Studietaak 5 Flashcards
(17 cards)
Welke ‘als-dan’-logicavormen bestaan er, en welke daarvan zijn deductief of ongeldig?
‘Als-dan’-premissen:
Als = antecedent = P
Dan = consequent = Q
Vier mogelijke ‘als-dan’-redeneringen:
* Deductief
1. Modus ponens (sluit met een bevestiging)
2. Modus tollens (sluit met een ontkenning)
* Ongeldig
1. Bevestigen van consequent (ongeldig, want niet met zekerheid waar)
2. Ontkennen van antecedent (ongeldig, want niet met zekerheid waar)
Inductieve generalisatie
Op basis van een beperkt aantal waarnemingen een algemene uitspraak
over de werkelijkheid doen.
Centraal idee van inductie → bij voldoende observaties kunnen regelmatigheden en wetmatigheden over de wereld worden vastgesteld
Voorbeeld: Skinner en systematisch observeren van diergedrag → wet- en regelmatigheden over leergedrag van mens en dier.
Wat is de rol van inductieve generalisatie in wetenschappelijk onderzoek?
Wat zijn de hulpmiddelen?
De inductieve methode is nog altijd erg actueel. Onderzoekers gebruiken tegenwoordig wel hulpmiddelen om de inductieve methode kracht bij te zetten. De belangrijkste hulpmiddelen daarbij zijn:
- de steekproefmethode: moet voldoende groot zijn en typisch (representatief) voor de populatie waar de generalisatie betrekking op heeft.
- de statistiek: kansberekening om de onderzoeker te ondersteunen bij het beoordelen of (en in welke mate) een generalisatie gerechtvaardigd is.
Correlatie
Wanneer een gebeurtenis (P) vaker optreedt in combinatie met een andere gebeurtenis (Q), dan zonder deze (niet Q), dan bestaat er een correlatie tussen de twee gebeurtenissen P en Q.
Wel een correlatie → gebeurtenissen zijn afhankelijk van elkaar
Kritiek op de inductieve methode
- Er zit een logische zwakte in de inductieve redeneringen, bekend als het inductieprobleem (David Hume) -> Hoeveel observaties zijn er nodig om een uitspraak over het bestaan van een wetmatigheid te rechtvaardigen?
- De inductieve methode leent zich enkel om o.b.v. observeerbare zaken inducties te maken naar algemen uitspraken –> Is het mogelijk om een volledig begrip te krijgen van onze wereld door ons alleen bezig te houden met observeerbare gegevens?
Hypothetisch-deductieve (HD) methode
De HD-methode is een uitbreiding van de inductieve methode; maar startpunt is een hypothese en rationalisme is het uitgangspunt.
3 fases van HD-methode
1. Opstellen van hypothese
2. Formuleren van voorspelling
3. Verzamelen van observaties om de voorspelling te beoordelen
Verklarende hypothese (H*)
Uitspraak in de vorm van een veronderstelling die een verklaring biedt voor een geobserveerd fenomeen. (Stap 1 HD methode)
Voorspelling
Een verwachte en observeerbare uitkomst van een onderzoek (stap 2 HD methode)
Je komt tot een voorspelling door een als-en-dan schema:
° Hypothese: als…
° Voorgestelde actie: en…
° Voorspelling: dan…
Semmelweis & Hempel: idee dat we een hypothese kunnen ondersteunen door te onderzoeken of voorspellingen te bevestigen zijn met onderzoeksgegevens
–> uitgewerkt redeneerschema is een als-dan-daarom schema:
° Hypothese: als…
° Voorgestelde actie: en…
° Voorspelling: dan…
° Onderzoeksresultaat: en/echter…
° Conclusie: daarom…
2 redenen waarom een ondersteunende hypothese nog geen waarheid is
- Semmelweis had zijn probleem opgelost, maar geen volledige correcte verklaring voor de ziekte.
Voorbeeld: lijkstoffenhypothese →Semmelweis had niet de ultieme verklaring voor bloedvergiftiging gevonden, alleen dat stoffen van een lijk de oorzaak van bloedvergiftiging waren met kraamvrouwenkoorts als gevolg.
Pasteur: Kiemtheorie = toonde aan dat specifieke micro-organismen de oorzaak van infecties en daarmee de ziekte zijn. - Niet verstandig om generalisatie op 1 onderzoek te baseren
→ het belang van replicatie = het herhalen van een onderzoek om meer zekerheid te verkrijgen over de bevindingen
vb. onderzoek sociale priming
Wetenschappelijke theorie
Een set van gerelateerde beweringen en de theorie biedt verklaringen voor observeerbare fenomenen en/of wet- en regelmatigheden in de wereld.
Overeenkomsten en verschillen tussen verklarende hypothese en wetenschappelijke theorie
Overeenkomsten: het doel hebben om het vóórkomen van bepaalde gebeurtenissen te verklaren.
Verschillen:
* Reikwijdte:
° Verklarende hypothese wilt een specifiek fenomeen verklaren
Voorbeeld: lijkstoffenhypothese van Semmelweis
°Theorie is meer algemeen
Voorbeeld: kiemtheorie verklaart breder scala aan fenomenen
- Theorie is opgebouwd uit verschillende en samenhangende uitspraken
Voorbeeld: Uitspraken van Darwin zijn evolutietheorie:
a. Biologische soorten zijn gradueel ontstaan door een proces van adaptatie vanuit een gezamenlijke voorouder
b. Adaptaties worden voornamelijk gevormd door het proces van natuurlijke selectie
c. Natuurlijke selectie vindt plaats omdat organismen verschillen in hun
voorplantingskansen in de natuur
d. Differentiële voortplantingskansen worden veroorzaakt door erfelijke variatie in het fenotype
HD-confirmatie methode
Methode waarbij de onderzoeker op zoek gaat naar empirische bevindingen die stroken met een hypothese om zo de hypothese te ondersteunen
–> ketenredenering van hypothese naar voorspelling naar evidentie
Kritiek van Popper op HD-confirmatie methode: confirmatie is geen krachtige toetsing van een hypothese, want je kan altijd waarnemingen vinden die stroken met een voorspelling en daarmee een hypothese lijken te ondersteunen.
–>HD-confirmatiemethode was een bevestigen-van-het-gevolg redenering
HD-falsificatie methode
Methode waarbij de onderzoeker op zoek gaat naar empirische
bevindingen die in tegenspraak zijn met een hypothese om zo te proberen de hypothese te weerleggen (ontwikkeld door Popper).
Popper legt de focus op het gebruik van de modus tollens gedachtegang:
Voorbeeld: Zwanenanalogie
Als mijn witte-zwanen-hypothese klopt, dan zijn alle zwanen wit
Men vindt een zwarte zwaan
Conclusie: mijn witte-zwanen-hypothese klopt niet
Kritiek: fundamenteel probleem:
* onderzoek levert zelden een zwarte zwaan op
* Dit kan zijn vanwege problemen in de gehanteerde onderzoeksmethode:
▪ Onbetrouwbare of
▪ Niet-valide meting
Gecombineerde HD-methode
Het is van belang dat wetenschappers een theorie onderzoeken met zowel de confirmatie als falsificatie methode.
Voorzichtige voorspelling (aspecifiek)
Een voorspelling die een dusdanige hoge waarschijnlijkheid heeft om uit te komen dat de bevestiging ervan weinig zegt over het waarheidsgehalte van de theorie of hypothese.
Een ontkrachting van een voorzichtige voorspelling is wel waardevol.
Gedurfde voorspelling (te specifiek)
Een voorspelling die een dusdanig lage waarschijnlijkheid heeft om uit te komen dat de bevestiging ervan informatief is over het waarheidsgehalte van de theorie of hypothese.
De ontkrachting ervan heeft weinig waarde.
Verisimilitude
Het belang dat je, tijdens het beoordelen van een theorie of hypothese,
niet zwart-wit denkt (Popper)
