sinir sistemine giriş Flashcards
(26 cards)
inisiyal segment-tetikleme bölgesi = Akson boynu,
aksiyon potansiyelinin
başladığı yerdir
inisiyal segment-tetikleme bölgesi = Akson boynu,
aksiyon potansiyelinin
başladığı yerdir
Akson- Mikrotübül ve mikrofilamentler hem şekil hem taşıma işlevi için gereklidir
Aksonal taşıma:
Hızlı (____ mm/gün) ve yavaş (____ mm/gün) aksonal taşıma;
_____ (ileriye) taşıma: ___dan ______ doğrudur
Bu işlemde ________ kullanılır
•________
taşınması bu yolla olur
_____ (geriye) taşıma: _____den ______ doğrudur
Taşıyıcı protein _______dir
•_____ bu yolla taşınır
Akson- Mikrotübül ve mikrofilamentler hem şekil hem taşıma işlevi için gereklidir
Aksonal taşıma:
Hızlı (400 mm/gün) ve yavaş (0.5-10 mm/gün) aksonal taşıma;
Anterograd (ileriye) taşıma: Somadan akson terminaline doğrudur.
Bu işlemde Mikrotübül-bağımlı motor protein-kinezin kullanılır.
• Beslenme için gerekli moleküller
• Enzimler
• Mitokondriler ve diğer organeller
• Nörotransmitter dolu veziküllerin taşınması bu yolla olur.
Retrograd (geriye) taşıma: Akson terminalinden somaya doğrudur.
Taşıyıcı protein Mikrotübül-bağımlı motor protein-dineindir.
• Yeniden kullanılacak membran vezikülleri,
• Büyüme faktörleri,
• Nöron morfolojisini, biyokimyasını, bağlanabilirliğini etkileyen diğer
kimyasallar
• Tetanoz toksini, herpes simpleks, rabies ve polio virüsleri bu yolla taşınır
Elektriksel sinapslarda iyonların akımı ____ (____) iledir ve genellikle iyonların
________
Kimyasal sinapslarda ______ ile ____ yönlü ileti gerçekleşir
Elektriksel sinapslarda iyonların akımı gedik bağlantı (gap junction) iledir ve genellikle iyonların
her iki tarafa geçişine de izin verirler
Kimyasal sinapslarda nörotransmitterler (her zaman) ile tek yönlü ileti gerçekleşir
ELEKTRİKSEL SİNAPS
Elektriksel sinapslarda iyonların akımı ______ adındaki özel bağlantı bölgelerinden olur
_____ adlı proteinlerin bir araya gelmesiyle oluşan
_____ adı verilen protein kanallar genellikle iyonların
_____ geçişine de izin verirler
Elektriksel sinapslar aracılığıyla hücrelerin birbirleriyle iletişimi ____
Elektriksel sinapslar sinir sisteminde çok ___. ____ ve ___ çok sayıda elektriksel sinaps bulunur
ELEKTRİKSEL SİNAPS
Elektriksel sinapslarda iyonların akımı gedik bağlantı
(gap junction) adındaki özel bağlantı bölgelerinden olur.
Konneksin adlı proteinlerin bir araya gelmesiyle oluşan
konnekson adı verilen protein kanallar genellikle iyonların
her iki tarafa geçişine de izin verirler.
Elektriksel sinapslar aracılığıyla hücrelerin birbirleriyle
iletişimi çok hızlıdır.
Elektriksel sinapslar sinir sisteminde çok azdır. Düz kaslar
ve kalp kasında çok sayıda elektriksel sinaps bulunur.
Diverjans
Tek bir nöron bazen belirli bir bölgedeki az sayıda nöronda sonlanırken (_____), bazen çok sayıda nöronda sonlanır (_____)
Diverjans
Tek bir nöron bazen belirli bir bölgedeki az sayıda nöronda sonlanırken (uzamsal odaklanma), bazen çok sayıda nöronda sonlanır (yaygın diverjans)
Astrositler
Protoplazmik astrosit: Sadece __ cevherde bulunur
Fibröz astrosit: Sadece ___ cevherde bulunur
Astrositler, _____ etrafında
bulunurlar
__________ (kan-beyin engeli)
Görevleri:
- Sitoplazmalarında bulunan ________ sinir dokusuna destek sağlarlar
- ______
Sinaps çevresindeki ____ ve ____ uzaklaştırarak sinir
sistemindeki hücre dışı sıvısının içeriğini düzenlerler
___ sağlayıp, ____ uzaklaştırarak nöronlara
metabolik destek verirler
Astrositler
Protoplazmik astrosit: Sadece gri cevherde bulunur
Fibröz astrosit: Sadece beyaz cevherde bulunur
Astrositler, beyin kan damarları endoteli ve nöronlar etrafında
bulunurlar
Kan damarlarına uzantılar yollayarak kapiller damarların sıkı bağlantılar oluşturmasını sağlar (kan-beyin engeli)
Sitoplazmalarında bulunan nöroflamentlerle sinir dokusuna destek
sağlarlar
Embriyonel gelişim sırasında
nöronların son yerleşim yerlerine
göç etmesine rehberlik ederler.
Büyüme faktörleri salgılayarak
nöronal gelişmeyi uyarırlar.
Nöron benzeri özelliklere de
sahiptirler (reseptör, iyon
kanalı, enzim içerirler ve
elektriksel yanıt oluşturma
yeteneğine sahiptirler).
MSS’deki hasardan sonra, hasar
yerinde astrositler prolifere
olurlar ve skar dokusu
oluştururlar.
Sinaps çevresindeki sinirsel iletim maddelerini (glutamat, GABA) ve K+
iyonlarını uzaklaştırarak sinir
sistemindeki hücre dışı sıvısının içeriğini düzenlerler
Glukoz sağlayıp, amonyağı
uzaklaştırarak nöronlara
metabolik destek verirler
Glukoz GLUT taşıyıcıları ile hücre içine geçer, kendiliğinden geçemez
Oligodendroglia (az uzantılı)
- ________ için bu ismi almışlardır
______den daha çok ______ sahiptirler - Beyaz cevherde _______ rol oynarken, gri cevherde _____ rol oynarlar
- Tek bir oligodendrosit SSS’deki ____ aksonu miyelinize ederken, her bir Schwann hücresi, PSS’de ___ aksonu miyelinize eder
Oligodendroglia (az uzantılı)
- Astrositlere göre daha az uzantıya sahip oldukları için bu ismi almışlardır
Mikroflamentlerden daha çok mikrotübüllere sahiptirler - Beyaz cevherde aksonların izolasyonunu sağlayan miyelin kılıf oluşumunda rol oynarken, gri cevherde nöronların çevresindeki metabolik olaylarda rol oynarlar
- Tek bir oligodendrosit SSS’deki birden çok
aksonu miyelinize ederken, her bir Schwann hücresi, PSS’de yalnızca bir aksonu miyelinize eder
Mikroglia
___ küçüktür
___ çok fazladır
Olasılıkla _____ gelir ve sinir sistemine _____ girerler
_____ benzeyen _____ hücrelerdir, sinaptik aktivite
sırasında oluşan ________ sağlarlar, _____ temizlerler
Nöronlar etrafında özellikle _____ rol alırlar
Mikroglia
Gövdeleri küçüktür
Sayıları çok fazladır
Olasılıkla kemik iliğinden gelir ve sinir sistemine kan damarlarından girerler
Doku makrofajlarına benzeyen süpürücü hücrelerdir, sinaptik aktivite
sırasında oluşan metabolitlerin temizlenmesini sağlarlar, nekrotik ürünleri temizlerler
Nöronlar etrafında özellikle aksiyon potansiyeli oluşumu için gerekli iyonik çevrenin düzenlenmesinde rol alırlar
Ependimal hücreler
_______ çevresinde uzanır
______ oluşumuna katılır ve ____ salgılar
Ependimal hücreler
Ventriküllerin ve santral kanalın çevresinde uzanır
Koroid pleksusun oluşumuna katılır ve BOS salgılar
özetle Glia hücrelerinin görevleri
•_______
ÖZETLE GLİA HÜCRELERİNİN GÖREVLERİ
• Fiziksel ve metabolik destek sağlamak
(oligodendrosit, astroglia)
• Fagositoz yapmak (mikroglia)
• Miyelin kılıfı oluşturmak (oligodendroglia)
• Bariyer oluşturmak (astroglia)
– Zararlı ajanlardan korumak
– Direnç sağlamak
• Ekstrasellüler sıvı konsantrasyonunu sabit tutmak (astroglia)
• Madde taşıma, transmiter döngüsü (K+, glutamat, GABA)
• Madde-iyon transportu ve sekresyon (ependimal hücre)
KAN-BOS ENGELİ VE KAN-BEYİN ENGELİ
Kandan _____ ve _____ madde geçişi sınırlıdır
Bu bariyerler ________nın belli başlı tüm alanlarındaki
________ ve ______da bulunurlar
KAN-BOS ENGELİ VE KAN-BEYİN ENGELİ
Kandan BOS ve beyin interstisyel sıvısına madde geçişi sınırlıdır
Bu bariyerler beyin parenkimasının belli başlı tüm alanlarındaki
doku kapiller zarları ve koroid pleksuslarında bulunurlar.
Kan – BOS engelinde bulunan yapılar:
•_________
Bu engelin meydana gelmesinde, özellikle ___________ önemli bir rolü olduğu kabul edilmektedir
Kan – BOS engelinde bulunan yapılar:
• Koroid pleksusun kapiller endoteli
• Kapillerin bazal membranı
• BOS salgılayan epitelin bazal laminası
• Epitel hücreleri
Bu engelin meydana gelmesinde, özellikle epitel hücrelerinin yan yüzlerinde bulunan sıkı bağlantıların önemli bir rolü olduğu kabul edilmektedir
• Kan-Beyin engelindeki sıkı bağlantılar (tight junction) _______ kandan beyine geçişini önler
• Beyin kapillerlerinin ______ sistemik kapillerlere göre _____ daha ____
• Beyin endotel hücreleri, madde geçişi için daha az _____ içerirler
• Beyin endotel hücreleri, daha çok ____ içerir. Böylece ______ sağlanır
• Kan-Beyin engelindeki sıkı bağlantılar (tight junction) suda
çözünmüş iyon ve moleküllerin kandan beyine geçişini önler.
• Beyin kapillerlerinin elektriksel direnci sistemik kapillerlere
göre 100-200 kez daha yüksektir.
• Beyin endotel hücreleri, madde geçişi için daha az endositik
vezikül içerirler.
• Beyin endotel hücreleri, daha çok mitokondri içerir. Böylece
beynin yüksek metabolik ihtiyaçları nedeniyle gerekli aktif
transport için de yeterince enerji sağlanır.
Kan-beyin engeli
▪ Büyük moleküller, lipidde az eriyen moleküller Kan-
Beyin engelinden kolaylıkla geçemez
▪ Su, yağda eriyen maddeler ve küçük maddeler
kolaylıkla geçebilir (Oksijen, karbondioksit, L-Dopa,
morfin, eroin, alkol).
▪ Yüksek elektrik yük taşıyan moleküller yavaş geçebilir.
▪ Antikorların ve suda eriyen ilaçların geçişi zordur.
▪ Glukoza seçici geçirgen, hidrojen iyonlarına geçirgen
değildir.
KAN-BEYİN ENGELİ FONKSİYON VE
ÖZELLİKLERİ
Kan-Beyin Engeli:
Nöronların iç ortamını sabit tutar.
Kandaki iç ve dış kaynaklı toksinlerden beyni korur.
Nörotransmitterlerin genel dolaşıma geçmesini
önler.
Kan-beyin engeli dışındaki organlar
Bu organlar ‘beynin pencereleri’ olarak tanımlanır. Burada _____ önemlidir çünkü vücut sıvı homeostazını düzenlerler (_____ve ____ değişimlerini algılayan duysal reseptörlere sahiptirler)
•_______
Kan-beyin engeli dışındaki organlar
Bu organlar ‘beynin pencereleri’ olarak tanımlanır. Burada difüzyon
kolaylığı önemlidir çünkü vücut sıvı homeostazını düzenlerler (ozmolalite ve glikoz konsantrasyon değişimlerini algılayan duysal reseptörlere sahiptirler)
• Hipofiz arka lobu ve hipotalamus’un eminentia medialis’i
- Anti diüretik hormon (ADH), oksitosin salınımının düzenlenmesi
• Area postrema
- Kemoreseptör tetikleyici alan (kusma), kardio vasküler sistem
denetleme, Angiotensin II’nin kan basıncını denetlemesi
• Lamina terminalisin organum vaskülozumu (OVLT)
- Ozmoreseptör bölgesi, ADH salgılanmasının denetlenmesi,
Angiotensin II’nin su alımını artırıcı etkisinin düzenlenmesi
• Subfornikal organ
- Angiotensin II’nin su alımını artırıcı etkisinin düzenlenmesi
Kan-beyin engelinin bozulduğu durumlar
Hipertansiyon
Gelişimsel bozukluklar
Hiperosmolarite
Enfeksiyon
Travma
İskemi
İnflamasyon
BOS
• Yapıldığı yerler:
-________
• Emilim:_____
• Miktar:____ kadar
• Günlük sentezlenen miktar:____ kadar
• Basınç: yatay konumda _____ (____)
BOS
• Yapıldığı yerler:
-2/3’si dört ventriküldeki (en çok iki yan venrikül) plexus
choroideus,
-Tüm ventriküllerin ependimal yüzeyleri,
-Araknoidal zarlar,
-Az miktarda beynin kendisi
-Beyine giden damarları saran perivasküler aralıklar.
• Emilim: Villi aracnoidales’den venöz kana
• Miktar: 150 mL kadar
• Günlük sentezlenen miktar: 500 mL kadar
• Basınç: yatay konumda 130 mm H2O (10 mm Hg)- lombar ponksiyon bu basıncı bozmadan yapılmalı
• ______ ventriküllerden
başlayan dolaşım, ___ ve
____ ventriküllerle
devam eder.
• Ortada ___ ve iki yanda
da ____ delikleri ile
____ boşluğa, ___ bölgeden
____ ile üst ____ geçer
•_____ , diğer sinüslerle birleşir ve _____ olarak devam eder
—> Böylece, BOS venöz sisteme geçmiş olur
BOS dolaşımında oluşan herhangi bir tıkanıklık, BOS birikimine ve lateral ventriküllerin genişlemesine
yol açar. Bu duruma ___ denir
• Lateral ventriküllerden
başlayan dolaşım, üçüncü ve
dördüncü ventriküllerle
devam eder.
• Ortada Magendie ve iki yanda
da Luschka delikleri ile
subaraknoid boşluğa,
subaraknoid bölgeden
araknoid villuslar ile üst
sagittal sinüse geçer.
• Üst sagittal sinüs, diğer
sinüslerle birleşir ve internal
juguler ven olarak devam eder.
Böylece, BOS venöz sisteme
geçmiş olur.
BOS dolaşımında oluşan herhangi bir tıkanıklık, BOS birikimine ve lateral ventriküllerin genişlemesine
yol açar. Bu duruma,
BOS _____ BOS
basıncındaki değişikliklere
karşı neredeyse duyarsızdır.
BOS ______ ~70 mm H₂O
basınçlarında dik bir şekilde
artar.
BOS oluşumu BOS
basıncındaki değişikliklere
karşı neredeyse duyarsızdır.
BOS emilimi ~70 mm H₂O
basınçlarında dik bir şekilde
artar.
BOS oluşumu
•______
BOS oluşumu
• Fenestre kapillerlerden
plazmanın ultrafiltrasyonu
(ultrafiltrat glukoz, oksijen,
vitaminler ve magnezyum,
sodyum, klor gibi iyonları içerir)
• Koroid epitel hücrelerinin
ventriküle sıvıyı salgılaması
(Önce NaCl, NaHCO3, sonra
su)
• Bazı maddelerin geri emilmesi
(inorganik anyonlar, organik
asitler, amino asitler, vb)
BOS’nın görevleri
•________
BOS’nın görevleri
• Beyin ekstrasellüler sıvı kompozisyonunu dengelemek, iyon
dengesini korumak
-Pial-glial membranda geçirgenlik
-Ependimal hücrelerde gap-junction’lar
-Aktif transport
-Kapiller geçirgenlik
-Koroid epitelinde sıkı bağlantılar (bariyer)
• Beyin ağırlığını azaltmak (1400 g 50 g)
• Beyni mekanik hasara karşı korumak
BOS - Plazma farkı
BOS’da
• Glukoz, Potasyum, Kalsiyum, pH düşük, protein
hemen hemen hiç yok
• HCO3 düzeyleri MSS tarafından oluşturulan asitleri tamponlamaya yardım etmek için yüksek
• Sodyum ve Klor (su çekecek) düzeyleri protein yokluğunu telafi
etmek için yüksek
• Magnezyum, Karbondioksit yüksek
BOS - Plazma farkı
BOS’da
• Glukoz, Potasyum, Kalsiyum, pH düşük, protein
hemen hemen hiç yok
• HCO3 düzeyleri MSS tarafından oluşturulan asitleri tamponlamaya yardım etmek için yüksek
• Sodyum ve Klor (su çekecek) düzeyleri protein yokluğunu telafi
etmek için yüksek
• Magnezyum, Karbondioksit yüksek
BOS basıncı artışı:
• ____ artıran nedenler: ____
• ____ azaltan nedenler: _____
BOS basıncı artışı:
• Venöz basıncı artıran nedenler:
Oturma, aksırma, ağlama
• BOS emilimini azaltan nedenler:
Beyin tümörü, kanama, enfeksiyonlar,
ventriküler yollardaki engeller
Dolaşımın sürdürülmesi neden önemli?
-_______
Dolaşımın sürdürülmesi neden önemli?
- Beyin metabolizması hızlıdır- dinlenmede kalp debisinin %15’i
(750-1000 ml/dk) - Ana enerji kaynağı glukozdur. Glukoz taşınması insülinden
bağımsızdır. Beyindeki glikoz taşıcıları; GLUT1 45k, GLUT1
55k, GLUT3, GLUT5 - Aerobik yıkım – Oksijen gereksinimi
