Sjúkdómar í Skjaldkirtli

Question 1

Orsakir thyrotoxicosis

Answer 1

Primer orsakir
Grave´s
hyperfunctioning adenoma / multinodular goiter
Thyroditis

Secondary orsakir
-TSH seytandi adenoma í heiladingli

Question 2

ef það er lækkað TSH þá er sjúklingur

Answer 2

hyperthyroid

Question 3

orsakir Myxedema

Answer 3

Hashimoto´s thyroiditis
heiladingulsbilun
Iatrogenic
joð-skortur
geislun
lyf (t.d. lithium)

Question 4

Grave´s sjúkdómur

• einkennist af triad
• hverjir
• tengt hvaða vefjaflokki
• útlit skjaldkirtils

Answer 4

• thyrotoxicosis, exophthalmos, pretibial myxedema
• 7x frekar á konur (20-40 ára)
• HLA-DR3
• stækkaður og blóðríkur, folliclar þéttpakkaðir

Question 5

Grave´s meinmyndun

-örvandi sjálfsmótefni myndast:

Answer 5

• TSI => sest á TSH-viðtaka og örvar myndun T4/3
• LATS => örvar TSH viðtaka
• LATS-p =>Hindrar óvirkjun LATS
• TBII => hindra bindingu TSH við viðtaka, stundum örvar þetta TSH-áhrif

Question 6

Hypothyroidsm er langoftast

Answer 6

primer

Question 7

Hvað er tengt vefjaflokki HLA-DR3

Answer 7

Grave´s sjúkdómur

Question 8

Cretinism

Answer 8

hypothyroidsm frá fæðingu

• vantar eða hann starfar ekki eðlilega
• börn slöpp og með lágan hita

Question 9

Hashimoto´s Thyroiditis

• algengi
• hverjir

Answer 9

• algengasta orsök þar sem ekki er landlægur joðskortur

- miðaldra fólki og 10x oftar í kvk

Question 10

Hashimoto´s Thyroiditis

-meinmyndun

Answer 10

-Thyroid-epithel frumur drepast og er skipt úr fyrir bólgufrumur og fíbrósu

-Sjálfsmótefni skemma skjaldkirtilsvef
anti-thyroglobulin antibody
anti-microsomal antibody
TSH-viðtaka antibody

Question 11

Hvað er tengd vefjaflokki HLA-DR5

Answer 11

Hashimoto´s thyroiditis

Question 12

Skemmdirnar í hashimoto´s eru taldar miðlaðar af

Answer 12

T-frumum

• seyta IFN-gamma sem drep epithel frumur
• örvar CD8+ sem skemma epithel frumur
• örva B-frumur sem verða plasmafrumur

Question 13

4 aðal microskopísk atriði í Hashimoto´s

Answer 13

lymphocyta íferð
plasmafrumu íferð
Hürthle frumur (hrörnaðar follicular epithelfrumur)
bandvefsfrumur

Question 14

að fá Hashimoto´s fylgja auknar líkur á því að fá:

Answer 14

papillary carcinoma

B-frumu lymphoma

Question 15

Subacute thyroiditis

• hverjir
• orsök
• gangur
• hefur áhrif á starfsemi?

Answer 15

• allur aldur, kynjaskipting jöfn
• óþekkt, algengt að koma í kjölfar e.loftv.sýkinga (veirusýking)
• væg stækkun og verður aumur. Folliculi geta rofnað og colloid streymt út (macrophagar). Gengur yfir á 3 mán.
• NEI

Question 16

Subacute lymphocytis thyroiditis

• hverjir
• hverjir
• gangur

Answer 16

• algengast í kjölfar meðgöngu (ári seinna)
• óþekkt
• fyrst hyper svo hypo
• sársaukalaus sjúkdómur

Question 17

Reidel´s thyroiditis

• hverjir
• hvað er að gerast
• complicationir

Answer 17

• sjaldgjæft, gamalt fólk (oftar konur)
• truflun á starfsemi fibroblasta, mikil atrophia í folliculi.
• getur þrengt að trachea (+hæsi)

Question 18

Goiter

• hvað er að gerast
• skiptist í

Answer 18

-algengt, stækkun v/ skorts á skjaldkirtilshormónum (hefur ekki áhrif á framleiðslu)

-diffuse non-toxic goiter
multinodular goiter

Question 19

Diffuse non-toxic goiter

• hefur áhrif á framleiðslu?
• skiptist í:

Answer 19

• diffuse stækkun án þess að hafa áhrif á framl T4/T3
• endemic, sporadic, physiologic

Skortur á T4/3 veldur aukinni TSH seytun og þá er hyperplastic stig (fjölgun á folliculi/epithel). Síðan á endanum gefst hann upp og þá tekur við colloid involution (rýrnun á follicular frumum)

Question 20

Multinodular goiter

• hefur áhrif á framleiðslu
• hverjir
• orsök
• hvað er í hnútunum

Answer 20

• algengasts orsök stækkunar, nei
• nánast allt eldra fólk
• óþekkt
• macrofolliculi, venjulegir folliculi og cystur

mikilvægt að greina frá carcinoma

Question 21

Góðkynja æxli í skjaldkirtli

• uppruni
• hvernig hnútar
• hvað staðfestir frá illkynja

Answer 21

Follicular adenoma

• follicular epithelfrumur
• oftast stakur, vel afmarkaður m/ bandvefscapsúlu
• það er ekki capsular invasion og æðainvasion

Question 22

Illkynja æxli í skjaldkirtli

• tíðni á Íslandi
• orsakir

Answer 22

• mjög há á Íslandi, algengara í konum

- ekki alltaf þekkt, tengt geislun, br í RET-protooncogeni)

Question 23

Geislun (meðferð eða kjarnorkuslys) veldur hvernig krabbameini

Answer 23

papillary carcinoma

Question 24

Papillary carcinoma

• algengi
• hverjir
• vöxtur
• einkennandi

-afbrigði

Answer 24

• langalgengasta gerð illkynja æxlis (75%)
• 3x oftar í konum, oft tengt geislavirku joði meðferð
• vaxa hægt, soliter/multifocal, getur verið capsúla
• háar columnar frumur, orphan annie, psammomakorn, totumyndun
• columnar cell, tall cell, follicular variant
• nonfunctional æxli með góðar horfur (ekki seinni tvö afbrigðin)

Question 25

Follicular carcinoma - hverjir - eitt eða mörg - skiptast í:

Answer 25

- frekar konur og eftir miðjan aldur - oftast soliter -minimally invasive / widely invasive

Question 26

munur á minimally invasive follicular carcinoma og follicular adenoma

Answer 26

fyrra hefur invasion í capsúlu og æðainvasion

Question 27

Medullary carcinoma - uppruni - hverjir - seytir - orsakir

Answer 27

- parafollicular frumur = neuroendocrine neoplasm - jöfn kynjadreifing - calcitonin - 90% sporadísk en 10% með MEN

Question 28

Anaplastic carcinoma - hvað er - vöxtur - horfur

Answer 28

-eitt hættulegasta krabbameinið, bæði papillary og follicular geta umbreyst í það -vex hratt út fyrir skjaldk í aðlæga vefi, þau eru oftast með drepi og blæðingum. Spindle cell / giant cell / squamous -90% dánir innan árs frá gr.