
700-800г
308
Бауыр қайдан келген қанды зарарсыздандырады
асқазан ішек көкбауыр ұйқы безі + көмірсулардың артық мөлшерін гликоген түрінде қорға жинақталады
309
Өттің құрамы
97-98% су өт қышқылы пигмент холестерин + тығыздығы мен тұтқырлығын арттыратын: сілемейлі заттар, май қышқылдары, бейорганикалық заттар, кейбір дәрумендер болады
310
Өттің қызметі
1) асқорытуға қатысады (басты) 2) эритроциттер ыдыраған кезде түзілген заттарды ағзадан шығарады (ерекшелігі) 3) ішектің жиырылуын күшейтеді 4) ұйқы безі ферменттерінің белсенділігін арттырады 5) сілтілеу үдерісіне қатысады (ұлтабардың амилаза мен трипсин ферменттерінің жұмысын жеңілдету үшін) 6) майды эмульгациялайды, жанасы бетінің ауданын арттырады (липаза+ұйқы безінің белсенділігін арттырады) 7) ұйқы безінің тонусын көтереді, сөл бөлуін күшейтеді 8) ішектің толқи қимылдауына (перистальтика) түрткі болады 9) ішек бүрлерінің бетінде қабырғааралық асқорытуға қатысады 10) майда еритін дәрумендердің сіңірілуі үшін қажет 11) ішектегі шіру үдерісінің алдын алады. Пайдалы симбиоздық ішек бактерияларына зиян келтірмей, зиянды ішек микрофлорасының дамуын тежейді
311
Асқазан мен ішек сөлі тәулігіне қанша шығады
2 л Ол тамақ нәруыздарын пепсин арқасында аминқышқылдарына дейін ыдыратады
312
Қауіпті асқазан-ішек жолдарының аурулары
дизентерия = қантышқақ ішсүзегі = тиф тырысқақ = холера ботулизм
313
Ашішек бөлімдері
он екі елі ішек / ұлтабар ащы ішек мықын ішек
314
Ішек құрттары тудыратын ауру белгілері
адам тез шаршайды басы ауырады жүрегі айниды құсады кейде қаназдыққа алып келеді
315
Ботулизм
тамақтан уланудың ауыр түрі тудырады: бұзылған балық қалбырдағы ет / көгөніс, сақтау мерзімі өтіп кеткен, қашпағы ісіп және ішіндегі түсі өзгерген өнімді жеуге болмайды ауру белгілері: тез байқалады, сирек жағдайда 7 күндей жасырын кезеңі болуы ықтимал зақымдалады: жүйке жүйесі (көру, сөйлеу, жұту нашарлайды) ерте байқалатын белгісі: тамаққа бән нәрсе тұрып қалеандай әсер болады, жұтыну қиын болады
316
Тамақтан уланудың басты белгілері
адамның жүрегі айниды, құсады, іші өтеді асқазаны және басы ауырады жалпы әлсіздік байқаладц кейде дене температурасы көтеріледі
317
Витаминдердің тәуліктің мөлшері
180-200 мг
318
С дәрумені = аскорбин қышқылы
тәуліктік мөлшері: 60-100мг ағзаға әсері: 1) жұқпалы ауруларға қарсы тұруды арттырады, антидене синтездейтін фермент құрамына кіреді 2) сүйек пен тістің берік болуы 3) эпителийдің жылдам қалпына келуі, қан тамырларының серпімділігі артып, оның зақымдалуы мен тозуына кедергі келтіреді 4) биологиялық тотығу кещінде бқлінетін зиянды заттардың (бос радикал) бұзылуына қатысады
319
С витаминінің жетіспеуі
1) қызыл иектің қанауы 2) әлсіздік, ентігу 3) әртүрлі ауруларға төзімділігін төмендетеді 4) буындары ісіп кетеді 5) сілемейлі қабықшасы қабынады 6) тістері түсіп қалады Құрқұлақ / цинга
320
С витамині кездеседі
Интмұрын Қара қарақат Лимон, цитрус дақылдары Қырыққабатта (ашыған капуста)
321
РР / В3 = никотин қышқылы = ниацин
тәуліктік мөлшері: 15-20 мг асқазан мен ішек жұмысына әсер етеді жетіспеушілігі: әлсіздік, адамның көңіл-күйі өзгереді, ПЕЛЛАГРА пеллагра белгілері: теріде көпіршіктер мен дақтар пайда болады
322
Никотин қышқвлв кездеседі
жануартекті өнімдерде ашытқы ет жұмыртқа қара нан жержаңғақ
323
В1 = тиамин
тәуліктік мөлшері: 1,5-2,5мг жетіспеушілігі: 1) Бери-бери 2) көмірсулардың алмасуының бұзылуына апарып соғады 3) жүйке және жүрек-қан тамырлары жүйесінің жұмысы бұзылады 4) ұйқышыл, селқостық пайда болады, миы қалыпты жұмыс істемейді 5) адамның басы ауырады, жүрегі жиі соғады, аяқ-қолы дірілдейді
324
Тиамин кездеседі
күріш бидай арпа сұлы кебектері жасыл асжапырақ салат жапырағы сүт өнімдері жұмыртқа жидек
325
B2 = рибофлавин
тәуліктік мөлшері: 2-2,5 мг маңызы зор: ОЖЖ қалыпты жұмысы, зат алмасу, қан түзілу үшін жетіспеуі: терінің, шырышты қабықтың зақымдануы, көрудің бұзылуы балаға жеткіліксіз болса: 1) бойының өсуі тоқтайды 2) ішкі мүшелерінің шырышты қабығы, терісі қабынады 3) көздің мөлдір қабығы қабынып, көзден жас ағады
326
В2 кездеседі
ашытқы бидай кебегі бұршақ ет сүт жұмыртқа сарыуызында
327
В6 дәрумені = пиридоксин
тәуліктік мөлшері: 1,5-2мг ішек микрофлорасы синтездейді нәруыздың алмасуын реттейді жетіспесе: анемия, дерматит, тырыспа қамтамасыз етеді: ағзаның темірді пайдалануына, эритроциттердің жетілуіне әсер етеді, майлардың алмасуын, бауыр мен терідегі дұрыс зат алмасуын қамтамасыз етеді
328
В12 дәрумені = цианокобаламин
тәуліктік мөлшері: 2-3мг ішек микрофлорасы шамалы мөлшерде синтездейді қатысады: қан түзілуі үшін, бауырдың қызметін реттейді, жүйке ұлпасы жасушаларының жаңаруына жетіспесе: қатерлі анемия
329
В12 дәруменіне бай
бауыр бүйрек балық жұмыртқа
330
А дәрумені = ретинол = каротин (Каротин бауырда, ішекте А витаминге айналады)
тәуліктік мөлшері: 1-2мг қызметі: ағзаның өсуі және дамуы, эпителий ұлпасы:тері, шаш, шырышты қабықтың жаңаруы, қалыпты көру, ымыртта және түнде көру жетіспесе: тері құрғақ болады, жарылады, қабыршақтанады, тыныс алу жолдарының сілемейлі қабығы мен көздің қасаң қабағы қалпына келмейді
331
А дәрумені кездеседі
шырғанақ сәбіз өрік итмұрын асқабақ асжапырақ бауыр сары май сүт, жұмыртқа сарыуызы уылдырықта, балық майында
332
Каротин жақсы сіңу үшін керек
Жануар / өсімдік майын, қаймақ қосып жеу
333
Д дәрумені = кальцеферол = күн дәрумені
тәуліктің мөлшері: ересек адам = 2,5мг, баларда = 12,5мг ағзада Са мен Р алмасуына қажет жетіспесе: мешел/рахит болады
334
Д дәрумені көп мөлшерде
балық майында, бауырында атлант майшабағында жұмыртқада сүтте майда
335
Мешел (рахит) белгілері
1) дене салмағының ауырлығынан аяқтары қисаяды 2) кеуде қуысы көкетке, ал ішекке қысым түсіретіндіктен, қарны шығып тұрады 3) жалпы мешелмен ауыратын баланың бойының өсуі баяулайды 4) басы үлкен болады, ұйқысы бұзылады, жұқпалы аурулармен көп ауырады
336
Е дәрумені = токоферол
тәуліктік мөлшері: 10-20мг жетіспесе: 1) бедеулік 2) бұлшық ет дистрофиясы 3) анемия 4) балаларда көру қабілетінің бұзылуы 5) кецде семіздікке себеп болады
337
E дәрумені кездеседі
көгөністерде өнген дақылдарда өсімдік майында жұмыртқада
338
К дәрумені = филлохинон
тәуліктік мөлшері: 0,2-0,3мг оны ішек микрофлорасы синтездейді жетіспесе: 1) қан ұюының бұзылуы 2) қан жоғалту
339
К дәрумені кездеседі
саумалдық (шпинат) қалақай түсті қырыққабат асқабақ сәбіз
340
Қуыс бөліп шығару мүшелерінің міндеті
1) зәрді жылжыту 2) оның жиналуы 3) уақытша сақталуы 4) ағзадан шығарылуы
341
Бүйрек
Бел бөлімінде омыртқа жотасының екі жағында орналасқан, бұршақ пішінді, жұп мүше
342
Екі бүйректе жұмысын тоқтатса
30-40минутта ағза уланады
343
Микроскопсыз көрінетін, бүйректің ішкі қабатында жиналған жіңішке жіпшелер
бүйрек пирамидалары Олардың төбесі бүйрек астауының тостағаншасына айналады
344
Ми қабатынан басталатын, несепағар шығатын кішкентай қуыс
Астау
345
Нефрон түзілген
Бір қабатты эпителийден
346
Нефрон бөліктері
1) нефрон капсуласы 2)ирек өзекшелер Бір шумақта 50-ден аса капиллярлар бар, ал олардың арасында диаметрі 50-1000нм болатын саңылаулар бар
347
Қандайда бір заттың бір шегарада жинақталуы
Абсорбция
348
Зәр түзілудің 1-кезеңінде боумен капсуласы арқвлы өтеді
су глюкоза ион тұз витамин
349
Боумен капсула ішіне өтетін бөлшектердің өлшемі
30нмден аспайды Молекулалық массасы 68 000 г/моль төмен барлық заттар алғашқы зәрге түседі
350
Екі бүйрек арқылы 1 минутта қанша қан сүзіледі
1200 мл Осыдан 125 мл бірінші реттік зәр шығады
351
Реабсорбция кезінде қанға кері сіңіріледі
1) 85% NaCl 2) 80% витамин 3) 50% несепнәр 4) глюкоза 5) гормон 6) аминқышқылдары 7) су
352
2-реттік зәр мөлшері
1,5 л
353
Несепнәр мөлшері
плазмада: 0.03 1-реттік зәрде: 0.03 2-реттік зәрде: 2.0 2:1 қатынасы : 65
354
Несеп қышқылының мөлшері
плазмада: 0.004 1-реттік зәрде: 0.004 2-реттік зәрде: 0.05 2:1 қатынасы : 12
355
Несепте глюкоза мөлшері
плазмада: 0.01-0.15 1-реттік зәрде: 0.01-0.15 2-реттік зәрде: - 2:1 қатынасы : несепте болмайды
356
Калий мөлшері
плазмада: 0.2 1-реттік зәрде: 0.2 2-реттік зәрде: 0.15 2:1 қатынасы : 7
357
Натрий мөлшері
плазмада: 0.32 1-реттік зәрде: 0.32 2-реттік зәрде: 0.35 2:1 қатынасы : шамамен сондай
358
Қуықтың бұлшық еттерін босатуын қадағалайтын рецепторлар орталығы
Жұлынның сегізкөз бөлімінде орналасқан 2 жастан бастап ол үлкен ми сыңарлары қыртысының бақылауында болады
359
Тәулігіне пайдалану керек тұздың мөлшері
12-25 грамм
360
Тұздың артық мөлшері
бүйректің фильтрациялық қызметін бұзады қан қысымын арттырады
361
Пиелонефрит
бүйректің қабынуы бүйректі патогенді бактериялар зақымдайды себептері: 1) зәрді сақтау 2) несепағар арқылы зәрдің бүйрекке кері қайтуы 3) “өрлеме” жұқпа инфекциялары белгілері жасырын өтеді, урологқа бару керек алдын алу шаралары: лас табиғи су қоймаларда шомылмау, гигиенаны сақтау, медикаментозды емдеу шараларында стерильдікті қадағалау
362
Цистит
қуықтың жұқпалы қабынуы себептері: 1) суық тию 2) қуықтағы өрлеме жұқпа
363
Несептас
байқалады: ағза уланады, пиелонефрит дамуы мүмкін, зәр шығу қиындайды алдын алу: 1) жаңғақ, құлпынай, шоколад, тәтті тағамдар, саумалдық, дәнді дақылдарды және С дәруменін шектеу 2) аскорбин қышқылы мен басқа орг. қышқылдардың артық мөлшерін тұтынудан аулақ болу тамақтану ұсыныстары: 1) нәруызды аз тұтыну 2) ет->балық, саңырауқұлақ, теңіз өнімдері 3) өсімдік негізді тағамдарды көьірек пайдалану: жүзім, қарбыз, болгар бұрышы, сарымсақ, қасқыржем, асбұршақ, аскөк, құрма, қызанақ, шие, анар, қараөрік, сәбіз
364
Сыртқы аталық мүшелер
ұма жыныстық мүше
365
Ішкі аталық мүше
аталық бездер (ен) қосалқы бөліктер: шәует шығаратын түтік, ұрықтық көпіршіктер, қуықасты безі
366
Аталық без / ен
мөлшері: 4-6см, 15-30грамм терілі қалта ұманвң ішіндк орналасады ұманың ішкі қуысы = құрсақ қуысы жыныс бездері шарана жарық дүниеге келерден бұрын ұма қуысына түседі
367
Аталық безде пайда болған спермотозоид
Ұрықтық өзекшелер арқылы алдымен ұрық көпіршіктеріне жиналады
368
Шәуетті бөледі
Ұрық көпіршіктері + қуықасты без 1см^3 шәует = 60 млн сперматозоид
369
Сперматозоид қозғалысы
Минутына 2-3мм
370
Сыртқы аналық мүшелер
үлкен және кіші жапсарлар (май ұлпасына мол тері) шүртекей
371
Ішкі аналық мүшелер (кіші дамбас қуысында орналасады)
2 аналық без жатыр 2 жатыр түтігі қынап
372
Аналық без
мөлшері: 3-4см, 5-8грамм
373
Саны екеу, ол арқылы жұмыртқа жасушасы қозғалып жатырға түседі
Жатыр түтігі
374
Қуықтың артқы тұсында жамбас қуысында орналасқан алмұрт пішінді, біріңғай салалы қалың бұлшық етті мүше
Жатыр
375
Жатырдың қынапқа децінгі аралығы
Жатыр мойны Оны сақина тәрізді бұлшық еттер орап тұрады
376
Жатырлың төменгі жағында сыртқа ашылатын бұлшық етті түтікше
Қынап Ол сперматозоидты қабылдайтын және нәрестені сыртқа шығаратын бұлшық етті мүше
377
Жыныстық жетілгенге дейін қай мүшеде аталық және аналық жыныс гормонлары аз мөлшердк бөлінеді
Бүйрекүсті безінен
378
Қыздарда 2-реттік жыныс белгілері
Жамбас сүйектері кеңейеді Жамбас қуысы мен иығын сүйену қарқында дамымайды (бірдей дене жүктемесі және даттығу кезінде)
379
Биологиялық / физиологиялық жетілу
қызда: 11-15 жаста ұлда: 12-16 жаста Жүрекке салмақ түспеуі үшін күніне 1-1,5 сағат демалуы керек
380
Әлеуметтік жетілу
қызда: 15-20 ұлда: 16-21
381
Орташа менструация мерзімі
28 күн бірақ 23-35 күн болуы мүмкін
382
Менстрация циклінің 1-фазасы
Менструация 50-150см^3 қан, эндометрияның бұзылған жасушаларын, ілеспе нәруыздар бөлінеді
383
Жұмыртқа жасушасында бұл сәтте жасушалардың қайсысы келесі жетілген жұмыртқа жасушасы болатынына талдыу жүреді
2-фаза фолликулдық / овуляция алдындағы / тыныштық фазасы 7-8 күн болады
384
Ұрықтануға ең қолайлы уақыт
Овуляция басталғанда 24 сағат Сперматозоидтың ұрықтандыру қабілеті 24-28 сағат сақталады
385
Ұрықтану жүзеге асады
Жатыр түтігінде Жүктілік 270-280 күн болады
386
Эктодерма қабатынан түзіледі
жүйке жүйесі: ми, жұлын, нейрон, рецептор тері және оның туындылары: шаш, тырнақ, жануарлардың мүйізі мен тұяғы, тер және май бездері дененің сыртындағы сезім мүшелері: көз, тері, құлақ, тіл
387
Мезодерма қабатынан дамиды
дәнекер ұлпасы: бұлшықет, қаңқа сүйектері, буын, сіңір, шеміршек, қан тамырлар жүйесі, жүрек зәр шығару жүйесі жыныс мүшелері
388
Энтодерма қабатынан түзіледі
ас қорыту жүйесі эндокриндік бездер (терден басқа) тыныс алу жүйесі
389
Ұрықтың қаншасыншы аптасында ол адамға ұқсас сипат алады
6 аптасында Аяқ-қолы дамиды, саусақтарын ажыратуға болады
390
Эмбрионды кезең
2-3 айлық
391
Шараналық кезең
3айдан бастап (12апта соңы) 3-айда шарана = плацента түзіледі
392
Қоректік заттар мен оттек ана қанына н шарана қанына қалай енеді
Плацентаның сыртқы бетіндегі көптеген бүрлер арқылы
393
Плацента нәрестемен байланысады
3 қан тамыры арқылы: кіндік венасы + кіндіктің 2 артериясы кіндікбауы
394
Прогестерон гормонын бөледі
Плацента
395
Жүктілік кезіндегі қауіпті кезеңдер
1) 1аптаның соңы - 2аптаның басы 2) 3апта мен 8апта аралығы
396
Жүктілік кезіндк алкогольді ішімдік ішкен әйелдегі эмбриофетопатия
1) зәр шығару, жүрек, буын жүйесі, аяқ-қолында ақауы бар бала тууы мүмкін 2) буын димплазиясы саусақтардың болмауы кездеседі 3) бетінде патологиялық өзгерістер байқалады: көз ұясы кішкентай, маңдайы тар, кеңсірігі кең, көзі қитар, аузы үлкен, таңдайы өте жоғары
397
Венералық аурулар
ЖТИС В / С гепатит мерез = сифилис соз = гонорея
398
Мерез = сифилис
қоздырушысы: ақшыл спирохета бактериясы белгісі: жараның пайда болуы
399
Соз = гонорея
қоздырушысы: гонококк бактериясы зақымдайды: жыныс мүшелерінің, тікішектің, көздің шырышты қабықшасын анадан балаға беріледі 99% жыныс жолымен, 1% тұрмыстық жағдайда жұқтырылады инкубациялық кезең: 1күн-2апта белгілері: жыныс мүшелерінде жара пайда болады және іріңдейді, қан аралас зәр шығады, дәретке отырғанда қатты ауырады
400
В / С гепатит
бауырды зақымдайды жұғу себептері: аурумен жыныстық қатынас, аурудың қанын құю, стерильді емес құралдар, сирек анадан балаға беріледі байқалады: бірнеше апта - 6ай симптомдары: дене температурасы көтеріліп, әлсіздік пайда болады, буындар және бауыр ауырады
401
Гипервитаминоз белгісі
құсу іштің өтуі теріде ақшыл дақтардың пайда болуы