Flashcards in Sjúkdómar í Skjaldkirtli Deck (28)
1
Orsakir thyrotoxicosis
Primer orsakir
Grave´s
hyperfunctioning adenoma / multinodular goiter
Thyroditis
Secondary orsakir
-TSH seytandi adenoma í heiladingli
2
ef það er lækkað TSH þá er sjúklingur
hyperthyroid
3
orsakir Myxedema
Hashimoto´s thyroiditis
heiladingulsbilun
Iatrogenic
joð-skortur
geislun
lyf (t.d. lithium)
4
Grave´s sjúkdómur
-einkennist af triad
-hverjir
-tengt hvaða vefjaflokki
-útlit skjaldkirtils
-thyrotoxicosis, exophthalmos, pretibial myxedema
-7x frekar á konur (20-40 ára)
-HLA-DR3
-stækkaður og blóðríkur, folliclar þéttpakkaðir
5
Grave´s meinmyndun
-örvandi sjálfsmótefni myndast:
-TSI => sest á TSH-viðtaka og örvar myndun T4/3
-LATS => örvar TSH viðtaka
-LATS-p =>Hindrar óvirkjun LATS
-TBII => hindra bindingu TSH við viðtaka, stundum örvar þetta TSH-áhrif
6
Hypothyroidsm er langoftast
primer
7
Hvað er tengt vefjaflokki HLA-DR3
Grave´s sjúkdómur
8
Cretinism
hypothyroidsm frá fæðingu
-vantar eða hann starfar ekki eðlilega
-börn slöpp og með lágan hita
9
Hashimoto´s Thyroiditis
-algengi
-hverjir
-algengasta orsök þar sem ekki er landlægur joðskortur
-miðaldra fólki og 10x oftar í kvk
10
Hashimoto´s Thyroiditis
-meinmyndun
-Thyroid-epithel frumur drepast og er skipt úr fyrir bólgufrumur og fíbrósu
-Sjálfsmótefni skemma skjaldkirtilsvef
anti-thyroglobulin antibody
anti-microsomal antibody
TSH-viðtaka antibody
11
Hvað er tengd vefjaflokki HLA-DR5
Hashimoto´s thyroiditis
12
Skemmdirnar í hashimoto´s eru taldar miðlaðar af
T-frumum
-seyta IFN-gamma sem drep epithel frumur
-örvar CD8+ sem skemma epithel frumur
-örva B-frumur sem verða plasmafrumur
13
4 aðal microskopísk atriði í Hashimoto´s
lymphocyta íferð
plasmafrumu íferð
Hürthle frumur (hrörnaðar follicular epithelfrumur)
bandvefsfrumur
14
að fá Hashimoto´s fylgja auknar líkur á því að fá:
papillary carcinoma
B-frumu lymphoma
15
Subacute thyroiditis
-hverjir
-orsök
-gangur
-hefur áhrif á starfsemi?
-allur aldur, kynjaskipting jöfn
-óþekkt, algengt að koma í kjölfar e.loftv.sýkinga (veirusýking)
-væg stækkun og verður aumur. Folliculi geta rofnað og colloid streymt út (macrophagar). Gengur yfir á 3 mán.
-NEI
16
Subacute lymphocytis thyroiditis
-hverjir
-hverjir
-gangur
-algengast í kjölfar meðgöngu (ári seinna)
-óþekkt
-fyrst hyper svo hypo
-sársaukalaus sjúkdómur
17
Reidel´s thyroiditis
-hverjir
-hvað er að gerast
-complicationir
-sjaldgjæft, gamalt fólk (oftar konur)
-truflun á starfsemi fibroblasta, mikil atrophia í folliculi.
-getur þrengt að trachea (+hæsi)
18
Goiter
-hvað er að gerast
-skiptist í
-algengt, stækkun v/ skorts á skjaldkirtilshormónum (hefur ekki áhrif á framleiðslu)
-diffuse non-toxic goiter
multinodular goiter
19
Diffuse non-toxic goiter
-hefur áhrif á framleiðslu?
-skiptist í:
-diffuse stækkun án þess að hafa áhrif á framl T4/T3
-endemic, sporadic, physiologic
Skortur á T4/3 veldur aukinni TSH seytun og þá er hyperplastic stig (fjölgun á folliculi/epithel). Síðan á endanum gefst hann upp og þá tekur við colloid involution (rýrnun á follicular frumum)
20
Multinodular goiter
-hefur áhrif á framleiðslu
-hverjir
-orsök
-hvað er í hnútunum
-algengasts orsök stækkunar, nei
-nánast allt eldra fólk
-óþekkt
-macrofolliculi, venjulegir folliculi og cystur
mikilvægt að greina frá carcinoma
21
Góðkynja æxli í skjaldkirtli
-uppruni
-hvernig hnútar
-hvað staðfestir frá illkynja
Follicular adenoma
-follicular epithelfrumur
-oftast stakur, vel afmarkaður m/ bandvefscapsúlu
-það er ekki capsular invasion og æðainvasion
22
Illkynja æxli í skjaldkirtli
-tíðni á Íslandi
-orsakir
-mjög há á Íslandi, algengara í konum
-ekki alltaf þekkt, tengt geislun, br í RET-protooncogeni)
23
Geislun (meðferð eða kjarnorkuslys) veldur hvernig krabbameini
papillary carcinoma
24
Papillary carcinoma
-algengi
-hverjir
-vöxtur
-einkennandi
-afbrigði
-langalgengasta gerð illkynja æxlis (75%)
-3x oftar í konum, oft tengt geislavirku joði meðferð
-vaxa hægt, soliter/multifocal, getur verið capsúla
-háar columnar frumur, orphan annie, psammomakorn, totumyndun
-columnar cell, tall cell, follicular variant
-nonfunctional æxli með góðar horfur (ekki seinni tvö afbrigðin)
25
Follicular carcinoma
-hverjir
-eitt eða mörg
-skiptast í:
-frekar konur og eftir miðjan aldur
-oftast soliter
-minimally invasive / widely invasive
26
munur á minimally invasive follicular carcinoma og follicular adenoma
fyrra hefur invasion í capsúlu og æðainvasion
27
Medullary carcinoma
-uppruni
-hverjir
-seytir
-orsakir
-parafollicular frumur = neuroendocrine neoplasm
-jöfn kynjadreifing
-calcitonin
-90% sporadísk en 10% með MEN
28