coordination Flashcards
(140 cards)
1
Q
Басқарудың 3-кезеңі қалпына келтіру кезінде болады
A
1) денені тік ұстау үшін қаңқа бұлшық еттерінің тонусын өзгерту
2) ауырлық сезім орталығының қозғалуы
3) бұлшықеттердің жұмысын қамтамасыз ету
2
Q
Басқару жүйесінің негізгі компоненттері
A
1) кіруі
2) модулятор: детектор, реттеуші (берілген шама), эффектор
3) шығуы
3
Q
Физикалық жаттығулар барысында реттеледі
A
Тыныс алу
4
Q
Органищмге қоректік заттардың немесе судың жетіспеуінен реттеледі
A
аштық пен шөлдеу сезімі
5
Q
Қан қысымы сияқты маңызды параметрлердің реттелуіне қатысады
A
Бірнеше детекторлар мен эффекторлар
6
Q
Қан қысымының өзгерісіне реакция беріп, ЖҮРЕК, ҚАН ТАМЫРЛАРЫ, БҮЙРЕК секілді эффекторларды іске қосады
A
1) Қолқаның және каротидті синустың созылу рецепторлары
2) Сопақша ми барорецепторлары (детектор)
7
Q
Органищмнің ішкі ортасының реттелуін екі деңгецде қарастыруға болады
A
жасушалық
ұлпалық
8
Q
Гендердің шығуы мен кіруі басқарылады
A
Индукция
Репрессия жүйелерімен
9
Q
Жасушааралық сұйықтықтың рөлін әртүрлі ағзаларда әртүрлі сұйықтық атқарады
A
өсімдіктерде - сөл
жәндіктерде - гемолимфа
тікентерілерде - су
қалған жануарларда - ұлпа сұйықтығы
10
Q
Кері байланыстың түрлері
A
Оң
Теріс
11
Q
Теріс кері бацланыс
A
кең тараған, жүйенің тұрақтылығын арттырады
бұзылу салдарын жойып, жүйені бастапқы қалпына әкелуге көмектеседі
12
Q
Теріс кері байланысқа жатады
A
1) қандағы тыныс алу газдарының кернеуі
2) жүрек соғысының жиілігі
3) артериалды қан қысымы
4) қандағы гормон мөлшері
5) метаболиттер деңгейі
6) су мен электролит тепе-теңдігі
7) дене температурасы
8) рН реттелуі
13
Q
Дене температурасынвң реттелуі
A
Терморецепторлар сигналды гипоталамусқа (реттеуші) жеткізеді
Нәтижесінде қан температурасы өзгереді
14
Q
Тыныс алудың жиілігі мен тереңдігі реттеледі
A
ми көпірі
сопақша мида арналасқан тыныс алу орталығымен
Олар көкет пен қабырғааралық бұлшықеттерге тыныс алу қимылдарын туғызатын ырғақты импульс жібереді
15
Q
О2 мен СО2 мөлшерінің өзнеруі
A
О2: 20% -> 5%
СО2: 0.2%ға артқанда
тыныс алу жиілігі 2 есе артады
16
Q
Тыныс алу орталығында пайда болған импульстар жүреді
A
Жұлынның эфференттік жолдарымен
Кейбір аксондар, жұлынның мойын бөлігінен көкетке бағытталған көкеттік жүйкелер түріндк шығады
Ал басқк нейрондардың аксондары жұлынның кеуде бөлігінен сыртқы қабырғааралық бұлшықетке бағытталған
17
Q
Адамда тыныштық күйде альвеолалық ауа мен артериалдағы қандағы О2, СО2 парциалды қысымы теңіз деңгейімен салыстырғанда
A
Орташа 100мм және 40мм сынап бағанасында
Бұл көрсеткіш ауытқып кеткенде оны анықтауға қатысады: механорецептор, хеморецептор
18
Q
Механлрецептор
A
Кеңірдек пен өкпе қабырғасында болатын созылу рецепторлары
19
Q
Хеморецептор
A
Қолқаның қабырғасында, каротидті денешікте (ұйқы артериясы), сопақша мида орналасады
20
Q
Қандағы глюкоза деңгейі
A
90 мг
21
Q
Асқазанда аш қарында глюкоза деңгейң
A
70 мг
22
Q
Тамақ ішкен соң глюкоза деңгейі
A
150 мг
23
Q
Жасушада сигналдарды жібері механизмін белсендіретін, жасушадан тыс фищикалық факторлар немесе химиялық қосылыстар
A
Алғашқы тасымалдаушылар
24
Q
Алғашқы тасымалдаушылар қызметіне бацланысты бөлінеді
A
1) гормон
2) цитокинин
3) нейротрансмиттер
4) өсу факторы
25
Сигналдарды беру тізбегіндегі компоненттердің біреуінің ферментативті белсенділігі нәтижесінде түзілетін төмен молекулалы заттар
Екіншілік тасымалдаушылар
26
Екіншілік тасымалдаушыларға жатады
1) ц АМФ
2) ц ГМФ
3) инозитолтрифосфат (ИФЗ)
4) диацилглицерол (ДАГ)
5) Са^2+
6) NO
27
Екіншілік тасымалдаушыларға тән қасиет
1) цитоплазмада жоғары жылдамдықпен диффузиялайды
2) молекулалық салмағы кішкентай
3) цитоплазмадан тез шығарылады, тез ыдырайды
28
Сигналдардың берілу реттілігі
1) сыртқы агенттердің жасуша рецепторымен әрекеттесуі
2) екіншілік тасымалға жауап беретін эффектор молекулаларының активтенуі
3) екіншілік тасымалдаушылардың пайда болуы
4) келесі тасымалдаушылардың пайда болуына жауапты нәруыздарды белсендіру
5) тасымалдаушының жойылуы
29
Сыртқы сигналдардың мембранадағы рецепторлармен әрекеттесуінің жүйелері
1) аденилатциклаза жүйесі
2) гуанилатциклаза жүйесі
3) азот тотығы
4) Са^2+ месенджер жүйесі
5) инозитол трифосфат жүйесі
30
Нысана жасушаның рецепторымен өзара әрекеттесуі цАМФ түзілуіне әкелетін гормондар арқылы әрекет етеді
Аденилатциклаза жүйесі
1) 200ден астам G-нәруыз түрлері бар
2) гормон жоқта G-нәруыз ГДФпен байланысып, белсенділік көрсетпейді
3) гормон-рецептор кешенінің түзілуі G-нәруыздың белсенді болуына және конформациялық өзгерісіне, ГДФ->ГТФке алмасуна әкеледі
гормондардың сигнал беру жолы / құрамына кіреді:
1) нәруыз-рецептор
2) G-нәруыз
3) аденилатциклаза ферменті
31
Аденилатциклаза белсенділігінің өзгерісіне әкелетін жағдайлар тәртібі
1) гормонның рецептормен байланысы
2) гормон-рецептор G-нәруызбен өзара әрекеттесіп, оның конформациясын өзгертеді
3) G-нәруыздың конформациялық өзгерістерінің нәтижесінде ГДФ->ГТФ
4) GS нәруызы•ГТФ кешені аденилатциклазаны белсендіреді, ал GI нәруызы•ГТФ кешені тежейді
5) адениалтциклазаның белсенді болуы АТФтан цАМФ түзілуін тездетеді
32
Аденилатциклаза жүйесінде түзілген цАМФ белсендіреді
А протеинкиназаны
Белсендірілген А протеинкиназа ферменттер мен басқа нәруыздарды фосфорлайды, осы кезде нәруыз-ферменттердің функциялық белсенділігінің өзгеруі қатар жүреді
Протеинкиназа - 2 түрде бола алатын жасушаішілік фермент
1) цАМФ жоқ кезде: 2катализдік(С) және 2реттеуші(R) суббірліктен тұратын тетрамер
2) цАМФ жоқ кезде: 1реттеуші(R) және 2 бос катализдік(С) суббірлікке кері диссоциациялайды
С-суббірліктің ферментті белсенділігі болады
33
цГМФты екіншілік жалғастырушы ретіндк бұл жүйе гуанилатциклазамен жұптасқан. Бұл фермент ГТФ -> цГМФ түзілу реакциясын катализдейді
Гуанилатциклаза жүйесі
цГМФ жасуша мембраналарының тасымал жүйесін белсендіре алады немесе нәруыздарды фосфорлауға қатысатын цГМФ тәуелді G-протеинкиназасын белсендіреді
Пайда болған екіншілік жалғастырушы сигналды мың есе күшейтеді. Сигнал 106-107 рет күшейтіледі
Гормондық сигналды басып тастау үшін екіншілік жалғастырушылардың концентрациясын төмендетеді
34
цАМФ немесе цГМФті АМФ немесе ГМФ белсенді емес метаболиттеріне айналуын катализдейді
Фосфодиэстараза ферменті
35
Циклдық нуклеотидтер ферменттердің белсенділігін реттеудің қандай механизмдерін реакцияларының каскадтарын іске қосады
аденилатциклазалық
гуанилатциклазалық
Рецепторды белсендіретін гормонның 1 молекуласы бірнеше G-нәруызды қоса алады. Олардың әрқайсысы мыңдаған цАМФ, цГМФ молекуласын түзіп, аденилатциклазаның бірнеше молекуласын белсендіреді
36
Кальций иондарына тәуелді NO-синтаза деп аталатын ферменттік жүйенің қатысымен түзіледі
Азот оксиді / тотығы
Нысана жасушаларда азот оксиді темір иондары бар гуанилатциклазаның белсенді орталығымен әрекеттесіп, цГМФ түзілуін тездетеді. Түзілген цГМФ біріңғай салалы бұлшық еттердің босаңсуын тудырады
Бірақ, азот оксиді қысқа мерзімді әсер етеді -> бірнеше секунд. Азот оксидінің қызметіне ұқсас нитроглицерин, азот оксидін баяу босатып, ұзақ мерзімді әсер етеді
37
NO-синтаза қатысымен азот оксиді түзіледі
1) жүйке жүйесіндегі АРГИНИНнен
2) қан тамырларының ЭНДОТЕЛИЙінен
3) ТРОМБОЦИТтерден және басқа ұлпалардан
38
Са^2+ мессенджер жүйесі
Жасушадағы кальций мөлшері жасуша сыртынан 5000-10 000 есе аз
Гормондық сигнал Садің күрт артуына әкеледі. Олар жасуша сыртынан немесе жасушаішілік көздерден (митохондрия, ЭПТ) мембраналары арқылы өтеді
Кальций жасуша ішін реттейтін нәруыз - КАЛЬМОДУЛИНмен байланысады, оның кальций иондарымен байланысатын 4 орталығы болады
Са•кальмодулин кешені ферменттерді фосфорлайды және олардың белсенділігін реттеуге арнайыланған
Сонымен қатар, Са^2+ кальмодулинге тәуелді протеинкиназаларды белсендіреді
39
Кальций иондарымен бацланысты әсерлерді жою кальций байланыстырушы нәруыз
Кальциневрин көмегімен жүзеге асады
40
Са^2+ қызметі
1) метаболизмді реттеу
2) жиырылеыштық және секреторлық белсенділік
3) адгезия және жасушалық өсуді реттеу
41
Инозитолтрифосфатты жүйенің жұмыс істеуін қамтамасыз етеді
1) мембрана мен цитозольдің рецепторы
2) көміртек фосфолипазасы, нәруыздары мен ферменттері
42
Инозитолтрифосфат жүйесі
Гормон мен рецептордың байланысуы көміртек фосфолипазасын белсендіреді
Көміртек фосфолипазасы катализдейді: мембараналық фосфатидилинозитол 4,5-бифосфаттың 2 2-жалғастырушы диацилглицерол мен инозитолтрифосфатқа ыдырауын катализдейді
Инозитолтрифосфат өз кезегінде Са^2+тің цитозольге түсуін күшейтеді және оның реттеуші әсерлерін қамтамасыз етеді
Диацилглицерол көміртек протеинкиназасын белсендіреді
Екі жалғастырушының да соңғы әсері - жасушаішілік нәруыздар мен ферменттерді фосфорлау және олардың белсенділігін өзгерту
43
Гормондардың рецепторлары орналасады
Цитозольде
Ядрода
Олардың рецепторларының құрамында ДНҚ-ны бацланыстырушы домен болады
44
Липофильді қасиеттері бар гормондар
Стероидті гормондардың және тироксин гормонының сигналын беруі олардың нысана жасушаларының плазмалық мембранасы арқылы өтуі кезінде мүмкін болады
45
Транскрипция белсенділігін туғызатын жағдайлар тәртібі
Гормоннығ жасушаға мембранадағы билипидтік қабат арқылы енуі. Жасушаның ядросына қарай ауысуы және ДНҚ реттелетін аймағы: энхансерлер немесе сайленсерлермен байланысады.
Энхансерлермен әрекеттесу кезінде РНҚ полимераза үшін промотордың қолжетімділігі өседі. Сайленсерлермен әрекеттескенде кемиді. Құрылымдық гендердің транскрипция жылдамдығы мен трансляция жылдамдығы артадв және кемиді
Жасуша метаболизмі мен функционалдық жағдайына әсер ететін нәруыздардың, ферменттердің мөлшері өзгереді. Жасушаішілік рецепторлар арқылы сигналдар беретін гормондардың әсері белгілі уақытқа созылады, өйткені матрицалық процестер (трансляция, транскрипция) бірнеше сағат өтеді
46
өзгерген жасушалардың қанша түрі бар
Олардың шамамен 200түрі бар, олардың тек аздағаны гормон бөледі
Адам аезасындағы 75трлнға жуық жасушалар белгілі 50гормонның тек біреуінің немесе бірнешеуінің нысана жасушалары болып табылады. Гормонға нысана ретінде тек бір немесе бірнеше ұлпа ғана алынады
Мысалы қалқанша без - тироксин байланыстырушы глобулин (ТБГ) үшін арнайыланған нысана-без. ТБГ әсерінен қалқанша бездің ацинарлыш жасушаларының саны мен өлшемі өседі, тиреоидті гормондардың биосинтещінің жүру жылдамдығы артады
47
Инсулин бөлінуін реттейдң
Соматостатин
48
Қант диабетімен ауыратын адамда байқалатын белгілер
1) зат алмасудың бұзылуы
2) гипергликемия
3) гликозурия
4) глюконеогенез - аминқышқылдарынан глюкозаның синтезделуі
5) кетонурия
49
Қант диабетімен ауратын адамда байқалатын белгілер
1) майлардың май қорынан шығуы, май қышқылдарының синтезінің тежелуі, май қышқылдарының тотығуының белсендірілуі
2) бауыр мен бұлшық еттегі глюкозаның қарқынды ыдырауы
3) нәруыздар мен майлардың биосинтезінің баяулауы
4) ұлпадағы глюкозаның тотығу жылдамдығының төмендеуі
5) қандағы холестерин мен басқа липидтердің мөлшерінің артуы
50
Инсулинді қабылдайтын рецептор болмайды
Қант диабетінің инсулин резистентті түрінде
51
Глюкагонның жұмысы
цАМФ тәуелді протеинкиназа арқылы бір мезгілде гликогенсинтетазаны тежейді, бауырдағы гликогенфосфорилазаны белсендіреді
52
Инсулин жұмысы
Өзінің рецепторы арқылы бір мезгілде гликогенфосфорилазаны белсендіреді және тежейді
53
Эстроген гормонының нысана жасушаға әсер ету механизмі
Ерлердің жыныс гормоны тестестероннан түзілетін в-эстрадиол әйел организмінде эстроген болып табылады
Эстроген майда ерігіш қосылыс, ол жасуша мемьранасы арқылы өтіп 4S сегиментациялық коэффициенті бар эстрогенді рецепторлық-нәруызбен байланысады
54
Эстрогеннің нысана ұлпасы
Жатыр
Сүт бездері
55
Жасуша ядросына кіріп онда белгілі-бір гендерді белсендіреді
Эстрофилин 2
Репродуктивті жүйенің қосымша мүшелерін стимуляциялау үшін қажет нәруыздардың синтезін туындатып, хроматинмен әрекеттеседі
56
Эстродиолды балапандарға енгізсе
Овальбумин және ововителлин ерекше нәруыздарының синтезі жылдамдайды
Осылайша аналық безді жұмыртқа түзу жолын жасауға болады
57
Әйел адамдардың сүт безі ісігін анықтауға брлады
Эстроген рецепторларының санымен
58
Су-тұз гомеостазының ішкі орта тұрақтылығының маңызды параметрлері
1) осмостық қысым
2) рН
3) жасушаішілік және жасушадан тыс сұйықтықтың көлемі
59
Су-тұз гомеостазының параметрлерінің өзгеруі алып келеді
1) артериялық қысымның өзгеруі
2) сусыздану
3) ұлпалардың ісінуі
60
Қанның салыстырмалы тұрақты осмостық қысымы сақталады
судың организмге түсуімен және шығарылуымен:
1) тыныс алу ауасын шығарғанда
2) тер
3) үлкен дәрет
4) зәр шығару
61
Адамға су түсуі
1) қатты тамақпен - 1000
2) сұйық тамақпен - 1200
3) организмде түзілетін - 300
Барлығы: 2500
62
Адамнан судығ бөлінуі
1) зәрмен - 1400
2) термен - 600
3) тыныс шығару - 300
4) нәжіспен - 200
Барлығы: 2500
63
Су алмасудың реттеу орталығы
1) Орталық буын = шөлдету орталығы
Гипоталамустың алдыңғы бөлігіндегі нейрондар. Гипоталамус көру төмпешігінің төменгі жағында орналасқан аралық мидың бөлігі. Бұл орталық үлкен ми қыртысы аймақтарымен байланысқан
2) Афференттік буын
3) Эфференттік буын
Бүйрек(артық), тер бездері, өкпе(кем), ішек
64
Гипоталамустың ядросының нейрондарында синтезделеді және қоздыру кезінде қан ағысына секрецияланатын гипофиздің артқы үлесіндк сақталады
АДГ
қызметі: денедегі суды сақтау, қан тамырларын тарылту
АДГ секрециясын тудыратын қоздырғыш: қандағы жоғары осмостық қысым
65
Су-тұз тепе-теңдігін реттеуге қатысатын және дисталды иректелген өзекшелер мен бүйректің жинағыш түтікшелеріне әсер ететін негізгі гормон
АДГ
66
Гипоталамустың осморецепторлары көрсеткіштерді тіркейді
1) суды жеткіліксіз тұтынғанда
2) қатты тер шыққанда
3) тұздың көп мөлшерін қабылдағаннан кейін
Осмос қысымының 1%ке болсын өзгеруі, АДГның секрециясының айқын өзгеруіне әсер етеді
67
68
АДГ болмаса
Зәр концентрленбейдң, тәцлігіне 20л болады
69
Судың екіншілей реабсорбциялауына қандағы натрийдың тұрақты концентрациясын ұстап тұратын гормон
Альдостерон
70
АДГ мен альдестерон секрецияланбайды
Организмге су жеткілікті болса, натрий қалыпты мөлшері түсіп тұрса
Дистальді ирек өзекшелер және жиналғыш түтік эпителийі тұзды, несепнәрді және суды өткізбейтін түрдк қалады да, өте көп және араласқан зәр түзеді
71
АДГ әсер етуі
1) дәстүрлі / жалпылама белгі (V1, V2)
2) дәстүрлі емес / қосалқы түрде
72
АДГ дәстүрлі емес эффектілері көрінеді
1) есте сақтау механизмінің әрекетінде
2) күйзеліс сипатының аспектісінде
3) ауырсыну сезімінің артуында
4) пролактин секрециясының (лактация гормоны) стимуляциясында
73
АДГ артуы байқалады
1) жабығу
2) үрейлену
3) естен айырылу кезінде
74
АДГ дәстүрлі емес эффектісі
Сүйек ұлпасындағы АДГ әсерінен көрініс беретін эффектісінің бірі - сүйек құрылысының жаңару және минералдану процесіне жағдай туғызып, белсенділігін арттыру болып табыладц
75
АДГның дәстүрлі емес эффектілері алып келеді
1) қантамырлар жүйесіндегі антигемофильді А глобулиннің түзілуіне
2) агрегаттанудың күшеюіне
3) тромбоциттердің түйіршіксізденуіне
4) қандағы артық мөлшері бауырда гликогенолизді белсендіретін метаболиттік эффектілер тудырады. Бұл глюкозаның қанға шыққанын, гипергликемияны білдіреді
5) гормондық және метаболиттік күйге әсері - гипергликемияға және липидтердің жинақталуына әкеледі
76
АДГның биологиялық эффектісінің бірі
Есте сақтауды қамтамасыз ету және қабылдаулы жақсарту
77
Нефрондардың бір бөлігі жұмысын тоқтатады
Атрофия
78
Бүйрек ұлпалары дәнекер ұлпасына алмастырылады
Нефросклероз
79
Бүйрек өз қызметін дұрыс атқара алмауы
Бірінші реттік бүріскен бүйрек
80
Жоғары артеричлық қысымның әсері зәрдк альбумин нәруызының пайда болуы
Микроальбуминурия түрінде көрінеді
81
АДГның 1-нысана және 2-нысана мүшклері
1) бүйрек
2) қан тамырларының бглшық ет шабаты
82
Дистальді шеткі өзекшелер мен жинағыш түтіктердің мембраналарында рецепторлардың типі
1) V1: қан тамырларының біріңғай салалц бұлшықет қабатында шоғырланады. АДГ бөлінуі қан тамырларының таралуына себепші болып, қан қысымын жоғарылатады
2) V2: бүйрек өзекшелерінің мембранасында, нефронның дистальді өзекшелеріндк орналасады
83
АДГ гипофункциясы
Қантсыз диабет (гипоталамустық түрі) АДГ мүлдем жетіспеушілігінен
1) бұл кезде су организмнен ретсіз шығып, организм сусызданады
2) полиурия
3) полидипсия
84
АДГ гипофункциясы кезінде организм әоі де су ігпесе, сусыздану қарқындап кқрінеді
1) әлсіздік
2) бас айналу
3) бас ауруы
4) тахикардия
85
АДГ гипофункциясы кезінде ауру ушығуы кещінде көрінеді
1) босаңсу
2) еңбекке қабілеттіліктің төмендеуі
3) тері қабатының және шырышты қабыштың құрғауы
4) тырнақтың сынғыштығы
5) көңіл-күйдің жиі өзгеруі
86
Қантсыз диабеттің түрі
1) Орталық / бірінші / гипоталамустық
Себептері:
а. гормон синтезінің бұзылуы
б. гипоталамустың зақымдалуы
в. мидың зақымдалуы
г. жұқпалы ауру (менингит)
д. ісік
2) Бүйректік
Себебі: бүйрек өзекшелеріндегі АДГ рецептороарының генетикалық патологиясы салдарынан
Нәтижесінде бүйрекке гормонның әсері жарамсыз болады. Жынысқа тіркескен рецессивті белгі ретінде беріледі, тек ер адамдар аурады
87
Қантсыз диабеті кезіндегі диета
тұзы аз
көмірсу көп
тамақты аздаған үлестермен жиі жеу
88
АДГ гиперфункциясы
Пархон синдромы
1) осмостық қысым артады
2) диурез азаяды
3) ісік
89
Пархон синдромы кезінде
1) гипонатриемия
2) зәр азаяды
3) адамның салмағы артады, күйзеліс
4) әлсіздік
5) бұлшықет түйіледі
6) есте сақтау қабілеті төмендейді
7) дер кезінде емдемесе адам жағлайы нашарлап, ми ісігі пайда болады
90
Пархон синдромы кезде диета
тұз көп
аз сұйықтық ішу (1л)
91
Миокардқа тән
1) қозу
2) өткізгіштік
3) жиырылғыштық
4) автоматия
92
Атипикалық бұлшықет ерекшелігі
1) диаметрі үлкенірек
2) гликоген граналары көп
3) жиырылғыш элементтері аз
93
Жиырылғыш және пейсмекерлік кардиомиоциттер арасында аралыш күйде орналасып, қозуды өткізу қызметін атқарады
Р жасушалар / Пуркинье жасушалары / пейсмекерлік түзілістер
Пейсмекерлік түзілістердің 2 типі жүректің өткізу жүйесін түзеді
94
Жиырылғыш кардиомиоциттер бацланысқан
Пуркинье талшығымен + өзара нексустармен (саңылаулы жанасу арқылы) электрлік кедергісі төмен жасушааралық бацланыстармен байланысқан
Осының арқасында дәне кардиомиоциттердің шашамен қозу қабілетінің бірдей болуына байланысьы миокард - функционалдық сцинтий болып табылады
95
Құлақша мен құлақшааралық перде миокарды бойынша өтеді
Түйінаралық және құлақшааралық Торель және Венкенбах, Бахман өткізгіш жолдары
96
Оң құлақша эндокардының астында, құлақша аралығында перденің төменгі бөлігінде орналасады
Атриовентрикулярлық түйін = Ашофф-Тавар
97
Қарынша аралық перденің жоғарғы бөлігі мен атриовентрикулярлық түйіннен келеді
Атриовентрикулярлық шоқ немесе Гис шоғы
Одан кейін екі аяққа - оң және сол аяққа бөлінеді. Олар қарынша миокардында тармақтар түзеді
98
Қарынша миокардының жиырылғыш жасушаларына түйісуін жүзеге асырады
Пуркинье талшығы
99
Бахман шоғы тармағы бойымен қозу құлақша миокардына қандай жылдамдықта тарайды
0,9-1 м/с
Құлақша систоласы басталады
100
Синустық түйіннен қозу бір мезетте Венкенбах пен Торель жолымен атриовентрикулярлық түйінге жетеді
Осы жерде өткізгіш жылдамдығы 0.02-0.05 м/сқа төмендейді, атриовентрикулярлық кідіріс туындады, қарыншаның импульс өткіщуі 0.02-0.04 сқа кідіреді. Қан құлақшадан қарыншаға түседі
101
Атриовентрикулярлық түйіннен Гис шоғы бойынша оның аяқталуымен тармақтарына қозу қандай жылдамдықпен тарайды
2-4 м/с
Осындай жоғары жылдамдықтың арқасында ол бір мезетте қарыншаралық перде мен 2 қарыншаны бірдей қамтиді.
102
Қарыгша миокарды бойынша шозуды өткізу жылдамдығы
0.8-0.9 м/с
103
ЭКГ
Бағалайды:
1) жүрек ырғағы мен өткізгіштігін
2) тыныштық күйде жүрек бұлшық еттерінің қанмен шамтамасыз етілуін
Әсер етеді:
Жүрек камераларының ұлнаюына әсер етеді
104
ЭКГ арқылы анықтайтын аурулар
1) аритмия
2) инфаркт
3) жүрек жетіспеушілігі
4) жүрек ақаулары
5) атеросклероз
6) өкпе дұмысының бұзылуы
105
Биоэлектр потенциал иондардың миокард жасушаларындағы қозғалысымен бацланысты
Na
K
Ca
Cl
106
Потенциалдар айырмашылығы үлкен екі нүктені қосатын шартты сызықтар
Жүректің электрлік осі
107
Бір уақытта түрлі шамадағы потенциалдарды тіркеу (ЭКГ) жәнп жүрекке тән электр осі (вектор) аталады
Векторкардиограмма
108
ЭКГның атеросклероз ауруына қолданылуы
1) артерияның атеросклероздық стенозирленуін анықтау
2) аурудың айқындылығын болжау
3) ауруды динамикалық бағалау
4) атеросклероздық әсерін бағалау (гиполиптдемиялық)
5) адекватты емдеу тәсілін анықтау
6) хирургиялық емдеу үшін
109
Гем құрамы
1) Темір тотықсызданған күйде Fe^2+
2) Пиррол сақиналарының 2 ковалентті және 2 координациялық (донорлы-акцепторлы) байланыстар арқылы байланысқан
110
Гемоглобин құрамы
Әрқайсысында 2 валентті темір атомы бар 4 протопорфинді сақина кіреді
111
Темір атомының айналасындағы орындар
6 орын бар
4-еуіне пиррол сақинасының азоты
5-глобин
6-су байланысады
Осы суды өкпе көпіршігінде қосылатын оттек молекуласы ыеыстырады, барлығы 4 оттек молекуласы қосылады
112
Гем құрамына темірден басқа кіреді
1) 4 метил радикалы
2) 2 винил радикалы
3) 2 пропион қышқыл қалдығы
113
Ересек адамдардың гемоглобині НbA
100мл қанда 13-16г гемоглобин болады / қан құрамының 65-80%
2 альфа+ 2 бета төрт полипептидтік тізбектерден тұрады
2еуі 146, қалған 2еуі 141 аминқышқылдарынан тұрады
114
Ұрықтық гемоглобин HbF
2 альфа + 2 гамма тізбектерден тұрады, және оның оттекке тартылуы өте жоғары
Оттек жетіспеушілігі жағдайында 60%ке дейін қанығуы мүмкін, ал бұл кезде ананың гемоглобині тек 30%ке ғана қанығады
Бұл эмбрионға ана қанынан ұрықжолдас арқылы оттек алуға мүмкіндік береді
115
Гемоглобин қандай нәруыз
Аллостериялық
Оның молекулалары бір конформациядан екіншісіне қайтымды ауыса алады. Бүл кезде нәруыздың лигандтарға тартылысв өзгереді
Т-конформация: тартылыс шамалы болса, қатайған Hb+O2
R-конформация: тартылыс үлкен болса, бәсеңдетілген HbO2
Олар динамикалық тепе-теңдікте болады
116
Гемоглобиннің әрбір грамы қосады
1.34 см^3 оттекті
Кооперативті эффект: гемоглобин оттекпен қосылғанда оның конформациясы өзгереді
Гемоглобинніғ оттекпен байланысуының күрделі сипатын диссоциациялау қисық сызығы көрсетедң
117
Гемоглобинмен байланысуы мүмкін оттек байланысты
Ортадағы оттек мөлшеріне
118
Гемоглобиннің диссоциациялану қисық сызығы
Сигмоидті, S-тәрізді
119
СО2 парциальды қысымы кезіндк оксигемоглобин диссоциациясының қисық сызығының оңға қарай жылжуы
Бор эффектісі
120
Гемоглобин оксиформуладан дезоксиформулаға ауысқанда
Оның бөліктері протонға тартылады
Протондардың гемоглобинге қосылуы оның оттекке тартылуын төмендетіп, оттекті қажет ететін ұлпаларға тасымалдауды күшейтеді
121
Гемоглобинді оттекпен қанықтыруға әсер ететін факторлар
1) температураны арттыру
2) гемоглобинге көмірқышқыл газының, 2,3-дифосфоглицераттың қосылуы
3) рН
4) гемоглобиннің оттекке тартылуын төмендететін қысым
Мұндай жағдайда диссоциациялану қисық сызығы оңға ығысады, және гемоглобин оттекті ұлпаларға оңай береді
122
Миоглобин
Нәруызды бөлігі: апомиоглобин
Простетикалық бөлігі: гем
Глобин 153 аминқышқылының қалдығынан тұратын 1 полипептидті тізбек
123
Миоглоьин қызметі
Организмдегі оттектік 14%ын байланыстырады
Бұлшық ет жиырылғанда оның қан жүретін капиллярлары сығылып, бұлшық еттің кейбір бөліктерінде қан ағысы тоқтайды, осы кезде миоглобин өз қорындағы оттекті шығарады
124
Миоглобин диссоциациялану сызығы
Қарапайым гипербола
Бұл миоглобиннің оттекпен қайтымды байланысатынын көрсетеді және бұған ешқандай бөгде фактор әсер етпейді: Mb + O2 -> MbO2
125
Капиллярлардың қалыңдығы
0.005 мм
126
Қанның капиллярлар торындағы қабырғалармен жанасу беті артерияға қарағанда
170 000 есе үлкен
127
Ересек аламның барлық капиллярлар ұзындығы
100 000 км
128
Альвеоланың терең тыныс алғандағы беті
100-150 м^2
129
Диффузиялану тұтқыр ортада жүрсе
Нысан ауданының оның көлеміне қатынасы артқан сайын диффузия жылдамдығы төмендейді
130
Эукариот жасушаларының өлшемдері
10нан 20мкмге дейін
Олардың өлшемлері қоректік заттар мен өңдеу өнімдерін жасуша мембранасы арқылы тасымалдауға қажетті диффузия процесіне байланысты шектелген
131
Адам эритроцит диаметрі
7-8 мкм
132
Эритроцит қалыңдығы
2-2.5 мкм
133
Эритроцит көлемі
85-90 мкм^3
134
Эритроцит беттік ауданы
145 мм^2
135
Барлық эритроциттің жалпы беттік ауданы
3000 м^2
136
Ядросының болмауына байланысты эритроциттер
Пішінін оңай өзгертіп, тар капиллярлар арқылы оңай өтеді
137
Жаңа туған сәбилерде эритроцит саны
Ересектерге қарағанда көбірек
138
Эритроциттердің мөлшері артады
1) барометрлік қысым төмен болғанда (биікке көтерілгенде)
2) бұлшықет жұмысында
3) эмоциялық қозуда
4) қатты терлеп, организм көп су жоғалтқанда
Биік таулы аймақтарда тұратын адамдарда сүйек кемігінің еселеп өсуінің есебінен эритроциттер саны артадц
139
Миоглобиннің оттекке тартылуы
Жоғары, тіпті рО2 = 1-2мм.сын.бағ. болғанда да О2мен 50% байланысқан түрінде қаладц
Сондықтан да миоглобиннің диссоциациялану қисық сызығы гемоглобин қисық сызығына қарағанда солға ығысқан
Миоглобин ұлпа капиллярларында гемоглобиндермен бәсекеге түсіп, оттекпен байланысады
140
Миоглобин қанға өтпейді
Қалыпты жағдайда бұлшықет зақымданбаса, қабынбаса
Оның ірі молекулалары бүйрек түтіктерін бітеп, өлі еттенуіне әкелуі мүмкін
