molecular biology Flashcards

(289 cards)

1
Q

АТФ өсімдіктер мен жануарлар жасушасының ішкі массасының қанша пайызын құрайды

A

0,04%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

АТФ тің ең көп мөлшері қайда

A

Қаңқа бұлшық еттерінде 0,2-0,5%
20-30 жиырылуға жетеді

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

1 глюкозаның ыдырауынан түзіледі

A

2 ПЖҚ
2 АТФ
Над•Н2

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Бірінен кейін бірі келетін 10 күрделі реакциядан тұрады

A

Гликолиз

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Глюкозаның сүт қышқылына айналуында босап шығатын энергия мөлшері

A

150 кдж/моль

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Сүтқышқылды ашуда энергияның айналу тиімділігі

A

30,6•2 / 150 = 40,8%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

2 моль сүт қышқылы CO2+H2O дейін толық тотыққанда бөлінетін энергия

A

2730 кдж/моль

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

глюкоза толық тотыққанда бөлінетін энергия

A

2921 кдж/моль

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Қай кезеңде энергияның көп мөлшері жабық болып қалады

A

Анаэробты

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Глюкозаны сүт қышқылына айналдыратын барлық энергияның неше пайызы жасушада бөлінеді

A

5%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Кребс циклі толық біткенде түзілетін заттар

A

2 АТФ
4 CO2
8 H2

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Кребс цикліндк қанша НАДН, ФАДН2 түзіледі

A

6 НАДН
2 ФАДН2

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

ЭТТ кезінде электрондар мен протонлар қайда жиналады

A

Протон: мембрана аралық кеңістік
Электрон: митохондрияның ішкә мембранасының жағында

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Глюкозанвң аэробты ыдырау реакцияларында қанша энергия босап шығады

A

2600 кдж/моль

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Глюкозаның тотығу арқылы алынған энергия қалай сақталады

A

55% АТФтің жоғары энергетикалық байланыстарында жиналады
45% жылу түрінде шашырайды

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Метоболизмнің бірінші атқаратын қызметі

A

1) жасушаны құрылыс материалымен қамтамасыз ету
2) синтездеу

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Метоболизмнің екінші атқаратын қызметі

A

Жасушаны энергиямен қамтамасыз ету

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Бір жыл ішінде қан толығымен неше рет жаңарады

A

3 рет

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Тәулігіне неше эритроцит ауысады

A

450 млрд

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Тәулігіне неше лейкоцит ауысады

A

30 млрд

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Тәулігіне неше сүйек жасушалары ауысады

A

1/75

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Тәулігіне неше асқазан жіне ішек эпителий жасушалары ауысады

A

50%

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Ферменттердің қызметі

A

1) биоэнергетика
2) зат алмасуды жүзеге асыру
3) жасушаның функционалдық аппаратының басты компоненті - тұқым қуалау ақпаратының экспрессиясын жасайды

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Ферменттер құрамына кіретін металдар

A

Co
Cu
Cr
Fe
Zn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Қай қышқылдың құрамында фосфор қышқылының қалдығы болады
Пепсин
26
Күрделі ферменттердің құрамында болады
1) металл 2) қышқыл қалдықтары 3) дәрумен, көмірсу, липид
27
Ферменттердің нәруыздық табиғатын дәлелдеу
1) инактивация 2) электрлік химиялық қасиеті
28
Ферменттердің электрлік химиялық қасиеті
1) изоэлектрлік нүктесі 2) C(H+) өзгеруіне әсері 3) жоғары арнайылығы 4) жартылай өткізгіш мембрана арқылы өте алмауы 5) су тартатын заттардың (ацетон, спирт, сілтілік металл тұздары) кезінде өз белсенділігін сақтауы
29
Ферменттің белсенді орталығының қасиеттері
Субстратты жақындату Бағдарлау әсері Деформация әсері
30
Субстраттың өзгеруіне жауап береді
Катализдік белсенді орталық
31
Төмен молекулалы заттарды қосып алуды қамтамасыз етеді, фермент белсенділігінің өзгеруіне әкеледі
Аллостериялық (реттеу) орталығы
32
Тасымалдаушыда адсорбциялау леген иммобилизация түрінде тасымалдаушы заттар
Бейорг материалдар: шыны, силикагель, бентонит, Al2O3, TiO2 Полимер: целлюлоза, коллаген Синтетикалық полимер: нэйлон, полиэтилен, полипропилен
33
Бұл жағдайда полимерлік материал тасымалдаушы болады
Тасымалдаушымен ковалентті байланыс
34
Жартылай өткізгіш капсулаларға қосылу
Капсуланың ішіндк ферменттің коллоидты ерітіндісі болады. Капсуланың қабырғасы өте берік, ферментті өткізбейді, өнім мен субстратты өткізеді
35
Ферментті және тасымалдаушы-полимерді сополимерлеу
2+4 Гельге қосу әдісіне ұқсайды Бірақ матрица полифункционалды реагентті және ферментті сополимерлец арқылы жасалады
36
Физикалық араласу
Өте қарапайым әдіс және тұрақсыз Фермент тасымалдаушыдан сылынып кетуі мүмкін
37
Қайтымды ингиберлену бөлінеді
Бәсекелес Бәсекелес емес
38
Бәсекелес ингибирлену байқалады
1) жұқпалы ауруларды емдеу үшін пайдаланылатын - сульфаниламидті препарат (парааминбензой қышқылының аналогтері) 2) онкологиялық ауруларды емдеу үшін - нуклеотидтердің аналогтері
39
Бәсекелес емес ингибирлену байланысады
Ферментпен or фермент-субстрат кешенмен
40
Қайтымсыз ингибирлену белсенді орталыштың қай топтарын бұғаттайды
Сульфигидрильді
41
Қайтымсыз ингибирлену мысалы
аспирин - ЦИКЛООКСИГЕНАЗА (простагландин түзілуін қадағалайды)
42
Ферменттік белсенділігіне температураның әсері
1) тұрақтылығына 2) фермент-субстрат кешенінің ыдырау жылдамдығына (жылу көлемі бойынша анықталады) 3) субстратқа тартылуына 4) pH көлеміне 5) активатор/ингибиторға тартылуына 6) негізгі реакцияның табиғатына 7) ерігіштіктің өзгеруі нәтижесінде ерітілген C(O2) өзгеруі 8) буфферлік ерітіндінің pHына әсері
43
Қай фермент көмегімен сәйкес субстраттарды: пируватты, лактатты, этил спиртін табады
Дегидрогеназа
44
Несеп пен қандағы глюкозаның мөлшерін анықтауды қолданылады
Глюкооксидаза
45
Несеп пен қандағы несепнәр мөлшерін анықтайды
Уреаза
46
Ферменттер медицинада қандай мақсатпен қолданылады
Диагностикалық Терапиялық
47
Асқорыту сөлдерін жеткіліксіз бөлумен байланысты болатын асқазан-ішек жолдарының ауруларында тиімді
Алмастырушы терапия Мысалы: ахилия, гипо + анацидті гастрит
48
Генетикалық код қай тілде жазылады
РНҚ тілінде А, У, Г, Ц
49
Панкреаттық ферменттердің тапшвлвғы ұйқы безінің негізгі ферменттері болатын препараттар
Фестал Энзистал Мезим-форте
50
Генетикалық кодтың коллинеаралық қасиеті
м - РНҚ кодондары мен нәруыздағы аминқышқылдық сызықтық реттілігінің сәйкестігі
51
Нәруыздың біріншілік құрылымы қайда кодталған
Генде нуклеотидтердің реттілігі түріндк кодталған
52
Ген қызметіне қарай бөлінеді
1) Реттеуші - ақпараттың оқылуын белсендіреді, басады 2) Құрылымдық - нәруыздың 1-реттік құрылымын кодтайды (р-РНҚ, т-РНҚ)
53
УУУ кодтайды
Фенилаланин
54
55
Генетикалық кодтың артықтық қасиетіне бағынбайды
1) АУА - метионин (изолейцин орнына) 2) УГА - терминациялаушы (триптофан орнына)
56
Митохондрияда АУА, УГА кодтайды
АУА - изолейцин УГА - триптофан
57
Транскрипцияға керек элементтер
1) матрица - ДНҚ тізбегінің біреуі 2) өсуші тізбек - РНҚ 3) синтезге арналған субстрат - УТФ, ГТФ, ЦТФ, АТФ 4) энергия көзі - УТФ, ГТФ, ЦТФ, АТФ 5) РНҚ ферменттері - РНҚ полимераза
58
Транскрипция кезінде РНҚ полимераза қандай жылдамдықта қозғалады
секундына 40-50 нуклеотид 5-3 бағытта
59
Транскрипцияның старттық белгісі
ТАТА-бокс
60
Транскрипция принциптері
1) комплементарлық 2) антипараллельділік 3) униполярлық (бастамасыздық - РНҚполимеразаға праймер қажет болмайды) 4) асимметриялық
61
Қалпақша / кэпты түзеді
5 соңғы нуклеотидіне ерекше түрде гуанозин қалдығы
62
Трансляцияда полипептидті тізбекті өсіру процесіне элонгацияның қандай нәруыз факторы қатысады
1) 1-нәруыз: аминоацилденген (зарядталған аминқышқылы) т-РНҚны рибосомаға көшіреді 2) 2-нәруыз: транслокацияны катализдейді
63
Аминқышқылдарын тану үшін жасушада не болады
Арнайы «адаптер» - т-РНҚ болады
64
т-РНҚға аминқышқылдарының қосылуы қандай фермент көмегімен жүреді және қандай молекула түзіледі
аминоацил-т-РНҚ синтетаза аминоацил-т-РНҚ
65
Трансляцияның терминация кезеңіндк болады
пептидил-т-РНҚ рибосоманың Р-сайтымен байланысқан күйі қалады
66
Адам геном жобасы адам организмінің несін түсіндіреді
Даму принципін Тұқым қуалайтын аурулардың генетикалық себептерін Қартаю механизмдерін
67
Секвенирлеу арқылы гендері анықталған аурулар
альцгеймер муковисцидоз дюшеннің бұлшық ет дистрофиясы гентингтон хореясы сүт безі мен аналық бездің тұқым қуалайтын қатерлі ісіге
68
22- хромосомада анықталған аурулар
27 ауру: шизофрения миелолейкоз өздігінен болатын түсіктер
69
Ең бірінші болып секвенирленген геномдар
Гемофильная палочка кейін туберкулез, бөртпе сүзек, мерез
70
Ең бірінші болып секвенирленген эукориот
Ашытқы сауырауқұлақ
71
Ең бірінші секвенирленген көп жасушалы организм
нематод / жұмыр құрттар
72
Ең бірінші секвенирленген жәндік
Дрозофила
73
Ең бірінші секвенирленген өсімдік
Арабидопсис
74
Шешетін тапсырмалар типіне қарай биоинформатика бөлінеді
1) талдау әдістерін қолдану 2) деректерді талдаудың жаңа әдістерін дайындау 3) жаңа деректер базасын дайындау
75
Зерттелетін нысандарға қарай биоинформатика бағыттар
1) тізбектер биоинформатикасы 2) құрылымдық биоинформатика 3) компьютерлік геномика / геномдарды компьютерлік талдау
76
EMBL деректер базасында қанша нуклеотидтік тізбек сипатталған
87 000 493 тізбек 137 545 686 001 таңба 105 қалың томды кітапқа тең
77
Биоинформатиканың ең маңызды міндеті
Тізбектерді салыстыру
78
Биоинформатиканың үлкен жетістігі
BLASTp ClustalX
79
аминқышқылдар және 2-реттік РНҚ құрылымдарын визуализациялайтын, динамикасын модельдейтін ең танымал сервис
BLAST
80
Биоинформатика тізбектерді қалай талдайды
1) 2 тізбектің ұқсастығын анықтайды және теңестіреді 2) көптеген теңестірулер құрады 3) гендерді ажыратады 4) реттеуші нәруыздардың байланыстыру сайттарын болжайды 5) РНҚ-ның 2-реттік құрылымын болжайды
81
Нәруыз молекулаларына химиялық заттардың әсерін болжау
Құрылымдық биоинформатика Белгісіз нәруыз құрылымдарын ұқсас тізбегі бар нәруыз арқылы болжау
82
Компьютерлік геномика
Тізбекті гендерді болжау Геномды салыстырмалы болжау Ген қызметін реттеуді зерттеу Нәруыз тізбектерінің ұқсастықтары мен басқа да ерекшеліктері бойынша алдын ала түсініктеме беру
83
Эндогендік мутацияның пайда болу себептері
1) метаболиттер 2) 3 Р қателігі 3) мутатор-ген, антимутаген әсерлері 4) мобильді генетикалық элементтердің транспозициясы
84
Гендік мутация бөлінеді
1) Нуклеотидтердің кезектесуі: транзиция, трансверсия 2) Оқу қатарының жылжуы: инсерция, делеция
85
ДНҚ негіздерінің аналогтері
1) тимин = 5-бромурацил 2) бактериофагтар мен бактерияларда мутация тудыратын 2-аминопурин
86
Плазмидалар қашан бір бактерия жасушасынан екіншісіне ауыса алады
Коньюгация кезінде
87
Антибиотиктерге қарсы генді өзімен алып жүреді
Плазмтдалар
88
E.Coli қандай антибиотикке төзімді
Тетрациклин Оларды негізгі хромосомалық ДНҚдан оңай бөліп алуға болады
89
90
Плазмидану үзу жолдары
1) механикалық жол: қатты сілку 2) ферменттік жол: рестриктаза, нуклеаза
91
Гендік инженерия техникасы бірнеше жүйеленген сатылардан тұрады
1) генді бөліп алу 2) алынған генді векторға енгізу 3) реципиент организмге генді енгізу 4) қажетті генді енгізген жасушадан іріктеу
92
Гендік рекомбинацияның пайдалы тұстары
1) гормондарды жасанды синтездеу 2) вакцина өндіру 3) препараттар жасау 4) өсімдік, жануардың төзімділік қасиетін арттыру 5) гендік терапия
93
Рекомбинантты ДНҚ технологиясы арқылы жүргізіледі
1) нәруыздардың функциясын анықтау 2) гендердің экспрессиясын реттеу
94
Рекомбинантты ДНҚ арқасында аурулардың молекулалық табиғатын зерттеу стратегиясы жасалған
1) гиперхолестеринемия 2) муковисцидоз 3) талассемия 4) орақ жасушалы анемия
95
Рекомбинантты ДНҚ арқылы терапиялық мақсатта қолданылатын нәруыздар жеткілікті мөлшерде алынуда:
1) инсулин 2) өсу гормоны 3) плазминоген күшейткіші
96
Рекомбинантты ДНҚ арқылы нәруыздық препараттар алудың жаңа мүмкіндігі ашылды
1) В гепатиті вирусының нәруызы вакцинасы
97
Рекомбинантты ДНҚ арқылы гендік терапия қолдану мүмкіндігі
1) орақ жасушалы анемия 2) талассемия 3) аденозиндезаминаза жетіспеушілігі
98
Рекомбинантты ДНҚ арқылы алынған препараттар
1) адам инсулині 2) интерферон
99
Рекомбинантты ДНҚ арқасында жасалынды
1) ауылшаруашылығында қуаңшылыққа, суыққа, ауруларға, зиянкес, гербицидтерге төзімді өсімдіктер алынды 2) өсу гормоны арқасында сүті мол жануар алуда 3) шошқадағы герпес ауруына қарсы вакцина жасалды
100
ПТР
ДНҚның арнайы фрагментін in vitro жағдайында жасау
101
ПТР қандай аппараттарда жүреді
ДНҚ амплификатор термоциклер циклизатор
102
ПТР ДНҚ молекула көшірмелері не үшін қажет?
1) медициналық диагностика 2) сот медицинасы 3) әкелікті, тұқым қуалайтын ауруларды анықтау
103
ПТР қай ауруларды анықтауда қолданылады
1) вирусты гепатит 2) түймешік (кондилома, сүйел тәрізді өсінді) 3) туберкулез 4) ЖИТС 5) кене энцефалиті (мидың қабынуы) 6) қызамық 7) тырысқақ 8) хеликобактериоз 9) дифтерия 10) жыныс мүшелерінің жұқпалы аурулары
104
ПТР реакция қоспасының құрамы
1) матрица - ДНҚ бөлігі 2) 2 праймер 3) Tag - полимераза (72-80 градус) 4) 4-дезоксинуклеозидүшфосфат (4дНТФ) 5) Mg2+ және буфер
105
ПТР кезеңдері
1) Еру - 96-97 градус 2) Гибридизация / ДНҚ праймермен күйдірілуі - 50-60 градус 3) Элонгация - 5-3 бағытта ұзару таг-полимераза арқылы
106
Инфекциялық ауруларды анықтауда ПТР артықшылықтары
1) реакция жылдамдығы 2) инфекция тудырушыны тікелей анықтау 3) жоғары сезімталдық 4) барлық жағдайларда қолдануға болады
107
Дербес медицина дегеніміз
Адам организмінде болатын цитохром түрін анықтау үшін, дәрі ішудің алдында ПТР талдау жүргізу
108
Бөгде заттардың зат алмасуына жауап беретін нәруыз
Цитохром
109
Клон түрлері
1) Табиғи клондау 2) Молекулалық клондау 3) Көп жасушалы организмдерді клондау
110
Табиғи клондау
1) өсімдіктерді вегетативті көбейту 2) қарапайымдыларды жыныссыз көбейту 3) партоногенезбен көбею 4) монозиготалы егіздер
111
Молекулалық клондау
ДНҚ рекомбинациясы
112
Көп жасушалы организмдерді клондау
Репродуктивті / толық Ішінара / терапиялық
113
Бактериологиялық зерттеулердің кең тараған әдісі
Бактериоскопия
114
Анықталмаған бактерияларды зерттеу үшін екі әдіс қолданылады
1) жаншылған тамшы 2) аспалы тамшы
115
Жаншылған тамшы әдісі
NaCl изотоникалық ерітіндісіндені дақылды заттық шыныға жағып, бетін жабындық шынымен жабады. Препаратты иммерсиялық жүйеде, конденсорды аздап төмендетіп қарайды
116
Аспалы тамшы әдісі
Ортасында ойығы бар заттық шыны қажет Препаратты заттық шыныға тамызып, үстін ойық шынымен жабады, препаратты аударады
117
Бактериологиялцқ зерттеулердің маңызды элементтері қатарына жатады
Бактериялық өсірінді
118
Отта қыздырумен стерильдеу
Бактериологиялық ілмектерді, металл және шыны заттарды стерильдеудің сенімді әдісі
119
Құрғақ ыстық ауамен стерильдеу
Кептіру шкафында / Пастер пешәнде 160-170 градуста 1-1,5 сағат жүреді. Зертханалық ыдыстарды, құрал-жабдықтарды, минералды майларды, вазелинді стерилдейді
120
Микробтардың вегетативті формаларын жою үшін не қолданылады
Пастерлеуді қолданады. Ол үшін бір рет 70 градуста 30минут қыздырып, бірден суытып, споралар өсіп кетпеуі үшін салқын жерде сақтайды
121
Қысымдағы қаныққан буда стерильдеу - автоклавтау
Ең сенімді, жылдам әдіс. Қысымдағы температура қайнаған судың температурасынан жоғары болғанда қол жеткізіледі (0,5атм = 112 градус; 1атм = 121 градус; 1,5атм = 127градус; 2атм = 134градус)
122
Автоклавтауда 1-1,5 атмда стерильдейлі
Қоректік орталарды Ерітінділерді Киімді Резеңкені Таңғыш материалдарды
123
Автоклавтауда 2 атмда стерильдейді
Инфекцияланған материалдарды Пайдаланып болған микроб өсінділерін
124
Автоклавтаумен стерильдеу тиімсіз
Вазелин, май, құм Себебі бу оларға нашар енеді / тіпті енбейді Құрамында қант бар қоректік орталарды автоклавтауға болмайды, себебі ол карамельденеді. Су ағынын бөліп-бөліп стерильдейді
125
Фильтрлеу арқылы стерильдеу
Бактерияны тіршілік әрекетінің ерігіш өнімдерінен (фаг,вирус) бөліп алу үшін қолданылады Бактериялық сүзгіштер: фарфор, каолин, ұсақ кеуекті шыны пирекс, асбест, целлюлоза, нитроцеллюлозадан жасалады.
126
Химиялық стерильдеу
Нысанды автоклавтауғк болмайтын кезде қолданады. Құрамында термомобильді заттары бар қоректік орталар. Ұшқыш және улы болу керек Мысалы, этилен тотығы 10,7 градуста қайнайды Күрделі медициналық құралдарды, бактериялардың вегетативті, споралв барлық түрін жояды
127
Дезинсекция түрлері
1) профилактикалық - тұрғындар арасында жұқпалы аурулар таралуының алдын алу 2) ошақтық - эпидемия ошағында жүргізіледі
128
Ошақтық дезинсекция бөлінеді
1) Ағымдағы - науқас бөліп шығаратын бөліністерді, үй тұрмыстағы заттарды стерильдеу 2) Қорытынды - науқас жанасқан нысандарды залалсыздандыру
129
Дератизация
Инфекция көзі кеміргіштердің организмде жою
130
Қоректік ортаға қойылатын талаптар
1) нәрлі, құнарлы 2) қолайлы pH 3) изотоникалық жағдай, ортаның осмостық қысымы жасуша інің қысымымее бірдеу болуы керек (0,5% Nacl) 4) стерильденген 5) тығыз орта ылғалды және қолайлы консистенцияда болуы керек 6) мөлдір 7) қоректік орта құрамы бойынша біртекті, жеке ингридиенттері бойынша тұрақты 8) овр потенциалы болу керек (анаэроб: RH2 < 5; аэроб: RH2 >10)
131
Патогенді бактериялар үшін рН
7,2-7,4
132
Тырысқақ вибрионы үшін рН
8,5-9
133
Туберкулез үшін рН
6,2-6,8
134
Қоректік ортв дайындау дәрежесі бойынша
Дайын Құрғақ қоспа
135
Қоректік орта консистенциясы, тығыздығы бойынша
Сұйық(сорпа) Жартылай-сұйық (қоймалжың) Тығыз (коагуляцияланған жұмыртқа нәруызы, картоп, силикагель) Тығыз + жарт-сұйық желе тәріздес агенттің болуымен ерекшеленеді: агар, сирек желатин
136
137
Қоректік орта құрамы бойыншы
1)Қарапайым: ет-петонды сорпа(ЕПС), ет петонды агар(ЕПА), қоректік желатин 2)Күрделі: көп компонентті орталар, құрамында аминқышқылы, витамин, макроэлемент болады
138
Қоректік орта мақсаты бойынша
1) негізгі 2) арнайы 3) элективті(таңдамалы) 4) дифференциалды-диагностикалық 5) траспорттық(тасымалдаушы)
139
Негізгі қоректік орта
Көптеген микроорганизмдерді өсіру үшін қолданылады. ЕПС, ЕПА, сорпа, шоколадты агар, петонды су
140
Арнайы қоректік орта
карапайым ортада оспейтін микроорганизмдерді бөліп алып, өсіру кызметін аткарады. Арнайы коректік ортага антибиотиктерді, туздарды косканда, рН ортасы өзгеріп элективке айналады. Сұйық элективті орталарды жинақтаушы орталар дейді
141
Элективті / тандамалы қоректік орта
белгілі бір микроорганизмдердін турлерін бөліп алып, олардын өсуіне колайлы жағдай тудырып, олармен бірге өсетін микроорганизмдердін өсуін токтатады немесе туншыктырады.
142
Дифференциалды-диагностикалық қоректік орта
микробтын бір турін баска турлерден ферментік белсенділігі бойынша ажыратуга мумкіндік береді.
143
Қоректік орта компонеьтері бойынша жіктелуі
Табиғи орта - жануар, өсімдік текті: ет, асцит, сүйек ұны, азықтық ашытқы, ұйыған қан, агар Жасанды орта - таза орг, бейорг қосылыстар
144
Транспорттық қоректік орта
Алғашқы себіндіге және зерттелетін материалды тасымаодауға арналған
145
Бактерияларды қоректік ортаға себу түрлері
1) сұйық ортаға себу 2) тампон арқылы себу 3) материалды қоректік ортаның қалың ортасына себу
146
Микроорганизмдерді өсірудің мақсаты
Қоздырғышты бөліп алып, таза өсірінді алу Әоі қарай зерттеп, идентификациялау
147
Микроорганизмдердің таза өсірінділерін бөліп алудың принциптері мен әдістері
Биологиялық Механикалық
148
Биологиялық принцип түрлері
1) тыныс алу типі / ФОРТНЕР әдісі 2) қозғалтқыштық / ШУКЕВИЧ әдісі 3) қышқылға төзімділік 4) спора түзу 5) тиімді температура 6) зертханалық жануарлардың таңдалып алынуы
149
Механикалық принцип әдістері
1) Л.Пастердің фракциялық сұйылтуы 2) Р.Козтың қатпарлы сұйылтуы 3) Дригальскийдің беттік қабатқа себуі 4) Беттің қабатты штрихтау
150
Пастердің фракциялық сұйылту әдісі
Алғашқы тәсіл, сериялық сұйылту Көп еңьекті талап етеді, бірақ толық жетілмеген Сұйылту кезінде сынауықтарға түсетін микроб жасушаларының санын бақылауға мүмкіндік бермейді
151
Козтың қатпарлы сұйылту әдісі
Желатин / агар негізіндегі тығыз қоректік ортаны қолданады
152
Дригальский әдісі
Күнделікті микробиологиялық тәжіриьелерде кең қолданылатын аса жеңілдірілген әдіс
153
Инкубация жүргізіледі
Термостатта Суық камерада Су моншасында Инкубаторда
154
Инкубация жүргізілетін жағдай
+35 градус, 20-24 / 16-20 сағат Теріс бақылау деген сынауықта +4 градуста тоңазытқышқа салады
155
Инкубация нәтижесін қалай есептейді
Себінді сынауықты өтпелі жарыққа тосып қарайды. Теріс бақылауда салыстырып тексереді
156
Грам бояудың реттілігі
1) кристалдық күлгін бояу 2) препаратты жуу, йодпен өңдеу 3) сумен шаю, 95% этанолмен өңдеу 4) сафранинмен өңдеу
157
Грам оң бактериялардың жасуша қабықшасының құрамы
Мукопептид, полисахарид, тейхой қышқылы 2 қабаттан тұрады: ішкі мембрана, сыртқы пептидогликан (муреин 50-80%); периплазмалық кеңістігі жоқ; липид мөлшері аз
158
Грам оң бактерия түрлері
1) кокка: стрептококк, стафилакокк 2) спора түзуші таяқшалар: аэробты бацилла, анаэробты таяқша, клостридия 3) спора түзбейтін таяқшалар: коринебактериялар, листериа
159
Грам теріс бактерия өкілдері
Диплококк Спирохета (мерез қоздырғышы) Сальмонелла Плеоморф
160
Грам теріс бактерия құрылысы
3 қабат: ішкі мембрана, жұқа пептидокгликан(муреин 5-20%), сыртқы липополисахарид Липиді көп(полипротеин, липополисахарид) Периплазмалық кеңістік бар
161
Адамның ішек жолдарына түсіп, жұқпалы ішек ауруы САЛЬМОНЕЛИЗді тудырады
Сальмонелла Жоғары температура бірден өлтіреді Хлорлы заттар тиімсіз, NaCl 2-18% кезінде де жойылмайды
162
Сальмонелла тіршілік етеді
Ашық су қойма - 120күн Теңіз суы - 217күн Бөлме шаңы - 517күн Шұжық - 130күн Жұмыртқа, мұздалған ет - 13ай Топырақ - 9ай
163
Бактериялардың вируленттілігін яғни микроорганизмнің ауру қоздырғыш күшінің дәрежесін арттырады
Бактерия капсуласы
164
Фагоцитозға кедергі келтіреді
Бактерия капсуласы
165
Осмостық тосқауыл және қор заттардың көзі болып табылады
Бактерия капсуласы
166
Эндоспора құрамы
1) жасуша мембранасы 2) пептидогликандардың қалың қабаты 3) жасушаның екінші мембранасы 4) кератин тәрізді нәруызды қабат 5) сыртқы қабат - экзоспориум
167
Бактерия спорасын жоюға болады
+121 градуста, 20 минут қыздырып Спора арқылы тіршілікті 40-50 жылға сақтауға болады Қолайлы жағдайда вегетативтік формаларға өтіп (4-5сағат ішінде), адам организміне түсіп ауру тудырады
168
Спорада орналасқан бактерия
Орталық Терминалдық Субтерминалдық
169
Споралар қашан ісіне бастайды
Егер спора диаметрі микром жасушасының диаметрінен артық болса
170
Хлорофиллдің қанша түрі бар
10
171
Жоғарғы сатыдағы өсімдіктерде болатын хлорофилл
a b
172
Көк жасыл хлорофилл
a
173
Сары жасыл хлорофилл
b
174
Диатомды балдырларда болатын хлорофилл
c
175
қызыл балдырда болатын хлорофилл
d
176
Фотосинтездеуші бактерия құрамындағы бактериохлорофилл
a, b, c, d
177
Жасыл бактериялар құрамында болады
c, d
178
Күлгін бактериялар құрамындағы бактериохлорофилл
a, b
179
Фотосинтездеуші бактериялар мен балдырларда болады
хлорофилл бактериохлорофилл бактериородопсин каротин фикобилин
180
a хлорофиллдің максималды сіңіру көрсеткіштері
429 нм - 660 нм
181
b хлорофилл максималды сіңіру көрсеткіштері
453 нм - 642 нм
182
а хлорофилінің молекулалық массасы
893
183
b хлорофилінің молекулалық салмағы
907
184
Хлорофилдің химиялық қүрылысы
Дикарбон органикалық қышқылы - хлорофилин 2 спирт қалдығы - фитол, метилдің күрделі эфирлері
185
Хлорофилл эмпирикалық формуласы
C55H72O5N4Mg
186
Хлорофиллин құрылысы
Құрамында магний порфириндерге жататын құрамында азоты бар металлорганикалық қосылыс
187
Каротиноид құрылысы
Алифатикалық құрылысы бар, сары және қызғылт сары пигмент, изопреннің туындысы
188
Каротиноид уездеседі
Жоғары сатыдағы өсімдіктерде Микроорганизмдерде
189
Каротиноид қызметі
Хлорофилді фотототығу процесіндк жарықтың әсерінен ыдырау қаупінен қорғайды
190
Каротиноид түзілуі басталады
Азотпен қоректену кезінде Жапырақтың ұрығы бүршікте жарықтың әсерінен қорғалған кезеңде, пластидтерде түзіліп жинақталады
191
192
Қызғылт сары каротиноид
Каротин
193
Сары каротиноид
Ксантофилл Құрамында оттегі бар
194
Фикобилиндер кезедеседі
Цианобактерияларда Қызыл балдырларда
195
Цианобактерияларда кездесетін фикобилин
Фикоцианин
196
Тотыққан фикоцианин, қызыл балдырларда кездеседі
Фикоэритрин
197
Фикобилиннің үшінші түрі
Аллофикоцианин
198
Фикобилиндер орналасады
Тилакоидтердің мембраналарымен тығыз бацланысқан ерекше гранулаларда - фикобилисомаларда шоғырланады
199
Rf формуласы
Rf = Lx / Lo Lx - мәре сызығы, еріткіштің жайылу қашықтығы Lo - пигменттің өткен қашықтығы
200
Фотосинтездің жарық фазасына қатысады
Күн сәулесі Су Хлорофилл Электрон тасымалдаушы тізбек АТФ - синтаза
201
Фотосинтездің қараңғы кезеңінің сипаттамасы
Тез жүреді Көп энергия жұмсайды
202
Кальвин циклінің ьірінші реакциясы
СО2 фиксациясы Ол үшін RuBisCo / РДФ-карбоксилаза керек Әрі қарай фосфоглицирин қышқылы глюкозаға дейін айналатын толық цикл жүреді
203
204
Кальвин цикліндегі фосфоглицирин қышқылының глюкозаға айналу циклінің / фазаның бірінші сатысы
Үшатомды көміртек қосылысын алу 3-фосфоглицеральдегид
205
Кальвин циклінінің маңызды заттары
Рибулозодифосфат - СО2 акцепторы Фруктозодифосфат - СО2 байланысқан көміртек атомынан тұратын бірінші алты атомдық көміртек
206
Кальвин циклінің аралық өнімдері
Аминқышқылдары Май қышқылдары Гликолипид
207
С3 жол
СО2ні кальвин циклінде РИБУЛОЗОДИФОСФАТКАРБОКСИЛАЗА арқылы бекіту
208
Жапырақ эпидермис қызметі
әртүрлі пішінді тірі ж-шадан тұрады жарық квантының ағынын реттейді
209
Бағаналы паренхима қызметі
Жарық квантын жұту СО2 ассимиляциясы
210
Кеуекті паренхима қызметі
СО2 жинауға қатысады
211
Жапырақ мезофилінде тармақталған жүйе
Өткізгіш шоқтар, механикалық ұлпа
212
Ксилема
Лигниннен тұратын түтікшелі элемент
213
Колленхима
Қабығы қалың, сопақша пішінді тірі жасуша
214
С4 жолы
Хетч-Слэк СО2ні ФОСФОЕНОЛПИРУВАТКАРБОКСИЛАЗА (ФЕП карбоксилаза) арқылы фиксациялауды активті қамтамасыз етеді
215
саңылау диаметрі 10->3 мкм болса,
а) транспирация 38%ке төмендейді б) СО2 сіңірілуі 29%ке төмендейді
216
С4 қай өсімдіктерде
Қант құрағы Жүгері Балжүгері Тары
217
С4 өсімдік қабаттарында болатын процестер
1-қабат(ішкі): ірі хлоропласт бар. Кальвин циклінің ферменттері қызмет атқарып, крахмалдың жиналуына көмектеседі 2-қабат(сыртқы): хлоропластары фотосинтездің жарық фазасын және СО2ні ФЕП карбоксилазамен фиксациялауды қамтамасыз етеді
218
Фотосинтез жылдамдығы баәланысты
Шектеуші фактор өзгеруіне Мысалы, жарықтың қарқырдылығы, СО2 мөлшері
219
220
Фотосинтездің жарықтану қарқындылығына тәуелділігі өрнектеледі
Логарифмдік қисық арқылы
221
Фотосинтездің платоға шығуы және логарифмдік қисықтың бағытының өщеруі тәуелді
1) басқа сыртқы фактор өзгеруіне 2) өсімдік түріне 3) фотосинтездің қараңғы кезеңіндегі реакциялардың жылдамдығына
222
Жарықсүйгіш өсімдіктер
Қарағай Түймедақ Қант қамысы Эвкалипт
223
Көлеңкесүйгіш өсімдіктер
Саумалдық Інжугүл
224
Су тапшылығына сезімтал, ксероморфты құрылымға ие
Жарықснцгіш өсімдіктер / Ашық дерде мекендейтін өсімдіктер
225
Көлеңкеге төзімді өсімдіктер сипаттамасы
Жапырақтарында ірі хлоропластары болады, пигменттері көп (хлоропласт+каротиноид жарықснйгіштен де көп)
226
Жасыл жапырақ пигменттерімен жұтылатын күн спектрінің аймағы (380-740нм)
ФБР (фотосинтездік белсенді радиация)
227
Өсімдіктердің ФБР көрсеткіші
жүгері - 2,5-5,7 күріш - 2,5-4,4 тары - 2,6-4 күздік бидай - 1,1-6,3
228
Температураның фотосинтезге әсері тәуелді
Жарықтану қарқындылығына Бірақ жарықтану төмен болса, фотосинтездің қарқындылығы температураға тәуелді болмайды
229
230
Ортаңғы белдеу және тропикалық өсімдіктер үшін фотосинтез үшін ең төмен градус
0 5-10
231
Фотосинтез жүру үшін
СО2 үздіксіз түсу керек
232
1 г қант түзілу үшін керек
2500 л ауадағы 1,47 г СО2
233
Көлеңкеге төзімді өсімдіктер
төменгі компенсациялық нүктеге ие
234
Компенсациялық нүкте
фотосинтез = тыныс алу болатын жарықтану түрі Өсімдіктің өсуі компенсациялық нүктелее жоғары жарықтануда жүзеге асады
235
Хемосинтез тән
Бактерия Архей
236
Хемосинтез тәуелді емес
Күн сәулесіне
237
Хемосинтетиктер энергияны алады
H2 , Mn , Fe , S , NH3 тотығуынан
238
Хемосинтетиктер көмірсу көзі ретінде СО2ден басқа қолданады
CO HCOOH CH3COOH CH3OH CO3^2-
239
Темір бактериялары
Жіпше Лептотрикс Сферотиллюс Галлионелла Металогениум
240
Темір бактерия сипаттамалыр
Fe^2+ -> Fe^3+ тұщы су + теңіз суында болады темір + марганец кендерінің жинақталуына, табиғаттағы айналымына үлкен рөл атқарады
241
Азоттандырушы бактерия сипаттамасы
энергияны NH3, HNO3ден алады топыраққа азотты жинақтайды, азот айналымына қатысады
242
Күкірт бактериялар сипаттамсы
Энергияны күкірттен алады Күкіртті өзінже жинауы мүмкін немесе үлпек ретінде сыртқа шығарады
243
Тотығу арқылы карбоксилсіздену
CH3COOH + 2H2O -> 2CO2 + 8H
244
Кребс циклі соңында қалпына келеді
Қымыздықсірке қышқылы
245
Энергияның әмбебап аккумуляторы АТФты синтездеу үшін қолданылады
НАДН
246
АТФ синтезі
Энергетикалық тұрғыдан тиімсіз процесс, бірақ оның пайдалы әсер коэффициенті біршама жоғары - 50%
247
ЭТТда электрондарды соңғы қабылдағыш
Оттек Ол жоғары энергетикалық деңгейден молекула-тасушыларды өзінің төменгі энергетикалық деңгейіне тартады
248
Бәсекелес емес ингибирлену
1)Ферментативті реакцияның максималды жылдамдығы төмендейді 2) Субстраттың ферментке ұқсастығы азаяды
249
Арнайыланған ингибиторлар
Ферменттердің белсенді орталығының белгілі бір топтарын бұғаттайтын заттар
250
РНҚ полимераза құрылысы
Эукариоттардың РНҚ-полимеразаларының екі үлкен суббірлігі мен бірнеше кіші суббірліктері болады
251
Трансляцияның инициациясына қажет қосымша фактор
РНҚ-полимеразаның промотормен байланысуы үшін инициациясының тағы бір факторы — σ-фактор керек, бірақ РНҚ-ның бастапқы кесіндісі (ұзындығы 8—10 рибонуклеотид болатын) синтезінен кейін σ-фактор бірден ферменттен ажырайды
252
Трансляцияның терминациясында болатын арнайыланған нәруыздар
Бұл жерде полипептидті тізбектің м-РНҚ-дан ажырауын катализдейтін RF1 немесе RF2, сонымен қатар рибосомадан м-РНҚ-ның диссоциациялануын тудыратын RF3 арнайыланған нәруыздары әрекетке түседі
253
RF1 таниды
A-аймақта УАА немесе УАГ таниды;
254
RF2 таниды
УАА немесе УГА таниды
255
Тиімдірек стоп кодон
УАА
256
Трансляцияның терминациялаушы қосымша факторы
ρ-фактор деп аталатын терминацияның нәруызды факторының көмегімен фермент пен біріншілік транскрипт, м-РНҚ, немесе т-РНҚ, немесе р-РНҚ-ның негізін қалаушылар болып табылатын синтезделген РНҚ молекуласы ДНҚ матрицасынан ажырайды
257
Полиаденилдену
Бір мезгілде 3' -ұшынан эндонуклеазды ыдырау жолымен РНҚ-ның артық фрагменті алынады да, қалған бөлігіне поли (А)реттілік қосылады
258
Секвенирлеудің ферменттік әдісінің мәні
ДНҚ тізбегін синтездеуде дидезоксинуклеотидті қосу жолымен берілген негізде синтезді тоқтату
259
Секвенирлеудің маңызы
Медицинада секвенирлеуді дамыту емделушінің жеке айырмашылықтарын ескеретін және медициналық көмектің сапасын жақсартуға мүмкіндік беретін дербес медицина дәуіріне бастама болады
260
Секвенирлеудің ферменттік әдісінің кезеңдері
1. ДНҚ аймағын праймермен, яғни бастапқы ДНҚ-ның кейбір аймағына комплементарлы жасанды құрылған реттілікпен гибридизациялау 2. ДНҚ-ның ферментті синтезі 3. Денатурация нәтижесінде праймері бар ұзындығы әртүрлі олигонуклеотидті реттілік түзіледі 4. Полиакриламидті гельдегі электрофорез
261
Мутагенездің эндогендік механизмдерін анықтайтын құрылымдық факторлар:
1) Қайта құрылатын орындардың жанында тікелей және кері қайталаулардың болуы 2) CpG-динуклеотидтің жоғары концентрациясы 3) Құрылымдық геннің бөліктеріне гомологті ДНҚ-ның геннен тыс реттілігінің болуы 4) Геномның мобилді элементтері 5) Алғашқы екі фактор хромосомалардың ДНҚ репликациясы процесінде іске асырылады, ал үшіншісі — рекомбинация процесінде
262
мутаторлық немесе антимутаторлық әсер көрсетеді
1) E. Coli, 2) T4 бактериофагі, 3) ашытқылар, 4) жоғары эукариот жасушаларының репарациясы үшін жауапты кейбір гендердің мутациялары 5) репликациялық кешен үшін жауап беретін гендердің мутациялары
263
lex A немесе rec A гендерінің өзгеруі алып келеді
ультракүлгін сәулелерінің, иондаушы сәулелердің және кейбір химиялық мутагендердің әсерінен мутациялық процестің ішінара немесе толық өшуіне әкеледі
264
uvr E бақылайды
Иондамайтын ультракүлгін сәулеленуден кейін біржіпшелі ажырауларды жоюды бақылайды
265
uvr E геніндегі мутация AT — GC транзициясына және GC — AT трансверсиясына әсері
AT — GC транзициясының кездейсоқ пайда болуын 350—400 есе, GC — AT трансверсиясының кездейсоқ пайда болуын 150—200 есеге жоғарылатады
266
uvr E геніндегі мутация арттырады
ультракүлгін жарықпен және метилметансульфонатпен индукцияланған мутация жиілігін де арттырады
267
Термофильді ДНҚ-полимераза
Жоғары температураларға төзімді термофильді ДНҚ-полимеразалар фермент ретінде бактериядан бөлінеді, ыстық жерлерде тіршілік етеді
268
Праймерлер
ДНҚ молекуласының полимеразды тізбекті синтезінің қозуы үшін қажет нуклеин қышқылының қысқа фрагменті (оли­ гонуклеотид)
269
Эндотоксин
Табиғатта эндотоксин нәруызын өндіруші Bacillus thuringiensis бактериясы бар Ауылшаруашылық өсімдіктерінің зиянкес жәндіктерінің асқазанына бұл бактериялар түскенде эндотоксин асқазан қабырғасының бұзылуын тудырады да, жәндіктің тіршілігін жояды
270
Генотерапия қалай жүргізіледі
Науқастың ауру жасушасынан (қанның Т-лимфоциті) алынып, шыны түтікте өсірілді, ретровирустық вектор көмегімен зақымдалмаған ген аденозиндезаминазалары енгізіліп, жасуша науқасқа қайта орналастырылды
271
Өсімдік жасушасының протопластын алу үшін
мезофилл жасушаларын гипертониялық ортада пектиназа және целлюлоза ферменттерімен өңдейді Бұл жапырақтың дәнекерлі бөлімдері мен жасуша қабықшаларына әсер етеді
272
Аллофенді тышқандар
Жаңа туған тышқан аллофенді болып табылады, оның денесінде әртүрлі ата-аналық ұрпақ болады, бұл олардың фенотипін біріктіреді Аллофенді дараларды үш, төрт және одан да көп аталық-аналықтардан алуға болады Аллофенді тышқандар тіпті гистологиялық сәйкес келмейтін аталық-аналықтардан құрастырылған, олар иммундық бұзылусыз қалыпты дамиды Бұл иммундық төзімділік (толеранттылық) жануар генотипінің көрінісі ғана емес, ол дамудың нәтижесі болып табылады
273
Гибридизация жиілігінің артуы
Г . Харрис ультракүлгін сәулесімен инактивияланған, құрамында РНҚ болатын Сендай типті парагрипп вирусын жасуша қоспасына енгізгенде сомалық жасушалардың гибридизация жиілігінің тез арада артатынын анықтады
274
Лизосомдық аурулар
Гендік-инженериялық әдіспен емдеуде жақсы көрсеткіштерге қол жеткізуге болатын аурулардың топтарына лизосомдық аурулар жатады Бүгінгі күні шамамен 10 ауруды трансгеназа көмегімен емдеуге болады
275
275
Микрохирургия
Микрохирургия әдістерімен жұмыртқа жасушасын өңдеу сүтқоректілерді клондауға мүмкіндік береді ● Ұрықтанған жұмыртқа жасушасынан бір пронуклеусті алып тастау қалған гаплоидті пронуклеустің геномы базасында дамуға жағдай жасайды
276
Өсу гормоны
рекомбинантты ДНҚ көмегімен алынған және балалардағы сирек кездесетін ауру гипофиздік ергежейлілікті емдеудің жалғыз құралы
277
Бактериялық клондардың селекциясы
Бактериялық клондардың селекциясын жеңілдету үшін оларға ампицилин, плазмид, антибиотик сияқты құрылымдарға төзімді гендерді енгізеді
278
Табиғи клондау
Жануарларда клондау амейоздық партеногенез және полиэмбрионияның (бір тұқымда бірнеше ұрықтың түзілуі) түрлі формаларында жүзеге асады ● Омыртқалылар арасында клонды көбею кесіртке түрлерінде белгілі, олар бірдей партеногенетикалық аналықтардан тұрады
279
ГМО зиян тұсы
жәндіктердің бүтіндей бір топтарының жойылуына әкелуі мүмкін жаңа мутантты өсімдіктер мен жәндіктердің пайда болуына және топырақтың ластанып, биоалуантүрліліктің жоғалуына ықпал етеді
280
Қоректік ортаға қойылатын талаптар
құрамындағы барлық қажетті заттар оңай сіңірілетін түрде болуы қажет қышқылды немесе сілтілі өнімдер pH ортасын өзгертпеуі үшін орта құрамында зат алмасу өнімдерін бейтараптандыратын заттар, буферлілік болуы қажет
281
Қоректік ортаны мөлдірету үшін
Бұл үшін тауық жұмыртқасының ақуызы немесе қан сарысуы қолданылады
282
Тампон арқылы себу
Себу жүргізілгеннен кейін табақшаны 90°-қа айналдырып, себуді алдыңғыға перпендикуляр қайта­ лайды
283
Кохтың қатпарлы сұйылту әдісі
Сұйылту кезінде сынауықтарға түсетін микроб жасушалардың санын бақылауға мүмкіндік береді ● Түрлі бактерия түрлерінің қауымдастығы бар материалды ерітілген және салқындатылған желатині бар бірнеше сынауықтарда сұйылтып, кейінірек залалсыздандырылған шыны пластинаға құяды
284
Дригальский әдісі
Табақшаны себу кезінде жартылай жауып ұстап, абайлап айналдырып, материалдың біркелкі таралуын қадағалайды ● Қалақшаны (шпательді) стерильдемей тұрып, онда қалған материалды екінші, одан кейін үшінші Петри табақшасына себеді ● Тек содан кейін ғана қалақшаны (шпательді) дезинфекциялаушы ерітіндіге салады немесе от жалынында ұстайды ● Бірінші табақшадағы орта бетінде, әдетте, бактериялардың тұтасып өскенін, екіншісінде қалың өскенін, ал үшіншісінде оқшауланған колониялар өскенін бақылаймыз
285
Материалды қоректік ортаның қалың ортасына себу
Себу алдында материал сұйық күйде болуы қажет ● Стерильденіп таңбаланған тамызғышқа 0,1, 0,5 немесе 1,0 мл материал жиналып, стерильденген Петри табақшасына құйылады ● Бұдан кейін материал үстінен 15—20 мл ерітілген және 45—50 °С-қа дейін салқындатылған ЕПА (ет-пептонды агар) құяды Табақшаны агар толықтай қатқанша жабық ұстап, кейін түбін жоғарыға аударады
286
Хлорофилл құрылысының ерекшеліктері
оның молекуласында төрт гетероциклден басқа бес көміртекті атом — циклопентаноннан тұратын тағы бір циклдік топтың болуы
287
Хлорофилл а, b
Хлорофилл a құрамында метил тобы, ал хлорофилл b құрамында карбонил тобы (альдегидтік) болады
288
Су фотолизі
Су фотолизі барысында түзілген протондар люменде қалады, ал электрондар II фотожүйеге барады