PIERWSZY OKRES FILOZOFII STAROŻYTNEJ (DO V W. P. CH) Flashcards
(3 cards)
- CHARAKTER OKRESU.
Był to typowy okres powstania i rozwoju: zaczął się od
najskromniejszych początków, od nielicznych zagadnień i niewyraźnych pojęć, i stopniowo powiększał
ich zapas i precyzję. Zakres filozofii tego okresu był jeszcze ograniczony; ze względu na temat była to
filozofia prawie wyłącznie kosmologiczna, tj. zajmowała się kosmosem, zewnętrzną przyrodą; inne
zagadnienia - psychologiczne, epistemologiczne, estetyczne, etyczne - jeśli traktowała, to tylko ubocznie.
Dla prostych swych zagadnień próbowała różnych rozwiązań, aż wyczerpała bez mała wszystkie swe
możliwości.
Filozofia pracowała wówczas sama, bez pomocy ze strony nauk szczegółowych, które nie były jeszcze
uformowane. Co więcej, musiała te nauki zastępować; nie tylko wynajdywała ogólne zasady, ale
jednocześnie musiała stosować je do wyjaśniania najszczegółowszych zjawisk, zwłaszcza tych, które
najbardziej niepokoiły pierwotnego człowieka: astronomicznych i meteorologicznych.
- OŚRODKI FILOZOFII.
Filozofia powstała na przełomie VII i VI w. p. n. e., nie w macierzystej
ziemi greckiej, lecz w koloniach, mianowicie w koloniach jońskich na wybrzeżach Azji Mniejszej. W
drugiej zaś połowie VI w., mniej więcej w trzecim pokoleniu filozofów, ośrodek filozofii przeniósł się ze
wschodnich kolonii do zachodnich, do Italii południowej (tzw. Wielkiej Grecji) i Sycylii, gdzie panowały
plemiona doryckie. Przyczyny tej zmiany były natury zewnętrznej: to wojny perskie spowodowały
zniszczenie miast jońskich, przerwały rozkwit naukowy Jonii i zmusiły do szukania nowego środowiska
dla nauki.
Były tedy dwa ośrodki w pierwszym okresie filozofii greckiej i już starożytni historycy rozróżniali dwa
szeregi rozwojowe filozofii: joński i italski. Rozwijały się w różnych warunkach geograficznych i
etnicznych - i w każdym z nich filozofia miała odmienny charakter. Filozofia jońska nawiązała do
przedfilozoficznych umiejętności, italska zaś do wierzeń i mitów religijnych. Jonia i Wielka Grecja miały
swój styl filozoficzny, pierwsza bardziej empiryczny, druga bardziej spekulatywny.
- STANOWISKA FILOZOFICZNE.
Wśród filozofów tego pierwszego okresu można rozróżnić kilka
grup:
1) Pierwszą stanowią najstarsi jońscy filozofowie przyrody z Talesem na czele; ich poglądy były punktem
wyjścia dla grup następnych, których drogi rozeszły się na przeciwne krańce: 2) Heraklit stanął na
jednym krańcu, a 3) eleaci na drugim. 4) Następna generacja filozofów dążyła do pogodzenia obu
krańców; filozofowie tej grupy, do której należeli Empedokles, Anaksagoras i atomiści, mając już za sobą
tradycję i korzystając z pomysłów poprzedników, stworzyli najdojrzalsze teorie filozoficzne tego okresu.
Te cztery grupy tworzyły jeden szereg o charakterze zasadniczo jońskim (choć z eleatami wszedł już do
filozofii czynnik innego typu). Natomiast do zupełnie innego szeregu należała grupa piąta: 5)
pitagorejczycy, z italskiego prądu.
Pierwszy okres filozofii starożytnej skończył się w zupełnie wyraźnym momencie, chwili, gdy rozpoczął
się złoty wiek kultury greckiej. Był to przełom również i dla-filozofii: ośrodek jej przeniósł się wówczas
do Aten. Zmienił się zarówno zakres jej zagadnień, jak i sposób ich traktowania.
