działanie i budowa nerwowego Flashcards

(55 cards)

1
Q

Funkcje układu nerwowego

A
  • odbiór i analiza bodźców pochodzących ze środowiska zewnętrznego i wnętrza ciała
  • reakcja na bodźce
  • regulowanie i koordynowanie pracy innych układów narządów
  • sterowanie wyższymi czynnościami nerwowymi, takimi jak emocje, pamięć i inteligencja
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Komórka nerwowa

A

Neuron - podstawowa jednostka anatomiczna i czynnościowa układu nerwowego
Wysoko wyspecjalizowana komórka, która utraciła zdolność wykonywania niektórych czynności
Odpowiada za przepływ informacji w postaci impulsów nerwowych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Podział układu nerwowego

A

Funkcjonalnie - somatyczny i autonomiczny
Anatomicznie - ośrodkowy i obwodowy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Układ nerwowy somatyczny

A

Kontroluje czynności mięśni szkieletowych oraz kieruje wykonywaniem ruchów świadomych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Układ nerwowy autonomiczny

A

Kontroluje metabolizm, czynności mięśni gładkich i mięśnia sercowego oraz funkcjonowanie narządów wewnętrznych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Układ nerwowy ośrodkowy

A

Mózgowie i rdzeń kręgowy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Układ nerwowy obwodowy

A

nerwy obwodowe (czaszkowe i rdzeniowe), nerwy autonomiczne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Budowa neuronu

A

Zbudowany z ciała komórki nerwowej (perykarion) i dwóch wypustek - dendrytu i aksonu.
Perykarion otacza jądro komórkowe.
W cytozolu perykarionu znajdują się struktury charakterystyczne dla komórek zwierzęcych - liczne aparaty Golgiego, mitochondria oraz dobrze rozwinięta siateczka śródplazmatyczna szorstka (tigroid).
W ciele komórki oraz wypustkach znajdują się białkowe włókienka zwane neurofibrylami.
Aksony (albo długie dendryty określa się mianem włókien nerwowych - nagich (włókna bezmielinowe) albo z osłonką mielinową (włókna mielinowe)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Komórki glejowe

A

Przejęły po neuronach funkcje: ochronną, podporową, odżywczą, izolującą, regeneracyjną

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Lemocyty (komórki osłonkowe/Schwanna)

A

Komórki glejowe - długie, spłaszczone komórki tworzące osłonki mielinowe we włóknach mielinowych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Astrocyty

A

Największe komórki glejowe, mają gwiaździsty kształt i dużo wypustek.
Biorą udział w transporcie substancji oraz pełnią funkcję podporową, uczestniczą w pourazowej naprawie tkanki nerwowej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Funkcjonalny podział neuronów

A

Neurony czuciowe, ruchowe i pośredniczące

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Neurony czuciowe

A

Przewodzą impulsy nerwowe od receptorów do ośrodkowego układu nerwowego (mózgowia, rdzenia kręgowego)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Neurony ruchowe

A

Przewodzą impulsy od ośrodkowego układu nerwowego do narządów wykonawczych (efektorów - mięśnie lub gruczoły)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Neurony pośredniczące (interneurony)

A

Występują między neuronami czuciowymi a ruchowymi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Akson

A

Długa i rozgałęziona na końcu wypustka przekazująca impuls z ciała komórki w kierunku innego neuronu, komórki mięśniowej lub gruczołu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Węzeł Ranviera

A

Przerwa między segmentami osłonki mielinowej

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Dendryty

A

Krótkie, rozgałęzione wypustki doprowadzające impuls do ciała komórki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Pobudliwość

A

Komórki nerwowe w stanie spoczynku charakteryzują się pobudliwością, czyli zdolnością do reagowania na bodźce docierające ze środowiska zewnętrznego lub środowiska wewnętrznego organizmu.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Stan pobudzenia

A

Odbiór bodźca wywołuje w komórce stan pobudzenia - dochodzi w niej do powstania i rozprzestrzeniania impulsu nerwowego.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Przewodzenie impulsu nerwowego

A

Odbywa się na zasadzie przepływu jonów (kationów sodu i potasu) przez błonę komórkową między wnętrzem neuronu a środowiskiem zewnątrzkomórkowym.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Przepływ jonów

A

Zachodzi biernie przez kanały jonowe lub czynnie przez pompy sodowo-potasowe.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Kanały sodowe i potasowe

A

Wyróżnia się kilka rodzajów - niektóre są stale otwarte, a niektóre regulowane napięciem lub cząsteczkami neuroprzekaźników.

24
Q

Stan spoczynku

A

Komórki w stanie spoczynku charakteryzują się pobudliwością, jest ona wtedy spolaryzowana i wykazuje spoczynkowy potencjał elektryczny.

25
Potencjał spoczynkowy
Potencjał elektryczny niepobudzonej komórki pobudliwej, wynikający z różnicy ładunków elektrycznych po obu stronach błony komórkowej. Niepobudzona komórka nerwowa wykazuje ujemny potencjał spoczynkowy ok. 70mV Przyczyną ujemnego potencjału spoczynkowego jest przewaga anionów w cytozolu komórki i przewaga kationów w środowisku zewnątrzkomórkowym.
26
Polaryzacja
Polaryzacja błony neuronu to różnica stężeń anionów i kationów po obu stronach błony
27
Przyczyny polaryzacji błony neuronu
- cytozol neuronu zawiera duże aniony białkowe i kationy potasu, kationy potasu dyfundują do środowiska zewnątrzkomórkowego zgodnie z gradientem stężeń, ale są przyciągane przez aniony, więc nie oddalają się od zewnętrznej powierzchni błony i tworzą na niej warstwę ładunku dodatniego - środowisko zewnątrzkomórkowe zawiera aniony chlorkowe i kationy sodu, które dyfundują do wnętrza komórki zgodnie z gradientem stężeń - błona komórkowa w stanie spoczynku przepuszcza w obu kierunkach dyfundujące jony. Dyfuzja odbywa się przez kanały jonowe, gdzie najłatwiej przenikają przez błonę kationy potasu, a najtrudniej kationy sodu. Dlatego w środowisku zewnątrzkomórkowym mamy nadmiar ładunków dodatnich, a wewnątrz nadmiar ujemnych. - Pomimo ciągłej dyfuzji jonów potasu i sodu, nigdy nie dojdzie do wyrównania ładunków po obu stronach błony - przeciwdziała temu pompa sodowo-potasowa, która aktywnie transportuje jony potasu do wnętrza komórki, a jony sodu na zewnątrz wbrew gradientowi stężeń - jest zasilana dzięki energii z hydrolizy ATP, a do jej działania niezbędne są jony magnezu
28
Potencjał czynnościowy - ogólnie
To lokalna, krótkotrwałą zmiana potencjału elektrycznego komórki pobudliwej w czasie jej aktywności. Jest on równoważny z impulsem nerwowym. Powstaje on w błonie aksonu pod wpływem działania bodźców progowych (najsłabszych bodźców, które wywołują stan pobudzenia w komórce) i bodźców nadprogowych. Jest spowodowany krótkotrwałą depolaryzacją błony neuronu, polegającą na zmianie ładunków po obu jej stronach.
29
Potencjał czynnościowy - mechanizm
Jest spowodowany krótkotrwałą depolaryzacją błony neuronu, polegającą na zmianie ładunków po obu jej stronach. Depolaryzacja jest wynikiem znacznego zwiększenia przepuszczalności błony dla kationów sodu, które dyfundują zgodnie z gradientem stężeń. Przepływ jonów sodu do wnętrza neuronu powoduje zmianę ładunku ujemnego na ładunek dodatni. Na zewnątrz zostają aniony chlorkowe.
30
Potencjał czynnościowy - skutek
Na skutek depolaryzacji błony neuronu ujemny potencjał spoczynkowy zmienia się na dodatni potencjał czynnościowy, którego wartość wynosi +30 mV. Potencjał czynnościowy rozprzestrzenia się wzdłuż neuronu jako fala depolaryzacji, czyli impuls nerwowy.
31
Repolaryzacja
Po ustaniu działania bodźca zaczyna się etap repolaryzacji, czyli przywrócenia potencjału spoczynkowego błony neuronu. Przepuszczalność błony dla jonów sodu znacznie maleje, a dla jonów potasu znacznie wzrasta. Jony potasu masowo wypływają na zewnątrz i tworzy potencjał spoczynkowy. W cytozolu panuje wysokie stężenie jonów sodu, a w płynie zewnątrzkomórkowym - wysokie stężenie jonów potasu - dlatego pompa sodowo-potasowa przywraca charakterystyczne dla stanu polaryzacji rozłożenie jonów. Spolaryzowana błona może ponownie ulegać wzbudzeniu i przewodzić kolejne impulsy nerwowe.
32
Cechy potencjału czynnościowego
Powstaje na zasadzie wszystko albo nic: każdy bodziec progowy lub nadprogowy generuje potencjał czynnościowy o stałej amplitudzie i ma on potencjał do rozprzestrzeniania się wzdłuż błony neuronu. Kodem, w którym zawarte są informacje dopływające ze środowiska jest częstotliwość potencjałów czynnościowych. Bodźce słabe generują impulsy o małej częstotliwości, a bodźce silne o dużej częstotliwości.
33
Refrakcja neuronu
(Niepobudliwość) czas potrzebny na ponowne spolaryzowanie komórki nerwowej
34
Okres refrakcji nefronu
Jest to okres niewrażliwości komórki na bodziec: - bez względu na jego siłę (refrakcja bezwzględna) - progowy (refrakcja względna)
35
Refrakcja względna
Może zostać przerwana przez silny bodziec (nadprogowy)
36
Sens okresu refrakcji
Występowanie okresu refrakcji włókien nerwowych stanowi czynnościowe zabezpieczenie neuronu warunkujące dopuszczalną, bezpieczną częstość pojawiania się impulsów.
37
Osłonka mielinowa
Pełni funkcje ochronną oraz zwiększa prędkość przepływu impulsów nerwowych - Aksony z osłonką (włókna mielinowe/rdzenne): impuls nerwowy przemieszcza się skokowo między węzłami Ranviera - szybkie przewodzenie impulsu (100m/s), mały nakład energetyczny - Aksony bez osłonki (włókna bezmielinowe/bezrdzenne): impuls nerwowy przemieszcza się wzdłuż całego włókna - powolne przewodzenie (1m/s), duży nakład energetyczny
38
Przekaz impulsów
Neurony przekazują sobie impulsy za pomocą synaps
39
Synapsy
Wyspecjalizowane połączenia, które zwykle występują między zakończeniem aksonu neuronu a dendrytem kolejnego lub między zakończeniem aksonu a inną komórką (mięśniowa/gruczołowa) Wyróżniamy synapsy chemiczne i elektryczne
40
Synapsa chemiczna - budowa
Składa się z błony presynaptycznej, szczeliny synaptycznej i błony postsynaptycznej Część presynaptyczna należy do komórki, która przesyła pobudzenie, a część postsynaptyczna do komórki, która przyjmuje impuls i przekazuje go dalej.
41
Synapsa chemiczna - mechanizm
Pod wpływem pobudzenia z części presynaptycznej zostaje uwolniony związek chemiczny zwany neuroprzekaźnikiem (mediatorem/neurotransmiterem). Następnie dostaje się on do szczeliny synaptycznej, a potem łączy się z receptorami błony postsynaptycznej, dzięki czemu kolejna komórka ulega pobudzeniu.
42
Synapsa chemiczna - działanie
W synapsach chemicznych zachodzi chwilowe przekształcenie sygnału - impuls elektryczny zamienia się w impuls chemiczny, który ponownie wyzwala impuls elektryczny
43
Opóźnienie synaptyczne
Wydzielanie i wiązanie neuroprzekaźników jest przyczyną opóźnienia w przepływie sygnału (opóźnienia synaptycznego). Jednak dzięki występowaniu wielu różnych neuroprzekaźników i receptorów sygnał może być modyfikowany np. wzmacniany lub wyciszany.
44
Synapsy elektryczne
Komórka nerwowa styka się zakończeniem aksonu z drugą komórką tak ściśle, że powstaje między nimi ciągłość elektryczna. Dzięki temu impuls nerwowy jest przekazywany z jednej komórki do drugiej w sposób bezpośredni - przepływ jonów zachodzi przez kanały koneksonów (połączeń szczelinowych). Synapsy elektryczne charakteryzuje szybkie tempo przekazywania sygnału. Mogą one działać dwukierunkowo. Znajdują się w mięśniach gładkich, ponieważ umożliwiają szybkie przewodzenie impulsów nerwowych.
45
Neuroprzekaźniki
To związki chemiczne, które przekazują informacje w synapsach chemicznych.
46
Typy neuroprzekaźników
Wyróżnia się neuroprzekaźniki pobudzające i hamujące
47
Neuroprzekaźniki pobudzające
Wywołują impuls elektryczny w następnym neuronie, dzięki czemu sygnał jest przekazywany dalej (serotonina, dopamina, adrenalina)
48
Neuroprzekaźniki hamujące
Powodują wyciszenie sygnału (GABA)
49
GABA
Kwas gamma-aminomasłowy Wraz z serotoniną zapewnia odpowiedni i jakościowy sen Bierze istotną rolę w procesach poznawczych - umożliwia skupienie uwagi
50
Dopamina
Odpowiada za emocje i odczuwanie przyjemności Ma duże znaczenie dla wykonywania ruchów, jej niedobór prowadzi do wystąpienia choroby Parkinsona
51
Adrenalina
Pełni decydującą rolę w reakcji na stres, mobilizuje organizm do działania - przyśpiesza pracę serca, podnosi ciśnienie krwi, rozszerza oskrzela
52
Serotonina
Hormon szczęścia - reguluje sen, apetyt, temperaturę ciała, ciśnienie krwi. Jej niski poziom powoduje agresje, zmęczenie, spadki nastroju
53
Synapsy pobudzające (chemiczne)
Stymulują aktywność unerwianych przez nie tkanek i narządów
54
Synapsy hamujące (chemiczne)
Znoszą aktywność unerwianych przez nie tkanek i narządów
55
Działanie synaps pobudzających i hamujących
Na pojedynczym neuronie znajdują się synapsy w stanie spoczynku, hamujące i pobudzające. Neuron sumuje potencjały pobudzające i odejmuje od nich potencjały hamujące - jeśli wynik ma wartość potencjału progowego lub nadprogowego to wytwarza się potencjał czynnościowy.