epigenetik Flashcards

(60 cards)

1
Q

Epigenetik nedir?

A

DNA dizisini değiştirmeden gen fonksiyonunu etkileyen kalıtsal ve geri dönüşümlü değişiklikleri inceleyen bilim dalı.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Epigenomiks nedir?

A

Epigenetik değişiklikleri genom düzeyinde inceleyen bilim dalı.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Epigenetik değişikliklerin temel özelliği nedir?

A

DNA baz dizisinde değişiklik olmadan gen ekspresyonunu düzenler.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Epigenetik değişiklikler neden kalıtsaldır?

A

Hücre bölünmesiyle yeni nesil hücrelere aktarılır.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Epigenetik hangi bilim dallarıyla ilişkilidir?

A

Embriyoloji, fizyoloji, patoloji, kanser, psikoloji, halk sağlığı.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Epigenetik mekanizmalar gen ekspresyonunu nasıl kontrol eder?

A

Doğrudan (DNA ve kromatin değişiklikleri) veya dolaylı (non-coding RNA’lar) yollarla.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

DNA metilasyonu nedir?

A

CpG adacıklarındaki sitozin bazının 5. karbonuna metil grubu eklenmesi.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

DNA metilasyonu hangi süreçlerde rol oynar?

A

Embriyonik gelişim, transkripsiyon kontrolü, X inaktivasyonu, karsinogenez.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

CpG adacıkları nedir?

A

Gen promotör bölgelerinde C ve G nükleotidlerince zengin, metilasyona duyarlı bölgeler.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hipermetilasyon nedir?

A

Promotör bölgelerindeki fazla metilasyon, gen susturulmasına yol açar.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hipometilasyon nedir?

A

Genom genelinde metilasyon kaybı, gen aktivasyonuna neden olur.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hipermetilasyon hangi hastalıklarda etkilidir?

A

Kanser, psikolojik hastalıklar, metabolik bozukluklar.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hipometilasyonun karsinogenezdeki rolü nedir?

A

Proto-onkogen aktivasyonu, kromozomal instabilite, imprinting kaybı.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

DNA metilasyonunda hangi enzimler rol oynar?

A

DNA metiltransferazlar (DNMT1, DNMT3A, DNMT3B).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

DNMT1’in görevi nedir?

A

Replikasyon sonrası yeni DNA zincirinde metilasyon sağlar.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

DNMT3A ve DNMT3B ne yapar?

A

De novo (yeni) metilasyon gerçekleştirir.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Imprinting nedir?

A

Anne veya baba kaynaklı alelin epigenetik modifikasyonu.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Imprinting örnekleri nelerdir?

A

IGF2/H19 lokusu, Angelman ve Prader-Willi sendromları.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

IGF2/H19 lokusunun anormal metilasyonu neye yol açar?

A

Wilms tümörü.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Gen susturulması (gene silencing) nedir?

A

Epigenetik modifikasyonlarla genin inaktif hale getirilmesi.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

X inaktivasyonu nedir?

A

Dişi memelilerde bir X kromozomunun epigenetik olarak susturulması.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Kromatin modifikasyonları nelerdir?

A

Histon asetilasyonu, metilasyonu, fosforilasyonu, ubikitinasyonu, sumolizasyonu.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Histon asetilasyonu nedir?

A

Histon lizin kalıntılarına asetil grubu eklenmesi, gen ekspresyonunu artırır.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Histon asetilasyonunda hangi enzimler rol oynar?

A

Histon asetiltransferazlar (HAT) ve histon deasetilazlar (HDAC).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Histon asetilasyonunun aktif kromatinle ilişkisi nedir?
H3 ve H4 lizin asetilasyonu aktif transkripsiyonla bağlantılıdır.
26
Histon metilasyonu nedir?
Histon lizin veya arjinin kalıntılarına metil grubu eklenmesi.
27
Histon metilasyonunda hangi enzimler etkilidir?
Histon metiltransferazlar (HMT) ve histon demetilazlar (HDM).
28
H3K4 metilasyonu neyle ilişkilidir?
Ökromatin ve transkripsiyon aktivasyonu.
29
H3K9 metilasyonu neyle ilişkilidir?
Heterokromatin ve gen susturulması.
30
Histon fosforilasyonu nedir?
Serin, treonin veya tirozinlere fosfat grubu eklenmesi, kromatin yapısını değiştirir.
31
Histon fosforilasyonunun rolü nedir?
Mitoz ve mayozda kromozom yoğunlaşması.
32
Histon ubikitinasyonu nedir?
Histonlara ubikitin proteininin bağlanması, gen ekspresyonunu düzenler.
33
Non-coding RNA’lar (ncRNA) nedir?
Proteine çevrilmeyen, gen ekspresyonunu düzenleyen RNA’lar.
34
miRNA’lar ne yapar?
Transkripsiyon sonrası gen ekspresyonunu düzenler.
35
RNA interferansı (RNAi) nedir?
Çift zincirli RNA ile gen susturulması süreci.
36
Xist ve Tsix nedir?
X inaktivasyonunda rol oynayan uzun non-coding RNA’lar.
37
Epigenetik değişikliklerin kanserle ilişkisi nedir?
Tümör baskılayıcı genlerin hipermetilasyonu, proto-onkogenlerin hipometilasyonu.
38
Kanserde hipermetile olan genler nelerdir?
RB1, p16INK4a, BRCA1, MLH1, E-Cadherin.
39
Epigenetik tedaviler nasıl çalışır?
DNA metilasyonu veya histon deasetilasyonu inhibe edilerek gen ekspresyonu yeniden aktive edilir.
40
Epigenetik tedavi örnekleri nelerdir?
5-AZA-CdR (DNMT inhibitörü), Trichostatina (HDAC inhibitörü).
41
Psikolojik hastalıklarda epigenetik nasıl rol oynar?
Gen ekspresyonunun anormal düzenlenmesi, stres ve hafıza oluşumunu etkiler.
42
Hafıza oluşumunda epigenetik mekanizmalar nelerdir?
DNA metilasyonu ve histon modifikasyonları.
43
Stresle ilişkili hafızada hangi yolak aktiftir?
MAPK-ERK yolağı, c-FOS ve EGR1 genlerini aktive eder.
44
Kokain bağımlılığında hangi epigenetik değişiklik olur?
H3K9 dimetilasyonu (H3K9me2).
45
Normal hücrede imprinting ne için kullanılır?
Kromozomal denge, dokuya özgü protein anlatımı, viral DNA inaktivasyonu.
46
Epigenetik mekanizmalar hangi soruları açıklar?
Fenotip belirlenmesi, hücre farklılaşması, X inaktivasyonu, ikizlerde farklılık.
47
DNA metilasyonunu etkileyen çevresel faktörler nelerdir?
Yaşlanma, besin alımı, sigara, alkol, metal maruziyeti.
48
Alkol tüketimi DNA metilasyonunu nasıl etkiler?
Folat metabolizmasını bozarak metilasyon paternini değiştirir.
49
Yaşlanmada DNA metilasyonu nasıl değişir?
CpG adacıklarında metilasyon artar.
50
Kanserde DNA metilasyonu değişiklikleri nelerdir?
Promotör hipermetilasyonu ve global hipometilasyon.
51
Histon modifikasyonlarının hastalıklarla ilişkisi nedir?
HAT ve HMT genlerindeki mutasyonlar kanser ve nörolojik hastalıklara yol açar.
52
Epigenetik değişikliklerin geri dönüşümlü olmasının önemi nedir?
Tedaviyle bozuk gen ekspresyonu düzeltilebilir.
53
Angelman sendromu nedir?
Maternal alelin kaybı veya metilasyonuyla oluşan nörogelişimsel bozukluk.
54
Prader-Willi sendromu nedir?
Paternal alelin kaybı veya metilasyonuyla oluşan nörogelişimsel bozukluk.
55
Wilms tümörü nedir?
IGF2/H19 lokusunun anormal metilasyonuyla ilişkili çocukluk çağı kanseri.
56
Epigenetik mekanizmaların embriyonik gelişimdeki rolü nedir?
Genomik imprinting ve hücre farklılaşmasını düzenler.
57
Transposable elementler nedir?
Hipometilasyonla aktive olan, kromozomal instabiliteye yol açabilen DNA dizileri.
58
Retrotranspozonlar nedir?
RNA’dan ters transkripsiyonla oluşan, metilasyonla baskılanan DNA dizileri.
59
Histon modifikasyonlarının kromatin yapısındaki etkisi nedir?
Kromatinin sıkı veya gevşek olmasını sağlayarak gen ekspresyonunu düzenler.
60
Epigenetik değişikliklerin kalıtsal örnekleri nelerdir?
Imprinting ve bazı metile alanların korunması.