fizyoloji Flashcards
(193 cards)
1
Q
vücut ağırlığının yaklaşık _ ı su
A
%60
2
Q
yağ oranı arttıkça su oranı _
A
azalır
3
Q
yağ oranı yaşlılarda mı gençlerde mi
kadınlarda mı erkeklerde mi fazla?
A
yaşlılarda
kadınlarda
4
Q
intraselüler ve ekstraselüler sıvıyı ayıran?
A
hücre membranı
5
Q
intraselüler ve intravasküleri ayıran?
A
kılcal damar membranı (capillary membrane)
6
Q
transselüler sıvı
A
hücredışı sıvısı olarak kabul edilir
sinovyal(eklem) plevral(akciğer) peritoneal(karın boşluğu) perikardiyal(kalp) intraoküler(göz) serebrospinal(BOS) sıvıları
7
Q
intraselüler sıvı
A
hücreiçi sıvı *vücut sıvısının 2/3ü, vücudun %40ını oluşturur* hücredışı sıvıya göre; Az içerir: Na+, Cl-, Ca2+(hiç) Çok içerir: *K+* po4 mg2+ so4 *Plazmanın 4 katı protein içerir*
8
Q
ekstraselüler sıvı
A
hücredışı sıvı sıvıların 1/3ü, vücudun %20si hücredışı sıvılar sürekli birbirleriyle karışır proteinler hariç plazma ve interstisyel sıvı bileşimi aynı plazmada protein daha fazla hücreiçi sıvıya göre; Fazla: *Na+** Cl-** Ca2+* *HCO3-* Az: k+ po4 mg2+ böbreklerde bileşimi düzenlenir
9
Q
interstisyel sıvı
A
hücrelerarası sıvı
hücredışı sıvı çeşidi
hücredışı sıvının 3/4ünü oluşturur
10
Q
intravasküler sıvı
A
kan plazması ve lenf
hücredışı sıvı çeşidi
hücredışı sıvının 1/4ü
11
Q
protein plazmada neden interstisyel sıvıdan fazla
A
çünkü proteinler kılcal zardan kolay geçemez
12
Q
plazma interstisyel arası anyon katyon ilişkisi
A
plazma proteinleri negatif, katyon bağlama eğilimi
interstisyelde anyonlar daha fazla (plazma proteinleri - - birbirlerini iterler)
13
Q
ekstraselüler sıvının en önemli tamponu
A
HCO3-
14
Q
intraselüler sıvının en önemli tamponu
A
protein
15
Q
plazmada en fazla bulunan elektrolit
A
Na+
16
Q
serumda en fazla bulunan anyon
A
Cl-
17
Q
intraselülerde en fazla bulunan katyon
A
K+
18
Q
intraselülerde en fazla bulunan anyon
A
PO4
19
Q
vücuda sıvı 2 yolla sağlanır:
A
1- sıvı ve besinlerle
2- khidrat oksidasyonu
20
Q
Sıvı kaybı yolları
A
1- gizli su kaybı:(bilinçsiz) a-deriden difüzyon b-solunum 2-terle su kaybı 3- feçes ( dışkı) işe 4- böbreklerle ( idrar)
21
Q
deriden difüzyonla su kaybı
A
transepidermal su kaybı
terlemeden bağımsız, ter bezi olmayanlarda bile olur
kolesterolle dolu kornifiye deri tabakası kaybı aza indirir
yanıklarda bu tabaka zarar görür, su kaybı artar, bol sıvı tüketilmelidir
22
Q
solunum ile su kaybı
A
solunuma giren hava su buharında doyurulur
soğuk havada artar, solunum yolları kuruma hissi
23
Q
feçes ile sıvı kaybı
A
ishal ile artar
24
Q
böbreklerle sıvı kaybı
A
su elektrolit dengesini alınan miktara göre düzenler
25
hiperpolarizasyon
negatif artması
| genelde inhibe edici
26
depolarizasyon
negatif azalması
| genelde uyarıcı
27
sıvı hacmi ölçülmesi
indikatör seyreltme kuralı
| dilüsyon indikatör teknikleriyle ölçülür
28
ideal indikatör madde özellikleri
toksik olmamalı
sıvı içinde eşit dağılabilmeli
seçici olarak yalnız ölçülecek alana yayılmalı
farmakolojik aktif olmamalı
miktarı belli metotlarla kolay tayin edilebilmeli
29
*toplam vücut suyu ölçğlmesinde kullanılan maddeler *
* radyoaktif su (trityum, 3h2o)
* ağır su ( döteryumi 2h2o)
* antiprin
30
*hücredışı sıvı hacminin ölçülmesinde kullanılan maddeler*
plazma ve hücreler arası mesafede dağılan ama hücre zarını geçemeyen maddeler kullanılır
* radyoaktif sodyum
* radyoaktif klorür
* radyoaktif iyotalamat
* tiyosülfat iyonu
* inülin
31
hücreiçi sıvı hacim ölçümü
doğrudan ölçülmez
| toplam vücut suyu- gücresışı sıvı hacmi
32
*plazma hacmi ölçümünde kullanılan maddeler*
kapiller zardan geçemeyen maddeler
* radyoaktif iyot ile işaretlenmiş albumin
* evans mavisi
33
hücrelerarası sıvı ölçümü
doğrudan ölçülmez
| hücredışı-plazma
34
kan hacmi ölçümü
1-plazma hacmi/ 1- Hematokrit
hematokrit: kan hücrelerinin toplam kan hacmine oranı
2-eritrositleri radyoaktif maddeyle işaretleme (krom)
35
potansiyel boşlukardaki sıvılar
plevral perikard periton sinovyal vs
membranları genelde sıvı, elektron, protein geöişine direnç göstermezler
kapillerden sızan sıvılar buraya da gelir
sızan proteinler lenf yoluyla uzaklaştırılır
hepsi lenf damarlarıyla bağlantılı
36
*efüzyon*
potansiyel boşlukta sıvı toplanması
periton ( karın) boşluğu sıvı toplanmasına müsait
toplanan ödem sıvısına assit* denir ciiddi durumlarda 20lt+ birikebilir
37
osmoz
suyun yüksek konsantrasyonda olduğu yerden düşük konsantrasyonda olduğu yere difüzyonu
su yoğunluğu arttıkça solüt(katı) yoğunluğu azalır
38
osmotik basınç
yoğunluk farkı nedeniyle çekim kuvveti
| solüt yoğunluğu arttıkça artar
39
izotonik solüsyon
plazma ozmolaritesine sahip , 282 mOsm
| hücre buna konulursa değişmez
40
*klinik uygulamalarda kana infüze edilen izotonik solüsonlar*
%0,9 NaCl
| %5 glukoz
41
hipotonik solüsyon
hücreden daha az yoğun ortam
ozmolarite daha düşük
hücreye su girer, hücre şişer
42
hipertonik sölüsyon
hücreden yoğun ortam
ozmolarite daha fazla
hücreden su çeker hücre büzülür
43
*hücreiçi ve hücredışı hacimlerde belrgin değişime neden olabilecek faktörler*
```
su alımı +
dehidratasyon -
hemoraji (kanama) -
intravenöz solüsyo infüzyonu +
gastrointestinal yoldan çok miktarda sıvı kaybı -
ter ve böbreklrle anormal sıvı kaybı -
```
44
plazma ozmolarite göstergeleri
SODYUM ve beraberindeki anyonlar(klor) %90 etkili
| glikoz ve üre de azıcık
45
plazma ozmolaritesini belirlemede en etkili molekül
sodyum
46
ekstraselüler sıvı hacmi düzenlenmesinde neyin geri emilimi ve salınımı en önemli
sodyum klorür
47
hiponatremi
plazma sodyum konsantrasyonunun normalin altına düşmesi
neden olan faktörler:
sodyum kaybı:
-ishal kusma
-diüretikler( sıvı attırıcı, doktorlar kan basıncı fazlaysa verir) ( böbrek sodyum tutma kapasitesini inhibe eder)
-böbrek hastalıkları
-aldosteron azlığı (addison hastalığı)
ekstraselüler sıvı hacmi artması: sodyum miktarı seyrelir
-aşırı antidüretik hormıon (ADH) salınımı : fazla su geri emilimi ve aşırı hidratasyon
48
hipernatremi
plazma sodyum konsantrasyonunun normalin üsütne çıkması
sodyum artışı:
-aldesteron fazla salınımı( suyla bilikte sodyum da alınır. şiddetli olmz)
ekstraselüler sıvı hacmi azalması
-ADH eksikliği: su geri emilimi azalır, diabetes insipidus(şekersiz şeker)
-bazı böbrek hastalıklarında adhe yanıt verilmez, nefrojenik diabetes insipidus
-dehidratasyon
49
antidiüretik hormon ADH
su geri emilimini arttırır
50
aldosteron
su geri emilimi, birlikte sodyum da emilir
51
hücre
yaşamsal fonksiyonları yerine getirebilen en küçük birim
canlı yapıtaşı
ortak özellikler farklı morfolojik yapılar ve fonksiyonlar
çekirdek ve sitoplazma olmak üzere iki ana bölge
52
hücrelerin fonksiyonel özellikleri
enerji üretirler: iç ortam dengesi ve sentez reaksiyonlarını yürütmek için gerekli
kendi moleküllerini sentez ederler
organize şekilde büyürler
çevreden geler uyarılara cevap (sinir,kas,salgı)
çoğalırlar (alyuvar, sinir, iskelet kas, retina hariç)
53
sekrasyon anlamı
salgılama
54
protoplazma
sitplazma+ çekirdek (hücre zarı yok)
55
hücre zarı
hücre ve organelleri genelde zarla kaplı
*ribozom, mikrotübül,sentriol ve mikroflamanlar zarla kaplı değil*
%55 protein %25 fosfolipid %13 kolesterol %4 diğer lipidler %3 karbonhidrat
seçici geçirgen: homeostazis (vücut iç denge koruması) ve hücrelerin uyarılması (membran potansiyeli değişir,geçirgenlik değişir) için gerekli
56
*zar bulundurmayan hücresel yapılar*
ribozom mikrotübül sentriol mikroflamanlar
57
sıvı mozaik model
fosfolipit tabaka sıvı kısım
| gömülü proteinler mozaik bölüm
58
hücre zarından madde geçişi
lipit bariyer suda çözünen moleküllerin geçişini engeller (iyonlar, glikoz, üre)
proteinler ise bu maddelerin geçişi için yollar oluşturur (iyon kanalları, madde taşıyıcıları vs.)
* oksijen, karbondioksit, alkol, gaz anestetikler gibi yağda eriyen maddeler zarın bu bölümünden kolayca geçerler*
büyük moleküllere ve yüklü partiküllere karşı geçirgen değil
suya ve hidrofobik moleküllere geçirgen
gazlar membranda hızla difüze olur
59
*iç yapraktaki fosfolipit molekülleri*
* fosfatidiletanolamin
* fosfatidil serin (- yüklü)
* fosfatidilinositol (az ama hücre sinyalleşmesinde önemli rol) (- yüklü)
60
*dış yapraktaki fosfolipit molekülleri*
* fosfatidilkolin
| * sfingomyelin
61
fosfolipitler
birbirlerine ya da proteinlere bağlı olmadıkları için akışkan yapı oluştururlar, hareket halinde ve serbestler
akışkanlık membrana esneklik katar
yan yana yer değişme kolay ama karşı karşıya nadir
hidrofobik kısımlar birbirlerini çekerler, merkezde birleşme eğilimi
lateral, flexion, rotation, flip flop
kolesterol içinde erimiş haldedir
62
kolesterol
zarın akışkanlığını düzenler, *azaltır*
*yüksek sıcaklıklarda zarın dış kısmını daha az akışkan yapar, küçük moleküllere geçirgenliğini azaltır*
düşük sıcaklıklarda akışkanlığı korur
membran yapısal bütünlüğüne destek
suda eriyen maddelere karşı geçirgen olmamaya katkı
63
hücre zar proteinleri
glikoptrotein yapıda
| integral periferik
64
integral proteinler
suda eriyen maddeler, iyonların geçişini sağlayan kanal yapılarını oluşturur
seçici nitelikte
taşıyıcı protein-pompa
enzim
reseptör (suda eriyen maddeler ve peptit hormonlar için)
hücre adhezyon molekülü: hücreleri komşu hücrelere ve bazal laminaya tutturma
65
periferik proteinler
genelde hücre içinnde zar dışında
genelde integral proteine tutunmuş
genelde enzim ya da hücre içi fonksiyon kontrolü
66
hücre zar karbonhidratları- hücre glikokaliksi
hücre zarının belli bölğmlerine seyrek olarak yerleşmiş khidratlar
az miktarda
glikoprotein ( integrallerin çoğu) glikolipit olabilir ( membrandaki lipitlerin %10u)
gliko kısım daima hücre yüzeyinden dışa çıkıntı yapar
hücre dış yüzeyi genelde bütünüyle glikokaliks denen gevşek khidrat örtüsüyle kaplı
67
hücre zar karbonhidratlarının görevleri
1- çoğu negatif, hücre yüzeyini negatif yapıp negatif maddeleri uzaklaştırır (eritrositler birbirine yapışmaz)
2-glikokaliksler birbirini tanıyıp bağlanablit, tutunurlar
3-insülin gibi hormonlar için reseptör
4-antijenik özelliklerinden dolayı immün reaksiyonlara katılırlar( kan grupları burdaki antijenlerle belirlenir)
5-hücresel kimlik oluşturur, immün sistem kendinden olan ve olmayanı ayırır( bakteri, kanser hücresi vs)
6-organ doku reddi olayları
7-sağlıklı embriyonik gelişimde haberleşme
8- su tutar, hücre yüzeyini kaygan yapar
68
*membran asimetrisi 3 neden*
* 1- periferik proteinlerin daha çok sitoplazmik yüzeyde bulunması
* 2-khidratların nerdeyse hepsinin ekstraselüler yüzeyde olması
* 3-membran lipiteri ve integral proteinlerin iç dış katmanda çeşit ve miktar farklılıkları
69
hücre zarı görevleri
1-sitoplazmayı dış ortamdan ayırma
2-hücreleri diğerlerinden ayırma
3-kimyasal reaksiyonların oluabileceği belirgin yüzey oluşur
4-hücreye materyal giriş çıkışını düzenleme
5-yapısındaki proteinler hücreye yapısal destek
6-bazı proteinler enzim
7-reseptör
8-antijenik özellik- birbirlerini tanıma
70
hücreler arası 3 bağlantı çeşidi
1-desmozom
2-sıkı bağlantı - tight junction
3-aralıklı bağlantı- gap junction
71
desmozom
hücreleri birbirine bağlar ( hücre adhezyonu)
asıl fonksiyonu bir grup hücrenin beraber fonksiyon yapmasını sağlamaktır
deri gibi gerimin çok olduğu hücrelerde sıkı bağlanma sağlar
*E-cadherin proteinleri (adhezyon proteinleri,integral)* ile karşılıklı bağlantı oluşturur
birtakım filamentler bulundurular: bunlar aktin taşır, kasılma yeteneklerinin olduğunu gösterir
kemer,düğme ve hemidesmozom olarak 3 tip( birçok epitel hücrede beraber bulunurlar)
72
*desmozomların yaygın olduğu dokular*
fiziksel etkilerle karşılaşan dokularda daha bol
* kalp kası
* deri epitel tabakası
* uterus boynuzu
73
kemer desmozomlar
adherens bağlantı- zonula adherens
yan yana gelen hücrelerden her birini çepeçevre saran bantlar halinde
iki hücrenin karşılıklı bantları birbirlerine filament yapısında bazı uzantılarla bağlı
hüce içinde plazma membranının hemen altında bantlar boyunca aktin demetleri uzanır
74
düğme desmozomlar
macula adherens
yan yana gelen iki hücre membranında
görünüş ve fonksiyon olarak perçin çivileri andırır
Kaderin komşu hücreleri birbirine bağlar
sitoplazmik plak kaderinlere bağlı
sitoplazmik plaktan çıkan lifler, ara filamentler hücre iskeleti filamentidir
bu filamentler sitoplazmada bir ağ yapısı oluşturur
75
2 hücre arası bağ yapan desmozom
| hücre bazal lamina arası bağ yapan desmozom
kemer ve düğme hh
| hemidesmozom hb
76
kadherin
hücre hücre etkileşimi sağlayan protein/ adhezyon reseptörü
| düğme ve kemer
77
integrin
hücre ve hücrelerarası matriks(bazal lamina) etkileşimi sağlayan protein/ adhezyon reseptörü
hemidesmozom
78
hemidesmozomlar
hücre matriks bağlantıları
düğme desmozoma benzer
hücre+ bazal lamina
integrin (adhezyon proteini) ve kollajen oluşmasında ve dayanıklılığında rol oynar
integrin;
ekstrasellüler kısmı bazal laminadaki laminin proteine bağlı
intrasellüler kısmı keratin ara filamentine bağlı
79
tight junction
zonula okludens
permeabilite setti, birçok maddenin geçişini kısıtlar (çok küçük maddeler su vs geçebilir)
parasellüler geçişte azalma sebebi
okludin proteinleri (adhezyon değil) ile bağlantı
* hücrenin apikal kısmına yakın*
*bağırsak epitel hücrelrinde ve kan beyin bariyerinde*
80
lüminal zar
| bazolateral zar
lüminal: iç, lümen, apikal, organ iç kısım
| bazolateral: dış, intertsiyel sıvı tarafı
81
gap junction
neksus
iki hücre membranı arası geçiş alanı
komşu hücrelerin sitoplazmalarını bağlayan protein kanalları
düşük direnç alanları oluşturarak elektriksel aktivitenin iletimine (ör*kalp kası, bazı düz kaslar*) ya da kimyasal habercilerin geçişine izin verir
6 konneksin(protein)= konnekson
2 konnekson= gap bağlantısı
2 koonekson karşılıklı yerleşince kanal oluşur
bir hücre uyarılınca domino taşı gibi diğerleri de uyarılır
82
*gap junction en çok hangi hücrelerde bulunur*
* kalp kası
| * bazı düz kaslar
83
*mitokondri yoğun bulunan hücreler*
* iskelet ve kalp kası hücreleri
* akson sonlanmaları
* midenin paryetal hücreleri
* paratiroid bezi oksifil hücrelri
84
miktokondri
enerji harcayan hücrelerde yoğun kas sinir karaciüer
iyon pompaları enerji harcar
iç zarda oksidatif enzimler mevcut: enerji serbestleşmesi
enerji oluşumunda o2 harcanır
*kendinde ait dna rna ribozom var, kendi kendine çoğalabilir*
az miktarda protein sentezi
kristalar kese boru tüpçük zigzag şekillerinde olabilir
85
*yapısında en fazla protein bulunduran zar*
*mitokondri iç zarı*
86
endoplazmik retikulum
en yaygın organel
tübüler ve veziküler ağ, tümü birbiriyle ilişki halinde
*tübül ve veziküllerin içi endoplazmik matriks denen sitozolden farklı bir sıvıyla dolu*
boşlukları çekirdek zarıyla bağlantılı
yapılan maddeler er ile taşınır, kargo görevi
çok geniş yüzey alanı ve çok enzimi olması hücre metabolik işlevi için önemli
aynı hcrede hem granüllü hem granülsüz bulunabilr, miktarları aktivitelerine göre değişebilir
87
granüler er
*ribozom içerir*
*hücre dışına salgılanacak proteinlerin sentezi*
nöron sitoplazmasındaki nissl cisimcikleri GERdir
88
angranüler (düz) ER
yağ asidi ve steroid (kolesterolden türeyen) hormon sentezi enzimlri içerir
testis ovaryum böbrek üstü bezi steroid hormonları sentezi
hücrede yağ asidi sentezi er ve sitoplazmada olur
karaciğerde böbrekte ilaçların detoksifikasyonu
89
sarkoplazmik retikulum
iskelet ve kalp kasında Ca depolayan granülsüz er
| hücre içinde serbest çok az bulunur çünkü toksik, adoptozu etkiler
90
*hücre içinde en fazla Ca içeren organeller*
*mitokondri ve ER*
91
ribozom
membransız
%35 protein %65 rRNA
era bağlı ya da serbest bulunur
era bağlılar: salgılanacak proteinlerin sentezi
serbest olanlar: hücre ihtiyacı olan proteinlerin sentezi
monomer ribozom ya da polizom halinde bulunurlar
92
golgi aygıtı
ER ile yakın ilişkili
salgı hücrelerinde iyi gelişmiştir
ribozomlarda sentezlenen proteinler önce er keseciklerine gelir sonra burdan kopan veziküller golgiye taşınıp burda paketlenir
*proteini oluşturuan moleküller granüllü erda üretilip golgide paketlenir
burda oluşan veziküllerin çoğu dışarı salımak üzere salgı vezikülleridir, ekzositoz* yoluyla maddeleri dışarı bırakırlar
93
taşınan maddeler golgide işlenip hangi yapıları oluşturur
lizozomlar
salgı vezikülleri
diğer sitoplazmik yapılar
94
ekzositoz genelde hücre içine ne girişiyle uyarılır?
kalsiyum
95
lizozom
golgi tarafından oluşturulan veziküler organellerdir
asit hidrolaz enzimleri içerir
hücrenin hidrolitik merkezi: alınan besinleri, bakteri gibi istenmeyen yapıları, hücrenin haraplanmış yapılarını sindirir.
*makrofaj yücrelerinde- fagositik aktivite gösteren hücrelerde fazladır*
zarlarında H/ATPaz pompası vardır
primer lizozom alınan maddeyi içeren vezikülle birleşip sekonder lizozomu oluşturur ve bu hidrolitik aktivite gösterir
sindirim için özelleşmiş lizozom sekonder lizozomdur
96
kronik romatoid artritis
bazı patolojik durumlarda lizozom geçirenliği artar ve sitoplazmaya enzim akar
bu hastalıkta eklem aralığına boşalan lizozom enzimleri kıkırdağı harap eder
97
otoliz
lizozom parçalanırsa enzimleri sitoplozmayı sindirir
| bununla sindilen hücrelerin yerine yenisi yapılır
98
peroksizom
düz ERdan tomurcuklanarak ya da kendilerini çoğaltarak oluşurlar
lizozom gibi ama hidrolaz yerine oksidaaz enzimlri içeir
çok uzun zincirli yağ asitlerinin oksidasyonunu sağlar
serbest oksijen radikallerinin yıkımı
detoksifikasyon (alkol ilaç vs)
en önemli enzimi katalaz
oksijen tüketir, atp üretmez, h2o2 sentezler
99
peroksizom enzimler nerde sentezlenir?
sitoplazmadaki serbest ribozomlarda
100
proteozom
hatalı proteinlerin hücre içinde sindirildiği organel
| merkezinde ATPaz ve ubikuitin proteini bulunur
101
ubikuitin
hatalı kodlanmış ya da virüs tarafından kodlanmış proteinlerin yıkım için proteozomlara aktarılmasını sağlar
102
nükleus
çekirdek
hücrenin en büyük organeli
hücrenin kendini kontrol etmesini ve çoğalmasını sağlar
bazen tek bazen birden fazla bazen loplanmış
biyoteknolojinin en çok manipülasyon yaptığı alan
103
nükleusu oluşturan 4 yapı
nükleolemma: nükleus zarı
nükleoplazma: nükleus plazması
nükleolus: çekirdekçik
kromatin
104
nükleolemma
çekirdek zarı
dış ve iç olmak üzere iki tane bulunur
bu zarlarda porlar var
küçük moleküller: nükleer por kompleksinden pasif difüzyonla geçer
makromoleküller: proteinler sitodan nükleusa, rna nükleustan sitoya enerji bağımlı seçici taşımayla geçr
105
nükleolus
çekirdekçik
nükleus içinde membranla çevrili değil
rRNA nın yapım yeri
hücre aktif olarak protein sentezi yapmaya başlayınca çekirdekçik büyür
106
kromatin
hücre bölünmesi sırasında kromozomları oluşturur
dna iplikçiklerini içeirir
insanda 23 çift kromozom
107
hücre iskeleti görevleri
hücre şekli korunması
hücre hareketlerinin yerine getirilmesi
hücre organellerinin hücre içinde yer değiştirmesi
108
hüce iskelet elemanları
mikrotübülleri
mikrofilamanlar
ara filamanlar
109
mikrotübüller
protein yapıda uzun içi boş silindirik yapılar
ray gibi görevi var
tübülin proteinlerinden oluşur
*immün sistem hücrelerinin kemotaksis yapmasında görev alır*
110
kemotaksis
nötrofilin patojene doğru hareket etmesi
111
kolşisin
kemotaksisi engelleyip antiinflamatuar etki yapan mikrotübül inhibitörü araç
112
vinblastin
mikrotübül stabilizasyonu sağlayıp tümörlerde hücre çoğalmasını durdurmak için kullanılan ilaç
113
**mikrotübül başlıca görevleri**
* hücresel asimetriyi korumak
* hücre içi transport( aksonal transport, pigment granüllerinin transportu, organel ve vezikül transportu)
* bölünme olayında kromozom hareketini sağlamak (mitoz mekiği oluşumu ve kromozom hareketleri)
* golgi ile ER arasında materyal iletimini sağlar ( organel stabilitesi)
114
*yapısında mikrotübül bulunduran yapılar?*
*hareketli silya (kinosilya)
*kamçı (flagella)
*sentrioller
buralarda özel bir düzende organize olmuşlardır
115
sentriyoller
golgi ile çekirdek arasında çekirdeğe yakın bulunur
bölünmede çiftlenir, iki kutuba gider, aster denen iplikleri oluşturur, asterler ile kromozmların kutuplara çekilmesşni sağlar (mitoz mekiğini oluşturur)
116
flagella
hücre gövdesinden çıkan uzantılardır
hücre hareketini sağlar
periferdeki çiftler birbirine neksin protein köprüsüyle bağlı, ortadaki kılıfa ışınsal uzantılarla bağlı
örn: sperm hücresi
117
silya
yapısı flagellaya benzer ama daha kısa
hücre yüzeyindeki maddeleri bir yöne hareket ettirirler
solunum yolları epiteli ve fallop tüpü
solunumda mukusun farinkse hareketi ( mukustaki yakalanmış partiküller temizlenir)
fallopta ovumu uterusa taşır
118
mikroflamanlar
aktin ve miyozin molekülünden oluşan ipliksi yapılar
birçok aktin tipi bulunur
kasta
119
*mikroflaman görevleri*
* ekzositoz
* endositoz
* hücre göçü( embriyonik gelişim, beyaz kan hücrelerinin dokulara sızması, yara iyileşmesi hücreleri göçü, metastazda kanserli hücre göçü)
* kas hücrelerinde kasılma
* sitoplazmada organel hareketi
120
ara filamanlar
birden fazla protein tarafından oluşturulur
bulunduğu yere göre görevleri var
epitel hücrelerde: mekanik sağlamlık, su ısı kaybı azaltma
121
*epitel hücrelerde hangi ara filamenti vardır?*
*sitokeratin
122
*epitel hücrelerde hangi ara filamenti vardır?*
*lamin
123
*eritrositlerde hangi ara filament/yapı bulunmaz?*
*lamin
124
difüzyon
maddelerin ya zardaki boşluklardan ya da taşıyıcı proteine bağlı geçmesi
sağlayan enerji maddenin kinetik enerjisi
maddeler çok yoğun ortamdan az yoğuna geçer
hareketler tek yönlü değil, iki yöne doğru geçişlerin farkı net geçişi verir
125
aktif taşıma
maddenin tsşıyıcı proteinle konsantrasyona göre zıt yönde taşınması
ek enerji kullanır
126
*aktif taşıma sistemleri
* enerji kullanan taşıma mekanizmaları
* aktif taşıma
* endositoz
* ekzositoz
127
*pasif taşıma sistemleri
* enerji kullanmayan taşıma mekanizmalarına denir
* basit difüzyon
* kolaylaştırılmış difüzyon
* filtrasyon
* ozmoz
128
*difüzyon akımının hızını etkileyen faktörler*
```
1-konsantrasyon farkı +
2-ısı+
3-membrandaki por sayısı+
4-membran yüzey alanı+
5--molekül büyüklüğü-
6- hidrostatik basınç
```
129
basit difüzyon
molekül veya iyonların zardaki deliklerden veya zardaki moleküller arası boşluklardan taşıyıcı protein olmadan geçmesi
kinetik hareketlerle
130
basit difüzyon 2 yolu
madde yağda eriyorsa: çift katlı lipit tabaka aralıklarından
| su ya da yağda erimeyen maddeler: su dolu kanallardan
131
lipitte eriyen maddelerin difüzyonu
*maddenin lipitte eriyebilirliği geçiş hızını etkiler*
| oksijen gibi maddeler ssanki zar yokmuşçasına geçebilir
132
*lipitte çözünürlüğü yüksek olan maddeler*
oksijen
karbondioksit
azot
alkol
133
suyun ve lipitte erimeyen maddelerin difüzyonu
su protein yapılı su kanallarından (aquaporin) rahatça geçer
diğer moleküller yeterince küçükse protein kanallarından geçer
molekül büyüklüğü arttıkça geçiş hızı yavaşlar
134
protein kanalları
çoğu bir veya birden fazla iyon ve molekülün taşınması için ileri derecede seçici
çoğu kapılıdır
en önemlileri sodyum ve potasyum kanalları
sodyum k: içi negatif yüklü ve hidrate sodyum iyonlarını çeker
potasyum k: negatif değil ve hidrate potasyumları çekemez ama ptasyum hidrate sodyumdan daha küçük, bu kanallardan geçer
135
protein kanallarından geçen toplam iyon sayısı hangi 2 şeye bağlı
kanalın açılış sıklığı
| kanalın açık kalma süresi
136
kanalda negativite arttıkça Na girişi?
artar
137
protein kanallrında kapıların açılıp kapanmasını kontrol eden temel 2 yapı
1-voltaj kapısı:zar potansiyeli değişimine bağlı
2-kimyasal (ligant) kapı: kimyasal madde bağlanmasına bağlı
-- ayrıca mekanik kapı da var: membran gerilmesine bağlı(bağırsak)
138
negatiflik_ , pozitiflik_ =depolarizasyon
negatiflik azalması
| pozitiflik artması
139
voltaj kapısı
hücre membranındaki elektriksel voltaj değişikliklerine duyarlı
isirahat halinde hücre: hücre zarı iç tarafı kuvvetli negatif. > sodyum kanalı dışındaki kapı kapalı
uyarılmış hücre: zar iç tarafı negatif yükünü biraz kaybeder> kapılar açılır> sodyum içeri girer
bu olay uyarı doğuşunun (aksiyon potansiyeli oluşumunun) temel mekanizması
hücre iç taraf pozitif yüklenince kapılar açılır sodyum çıkar
140
kimyasal(ligant) kapı
kanal yapısındaki prteine molekül bağlanmasıyla açılıp kapanır
en önemli örnek: asetilkolin (nikotinik)
bu sinirden sinire sinirden kasa sinyal iletiminde önemli
141
kolaylaştırılmış difüzyon
taşıyıcı aracılığı ile difüzyon
özel taşıyıcı protein var
kanallar her iki yöne geçişe izin verir (difüzyon genel özellşk)
taşınacak molekül kanala girer,bağlanır> proteinde şekilsel ve kimyasal değişiklikler olur> kanal zarın diğer tarafına doğru açılır> molekülün termal hareketleri ayrılmasına ve karşı tarafa geçmesini sağlar(maddenin bağlanma kuvveti zayıf olduğu için)
142
glikoz ve aminoasitler hücre içine hangi yolla taşınır?
kolaylaştırılmış difüzyon
143
GLUT
kolaylaştırlmış difüzyon
144
SGLT
aktif taşıma (sodyuma ihtiyaç duyar)
145
kolaylaştırılmış difüzyonda geçiş hızını etkileyen 3 faktör
1- taşıyıcının o madde için anfinitesi
2-membrandaki taşıyıcı miktarı
3-taşıyıcı protein konformasyonunda meydana gelen değiişiklik hızı
146
basit difüzyon kolaylaştırılmış difüzyon geçiş hızı konsantrasyon ilişkisi farkı
basit d: konsantrasyon artarken geçiş hızı da artar
kolaylştırılmış d: kons artarken difüzyon hızı Vmakstan fazla artamaz çünkü taşıyıcının belli bir ileri geri yapma hızı var
mesela şeker hastalığı
147
ozmoz(geçişme)
normalde her iki yöne difüze olan suyun oranı iyi ayarlanır, hücre hacmi sabit kalır, net su hareketi 0 olur
bazen kons farkına bağlı şişme/ büzülme olur
suyun kons farkına bağlı hareketine denir
su osmolaritesi düşük yerden yüksek yere geçer
su aquaporinlerden ve tight junctionlardan geçer
148
hücre zzarından en fazla oranda difüze olan madde
su
149
osmotik basınç
bir soluüsyonun saf su ile yan yana koyulduğunda su difüzyonunu önleyebilmek için uygulanması gereken basınç
150
ozmolarite, ozmotik basınç, su konsantrasyonu ilişkisi
ozmolarite arrtıkça ozotik basınç artar su konsantrasyonu düşer
151
ozmol
bir eriyikte parçacıkların sayısal kons açıklamak için gram yerine kullanılan birim
1 mol nacl: na cl 2 ozmolar
1 mol glukoz: 1 ozmolar
152
filtrasyon(süzülme)
membranın iki yüzü arasındaki hidrostatik basınç farkı nedeniyle yüksek basınçtan alçak basınca sıvı ve beraberinde erimiş küçük moleküllerin geçişi
protein gibi büyük proteinler damar dışına geçemez
kılcal>intersiyel
153
vücutta filtrasyona örnek
kapillerde(damarlardaki maddelerin dokulararası sıvıya çıkması) ve böbreklerde taşıma
154
*hidrostatik basınç ozmotik basınç filtrasyon ilişkisi
*kılcalda hb arttıkça ob azalır filtrasyon artar
| intersiyelde tersi
155
difüzyonda belirleyici faktör
konsantrasyon farkı
156
filtrasyonda belirleyici faktör
basınç farkı
157
aktif transport
```
konsantrasyon gradyantına karşı yapılan taşıma
amaç kons eşitleme değil
enerji gerektirir
küçük molekül ve iyonların hareketi
taşıyıcı protein kullanılır
```
158
aktif taşımada kullanılan enerji kaynağına göre tipleri
primer ve sekonder
159
primer aktif taşıma
enerji atp ve diğer yüksek enerjili fosfat bileşiklerinden sağlanır
160
sekonder aktif taşıma
enerji hücre zarının iki tarafı arasında molekül veya iyonların konsantrasyon farkları şeklinde depolanmış enerjiden karşılanır
enerjiyi sağlayan molekül: yüksek konstan düşük konsa gitmeye çalışır
taşınacak molekül: *düşük konstan yüksek konsa gider
161
primer aktif taşıma taşıyıcı proteini ve çeşitleri
```
atpyi doğrudan yıkabilen bir ATPaz
1-na-k atpaz
2-ca atpaz
3-h atpaz
4-h-k atpaz
```
162
na+-k+ pompası
Na hücre dışına K hücre içine pompalanır
hücre içi negatif potansiyel sağlanır
na k kons farkı korunur
*hücre hacmi korunur*, su alıp şişmesi engellenir
proteinin 3 na bağlayıcı 2 k bağlayıcı yeri var
na bağlanınca atpaz da etki gösterir
proteinin fosforilasyonu konformasyonel değişikliğe yol açar
proteinin defosforilasyonu k bağlanmasıyla olur
aktif nöron hücresi enerji ihtiyacının %60-70ini buna harcayabilir
163
*na k pompası ile hücre içi negatiflik nasıl sağlanır?*
* 3 Na dışarı çıkar 2K içeri girer
| * dinlenim zar potansiyeli oluşmuş olur
164
ca+2 ATPaz 2 önemli çeşidi
1-hücre zarında: Ca+2 yi içten dışa pompalar
| 2-Kas hücrelrinin SR ve tüm hücrelerin mitokondri zarında: sitoplazmadan organellerin içine pompalar
165
*h+ ATPaz önemli olduğu yer*
*böbreklerde distal tübülün son bölümü ve kortikal toplayıcı kanallarda
vücut sıvısında fazla h+ bulunduğunda fazla h idrara geçirilir ve dışarı atılıt
166
h+k+ ATPaz
mide paryetal hücrelerinde bulunur
| HCl salgılanmasına yardım eder
167
sekonder aktif taşımada genelde enerji sağlayan iyon
sodyum
| sodyum genelde dıştan içe girmeye çalışır
168
simport
sodyum transportu
sekonder aktif taşımada madde sodyumla aynı yönde taşınıyorsa
ör: glikoz ve aminoasitlerin sodyumla taşınması
169
antiport
sodyum-zıt transport
sekonder aktif taşımada madde sodyumla zıt yönde taşınıyorsa
ör: sodyum kalsiyum, sodyum hidrojen zıt taşıma mekanizması
170
glikoz ve aaların Na+ ile birlikte taşınması nerelerde görülür
intestinal kanal epitel hücreleri
| böbreklerin renal tübülleri
171
*na hücre içine alınması taşınma türü?
iyon kanalları-basit difüzyon
172
*cl hücre içine alınması taşınma türü?
iyon kanalları-basit difüzyon
173
*ca hücre içine alınması taşınma türü?
iyon kanalları-basit difüzyon
174
*k hücre dışına atılması taşınma türü?
iyon kanalları-basit difüzyon
175
*h+ hücre dışına atılma taşınma türleri?
primary aktif taşıma ATPaz ile
| secondary aktif taşıma na-h pompası ile zıt yönlü
176
*na-k pompası taşınma türü?
primary aktif taşıma ATPaz ile
177
*ca hücre dışına atılma taşınma türleri?
primary aktif taşıma ATPaz ile
| secondary aktif taşıma na-ca pompası ile zıt yönlü
178
*cl hücre dışına atılma taşıma türü?
secondary aktif taşıma hco3-cl popası ile zıt yönlü
179
*glikoz ve aminoasitler hücre içine alınma yolları?
* kolaylaştırılmış difüzyon
| * secondary aktif taşıma na+ pompası ile co-transport (aynı yönlü)
180
endositoz
lipit protein gibi büyük moleküllü maddelerin ve büyük miktarlardaki suyun hücre içine geçmesi bu yolla
hücre zarıyla sarılıp içe alınır, bi kısım kaybedilir ekzositoz geri yerine koyaer
181
endositoz 3 çeşidi
pinositoz
reseptör aracılı endositoz
fagositoz
182
pinositoz
hücrenin içmesi
| sıvı içinde çözünmüş maddeler varsa onlar da alınmış olur
183
reseptör aracılı endositoz
hücre dışındaki makromolekülü tanıyıp ona bağlanan özel reseptör aracılığıyla olur
reseptörler hücree zarındaki çöküntülerde yoğunlaşmış
reseptör-ligand kompleksini içeren tüm cep endositoza uğrar
reseptörler sonra zara geri yollanır
184
ligand
reseptöre bağlanan madde
185
LDLnin hücre içine alınması hangi taşıma yöntemiyler?
reseptör aracılı endositoz
| yeni membran için gerekli kolesterol böyle yollanır
186
fagositoz
sadece fagositik hücrelerde olur
hücrenin yemesi
parçacık zar yüzeyindeki reseptöre bağlanır,hücre zarı uzantıları parçayı sarıp içeri çeker
doku makrofazları ve bazı lökositler
187
hücre içine alınan endositik veziküle hangi 2 şey olabilşr?
1-sitoyu boydan boya geçer, ekzositozla karşıdan atılır
| 2-lizozomla kaynaşır içindekiler sindirilir
188
ekzosioz temel 2 fonksiyonu
1-hücrede sentezlenip membranı geçemeyen maddelerin atılması
| 2-endositozla azalan membranın geri kkonulması
189
ekzositozla neler salınır?
hücre içinde sindirilemeyn partiküller
nörotransmitterler
bezlerde sentezlenen hormonlar vs
190
ekzositoz genelde hangi iyon ile tetiklenir?
kalsiyum
191
epiteyak transport yolları
1-paraselüer yol
| 2-transselüer yol
192
paraselüer yol
komşu epitel hücreleri arasından difüzyonla geçiş
| su ve bazı küçük moleküller
193
transselüer yol
membranın bir tarafından hücre içine geçiş,>sitozol boyunca difüzyon>diğer taraftaki zardan hücre dışına çıkış
bir zardan aktif taşıma
diğer zardan difüzyon
