Hfst 10: Het compartimentsyndroom

Question 1

Wat is de fascia, een compartiment of loge?

Answer 1

Spieren zijn gegroepeerd per functie. Een groepje spieren in bijvoorbeeld het onderbeen wordt omgeven door een dun peesachtig omhulsel met weinig elasticiteit: de fascia => geheel wordt een compartiment of loge genoemd.

Question 2

Wanneer spreekt men van compartiment- of logesyndroom?

Answer 2

Wanneer de druk binnen het compartiment stijgt bestaat de mogelijkheid dat de bloedtoevoer naar de spieren wordt afgesloten

Question 3

Wat gebeurt er wanneer compartimentsyndroom niet binnen de 4u wordt behandeld?

Answer 3

Wanneer druk op bloedtoevoer niet binnen 4 uur wordt behandeld kan spierafbraak en neurondegeneratie (afbraak van de zenuwen) ontstaan. Een te hoge afbraak van spierweefsel kan rhabdomyolyse veroorzaken

Question 4

Welke vormen van compartimentsyndroom bestaan er?

Answer 4

• acuut compartimentsyndroom
• chronisch compartimentsyndroom

Question 5

Hoe ontstaat acuut compartimentsyndroom?

Answer 5

Een acuut compartimentsyndroom kent een plots oorzaak waardoor de spieren in de loge opzwellen of waardoor de ruimte binnen de fascia te klein wordt

Question 6

Waardoor kan acuut compartimentsyndroom ontstaan?

Answer 6

• postoperatieve complicatie:
  
  • operatie in lithotomiepositie: risico op compartimentsyndroom
  • Doordat chirurg, assistent of instrumentist te lang op het lidmaat leunt tijdens operatie kan bloedtoevoer verhinderd worden naar spieren
• reperfusie na vaatafsluiting
• trauma:
  
  • harde slag op de spieren
  • circulaire diepe 2e of 3e graad brandwonden
  • intern hematoom bij breuk

Question 7

Wat is de lithotomiepositie?

Answer 7

de zorgvrager ligt met de benen in de beenhouders

Question 8

Hoe kan acuut compartimentsyndroom ontstaan bij een operatie in lithotomiepositie?

Answer 8

• druk op spieren in beenhouders -> spieren zwellen op.
• Als benen uit beenhouders gehaald -> druk op spieren normaliseert onmiddellijk => belangrijk om tijd in lithotomiepositie te beperken of tussendoor benen even uit beenhouders te halen <-> Als dit niet gebeurt zal zwelling in loge blijven toenemen en zal compartimentsyndroom ontstaan

Question 9

Hoe kan acuut compartimentsyndroom ontstaan bij reperfusie na vaatafsluiting?

Answer 9

• postop na vaatoperatie -> compartimentsyndroom
• bij chronische ischemie -> bloedtoevoer naar onderste lidmaat verstoord + spieren vaak geatrofieerd -> wanneer hersteld: spieren terug voorzien van bloed en opzwellen -> Wanneer ook fascia minder elastisch: wordt druk te groot

Question 10

Hoe kan acuut compartimentsyndroom ontstaan door trauma?

Answer 10

• harde slag op spieren van lidmaat -> spieren gekneusd en zwellen. Als hematoom gevormd wordt zal ruimte binnen fascia te klein worden en zal er druk ontstaan binnenin de loge.
• Bij circulaire diepe 2e of 3e graad brandwonden krimpt huid en fascia waardoor druk ontstaat binnenin loge.
• Bij breuk kan er intern hematoom gevormd worden. Dit hematoom zal druk binnen loge verhogen.

Question 11

Hoe ontstaat chronisch compartimentsyndroom?

Answer 11

Wanneer langdurig en intensief gesport wordt zal de spiermassa tijdens het sporten toenemen. Tijdens het sporten neemt de druk binnen de loge toe en verhoogt de druk waardoor bloedvaten dichtgedrukt worden. Wanneer de sportintensiteit zeer hoog ligt
ontstaat een chronische vorm van het compartimentsyndroom.

Question 12

Wat zijn de symptomen van een compartimentsyndroom?

Answer 12

=> 5 (of 6) P’s
* Pijn: plotse pijn op thv lidmaat. -> neemt toe bij aanraking en bij rekken van spier.
* Paresthesie: lidmaat vertoont tintelingen en gevoelloosheid.
* Paralyse: verlamming van lidmaat
* Pallor: lidmaat ziet bleek.
* Polsloosheid: thv lidmaat zijn geen voelbare arteriële pulsaties aanwezig.
* (Poikilothermia): lidmaat voelt koud aan.
=> Wanneer één of meerdere symptomen aanwezig zijn zal verder onderzoek nodig zijn. Om diagnose te bevestigen zal arts drukmeting van de loge uitvoeren

Question 13

Welke onderzoeken worden gedaan bij compartimentsyndroom?

Answer 13

• intracompartimentale drukmeting
• bloedonderzoek

Question 14

Hoe wordt intracompartimentale drukmeting uitgevoerd?

Answer 14

Mbv druksensor wordt loge aangeprikt. Er wordt kleine hoeveelheid Nacl 0,9% ingespoten en de druk wordt gemeten. Een druk van minder dan 20 mmHg in rust en 30 mmHg bij inspanning is normaal. Wanneer druk hoger is, bevestigt dit vermoeden van compartimentsyndroom

Question 15

Wat wordt onderzocht bij compartimentsyndroom bij een bloedonderzoek?

Answer 15

• Wanneer druk in loge te hoog en proces van spierafbraak is gestart -> stoffen vrijkomen die normaal in spier aanwezig zijn: creatininekinase of CK
  -> normaal bij man: < 200U/L, bijvrouw: < 170U/L
  -> sterk verhoogde waarde zal afbraak van spiermassa bevestigen

Question 16

Wat zijn mogelijke behandelingen bij compartimentsyndroom?

Answer 16

• conservatieve behandeling
• faciotomie
• behandeling van rhabdomyolyse

Question 17

Wat zal men doen bij conservatieve behandeling van compartimentsyndroom?

Answer 17

=> op verschillende manieren spieren in loge laten ontzwellen door:
* ijs aan te brengen rondom het lidmaat;
* geen fysieke inspanningen uit te voeren;
* hoogstand van het lidmaat (hoger dan het hart);
* zuurstoftoediening
-> voldoende pijnstilling

Question 18

Wanneer wordt een faciotomie uitgevoerd bij compartimentsyndroom?

Answer 18

Wanneer de druk in de loge zo vlug mogelijk moet verlicht worden zal men een fasciotomie uitvoeren

Question 19

Wat is een faciotomie?

Answer 19

• heelkundige ingreep onder volledige narcose.
• via incisie de huid en fascia openen -> druk in loge verlaagd -> spieren hebben terug ruimte en bloedvaten worden niet langer
  afgekneld
• In wonde wordt elastisch systeem met veters geplaatst -> via veters wanneer spier ontzwelt -> stelselmatig sluiten door de veters aan te trekken
• wonde steriel verzorgd

Question 20

Hoe lang duurt het om een faciotomie af te sluiten?

Answer 20

De gemiddelde sluitingsduur na een fasciotomie is 3 tot 18 dagen. Als er te veel oedeem aanwezig is of er is een defect door bv. een open fractuur kan men de wonde sluiten met huidtransplantatie.

Question 21

Hoe ontstaat rhabdomyolyse?

Answer 21

=> overmatige afbraak van spierweefsel
- wand van spier wordt beschadigd en spier kan niet meer functioneren
- Door vrijkomen van deze afbraakproducten kunnen nieren beschadigd worden of kan volledig nierfalen optreden

Question 22

Hoe wordt de ernst van rhabdomyolyse bepaald?

Answer 22

• bloedonderzoek: ahv creatininekinase concentratie -> hoger dan 10.000 U/L -> nierschade
• urineonderzoek: bloed afkomstig door spierafbraak herkennen. Een urinestrip zal positief testen voor bloed maar microscopisch worden geen erythrocyten gevonden

Question 23

Waaruit bestaat de behandeling van rhabdomyolyse?

Answer 23

• IV extra NaCl 0,9% toe dienen
  om nierfalen te voorkomen
• nauwkeurig opvolging van urinedebiet -> bij ernstige vorm urine donkerbruin door myoglobine -> wanneer aanwezig: dialyse
• Nierfalen ten gevolge van rhabdomyolyse is omkeerbaar