DEEL 2: Samenlevingsopbouw Flashcards
(34 cards)
Definitie van Samenlevingsopbouw
Samenlevingsopbouw is verzamelbegrip voor sociaal-agogische interventies waarbij lokale samenlevingsverbanden worden gemobiliseerd om bij te dragen tot aanpak van collectieve problemen.
Wat is van belang bij samenlevingsopbouw?
De student kan uit een casus weergeven wat van belang is bij samenlevingsopbouw.
- Bevorderen van burgerparticipatie = Mensen die rechtstreeks met knelpunten in hun woon-en leefomgeving te maken hebben, actief laten deelnemen aan zowel formulering als de aanpak van probleem.
- Appel aan overheid en/of andere instanties om hun deel van verantwoordelijkheid op te nemen door:
- Nieuw beleid te ontwikkelen
- Bestaande beleid bij te sturen
Som op waarnaar verwezen kan worden bij “samenlevingsopbouw” (3 zaken).
- Een werksoort
- Een sector
- Een methode
Som op waarnaar verwezen kan worden bij “samenlevingsopbouw” (3 zaken): Een werksoort
Aanpak van maatschappelijke problemen via participatie van doelgroep ≠ individuele hulpverlening.
In groep structureel werken aan gezamenlijke (individuele) sociale problemen.
Som op waarnaar verwezen kan worden bij “samenlevingsopbouw” (3 zaken): Een sector
Opbouwwerk = organisaties die in praktijk aan opbouwwerk doen en hiervoor erkend & gesubsidieerd worden door overheid.
In beginjaren was meer maatschappelijk kritischer, nu pragmatischer. Opbouwwerk ook gebonden aan centraal geformuleerde beleidslijnen, meetbare resultaten voorleggen,…
Verwante praktijken:
- Buurtwerk
- Integratiecentra voor migranten
- Bepaalde jeugdwelzijnscentra
- Verenigingen waar armen het woord nemen
- Sociaal – culturele verenigingen, sociale bewegingsorganisaties
Som op waarnaar verwezen kan worden bij “samenlevingsopbouw” (3 zaken): Een methode
Benaderingswijze: sociaal-agogische invalshoek
Opbouwwerk als sociaal-agogische methode is gericht op:
- Gedragsverandering van individuen, groepen & samenlevingsverbanden. Waarbij zij via langdurig proces van zelfherkenning & geleidelijke motivering komen tot meer verantwoordelijkheid & zelfwerkzaamheid bij aanpakken van sociale kwesties/problemen.
- Deze sociale kwesties/problemen kunnen liggen op allerleigebieden (leefbaarheid, sociale veiligheid, achterstandenonderwijs, emancipatie & arbeidsparticipatie, gebreksociale cohesie,…)
- Context : lokale samenleving
Opbouwwerk = methodiek
→ handelingskader die opbouwwerkers hun vak met kennis vanzaken laat uitvoeren (verschillende setings)
Leg de 3 types van sociale onrechtvaardigheid uit.(Nancy Fraser)
De student herkent vanuit een voorbeeld/casus het type van sociale onrechtvaardigheid.
- Socio – economische onrechtvaardigheid = gebrekkige verdeling materiële hulpbronnen (bv. Woning kopen zonder startkapitaal)
- Cultureel – symbolische onrechtvaardigheid = groepen die zich niet erkend of gerespecteerd voelen (bv. Discriminatie woonmarkt)
- Politieke onrechtvaardigheid = uitgesloten worden van politieke besluitvorming (bv. Mensen zonder papieren hebben slechts beperkte toegang tot rechten)
Wat zijn de 4 criteria om sociale problemen te bepalen?
De student kan vanuit een casus bepalen of er sprake is van een sociaal probleem op basis van de 4 criteria.
- Objectieve omstandigheden met duidelijke sociale oorsprong bv. Thuisloosheid
- Waargenomen verschijnselen worden als onwenselijk gezien (sociale problemen oplossen of effecten verzachten)
- Bewust van objectieve omstandigheden bv. Politici, sociaal werkers, wetenschappers,
- Overtuiging dat feitelijke situatie door menselijk ingrijpen kan verbeterd worden
Wat zijn de vijf fasen bij het model van Blumer (proces van benoemen en ingrijpen)?
Fase 1: Ontstaan van sociaal probleem
Fase 2: Legitimatie
Fase 3: Mobiliseren van actie
Fase 4: Vorming van officieel beleidsplan
Fase 5: Uitvoering & evaluatie beleidsplan
De vijf fasen bij het model van Blumer: Fase 1
Ontstaan van sociaal probleem
- Ongewenst probleem wordt zichtbaar
- Informatie over probleem groeit 3. Bewustzijn groeit, er moet iets veranderen
De vijf fasen bij het model van Blumer: Fase 2
Legitimatie
Is inderdaad een probleem en er moet iets gebeuren (erkenning)
De vijf fasen bij het model van Blumer: Fase 3
Mobiliseren van actie
Actoren proberen steunt te verwerven & publieke opinie te beïnvloeden en druk uitoefenen op instanties: er wordt draagvlak opgebouwd zowel voor erkenning als voor zoeken van oplossing.
De vijf fasen bij het model van Blumer: Fase 4
Vorming van officieel beleidsplan
Voorstellen, onderhandelingen & beslissingen leiden tot beleidsplan
De vijf fasen bij het model van Blumer: Fase 5
Uitvoering & evaluatie beleidsplan
Eventuele maatregelen worden bijgestuurd
De maatschappelijke opdracht van SAAMO.
- Wegwerken van achterstelling en uitsluiting
- Theoretisch fundament
- Grond- en mensenrechten als kompas
2 invalshoeken:
- Mensen in maatschappelijk kwetsbare posities
- Blijvende maatschappelijke verandering
De maatschappelijke opdracht van SAAMO - Wegwerken van achterstelling en uitsluiting
- Realiteit is anders dan wens democratie
- SO beoogt bij te dragen tot rechtvaardige en duurzame SL
- Recht op menswaardig leven uitgangspunt
- Prioritaire doelgroepen: mensen in maatschappelijk kwetsbare posities
- VIA: situaties van maatschappelijk achterstelling en sociale uitsluiting wegwerken – structureel (maatschappelijke mechanismen en structuren die dergelijke situaties veroorzaken en in stand houden)
De maatschappelijke opdracht van SAAMO - Theoretisch fundament
- Theorie van de maatschappelijke kwetsbaarheid
- Empowermentparadigma
De maatschappelijke opdracht van SAAMO - Theoretisch fundament - Theorie van de maatschappelijke kwetsbaarheid
Verklaringsmodel van achterstelling en uitsluiting
Achterstelling en uitsluiting kunnen verklaard worden door een samenspel van elkaar versterkende factoren op drie niveaus
- Macro: inrichting van de SL op economisch, sociaal en cultureel vlak
- Meso: manier waarop gemeenschappen en organisaties functioneren
- Micro: manier waarop individuen de dingen die in de samenleving gebeuren begrijpen en hoe ze dat vervolgens in zichzelf opnemen
→ Deze theorie vertrekt van het structureel niveau, dit is het fundament van achterstelling en uitsluiting
Maatschappelijke kwetsbaarheid is een interactief proces én een cumulatief proces:
Interactief: maatschappelijke kwetsbaarheid ontstaat door voortdurende interacties tussen mensen/groepen en hun omgeving → interactie van en op de 3 niveaus
Cumulatief: als iemand eenmaal kwetsbaar is, dan wordt de kans groter om opnieuw gekwetst te worden
Bv: Interactief proces: De maatschappelijke kwetsbaarheid wordt beïnvloed door interactieve processen, zoals de manier waarop ze interactie heeft met haar omgeving en de systemen om haar heen. Bijvoorbeeld, omdat Maaike een laag inkomen heeft, kan ze moeite hebben om de huur te betalen voor een fatsoenlijke woning in een veilige buurt. Dit kan haar blootstellen aan meer stress en sociale problemen, zoals criminaliteit in haar buurt, wat op zijn beurt haar gevoel van veiligheid en welzijn verder kan ondermijnen.
Bv: Cumulatief proces: De maatschappelijke kwetsbaarheid van Maaike wordt ook beïnvloed door cumulatieve processen, waarbij negatieve ervaringen en moeilijkheden zich in de loop van de tijd opstapelen. Bijvoorbeeld, vanwege haar financiële moeilijkheden kan Maaike moeite hebben om haar kinderen voldoende voedsel en kleding te geven, waardoor ze achterstanden kunnen oplopen op school en sociaal geïsoleerd kunnen raken. Deze achterstanden kunnen zich in de loop van de tijd opbouwen en het voor Maaike en haar kinderen nog moeilijker maken om uit de vicieuze cirkel van armoede en kwetsbaarheid te komen.
De maatschappelijke opdracht van SAAMO - Theoretisch fundament - Empowermentparadigma
“Empowerment is een proces van individuele en collectieve versterking waarbij individuen, organisaties en gemeenschappen meesterschap verwerven over hun eigen situatie en omgeving” (Van Regenmortel, 2002).
Empowerment is een paradigma; een omvattend kader dat, samen met de onderliggende waarden en principes, het denken en handelen oriënteert.
Empowerment op alle niveaus nodig om doel te bereiken – deze niveaus zijn nl onderling verbonden en beïnvloeden elkaar voortdurend.
Doel: volwaardig burgerschap = “toegang tot collectief verworven, vastgelegde en verzekerde rechten en vrijheden (Van Regenmortel, 2002)”.Economische, sociale en culturele rechten, maar ook vrijheid van meningsuiting of vrijheid van geloofsovertuiging.
Met andere woorden: Het empowermentparadigma is een benadering binnen het sociaal werk dat zich richt op het versterken van individuen en gemeenschappen, zodat ze controle krijgen over hun eigen leven en omstandigheden.
Bv: Sociaal werkers kunnen interventies ontwerpen en implementeren om individuen zoals Maaike te ondersteunen en te helpen bij het overwinnen van de uitdagingen waarmee ze worden geconfronteerd. Dit kan bijvoorbeeld het bieden van financiële begeleiding, toegang tot betaalbare huisvesting, het opbouwen van een sociaal netwerk en het verstrekken van onderwijsondersteuning omvatten.
De maatschappelijke opdracht van SAAMO - Grond- en mensenrechten als kompas
Grondwet en de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) beschrijven de rechten voor ieder mens
→ Deze grond-en mensenrechten zijn richtinggevend voor de praktijk van samenlevingsopbouw.
→ Deze rechten bieden de beste bescherming tegen achterstelling en sociale uitsluiting. Ze zijn de voorwaarden voor een menswaardig leven. De grondrechten moeten daarom gegarandeerd worden door de samenleving.
De maatschappelijke opdracht van SAAMO - Twee invalshoeken
- Gebiedsgericht
- Doelgroepgericht
De maatschappelijke opdracht van SAAMO - Twee invalshoeken - Gebiedsgericht
Aan de slag in een aandachtsgebied met verschillende achterstellingsvormen:
- aandachtsgebieden versterken zodat ze voorwaarden en hefbomen in zich dragen voor een menswaardig leven voor alle bewoners
- aandachtsgebied = buurt, stadswijk, dorp of streek waar een hardnekkig en complex samenspel van achterstellings- en uitsluitingsmechanismen de maatschappelijk kwetsbare positie van bewoners en gebruikers bestendigt en reproduceert
- gebiedsanalyse ligt aan de basis (bv. kansarme buurten)
De maatschappelijke opdracht van SAAMO - Twee invalshoeken - Doelgroepgericht
Aan de slag met een doelgroep met een gemeenschappelijke achterstellingsproblematiek:
DOEL: maatschappelijke situatie en positie van de groep verbeteren
Hoe?
- toegang realiseren tot grondrechten
- ingrijpen op verdelingsmechanismen die tot ongelijke toegang leiden
- aandacht voor solidariteit tussen groepen!
- Divers samenleving: werken aan randvoorwaarden om respectvol samen te leven
De maatschappelijke opdracht van SAAMO - Mensen in maatschappelijk kwetsbare posities
Wie?
Omwille van financiële, sociale, lichamelijke, en andere redenen in kwetsbare positie
Divers:
- Mensen in armoede
- Laaggeschoolde langdurig werklozen
Kwetsbare ouderen, jongeren, alleenstaanden, eenoudergezinnen, nieuwkomers, sociale huurders, kamerbewoners, woonnomaden, personen met een beperking
- Asielzoekers en erkend vluchtelingen
- Mensen zonder wettig verblijf
- Thuislozen
- Etc.
In strategie en aanpak ook niet-kwetsbare groepen
