skład i funkcje krwi

Question 1

Krew - ogólnie

Answer 1

tkanka łączna płynna
krąży w zamkniętym systemie naczyń krwionośnych
całkowita objętość wynosi 5.5 dm^3 (7% masy ciała)

Question 2

funkcje krwi

Answer 2

transportowa - transportuje substancje odżywcze, tlen, dwutlenek węgla, hormony, produkty przemiany materii
regulacyjna - utrzymuje odpowiednie nawodnienie organizmu, optymalne pH, temperaturę ciała
obronna - bierze udział w reakcjach odpornościowych

Question 3

skład krwi

Answer 3

45% elementy morfotyczne (składniki komórkowe)
- erytrocyty (krwinki czerwone)
- leukocyty (krwinki białe)
- trombocyty (płytki krwi)
55% osocze (substancja międzykomórkowa)

Question 4

gdzie powstają elementy morfotyczne

Answer 4

W czerwonym szpiku kostnym
leukocyty także śledziona i grasica
są rozkładane w śledzionie

Question 5

Osocze - co to, zawartość, pochodzenie

Answer 5

wodny roztwór różnych substancji organicznych i nieorganicznych
- kolor słomkowy

90% woda
9% organiczne - 6-8% białka (albumin, immunoglobulin, fibrynogenu) jony soli mineralnych
1% nieorganiczne

• wchłaniane z przewodu pokarmowego
• wytwarzane przez narządy ciała (wątroba, gruczoły dokrewne)

Question 6

wskaźnik hematokrytowy (hematokryt)

Answer 6

Stosunek objętości krwinek czerwonych do całkowitej objętości krwi
Jego wartość ustala się przez odwirowanie krwi w kalibrowanej probówce z dodatkiem środków przeciwkrzepliwych - krwinki opadają na dno, osocze zbiera się na górze

Question 7

Osocze - funkcja

Answer 7

transportuje większość substancji przenoszonych przez krew, uczestniczy w reakcjach odpornościowych organizmu (przeciwciała, unieszkodliwianie antygenów) i krzepnięciu krwi (fibrynogen)
woda, jony soli mineralnych (kationy sodu, aniony chlorkowe, wodorowęglanowe) i albuminy zapewniają organizmowi odpowiednie pH i ciśnienie osmotyczne krwi

Question 8

Trombocyty

Answer 8

otoczone błoną fragmenty cytoplazmy komórek szpiku (megakariocytów)
- nie mają jądra komórkowego
- niezbędne do prawidłowego krzepnięcia krwi i utrzymania ciągłości naczyń krwionośnych
- żyją 8-10 dni

Question 9

Erytrocyty

Answer 9

• kształt dwuwklęsłych dysków - większa powierzchnia ułatwia łączenie hemoglobiny z tlenem (wzrasta wydajność przenikania gazów przez błonę śluzową)
• kształt ulega łatwym odkształceniom, mogą łatwo zmieścić się w wąskich naczyniach włosowatych
• nie mają jądra komórkowego, mitochondriów (brak wydatku tlenu na własny metabolizm, energia z fermentacji mleczanowej)
• są wypełnione hemoglobiną (30%)
• żyją 120 dni, rozkład w śledzionie/wątrobie

Question 10

leukocyty

Answer 10

pełnią funkcje obronne (zwalczają drobnoustroje chorobotwórcze)
- mają jądro komórkowe, większe od erytrocytów
- zdolność do fagocytozy
- zdolność aktywnego ruchu pełzakowatego (niezależnie od kierunku i tempa krwi)
- zapasy znajdują się w węzłach chłonnych, szpiku kostnym i śledzionie
- uwalniane do krwi podczas infekcji, ich stężenie we krwi wzrasta dziesięciokrotnie
- żyją od kilkudziesięciu godzin do 10 lat
dzielą się ze względu na budowę i czynności:
- agranulocyty (bez ziarnistości)
- granulocyty (z ziarnistościami)

Question 11

Agranulocyty

Answer 11

• Limfocyty (T i B)
  nie mają właściwości żernych, uczestniczą w procesach odpornościowych np. niszczą komórki nowotworowe.
• Monocyty
  mogą się przemieszczać między tkankami przekształcają się w makrofagi, które mają właściwości żerne - niszczą w wyniku fagocytozy bakterie, wirusy, uszkodzone komórki

Question 12

Granulocyty

Answer 12

• Neutrofile (obojętnochłonne)
  mają właściwości żerne: niszczą drobnoustroje przez fagocytozę i wytwarzają substancje bakteriobójcze, biorą udział w reakcjach zapalnych
• Bazofile (zasadochłonne)
  mają właściwości żerne, uczestniczą w reakcjach alergicznych i zapalnych
• Eozynofile (kwasochłonne)
  mają właściwości żerne: niszczą bakterie, wirusy i niektóre pasożyty, regulują przebieg reakcji alergicznych

Question 13

fagocytoza

Answer 13

pochłanianie cząsteczek stałych np. bakterii, martwych komórek

Question 14

ziarnistości cytoplazmy

Answer 14

wykazują różną zdolność do wchodzenia w reakcje z barwnikami

Question 15

Surowica

Answer 15

Osocze pozbawione fibrynogenu

Question 16

Krzepnięcie krwi - co to

Answer 16

mechanizm obronny, który zabezpiecza organizm przed utratą krwi w przypadku uszkodzenia naczynia krwionośnego
- zasadniczą rolę odgrywają płytki krwi

Question 17

Krzepnięcie krwi - mechanizm

Answer 17

po przerwaniu ciągłości naczynia krwionośnego gromadzą się w miejscu uszkodzenia i wydzielają serotoninę oraz inicjują powstawanie skrzepu, który zamyka uszkodzone naczynie

Question 18

Serotonina

Answer 18

hormon tkankowy powodujący skurcz naczyń i zahamowanie krwawienia

Question 19

Hemofilia

Answer 19

dziedziczne zaburzenie procesu krzepnięcia krwi

Question 20

krzepnięcie krwi wewnątrz naczyń krwionośnych

Answer 20

zaczopowanie naczynia przez zakrzep prowadzi do martwicy tkanek pozbawionych stałego dopływu krwi, wzrostu ciśnienia krwi w naczyniu, pęknięcie i wynaczynienie krwi - krwotok wewnętrzny (wylew)

Question 21

zapobieganie zakrzepom

Answer 21

naturalne substancje przeciwkrzepliwe organizmu np. heparyna w wątrobie

Question 22

Ogólna ilość krwi

Answer 22

jest stała, podlega jedynie nieznacznym wahaniom
ilość krwi zmniejsza się podczas krwotoków oraz przyjmowania zbyt małej ilości płynów - prowadzi to do niedotlenienia narządów np. mózgu
- utrata 30% lub więcej krwi powoduje zmniejszenie wydolności serca i spowolnienie przepływu krwi
- utrata krwi zmniejsza ilość erytrocytów w organizmie
- przy znacznej utracie krwi wymagana jest transfuzja

Question 23

krwotok

Answer 23

następstwo przerwania naczyń krwionośnych
krew wlewa się do jamy ciała (wewnętrzny)
krew wylewa się na zewnątrz (zewnętrzny)
- utrata 30% lub więcej krwi powoduje zmniejszenie wydolności serca i spowolnienie przepływu krwi
- utrata krwi zmniejsza ilość erytrocytów w organizmie

Question 24

antygeny powierzchniowe

Answer 24

substancje o różnej budowie, uczestniczące w procesach odpornościowych
- znakowanie komórek aby nie zostały uznane przez własny układ odpornościowy za komórki obce przeznaczone do likwidacji
- antygeny powierzchniowe krwinek czerwonych warunkują układy grupowe krwi (ok. 30, Rh, AB0)
- znajdują się na powierzchni komórek człowieka

Question 25

Układ grupowy Rh

Answer 25

w jego skład wchodzi kilkadziesiąt antygenów o budowie białkowej - antygen D - jego obecność w błonach erytrocytów warunkuje grupę krwi Rh+, jego brak warunkuje Rh- (15% ludzi)

Question 26

Układ grupowy AB0

Answer 26

W jego skład wchodzą glikoproteiny i glikolipidy błonowe - ich funkcjonalną częścią są łańcuchy cukrowe o różnej budowie - w zależności od struktury łańcucha cukrowego wyróżnia się 3 antygeny - A, B i H - grupa krwi zależy od ich obecności na powierzchni erytrocytów - grupa A - antygeny A/A i H - grupa B - antygeny B/B i H - grupa AB - antygeny A i B - grupa 0 - antygeny H

Question 27

Przeciwciała (izoaglutyniny)

Answer 27

Znajdują się w osoczu, skierowane przeciwko określonym antygenom - grupa A - przeciwciała przeciw antygenom B (anty-B) - grupa B - przeciwciała anty-A - grupa 0 - anty-B i anty-A - grupa AB - brak

Question 28

Aglutynacja

Answer 28

Zlepianie się erytrocytów w wyniku kontaktu krwinek zawierających określony antygen i odpowiednich przeciwciał - prowadzi do ciężkich zaburzeń i zagrożenia życia

Question 29

Konflikt serologiczny

Answer 29

zachodzi gdy we krwi człowieka znajdują się jednocześnie antygeny i skierowane przeciwko nim przeciwciała

Question 30

Próba krzyżowa

Answer 30

próba zgodności serologicznej biorcy i dawcy krwi - pomaga ustalić, czy nie ma przeciwwskazań do przetaczania krwi pomiędzy dawcą a biorcą - polega na zmieszaniu krwinek dawcy z surowicą biorcy (zlepianie się krwinek w duże kompleksy) - najczęściej przetacza się krew tej samej grupy

Question 31

Antygen H

Answer 31

cząsteczka prekursorowa do sybtezy antygenów A i B w syntezie uczestniczą dwa enzymy z klasy transferaz - transferaza A przenosi antygen H ma cząsteczkę N-acetylogalaktozaminy (aminowej pochodnej galaktozy) - transferaza B przenosi antygen H na cząsteczkę galaktozy osoby z grupą A wytwarzają transferazę A osoby z grupą B wytwarzają transferazę B osoby z grupą AB wytwarzają transferazę A i B

Question 32

Konflikt serologiczny w zakresie Rh

Answer 32

Przeciwciała matki atakują krwinki płodu matka ma grupę krwi Rh- a dziecko Rh+ przy nieprawidłowej ciąży może dojść do kontaktu krwi matki i płodu, wtedy powoli wytwarzają się przeciwciała anty-RhD, które podczas kolejnej ciąży powodują konflikt serologiczny przeciwciała mogą przechodzić przez łożysko i rozwija się choroba hemolityczna noworodka profilaktyka - badanie krwi, obecności anty-RhD zapobieganie - 28-30 tydzień ciąży i 72h przed porodem przeciwciała anty-RhD - zapobieganie wytworzeniu własnych przeciwciał