HC 4.5 Meningitis en meningo-encefalitis Flashcards
(36 cards)
Wat is meningitis?
- Infectie van de meningen
- Viraal of bacterieel (meeste beelden zijn bacteriën)
Wat is (meningo)-encefalitis?
- Infectie van het hersenparenchym
- Meestal viraal
De menigne doet vaak ook mee.
Wat zijn de kenmerken van meningitis?
- Bacteriële meningitis is een levensbedreigende ziekte
- Synoniem: hersenvliesontsteking, nekkramp
- Grote piek bij kinderen onder de 5 jaar en bij 65-plussers
Wat zijn de drie lagen van het hersenvlies?
dura mater, arachnoid, pia mater
Wat is de epidemiologie van meningitis?
- UK, West-Europa: 2 per 100.000
- Wordt veel gezien in Afrika (‘meningitis belt’): 1000 per 100.000. Vooral veroorzaakt door meningokokken groep A
Over het algemeen sterke afname afgelopen decennia (vooral in het westen) - Vaccinatie
- Met name kinderen < 1 jaar (hier zien we nog wel veel meningitis)
Wat is de pathogenese van meningitis?
Je wordt ziek van de bacterie die je zelf bijdraagt in de nasopharynx. Dit kan op twee manieren:
- Soms directe doorbraak vanuit KNO gebied naar de hersenvliezen of na trauma.
- Hematogene verspreiding vanuit de nasopharynx
Inflammatie en neurologische schade afhankelijk van bacterie en gastheer. We zien dus verschillende beelden van meningitis.
Wat zijn de 4 belangrijke processen in het kader van hematogene verspreiding bij meningitis?
- Kolonisatie: gekoloniseerd zijn met de bacterie
- Invasie van bacteriën in de bloedbaan
- Overleven van bacteriën in de bloedbaan
- Invasie van bacteriën in centraal zenuwstelsel (subarachnoïdale ruimte)
Wat is een kwetsbare plek van de bloedhersenbarrière?
Brein is goed beschermd tegen infectie: schedel, hersenvliezen en bloed-hersenbarrière. Maar tot kunnen bacteriën het CSF bereiken (liquor). Een kwetsbare plek is de bulbus olfactorius (achter de neus). Daar zit een open plekje in het schedel, en een open plekje in de barrière. Hierdoor kunnen de verwekkers via de neus de hersenvliezen bereiken.
Wat zijn de belangrijkste verwekkers van meningitis?
- S. pneumoniae: >90 serotypen: het merendeel hiervan kan een meningitis geven. Het vaccin beschermt tegen 10 van deze serotypen.
- N. meningitidis: 13 serotypen, waaronder A, B, C, W135, Y (de pathogene types, we vaccineren nog niet tegen type B) De meeste meningokokken die we nu zien wordt door type B veroorzaakt.
- Overige
o H. influenzae type b (ook nog andere serotypen)
o S. aureus
o Listeria monocytogenes
o E. coli
o ….
De overige, behalve de HIB, zijn veel zeldzamer bij gezonde kinderen. Dit is wel wat meer voorkomend bij volwassenen. E. coli en type B streptokok vooral bij neonaten.
Welke serogroep van meningitis zien we vooral bij mensen die terug komen van vakantie?
Serogroep A zijn vooral mensen die terug komen van een reis in Afrika.
Wat zijn de verschillende verwekkers van meningitis naar leeftijd?
De pathofysiologie is anders bij neonaten, raken geïnfecteerd bij de partus. Voornamelijk groep B streptokok, e. coli en listeria. Kinderen worden ziek van de flora die ze bij zich dragen in de nasopharynx: s. pneumoniae, n. meningitidis A, B, C, W, Y, HIB.
Welke vorm van meningitis is zeldzaam? En wanneer moet je daaraan denken?
Tuberculose met meningitis: beloop van meningitis is anders en denken aan landen waar het veel voorkomt. Het is een zeldzame aandoening.
Wat is het klinisch beeld van meningitis?
- Koorts: vaak
- Hoofdpijn (fotofobie): vaak
- Geïrriteerd of lethargie (slaperig) : 78%
- Nekstijfheid: 60-80% (NB 23% neonaten, daarbij zien we de nekstijfheid minder)
- Convulsies: 12-20%
- Volle fontanel: 17% (jonge kinderen hebben nog een open fontanel, deze kun je dan voelen, bomberend fontanel (bol en kloppend)).
- Focale neurologie: 16% (arm of been beweegt niet goed mee, om mond of oog).
- Somnolent: 7% (niet goed slapen)
- (Semi) comateus: 8%.
Welke lichamelijke testen kun je doen bij verdenking op meningitis?
Kijken of kinderen pijn hebben bij deze testen. Bij ouderen zijn deze testen beter.
* Brudzinski’s Neck sign: Test waarbij je de nek omhoog beweegt en de benen gebogen houdt.
* Kernig’s sign: één voor één de benen omhoog bewegen.
Deze testen zorgen voor prikkeling van de meningen.
Wat voor aanvullend onderzoek kunnen we doen bij verdenking op meningitis?
Algemeen bloedonderzoek
Bloedonderzoek
- Infectieparameters (CRP, (procalcitonine: vroeger CRP, CRP wordt pas later hoger)), bloedbeeld, glucose (om te vergelijken met glucose in liquor)
- Bloedkweek
Beeldvormend onderzoek
- Vóór lumbaal punctie bij focale neurologische uitval), insulten, papiloedeem, gedaald bewustzijn (Glasgow Coma ScaleScore <10) of een ernstige immunodeficiëntie.
- Uitsluiten van tumor of oedeem of bloeding
Liquoronderzoek
- Macroscopisch aspect: troebel, helder (hoort helder te zijn)
- Microscopisch aspect: cellen (polymorfe cellen, mononucleaire cellen): bij bacterieel is polymorf verhoogd, bij viraal mononucleaire cellen)
- Eiwit
- Glucose
Hoe kun je het liquor onderzoek interpreteren van meningitis?
Normaal
- Mononucleaire cellen of polynucleair (neutrofiele granulocyten)?
o Neonaten: < 30(20) x 106/l
o >3 maanden: <6 x 106/l
- Glucose: 2,2-3,3 mmol/L (50-60% van bloed glucose)
- Eiwit: 0,15-0,4 gr/L
In principe hoor je geen of nauwelijks leukocyten in het liquor te hebben.
Bacteriële meningitis
- Cellen: >100 x 106/l, met name neutrofiele granulocyten (meestal>1000)
- Glucose: <2 mmol/l of liquor/bloed ratio glucose <50%
- Eiwit: >0,5 gr/L
Het is een snelle methode om iets over de achtergrond van de meningitis te zeggen. Binnen een uur heb je de uitslag.
Wat is de gouden standaard voor diagnostiek van meningitis?
Liquorkweek is gouden standaard voor diagnostiek. Het liefst voor antibiotica. Maar je mag niet te lang wachten, zeker niet met een ernstig ziek kind. Dan snel handelen met anti-biotica.
Wat voor soort bacteriën zijn pneumokokken?
Pneumokokken liggen in diplo en zijn gram-positief.
Wat is de therapie bij meningitis?
ABCDE
Antibiotica zo spoedig mogelijk!
- Geen vertraging als gevolg van diagnostiek
- Empirische behandeling: bedenkt wat de meest waarschijnlijke verwekker is en dat al dekt. Na kweek kan je nog versmallen.
Dexamethason
- Significante afname van gehoorverlies en neurologische restverschijnselen (gehoorverlies, concentratiestoornissen, gedragsproblemen)
o Geen voordelen in low-income countries (meningitis belt)
o Geen effect op mortaliteit wel op morbiditeit
- Starten vóór eerste antibioticagift (dan werkt het het best)
- Behandelduur: 4 dagen
Wat is de prognose van meningitis?
Hoge mortaliteit: 15%. Ook bij snelle herkenning/behandeling
Wat zijn de complicaties die kunnen optreden bij meningitis?
Korte termijn:
- Cerebraaloedeem
- Subdurale effusie
- Subduraal empyeem
- Hersenabces
- Ventriculitis
- Hydrocephalus (omdat liquor niet goed kan aflopen)
- SIADH
Lange termijn:
- Achterstand motorische ontwikkeling
- Leerproblemen
- Gedragsproblemen
- Gehoorverlies
- Visusstoornissen
- Epilepsie
Waarom is de behandeling van meningitis moeiljk?
Doordat de hersenen zo goed zijn beschermd, is de behandeling ook moeilijker. Omdat antibiotica ook de bloedhersenbarrière moet overtreden.
Hoe kan gehoorverlies optreden na meningitis? En wat is belangrijk om dat te voorkomen?
- Bacteriële inflammatie van labyrinth -> herstel met ossificatie (verbenen), daardoor is het labyrinth niet goed werkzaam -> slechthorendheid (je moet het snel opvatten, anders is het al helemaal verbeend)
- Kan snel (enkele wkn) verlopen!
- Behandeling: Cochleair implantaat
Gehoorsonderzoek TIJDENS ziekenhuisopname
Wat zijn de kenmerken van meningo-encefalitis?
Synoniem: encefalitis of encefalomyelitis. Inflammatoire ziekte van het hersenparenchym. Komen vaak met bijkomende neurologische symptomen. Vaak ook met een verminderd bewustzijn.
- Vaak viraal
- Soms auto-immuun
