ośrodkowy układ nerwowy Flashcards
(35 cards)
Funkcje układu ośrodkowego
- nadzoruje wszelkie czynności życiowe
- analizuje informacje docierające ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego organizmu
- podejmuje decyzje dotyczące reakcji na bodźce
Skład układu ośrodkowego
Mózgowie i rdzeń kręgowy
Tkanki układu ośrodkowego
Istota szara (ciała komórek nerwowych, komórki glejowe)
Istota biała (wypustki komórek nerwowych, komórki glejowe)
Funkcja mózgowia
Gromadzi i przetwarza informacje napływające ze środowiska zewnętrznego i wnętrza ciała
Budowa mózgowia
Waży 1,4kg, zużywa 20% tlenu pobieranego przez organizm (wrażliwe na niedotlenienie)
Dzieli się na:
- kresomózgowie
- międzymózgowie
- śródmózgowie
- tyłomózgowie wtórne (móżdżek i most)
- rdzeń przedłużony
kresomózgowie, międzymózgowie = mózg
śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony = pień mózgu
móżdżek = osobna część
Kresomózgowie
Największa część mózgowia
Ma postać 2 półkul, połączonych ze sobą ciałem modzelowatym
Skład półkul:
- istota szara (tworzy korę mózgu i jądra podkorowe)
- istota biała (tworzy drogi nerwowe)
Kora jest zbudowana z gęsto upakowanych ciał komórek nerwowych, na których znajduje się olbrzymia liczba synaps.
95% objętości kory mózgu stanowi filogenetycznie młoda kora nowa - tworzy ona liczne fałdy porozdzielanie bruzdami, co zwiększa jej powierzchnię. Najgłębsze bruzdy dzielą półkule na płaty: czołowy, ciemieniowy, skroniowy i potyliczny
Odpowiedzialny za wyższe czynności układu nerwowego - zapamiętywanie, analiza informacji, uczenie się
Integracja, przetwarzanie informacji, zarządzanie pracą poszczególnych części ciała
Międzymózgowie
Całkowicie ukryte pod półkulami kresomózgowia
Ważną częścią jest podwzgórze, gdzie są ośrodki czynności wegetatywnych (niezależnych od woli np. termoregulacji, pragnienia, głodu, sytości)
Neurony podwzgórza pełnią funkcję wydzielniczą, nadrzędną w stosunku do układu hormonalnego
Śródmózgowie
Zwiera ośrodki reakcji wzrokowych i słuchowych (zmiana średnicy źrenic, ruchy powiek, odwracanie głowy w kierunku źródła dźwięku)
Miejsce koordynacji ruchów mimowolnych i ruchów szybkich
Most
Fragment pnia mózgu położony między śródmózgowiem a rdzeniem przedłużonym
Pośredniczy w przepływie sygnałów między mózgiem, móżdżkiem a rdzeniem przedłużonym
Rdzeń przedłużony
Część mózgowia, która łączy się z rdzeniem kręgowym
Występują w nim skupienia istoty szarej, które stanowią ośrodki nerwowe wielu czynności: ssanie, połykanie, żucie, odruchy obronne (kaszel, kichanie, mruganie, wymioty)
- ośrodek oddechowy - reguluje czynność oddechową, pobudzany przez wzrost stężenia CO2 we krwi
- ośrodek naczynioruchowy - reguluje ciśnienie/tempo przepływu krwi przez kontrolę średnicy naczyń krwionośnych
- ośrodek regulacji czynności serca - zwiększa częstość skurczów serca
Móżdżek
Składa się z dwóch półkul, połączonych robakiem, jest pokryty cienką warstwą istoty szarej - korą móżdżku, a pod nią leży istota biała.
W obrębie móżdżku znajdują się ośrodki nerwowe odpowiedzialne za odpowiedni stan napięcia mięśni i koordynacje ruchów
Uszkodzenie móżdżku
- utrata napięcia mięśniowego
- zaburzenia koordynacji ruchów (niezręczne ruchy o zbyt małym lub zbyt dużym zasięgu)
- niemożność wykonania w szybkim tempie ruchów naprzemiennych (odwracania i nawracania ręki)
- oczopląs - nieskoordynowane ruchy poziome oczu (upośledzenie mięśni poruszających gałkami ocznymi)
Płat czołowy
Ośrodki:
- kontrolujące pracę mięśni szkieletowych
- ruchowe mowy
- analiza i kontrola emocji
- planowanie i przewidywanie konsekwencji działania
Płat ciemieniowy
Zbiera informacje z receptorów dotyku, ucisku, rozciągania, temperatury i bólu rozmieszczonych po całym ciele
Płat skroniowy
Odpowiedzialny za przetwarzanie wrażeń słuchowych
Płat potyliczny
Znajdują się tam ośrodki wzroku
Szlaki nerwowe
są skrzyżowane dla niektórych wrażeń zmysłowych czy czynności - każda półkula kontroluje przeciwległe strony ciała
Ośrodki korowe
Kora ruchowa - płat czołowy
Kora czuciowa - płat ciemieniowy
kora wzrokowa - płat potyliczny
kora słuchowa - płat skroniowy
kora kojarzeniowa obejmuje wszystkie płaty, odpowiada za procesy zapamiętywania, uczenia się, kojarzenia i myślenia
Układ limbiczny
Obejmuje starsze ewolucyjnie obszary kory mózgu (kora stara) oraz jądra podkorowe (pokorowe skupienia istoty szarej)
Odpowiada za tworzenie pamięci, emocje uczenie się
W jego skład wchodzą hipokamp i ciało migdałowate
Hipokamp
Odpowiada za tworzenie pamięci długotrwałej
wywiera wpływ na popęd płciowy i zachowania seksualne
tylna część jest związana z orientacją przestrzenną
Ciało migdałowate
Uczestniczy w powstawaniu pamięci, odpowiada za emocje oraz zachowania (m.in. seksualne)
Budowa rdzenia kręgowego
Przebiega w kanale kręgowym utworzonym przez otwory w kręgach kręgosłupa
Ma kształt nieco spłaszczonego walca, którego podłużne wygięcia odpowiadają krzywizną kręgosłupa
Ciągnie się od rdzenia przedłużonego do wysokości 2 kręgu lędźwiowego
Na wysokości pierwszych kręgów lędźwiowych zwęża się w nić końcową
Ma 5 odcinków: szyjny, piersiowy, lędźwiowy, krzyżowy i guziczny (ogonowy)
Zbudowany z centralnie położonej istoty szarej, otoczonej istotą białą. Istota biała przypomina motyla w przekroju poprzecznym
Wzdłuż centralnej części rdzenia kręgowego przebiega kanał środkowy wypełniony płynem mózgowo-rdzeniowym, który łączy się z komorami w obrębie mózgowia.
Funkcja rdzenia kręgowego
Przewodzi impulsy z mózgowia do narządów wykonawczych i z powrotem oraz uczestniczy w odruchach bezwarunkowych
Płyn mózgowo-rdzeniowy
Powstaje w komorach mózgu, krąży też w przestrzeni podpajęczynówkowej oraz w kanale centralnym rdzenia kręgowego, z którym kontaktuje jedna z komór mózgu
jest to przesącz osocza z sieci włosowatych naczyń krwionośnych, dlatego jest skład jest do niego bardzo podobny
Zawiera niewielkie ilości białka, glukozy, jonów potasu, duże ilości jonów chlorkowych i sodowych, śladowe ilości limfocytów i monocytów
Organizm wytwarza ok 700 cm3 w ciągu doby, a jego objętość waha się w granicach 100-250 cm3
