Toets voorbereiding Flashcards

Question

Behandeling

Answer 1

Preventie: antihistaminica (tavegil), corticosteroïd (dexamethason), H2 rec antagonist (ranitidine) Bij anafylactische reactie/shock: corticosteroïd, tavegil, ranitidine, adrenaline Infusiesnelheid aanpassen Beenmergsuppressie Anemie, neutropenie, trombopenie (rond dag 10 na chemo) Neutropene koorts is een medisch spoedgeval Patiënten worden geïnstrueerd om bij koorts direct contact op te nemen Anemie (moeheid, kortademig, duizeligheid) R/ evt. ijzer transfusie, erythropoietine (EPO) Trombopenie (neusbloedingen of anders) R/ transfusie indien <10, of symptomatisch/bloedingen Neutropenie (infectie, septische shock) R/ goede hygiëne, vermijden risico, granulocytenen (Neupogen, Filgrastim) Bij koorts direct laten toedienen Gastro-intestinale klachten Diarree: 5-FU/capecitabine, Irinotecan

Answer 2

Loperamide Opname, vochttoediening Atropine (bij irinotecan) Dosis aanpassing Obstipatie: platinum bevattende chemotherapie, vincristine/vinblastine, granisetron/ondansetron Behandeling: laxantia Vruchtbaarheid Risico op onvruchtbaarheid bij vrouwen en mannen Bespreking van invriezen van eicellen/sperma vóór start chemo Door toename van de langetermijn overleving, wordt aandacht voor "fertiliteit behoud" belangrijker. Chemotherapie kan leiden tot ovariële folliculaire depletie, premature menopauze en steriliteit De gonadotoxische effecten zijn afhankelijk van: leeftijd, dosisintensiteit en type chemotherapie. Chemotherapie - Overige toxiciteit Doxorubicine (adriamycine): cardiotoxiciteit Maximale cumulatieve dosering Bleomycine: longtoxiciteit, interstitiële pneumonitis Risicofactoren roken, leeftijd Ifosfamide: 15% neurotoxiciteit Methyleenblauw Groepen cytostatica Alkylerende middelen (cyclofosfamide, busulfan, thiotepa, malfalan) Blokkeert DNA-replicatie Antimetabolieten (bijv. methotrexaat, 5-FU, capecitabine) Grijpen in op DNA-synthese Bijwerkingen: leverproblemen, mucositis, nierstoornissen Antimitotische middelen (bijv. taxanen zoals paclitaxel; Vinca-alkaloiden( vincristine, vinblastine)) Blokkeren mitose Bijwerkingen: neuropathie, overgevoeligheid Antitumor-antibiotica (bijv. doxorubicine (adriamycine), daunorubicine) Komt uit bacteriën, werkt op DNA en celcyclus Bijwerkingen: cardiotoxiciteit Topoisomerase-remmers (bijv. irinotecan (remmers I), etoposide (Remmers II), doxorubicine) Remmen DNA-replicatie Bijwerkingen: ernstige diarree, beenmergremming Platinaverbindingen (bijv. cisplatine, amsacrine, carboplatine) Breken DNA-strengen Bijwerkingen: nefro- en ototoxiciteit Targeted therapy (doelgerichte therapie) Wat is targeted therapy? Richt zich op specifieke moleculaire afwijkingen in tumorcellen Minder schade aan gezonde cellen dan chemo

Answer 3

Monoklonale antilichamen (eindigen op -mab) Bijv. trastuzumab (Herceptin) → HER2+ borstkanker Bevacizumab → remt angiogenese (VEGF-remmer) Tyrosinekinaseremmers (TKI’s) (eindigen op -nib) Werken op intracellulaire signaalroutes Alleen toepasbaar bij tumoren met specifieke mutaties Voorbeeld: BRAF-remmers bij melanoom Immunotherapie Wat is immunotherapie? Activeert het eigen immuunsysteem om kankercellen aan te vallen

Answer 4

Dentritische cel vaccinaties Antibody therapie Cytokine therapie Adoptive T-Cel therapie Checkppoint inhibitoren

Answer 5

PD-1/PD-L1 en CTLA-4 → remmen de ‘rem’ op het immuunsysteem

Answer 6

Nivolumab, Pembrolizumab (PD-1-remmers) Ipilimumab (CTLA-4-remmer)

Answer 7

Colitis (diarree) Hepatitis Pneumonitis Endocrinopathieën (bijv. hypothyreoïdie) Behandeling met corticosteroïden bij ernstige bijwerkingen

Answer 8

Melanoom Longkanker Blaaskanker Niercelcarcinoom Anti-hormonale therapie Wat is een hormoon? Het woord "hormoon" komt uit het Grieks en betekent "iets in beweging zetten". Hormonen spelen een cruciale rol in de hormonale huishouding en reguleren verschillende lichaamsprocessen. Werking van Hormonen in het Lichaam

Answer 9

Borstklieren Prostaat Schildklier Baarmoeder

Answer 10

Groeihormoon (stimuleert spier- en botgroei) Prolactine (bevordert borstontwikkeling) Schildklierhormoon (reguleert de stofwisseling) LH en FSH (spelen een rol in de voortplanting en beïnvloeden testikels en eierstokken) Hormonale Regulatie en Terugkoppelingssysteem Hormonen werken via een terugkoppelingssysteem. De hypofyse stimuleert organen om hormonen af te geven. Wanneer er te veel van een bepaald hormoon wordt geproduceerd, ontvangt de hypofyse een signaal om de afgifte te verminderen. Een voorbeeld is de schildklier: een overproductie van schildklierhormoon leidt tot symptomen zoals gewichtsverlies en diarree, waarna het lichaam automatisch de productie afremt. De Rol van Hormonen bij Kanker Sommige kankersoorten zijn afhankelijk van hormonen om te kunnen groeien. Dit komt doordat kankercellen sneller delen dan normale cellen en signalen van buitenaf nodig hebben om te blijven groeien.

Answer 11

Borstkanker Prostaatkanker Eierstokkanker Baarmoederkanker Schildklierkanker Borstkanker en Hormonale Therapie Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Ongeveer 12-13% van de vrouwen ontwikkelt deze ziekte in hun leven, en jaarlijks sterven ongeveer 3000 vrouwen in Nederland aan borstkanker. 75% van de borstkankerpatiënten heeft een hormoongevoelige tumor, wat betekent dat de tumor groeit onder invloed van hormonen zoals oestrogeen en progesteron. Dit komt doordat deze tumoren receptoren hebben die hormonen binden en de kankercel stimuleren om zich te delen. Hoe Werkt Hormonale Therapie?

Answer 12

Voor de menopauze: Oestrogeen wordt vooral geproduceerd door de eierstokken. Na de menopauze: Oestrogeenproductie vindt voornamelijk plaats in vetweefsel en de bijnierschors (adrenal cortex)

Answer 13

Chirurgisch verwijderen van de eierstokken. Medicatie (LH- en FSH-remmers) om de hormonale stimulatie van de eierstokken te stoppen.

Answer 14

Tamoxifen: Bindt aan de oestrogeenreceptor op kankercellen en voorkomt dat oestrogeen de tumor stimuleert.

Answer 15

Aromataseremmers (Het enzym aromatase zet mannelijke hormonen (androgenen) om in oestrogenen. Aromataseremmers blokkeren dit enzym, waardoor het oestrogeengehalte in het lichaam sterk daalt. Aangezien sommige vormen van borstkanker groeien onder invloed van oestrogeen, helpt het verlagen van dit hormoon de groei van de tumor af te remmen of te stoppen) Voorkomen dat androgenen in vetweefsel worden omgezet in oestrogeen, waardoor de tumor minder hormonen krijgt om te groeien. Wanneer wordt Hormonale Therapie Ingezet?

Answer 16

Neoadjuvant: Voor de operatie om de tumor te verkleinen. Adjuvant: Na de operatie om de kans op terugkeer van de kanker te verkleinen (meestal gedurende 5 jaar of langer).

Answer 17

Als de ziekte is uitgezaaid en genezing niet meer mogelijk is, kan hormonale therapie de tumorgroei afremmen en de levenskwaliteit verbeteren. Dit is een minder ingrijpende optie dan chemotherapie.

Answer 18

Bij patiënten die geen operatie aankunnen, kan hormonale therapie worden ingezet om de tumor onder controle te houden. Onderzoek naar de Effectiviteit van Hormonale Therapie Er is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de optimale duur van hormonale therapie en de effectiviteit van verschillende middelen. Studies hebben vergeleken hoeveel recidieven (terugkeer van kanker) worden voorkomen met verschillende soorten hormonale behandelingen, zoals Tamoxifen en aromataseremmers. Effectiviteit van Hormonale Therapie bij Borstkanker

Answer 19

Vijf jaar Tamoxifen vs. vijf jaar aromataseremmer Vrouwen die een aromataseremmer gebruikten, hadden een iets lagere kans op een recidief dan vrouwen die Tamoxifen gebruikten. Vijf jaar Tamoxifen vs. eerst 2-3 jaar Tamoxifen gevolgd door een aromataseremmer De groep die eerst Tamoxifen kreeg en daarna overstapte op een aromataseremmer, had nog steeds een voordeel en een lagere kans op een recidief. Vijf jaar aromataseremmer vs. eerst Tamoxifen gevolgd door een aromataseremmer Vrouwen die vanaf het begin een aromataseremmer gebruikten, deden het aanvankelijk beter, maar later trokken de lijnen naar elkaar toe. Dit komt doordat beide groepen uiteindelijk dezelfde behandeling kregen. Op basis van deze resultaten wordt bij postmenopauzale vrouwen standaard een aromataseremmer voorgeschreven. Mocht deze niet goed worden verdragen, dan kan worden overgestapt op Tamoxifen. Bijwerkingen van Hormonale Therapie bij Borstkanker

Answer 20

Opvliegers Slaapproblemen Stemmingswisselingen Libidoverlies Concentratieproblemen

Answer 21

Verhoogde kans op baarmoederkanker Verhoogde kans op trombose (1-2% van de patiënten)

Answer 22

Botontkalking (osteoporose) Gewrichtsklachten (arthralgie) Ongeveer 20-30% van de vrouwen stopt voortijdig met hormonale therapie door bijwerkingen. Dit kan een uitdaging zijn, vooral omdat de kanker zelf soms al een tijd geleden is behandeld, waardoor de motivatie afneemt. Hormonale Therapie bij Prostaatkanker Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij mannen. In Nederland waren er in 2016 ongeveer 11.000 nieuwe gevallen, en de ziekte komt vooral voor bij mannen ouder dan 70 jaar. Hormoonregulatie bij Mannen

Answer 23

De hypothalamus → geeft GnRH af aan de hypofyse De hypofyse → geeft LH af, dat de teelballen stimuleert om testosteron aan te maken De teelballen → produceren 95% van het testosteron Omdat testosteron de groei van prostaatkankercellen stimuleert, richt hormonale therapie zich op het verlagen van testosteronniveaus. Behandelopties voor Prostaatkanker

Answer 24

Testosteronproductie remmen/blokkeren Chirurgische castratie: Verwijderen van de testikels (tegenwoordig zelden toegepast).

Answer 25

LHRH-agonisten (bijv. Leuproreline) → verminderen testosteronproductie door de hypofyse te remmen. Patiënten krijgen meestal een injectie elke 3 maanden, levenslang. Testosteronwerking blokkeren Anti-androgenen (zoals Casodex) → blokkeren de testosteronreceptor op kankercellen. Nieuwe medicatie (zoals Enzalutamide en Abiraterone) → werken effectiever door de androgeenreceptor te blokkeren of de omzetting van androgenen naar testosteron te remmen. Bijwerkingen van Hormonale Therapie bij Prostaatkanker

Answer 26

Opvliegers (komt voor bij 60-80% van de patiënten) Verminderd libido en erectiestoornissen Stemmingswisselingen Gewichtstoename en verlies van spiermassa Borstvorming (gynaecomastie) Botontkalking (osteoporose) Bij prostaatkankerpatiënten met uitzaaiingen wordt vaak ook chemotherapie overwogen als hormoontherapie alleen onvoldoende effectief is. Conclusie Aromataseremmers zijn effectiever dan Tamoxifen bij postmenopauzale vrouwen met borstkanker, maar kunnen meer bijwerkingen geven zoals botontkalking. Hormonale therapie bij prostaatkanker verlaagt testosteronniveaus en remt tumorprogressie, maar kan ernstige bijwerkingen veroorzaken, zoals libidoverlies en botontkalking. Bijwerkingen beïnvloeden therapietrouw, waardoor patiënten soms voortijdig stoppen met de behandeling. Bij uitgezaaide kanker wordt hormonale therapie ingezet om de ziekte af te remmen en de levenskwaliteit te behouden. Immuun- en targetedtherapie Immuun targeted therapie Les 2 ->Monique Definitie immuunsysteem Het immuunsysteem is een verdedigingssysteem met als doel indringers of veranderde eigen cellen te bestrijden. De Latijnse term “immunis” betekent vrijgesteld, verwijzend naar bescherming tegen indringers van buiten Bouw immuunsysteem Gespecialiseerde cellen Cellen betrokken bij het niet specifieke immuunsysteem Zijn veel cellen die vallen onder niet specifieke afweer Granulocyten Monocyten Dendritische cellen Natural killer cel (komt wel voort vanuit de lymfoïde stamcellen) Cellen betrokken bij het specifieke immuunsysteem B-lymfocyten T-lymfocyten Eiwitten Antilichamen Immunoglobulines (1 immunoglobuline is voor 1 bepaalde bacterie) IgA (in slijmvliezen) IgG (langdurige bescherming, passeert placenta) IgM (eerste respons) IgD (onbekende functie, op B-cel oppervlak) IgE (allergieën.) Cytokines Interferonen Interleukines

Answer 27

Hematopoëtische groeifactoren Complementsysteem -> bestaat uit 5 verschillende eiwitten die samen bacteriën of virus kunnen bestrijden. Ook kan het cytokines stimuleren om aan het werk te gaan. Organen van het immuunsysteem Primaire lymfoïde organen -> thymus, daar komen T-lymfocyten uit. Daarnaast is het beenmerg ook een primair orgaan. Secundaire lymfoïde organen (slapende b en t lymfocyten): milt, tonsillen (amaldalen), lymfeklieren. Als we spreken over indringers zoals gisten, schimmels etc noemen we ook wel antigenen. Functie immuunsysteem Functie van het immuunsysteem in ons lichaam is het voorkomen van ziekte en/of beschermen tegen ziekte Afweer Eerstelijns Afweer -> aspecifieke afweer Barrières Huid (zuurgraad, zweten) Slijmvliezen (slijm aanmaken) Aangeboren afweer Macrofagen (Antigeen presenterende cellen APC) Monocyten Neutrofiele granulocyten Nk cellen Dendritische cellen (APC) Complementsysteem Tweedelijns afweer -> specifieke afweer Verworven immuunsysteem: dit betreft T- en B-lymfocyten. B-lymfocyten vormen de humorale afweer en T-lymfocyten de cellulaire afweer. De T-helpercel helpt B-lymfocyten te activeren, zodat zij immunoglobulinen kunnen produceren. De suppressor- (of regulerende) T-lymfocyt zorgt ervoor dat het immuunsysteem na beëindiging van de dreiging weer in rust komt. Immuniteit Natuurlijke immuniteit -> de afweer die je doorkrijgt van moeder bij de geboorte en tijdens borstvoeding. Vanaf geboorte krijg je niet specifieke immuunsysteem mee en door borstvoeding krijg je specifieke afweercellen mee. Tot 3-6 maanden jaar. Verworven immuniteit -> ziektes dat je doorgemaakt Interleukine 1 is een stof die ervoor zorgt dat je koorts krijgt. Wat is immunotherapie? Het gebruikmaken van het eigen immuunsysteem of immuunstoffen om lichaamsvreemde organismen, zoals virussen, bacteriën of schimmels te vernietigen, of ontspoorde cellen zoals kankercellen te verwijderen Immunotherapie- middelen Cytokines Hematopoetische groeifactoren (Bijwerking botpijn) Erytropoësestimulerende middelen (ESA’s) Granulocyte colony-stimulating factor(G-CSF) Trombopoetine (TPO) Interleukinen (Bijwerking koorts, liever in de avond) Interleukine 2 --> niercelcarcinoom Interleukine 6 (Tocilusimab) --> Cytokine Relaese Syndroom Interferonen (Bijwerking koorts, liever in de avond) Interferon alfa --> Graft versus Host reactie opwekken

Answer 28

Informeer patiënt over de medicatie en over de bijwerkingen, ondersteun dit door patiënte brochure Ga na wie de injecties gaat injecteren. Geef spuitinstructie als patiënt/partner dit zelf gaat doen. Geef advies om de injectieplaats regelmatig af te wisselen Informeer de patiënt bij welke bijwerkingen contact op te nemen met het ziekenhuis Geef advies over het tijdstip van de toediening van de medicatie Checkpoint remmers (Wordt gegeven tot niet meer successief en tot patiënt de bijwerking niet meer kan verdragen) (Melanoom, longkanker) Zijn geneesmiddelen die bestaan uit monokaal antilichaam die binden aan de afweercellen van de patiënt Kankercellen proberen het checkpoint van T-cel te misbruiken door onterecht stopsignalen te geven, zorgen ze ervoor dat ze niet vernietigen worden. Heffen de blokkade van de kankercel op zodat de T-lymfocyt de tumorcellen weer herkent als lichaamsvreemd Als er nog immunosuppressieve therapie plaats vindt dan wordt er niet gestart met een checkpointremmer

Answer 29

CytotoxischeT-lymfocytantigen-4--> CTLA-4 Programmed cell death--> PD-1 Programmed cell death ligand--> PS-L-1

Answer 30

Hypofysistis Colitis Hepatitis Dermatitis Pneumonitits Alleen bij bijwerking van endocriene toxiciteit (Schildklier) wordt er doorgegaan Alleen bij bijwerkingen van endocriene toxiciteit(schildklier) wordt er doorgegaan met de checkpointremmer. Alle andere bijwerkingen wordt tijdelijk gestaakt met de behandeling. Vaccinaties Er worden tumorcellen bij de patiënten afgenomen/weggenomen. Door bestraling of bevriezing van deze cellen verandert de oppervlakte van de cel Hierdoor beter herkenbaar voor het immuunsysteem Studieverband/experimenteel Talimogene laherparepvec (medicijn) = T-VEC -> gegeven bij metastasen in huid van melanoom. Allogene stamceltransplantaties Gen-immunotherapie/ Cel-immunotherapie In ontwikkeling, alleen experimenteel CAR T (chimere antigen receptor) Genetisch gemodificeerde T-lymfocyten (CAR-T-cellen) dragen een nieuw antigeenherkenningsreceptor (de chimere antigeenreceptor) op hun oppervlak. Deze receptor herkent specifiek een tumorantigeen (bijv. CD19 bij B-celmaligniteiten), waarna de CAR-T-cellen de kankercel doden. TIL (tumor infiltrating lymphocytes) Tumor-Infiltrating Lymphocytes (TILs) zijn afweercellen (T-lymfocyten) die van nature in het tumorweefsel van de patiënt voorkomen. TIL-therapie is een vorm van adoptieve celtherapie waarbij je deze tumor-specifieke T-cellen isoleert, versterkt en opnieuw toedient om de eigen afweer tegen de kanker te versterken TCR (T-celreceptor gentherapie) T-lymfocyten worden genetisch aangepast zodat ze een specifiek T-celreceptor (TCR) tot expressie brengen waarmee ze tumorspecifieke peptiden presenteren en daarmee kankercellen herkennen en vernietigen. Monoklonale antilichamen Door binding van het monoklonaal antilichaam aan het tumorantigeen op de kankercel wordt de kankercel voor het immuunsysteem herkenbaar en kan deze cel door cellen van het immuunsysteem worden geëlimineerd Monoklonale anti-lichamen(bij maligniteiten) hechten aan eiwitten die zich bevinden op het oppervlak van cellen zoals lymfocyten of aan vrij bewegende eiwitten die zich in de bloedbaan bevinden. MAB bestaan het langst. Er zitten eiwitten op het oppervlak van de tumorcel. De antistoffen binden aan deze eiwitten en vernietigen op deze manier de cel. Het is mogelijk dat B cellen ook dezelfde buitenkant eiwitten aan de van de cel hebben waardoor ook de B cel vernietigd wordt. Rituximab (Tumorlise, elektrolyten worden afwijkingen) Alemtuzumab

Answer 31

Protocollair werken Informeer de patiënt over medicatie, verstrek brochure over te geven medicatie

Answer 32

Premedicatie volgens ziekenhuisprotocol toedienen --> tavegil, paracetamol Medicatie voor allergische reactie klaar hebben liggen, O2 materiaal Arts op de hoogte tijdens toedienen 1e keer en/of dat patiënt de eerste keer allergisch heeft gereageerd.

Answer 33

Koorts, koude rillingen Dyspneu Hypo- of hypertensie Duizeligheid Allergische reactie Bronchospasme Daratumumab geeft een vals positieve bloedgroep waardoor van tevoren goed getest moet worden welke bloedgroep bepaald moet worden. Targeted therapy Targeted therapie ofwel doelgerichte therapie, is een behandeling met medicijnen die de groei en deling van kankercellen blokkeren doordat ze de werking tegengaan van specifieke moleculen die de kankercellen nodig hebben voor hun groei en overleving Targeted therapy aangrijpingspunten Her2-remmers--> Humane epidermalegroeifactorreceptor2 EGFR-remmers--> Epidermalegroeifactorreceptor VEGF-remmers--> Vasculaireendothelialegroeifactor BRAF-/MEK-remmers--> Genmutaties mTOR-remmers--> mammalian Target of rapamycin Monoklonale antilichamen (=MoAb’s) Mab’s Daratumumab, verandert de bloedgroep, false positief Cetuximab Panitumumab Ofatumumab

Answer 34

Protocollair werken Informeer de patiënt over medicatie, verstrek brochure over te geven medicatie

Answer 35

Koorts, koude rillingen Dyspneu Hypo- of hypertensie Bronchospasme Duizeligheid Allergische reactie

Answer 36

Premedicatie volgens ziekenhuisprotocol toedienen --> tavegil, paracetamol Medicatie voor allergische reactie klaar hebben liggen, O2 materiaal Arts op de hoogte tijdens toedienen 1e keer en/of dat patiënt de eerste keer allergisch heeft gereageerd Oorsprong moab’s uit generieke naam afleiden ‘momab’ -> 100% muis -> murien ‘ximab’ -> 60% - 95% -> chimeer ‘zumab’ -> 95% - 98%-> gehumaniseerd ‘umab’-> 100% -> gehumaniseerd humaan Small molecules Zijn dus in staat om via celmembraan de cel binnen te dringen Blokkeren intracellulair de signaaltransductie TKI(Tyrosinekinaseremmers) -> nib’s Imatinib Erlotinib Sunitinib Serine/Threoninekinaseremmers -> nib’s Dabrafenib Dasatinib

Answer 37

Informeer de patiënt over de medicatie en verstrek informatiebrochure Geef adviezen over het bevorderen van therapietrouw Let op dat bij sommige TKI’s geen grapefruitsap gedronken mag worden Geef adviezen omtrent bij welke bijwerkingen contact op te nemen met het ziekenhuis

Answer 38

Vermoeidheidsklachten Anorexie Stomatitis Misselijkheidsklachten Buikpijn- en diarreeklachten Huidproblemen, hand-voetsyndroom Hypertensie Verhoogd risico op infectie Proteasoomremmer Twee begrijpen Tumorlysissyndroom (Het syndroom van acuut tumorcelverval door de gegeven behandeling) Hyperkaliëmie --> hartritmestoornissen -> Insuline/glucose infusie, ionenwisselaars (resonium), Hemodialyse Hyperuricemie --> nierinsufficiëntie-> -> Rasburicase, Hyperhydratie; infuus> 3 liter per 24 uur Hyperfosfatemie en --> epileptisch insult, acute nierinsufficiëntie en secundaire hypocalciëmie hartritmestoornissen -> hyperhydratie

Answer 39

Tintelingen handen/voeten Hartritmestoornissen Anurie/oligurie Acute flankpijn tweezijdig Voorkomen van tumorlyse Start Allopurinol (remt de aanmaakt van urine) of rasburicase (breekt het urinezuur in het bloed af) (Verdenken) dagelijks lab bepalingen Cytokinereleasesyndroom (Aandoening waarbij een uitgebreid ontstekingsreactie in het lichaam plaats vindt.)

Answer 40

Lijkend op spesis Koorts, hypotensie, dyspneu, tachycardie, misselijkheid, hoofdpijn Graad 1 -> koorts, grieprig gevoel Graad 2 -> hypotensie, reagerend op 1 liter vulling in een uur, hypoxie, reagerend op O2 via neusbril. Graad 2 orgaantoxiciteit Graad 3 -> hypotensie, niet reagerend op maximaal 2 liter vulling, hypoxie, waarvoor 02 behoefte > 40%. Graad 3 orgaantoxiciteit Graad 4 -> beademing, Graad 4 orgaantoxiciteit Behandelen CRS Stoppen toediening betreffende medicatie Prednison en antihistaminica Tocilizumab (blokkeer receptor interleukine6) Veilig omgaan met immuno- targeted therapie Nog geen consensus over veilig omgaan met immuno- en targeted therapie ---> onderzoek moet op kort termijn gedaan worden Ieder ziekenhuis heeft zijn eigen protocol omtrent omgang Monoklonale antilichamen kunnen niet via de huid of slijmvliezen worden opgenomen Monoklonale antilichamen grijpen niet op het genetisch materiaal en vallen niet onder de categorie cytotoxische middelen Geen specifieke maatregelen voor tyrosinekinaseremmers Immuun targeted therapy les 2 Marit immunoglobuline = Antistof

Answer 41

Immunotherapie stimuleert en versterkt het immuunsysteem van het lichaam om kanker te bestrijden. Het richt zich op het activeren van immuuncellen zoals T-cellen om kankercellen te herkennen en aan te vallen.

Answer 42

Immunotherapie werkt door het opheffen van remmingen op het immuunsysteem (bijvoorbeeld met checkpointremmers), door het toedienen van antilichamen die kankercellen markeren, of door het stimuleren van immuuncellen buiten het lichaam en deze terug te plaatsen (bijvoorbeeld TILs).

Answer 43

Immunotherapie wordt voornamelijk gebruikt bij kankers waarbij het immuunsysteem mogelijk niet effectief reageert of waarbij kankercellen mechanismen gebruiken om aan detectie te ontsnappen.

Answer 44

Doel: ** Targeted therapie richt zich specifiek op de moleculaire veranderingen die kenmerkend zijn voor kankercellen. Het tracht de groei en overleving van kankercellen te remmen door gericht in te grijpen op specifieke moleculaire doelwitten.

Answer 45

Targeted therapie werkt door het blokkeren van specifieke eiwitten, receptoren of moleculaire processen die betrokken zijn bij de groei en verspreiding van kankercellen.

Answer 46

Targeted therapie wordt vaak gebruikt bij kankers waarbij specifieke moleculaire veranderingen aanwezig zijn, zoals mutaties in bepaalde genen. Het is meer gepersonaliseerd en gericht op de karakteristieke eigenschappen van de individuele tumor.

Answer 47

Hoewel immunotherapie en targeted therapie verschillend zijn, kunnen ze soms complementair worden gebruikt. Bijvoorbeeld, sommige targeted therapieën, zoals monoklonale antilichamen, kunnen het immuunsysteem helpen bij het herkennen van kankercellen. In het algemeen kunnen immunotherapie en targeted therapie de behandeling van kanker verbeteren door gerichter in te grijpen, met minder bijwerkingen dan traditionele chemotherapie. Het gebruik ervan is echter afhankelijk van de specifieke kenmerken van de kanker en de individuele patiënt.) Immunotherapie en Targeted Therapy in de Hematologie Monoclonale Antistoffen (mAbs) Antistoffen (immunoglobulinen) kunnen gericht binden aan specifieke eiwitten op kankercellen. Voorbeeld: Rituximab (anti-CD20) voor B-cellymfomen en chronische lymfatische leukemie (CLL). Monoclonale antistof heeft een onderkant waar je weer iets aan vast kan maken, er kunnen radioactieve deeltjes aan vast geplakt worden waardoor je lokaal kan bestralen. Ook kan je chemo koppelen aan deze antistof.

Answer 48

Complementafhankelijke cytotoxiciteit (CDC): Activatie van het complementsysteem leidt tot celdood. Antilichaam-afhankelijke cellulaire cytotoxiciteit (ADCC): Immuuncellen (zoals NK-cellen) doden de doelwitcellen. Directe apoptose: Binding aan de celreceptor activeert celdood. Radio-immunotherapie Monoclonale antistoffen gekoppeld aan radioactieve isotopen bestralen de tumor lokaal. Voordeel: Gerichte bestraling zonder schade aan omliggend weefsel. Toediening via infuus. Antilichaam-geneesmiddel conjugaten (ADC’s) Combinatie van antilichamen met chemotherapie voor gerichte toediening.

Answer 49

Brentuximab vedotin (anti-CD30) voor Hodgkin-lymfoom en anaplastisch grootcellig lymfoom. Gemtuzumab ozogamicin (anti-CD33) voor acute myeloïde leukemie (AML). Werkingsmechanisme: Antilichaam bindt aan de cel → opname in cel → chemotherapie wordt vrijgegeven → celdood. Bispecifieke Antistoffen Binden gelijktijdig aan tumorcellen en T-cellen om immuunactivatie te stimuleren. Voorbeeld: Blinatumomab (anti-CD19/CD3) voor acute lymfatische leukemie (ALL). Stimuleert T-cellen om tumorcellen direct aan te vallen. Bispecifieke immuuntherapie (BiTE) is een vorm van immunotherapie die is ontworpen om het immuunsysteem van het lichaam te activeren en te richten op kankercellen. Het belangrijkste kenmerk van bispecifieke antilichamen is dat ze twee verschillende bindingssites hebben, één gericht op immuuncellen en het andere gericht op kankercellen. Hierdoor kunnen ze als een brug fungeren tussen deze twee soorten cellen en een gerichte immuunrespons tegen kanker induceren.

Answer 50

Herkenning van Kankercellen: Het ene uiteinde van het bispecifieke antilichaam bindt zich specifiek aan een eiwit op het oppervlak van de kankercel. Herkenning van Immuneffectorcellen: Het andere uiteinde van het antilichaam bindt zich aan immuuncellen, zoals T-cellen. Brugvorming: Het bispecifieke antilichaam fungeert als een brug tussen de kankercel en de immuuncel, waardoor ze fysiek dichter bij elkaar worden gebracht. Immuunrespons: Door deze nabijheid kan het immuunsysteem de kankercel beter herkennen en aanvallen. Dit kan leiden tot de vernietiging van de kankercel door immuuncellen, zoals T-cellen. Een voorbeeld van bispecifieke immuuntherapie is de ontwikkeling van bispecifieke T-cel-engagers (BiTEs). BiTEs zijn antilichamen die specifiek zijn ontworpen om T-cellen te koppelen aan kankercellen. Ze worden vaak gebruikt bij de behandeling van bepaalde vormen van bloedkanker, zoals acute lymfatische leukemie (ALL). Deze aanpak heeft enkele voordelen, waaronder de mogelijkheid om het immuunsysteem heel gericht te activeren tegen kankercellen en om de immuniteit snel te mobiliseren. Bispecifieke immuuntherapie wordt nog steeds onderzocht en ontwikkeld voor verschillende soorten kanker, en het vertegenwoordigt een veelbelovend gebied binnen de immunotherapie.) BITE geven we bij hematologische aandoeningen zoals B-ALL, DLBCL, CLL, FL. Checkpointremmers Blokkeren remmende signalen in het immuunsysteem, zodat T-cellen effectiever kankercellen aanvallen. Voorbeelden: Anti-PD-1/PD-L1 en anti-CTLA-4 therapieën. Vooral effectief bij solide tumoren, maar ook bij sommige hematologische maligniteiten. CAR T-celtherapie T-cellen worden genetisch gemodificeerd om kankercellen gericht aan te vallen.

Answer 51

Anti-CD19 CAR T-celtherapie voor B-cel maligniteiten. Anti-BCMA CAR T-celtherapie voor multipel myeloom.

Answer 52

T-cellen worden uit het lichaam gehaald, genetisch aangepast en teruggegeven aan de patiënt. Ze herkennen en vernietigen doelwitcellen langdurig. Small Molecules & Targeted Therapy Gerichte therapieën die specifieke signaalwegen in kankercellen blokkeren.

Answer 53

BTK-remmers (bijv. Ibrutinib) voor CLL en B-cellymfomen. BCL-2-remmers (bijv. Venetoclax) voor AML en CLL. Voordeel: Minder bijwerkingen dan traditionele chemotherapie. Checkpoint-remmers en CAR-T-celtherapie Checkpoint-remmers Normaal gesproken herkennen en vernietigen T-cellen tumorcellen. Tumorcellen kunnen echter eiwitten (zoals PD-L1) op hun oppervlak hebben die T-cellen "uitschakelen". Checkpoint-remmers (zoals Evolumab en Tempolizumab) blokkeren deze eiwitten, waardoor T-cellen weer actief worden en tumorcellen kunnen aanvallen. Bijwerkingen zijn mogelijk, zoals auto-immuunreacties (bijv. ontsteking van de longen of darmen). CAR-T-celtherapie CAR-T-cellen zijn genetisch gemodificeerde T-cellen die beter tumorcellen kunnen herkennen en vernietigen. Dit proces begint met het afnemen van T-cellen uit het bloed van de patiënt via aferese. In een laboratorium krijgen deze T-cellen een genetische modificatie zodat ze specifiek tumorcellen kunnen aanvallen. Na chemotherapie om ruimte te maken in het immuunsysteem, worden de CAR-T-cellen teruggebracht in de patiënt. De behandeling is zeer effectief, met complete remissies bij ongeveer 50% van de patiënten. Onderzoek richt zich nu op het eerder inzetten van deze therapie in het behandeltraject. Bijwerkingen van CAR-T-celtherapie en bispecifieke antilichamen CAR-T-cellen en bispecifieke antilichamen zijn krachtige behandelingen die tumorcellen vernietigen, maar dit kan leiden tot ernstige bijwerkingen zoals tumorlysis syndroom (TLS). TLS ontstaat wanneer tumorcellen snel afbreken, waardoor stoffen zoals kalium en fosfaat vrijkomen, wat kan leiden tot hartritmestoornissen en nierproblemen. Cytokine Release Syndrome (CRS) treedt op wanneer geactiveerde immuuncellen veel ontstekingsstoffen produceren, wat ernstige ontstekingsreacties veroorzaakt. Tocilizumab (anti-IL-6) en dexamethason worden gebruikt om CRS te behandelen. Monitoring en behandeling van bijwerkingen Patiënten worden nauwlettend gevolgd via leverfunctietesten, kalium- en fosfaatmetingen en neurologische tests. Bij ernstige complicaties kunnen patiënten naar de intensive care moeten. Targeted Therapy vs. Chemotherapie Targeted therapy richt zich specifiek op kankercellen en heeft minder bijwerkingen dan chemotherapie, die alle snel delende cellen vernietigt. Voorbeelden van targeted therapy zijn imatinib (voor chronische myeloïde leukemie, CML) en ibrutinib (voor chronische lymfatische leukemie, CLL). Deze behandelingen blokkeren specifieke signaalroutes in de kankercel, waardoor de celdeling stopt. Radionuclide therapie Stralingshygiëne en risico’s radionuclidentherapie -> Medisch Wat is radioactiviteit en straling? Straling ontstaat wanneer instabiele atomen energie afgeven in de vorm van straling. Dit proces wordt radioactief verval genoemd. De snelheid hiervan wordt uitgedrukt in de halveringstijd (T½), de tijd die nodig is om de helft van een radioactieve stof te laten vervallen. Dit kan variëren van seconden tot miljoenen jaren.

Answer 54

Waterstof: stabiel (kern heeft 1 proton) Deuterium: stabiel (Kern heeft 1 proton en 1 neutron) Tritium: instabiel → zendt bètastraling uit (kern heeft 1 proton en 2 neutronen) Vervallen van instabiele Tritium: kern heeft 1 proton en 2 neutronen (instabiel) Uit neutron schiet een elektron: beta deeltje -> b straling Verval ofwel desintegratie Desintegratie = verandering/verval van een kern Soorten straling Bètastraling (β) - Kan verder doordringen dan alfastraling, maar wordt tegengehouden door een dun laagje metaal, elektron met hoge energie. Alfastraling (α) - Heeft een lage doordringbaarheid en kan niet door papier of de huid heen dringen, brokstuk uit de kern (palliatief gegeven) (moeilijk te meten). Gammastraling (γ) - Heeft een hoge doordringbaarheid en vereist lood of beton om effectief afgeschermd te worden, fotonen (energie-pakketjes) geen deeltjes! Deze straling kan schadelijk zijn voor cellen en DNA, waardoor mutaties en mogelijk kanker kunnen ontstaan. Dit maakt stralingsbescherming essentieel, vooral in de medische sector.

Answer 55

Straling kan schade aan DNA veroorzaken (direct of via ionisatie van water), wat kan leiden tot celsterfte of tumorgroei. Vooral snelgroeiend weefsel (zoals bij kinderen) is gevoelig. Radioactief verval Halfwaardetijd (T1/2) (specific per atom) 2 x halfwaardetijd(T½) ¼ over van radioactievestof 3x halfwaardetijd(T½) 1/8 over van radioactieve stof Alle radioactieve stof vervallen Activiteits-afname van radioactieve stoffen

Answer 56

Activiteit (A) is het aantal desintegraties per second 1 desintegraties per second = 1 becquerel (Bq) (een Atom vervalt) 1.000 desintegraties per sec = 1000 Bq = 1 kBq 1.000.000 desintegraties per sec = 1 Mega Bq = 1 MBq 1.000.000.000 desintegraties per sec = 1 GigaBq = 1 GBq Effect van ioniserende straling Ionisatie kan het DNA in cel beschadigen Een breuk in het DNA kan ontstaan of er ontstaat een verkeerde code Een cel gaat dood of een cel kan uiteindelijk veranderen in een tumorcel -> door groeien kan een tumorcel ontstaan Gevoeligheid van weefsel van DNA-schade Snelgroeiend weefsel gevoelig voor straling (omdat DNA openliggend fase (structuren van DNA van snelgroeiend snel) is kwetsbaarder, ook reden waarom kinderen gevoeliger voor straling zijn) Gevoelig door blootliggend DNA tijdens celdeling Eenheid van effectieve dosis De straling is de kans op een fatale kanker Hoeveelheid ontvangen straling heeft dosis Maat voor straling stralingsrisico heeft effectieve dosis Effectieve dosis (stralingsrisico) wordt uitgedrukt in sievert (Sv) 1 sievert ongeveer 5% meer kans op kanker gedurende het leven 1 milli Sv ( mSv) ongeveer 0,005% meer kans op kanker Kans op kanker zonder extra straling 20-30% Dosis in Nederland door natuurlijke straling ongeveer 2,5milli Sv/jaar Toepassing in nucleaire geneeskunde

Answer 57

Technetium-99m: beeldvorming organen/botten Fluor-18 (PET-scan): tumoren/metabole processen Jodium-131: schildklierdiagnostiek

Answer 58

Jodium-131: behandeling hyperthyreoïdie en schildklierkanker Radium-223: bij botmetastasen Lutetium-177: neuro-endocrine tumoren Werking radiofarmacon: radioactieve stof gebonden aan biologisch actieve stof → volgt fysiologische processen, zichtbaar via gamma-camera/PET-scanner. Basisprincipes stralingsbescherming

Answer 59

Tijd - Beperking van de blootstellingstijd aan stralingsbronnen (Minder tijd bij de stralingsbron=minder blootstelling) Afstand - Hoe verder weg van de bron, hoe lager de stralingsdosis (Blootstelling neemt ‘kwadratisch’ af met de afstand) Afscherming - Gebruik van lood, beton of water als barrière tegen straling (Straling kan effectief worden gereduceerd met licht én zwaar materiaal) Nucleaire geneeskunde-> VPK Schildklieraandoeningen Goedeaardige schildklieraandoeningen M Graves (Vergroot schildklier) Hyperthyreoide Toxisch nodulair struma (aandoening van de schildklier waarbij één of meerdere knobbels (noduli) in de schildklier onafhankelijk schildklierhormoon produceren. Dit leidt tot hyperthyreoïdie (een te snelle schildklierwerking).

Answer 60

Papillairschildkliercarcinoom (meest voorkomende vorm van schildklierkanker (ongeveer 70–80% van de gevallen). Het ontstaat uit de folliculaire cellen van de schildklier en groeit meestal langzaam, met een goede prognose) Folliculairschildkliercarcinoom (tweede meest voorkomende vorm van schildklierkanker, na het papillair carcinoom. Het ontstaat ook uit de folliculaire cellen van de schildklier en komt vaker voor bij vrouwen van middelbare of oudere leeftijd)

Answer 61

Behandeling van prostaat ca. met Luthetium-177 Behandel traject Goedaardig Medicatie Radioactief jodium -> dosering afhankelijk van uptake meting schildklier Operatie Kwaadaardig Operatie, verwijdering schildklier Bestraling van rest van schildklierweefsel (ablatie) -> I-131 4 dagen voor de behandeling, jodiumbeperkt dieet Dosering hangt af van type van tumor Thyrax 4-6 weken voorafgaande toediening staken, bij recombinant TSH niet. Herstart thyrax dag na toediening I-131 Poliklinische Evaluatie na ablatie met I-131 Radioactief jodium I-131 Is een beta en gammastraler. De straling is kort na inname het sterkst Heeft een halfwaardetijd van 8 dagen Radioactiviteit wordt uitgescheiden voornamelijk via de urine, ontlasting maar ook via speeksel, zweet en braaksel Afstand houden en kortdurend contact Persoonlijke dosismeter verpleegkundige. Wettelijke limiet is 20 mSv per jaar (CT=abdomen = 10 mSv) Stoppen met schildklierhormon (symptomen hypothyreoïdie) Vermoeidheid Koud gevoel\somber Haarverlies Hese stem Hartprobleem Gewichtstoename Moeizame stoelgang Jodiumbeperkt dieet Zo de radioactieve jodium beter opgenomen, anders is de schildklieren vol met voeding jodium Alleen bij kwaadaardige aandoeningen Opname De patiënten zijn nuchter vanaf 7 uurs ochtends tot 1 uur na inname capsule Begeleider mag aanwezig blijven tot innamecapsule I-131 Rondleiding/uitleg kamer en locker op de gang Persoonlijk spullen meenemen in de kamer (telefoon, IPad, enz.) Hygiëne aspecten Tijdens de opname is bezoek niet toegestaan Behandeling Radioactief jodium I-131 3 maanden om uit te stralen Hygiëne Zittend plassen Handen goed wassen Deksel dicht, 2x doorspoelen 2-persoonkamer is wel mogelijk (kwaadaardig en goedaardig mag niet tegelijk) Opname -> kwaadaardige 2 nachten, goedaardig -> Mag geen bezoek De patiënt is zoveel mogelijk zelfstandig 1ste 48u 2-3liter drinken Vanaf dag 2 zuurtjes aanbieden (omdat je wil speekselklier gaat stromen) VPK houdt minimaal 2m afstand, indien nodig bij zorg, 1u per dag minder dan 2 meter afstand Dagelijks wordt de patiënt gemeten (goedaardige tumor, benigne aandoeningen), indien < 20 uSv/hr op 1 meter afstand mag de patiënt met ontslag Ontslag Patiënt ruimt de kamer zelf op Eigendommen die de patiënt mee naar huis wil nemen, worden gemeten Patiënt gaat douchen inclusief haren wassen en verlaat daarna direct de kamer Meegeven van leefregels, ontslagbrief en evt. recepten 5 dagen leefregel bij kwaadaardige aandoeningen, afstand kinderen en zwanger Bij goedaardige aandoening 2 weken bij kinderen boven 10 jaar en volwassen en 3 weken afstand van kinderen onder 10 jaar en zwanger vrouwen Moeten 6 maanden wachten voor het bekend is als behandeling iets heeft gedaan Impact patiënt van behandeling Angst voor straling Angst voor slikken ‘grote’ capsule Misselijk, niet kunnen drinken Alleen, geen bezoek Hoelang gaat opname daadwerkelijk duren? Niet naar buiten mogen Leefregels en hoe verder thuis met straling? Diagnose ziek zijn/kanker Hormoon schommeling Mammacarcinoom Medisch Prevalentie Meeste voorkomende kanker bij vrouwen 14% van alle vrouwen in Nederland krijgt ooit borstkanker Doodsoorzaak nummer 1 bij vrouwen van 25-64 jaar

Answer 62

Hogere leeftijd Eerste kind op latere leeftijd Vroege menarche (begin van de eerste menstruatie op een relatief jonge leeftijd) BOB (bevolking onderzoek) (gestart 1989) ? Dit is sinds 1989 bijna verdubbeld 19% < 50 jaar 20%>75 jaar

Answer 63

Stadium 1 na 10 jaar 95% leven nog Stadium 2 na 10 jaar 85% leven nog Stadium 3 na 10 jaar 60% leven nog Stadium 4 na 10 jaar 12% leven nog Mammacarcinoom bij mannen Per jaar in Nederland 100 mannen (13000 vrouwen) Relatief vaak laat ontdekt en hebben vaak uitzaaien, meeste mannen en artsen denken niet snel aan borstkanker Gemiddelde leeftijd ontdekken van MC 67 jaar (bij vrouwen 62 jaar) Hoger percentage BRCA2 gen dragerschap Prognose bij mannen en vrouwen is gelijk: in gevallen die vergelijkbaar zijn is de overleving ook gelijk

Answer 64

Verstoring evenwicht oestrogenen-androgenen, bv. door levercirrose of Teelbalafwijkingen (afwijkingen aan de testikels (testes) die kunnen optreden op congenitale, infectieuze, traumatische of oncologische basis.) Syndroom van Klinefelter (XXY) (aangeboren chromosomale afwijking bij mannen die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van één of meer extra X-chromosomen) Radiotherapie van de borstwand in de voorgeschiedenis (syndr van Hodgkin -> kwaadaardige aandoening van het lymfestelsel) Benoeming kwadranten mamma Mamma onderzoek Opsporen van mammacarcinoom in vroeg stadium Kleinere tumor kans op axillaire metastasering Betere prognose Adequate stadering (TNM) Tumor palpabel (BOB) Inschatten van de grootte van de tumor, samen met aanvullend onderzoek (mammografie, echo) T1 kleiner of gelijk 2 cm T2 > 2 tot 5 cm T3 > 5 cm T4 vastgroeiend aan huid/thoraxwand Biopsie Echogeleide VAB tafel (Vacuum assisted biopsy), wanneer afwijking is met echo niet zichtbaar Aanvulling TNM-classificatie Ct1n0 klinische inschatting MDO voor behandeling PT1NO, patholoog heeft nagekeken MDO na behandeling YpT1N0, patiënt is voorbehandelen met chemo, immunotherapie… N1 (mi), micrometastasen 0,2 en 2mm (extra bestraling) N0 (itc) isolated tumor cells <0,2mm Plan Ablatio mammae (Verwijderen van de Borst) Bij een in verhouding grote tumor en kleine borst Multifocale tumor T4 mammacarcinoom (ingroei in de huid) Uitgebreide DCIS (Ductaal Carcinoom in Situ en is een vorm van borstkanker die zich alleen in de melkklieren (ductussen) bevindt en niet is uitgezaaid naar andere delen van de borst of het lichaam) Geen radiotherapie wenselijk The MARI procedure -> Toets vraag Mapping of the Axilla with Radioactive iodine seeds In de lymfklier axila geplaats Kan plasten voor begin chemo en tijdens en daar verwijderen

Answer 65

Bij axillaire metastase voor start van neoadjuvante chemotherapie Kan maanden blijven zitten Verwijderen net zoals een sentinel node (SN), maar met een probe die jodium en technetium kan opsporen Indien PET geen aan kleuring meer laat zien en de SN tumorvrij is dan verdere behandeling achterwege laten van de axilla? Wel indien voor NAC (neoadjuvante chem), 3 of minder uitzaaiingen Operatie Het bepalen van de incisielijnen Het creëren van de huidflappen De overgang van ablatio naar okselklierdissectie (chirurgische ingreep waarbij de lymfeklieren in de oksel (axilla) worden verwijderd) Oncoplastische reductie techniek (Het combineert de principes van oncologische chirurgie (verwijdering van de tumor) met plastische chirurgie (verbetering van het uiterlijk van de borst). Het doel is om zowel de kanker effectief te verwijderen als het cosmetische resultaat van de borst te behouden of te verbeteren) Reconstructie met tissue expander (Een tissue expander is een medisch hulpmiddel dat wordt gebruikt om de huid en het onderliggende weefsel langzaam uit te rekken. Het is een soort opblaasbare zak die onder de huid wordt geplaatst en in de loop van de tijd geleidelijk wordt gevuld met zoutoplossing (saline) om de borstweefsels langzaam uit te rekken. Dit proces creëert voldoende ruimte voor een later implantaat of om de borst een gewenste vorm te geven) Operatie axillair (schilwachtklierprocedure) Lymfklieren verwijderen Sentinel lymf node biopsy (SLNB) Wordt kleurstof gespoten en het reist tot de eerste lymfklieren (sentinel node) en verwijderen ze die.

Answer 66

De procedure begint meestal met nucleaire beeldvorming en/of injectie van een kleurstof. Technetium-99m (radioactief materiaal) of een blauw kleurstof wordt ingespoten in of nabij de tumor in de borst. Dit helpt de arts te lokaliseren waar de eerste lymfeklieren zijn die de kanker waarschijnlijk als eerste naar toe zou sturen.

Answer 67

Het radioactieve materiaal en de blauwe kleurstof stromen naar de schilwachtklier(s). Met behulp van een gamma-camera of de zichtbare kleur van de blauwe kleurstof, kan de chirurg de schilwachtklier vinden.

Answer 68

De chirurg maakt een kleine incisie in de oksel om de schilwachtklier te verwijderen. Meestal wordt één tot drie klieren verwijderd, maar het aantal kan variëren afhankelijk van de locatie en het aantal aangedane lymfeklieren.

Answer 69

De verwijderde lymfeklieren worden onmiddellijk naar het laboratorium gestuurd voor snel onderzoek (frozen section). Als de lymfklieren geen kankercellen bevatten, wordt aangenomen dat de kanker zich nog niet heeft verspreid naar de oksel, en kan de behandeling beperkt blijven tot de borst zelf. Als er kankercellen worden gevonden, kan het nodig zijn om een grotere oxselklierdissectie uit te voeren (verwijdering van meer lymfeklieren in de oksel). Sentinel node biopsie (SNB): Als de sentinel node positief is voor kanker (wat betekent dat de eerste lymfeklier die de tumor draineert kankercellen bevat), kan verdere verwijdering van de omliggende lymfeklieren in de oksel nodig zijn. NAC (neoadjuvante chemotherapie): Bij patiënten die neoadjuvante chemotherapie hebben ontvangen, kan een okselklierdissectie nodig zijn als de kankercellen niet goed reageren op de chemotherapie, of als er aanwijzingen zijn dat de kankercellen in de okselklieren blijven. Verhoogd risico op metastasen: Bij patiënten met een grote tumor of meerdere verdachte lymfeklieren die niet met andere technieken zoals de sentinel node biopsie kunnen worden onderzocht. Bij afwezigheid van NAC: Als de lymfeklieren bij de diagnose al als positief gemarkeerd zijn door beeldvorming of biopsie. Bij een okselklierdissectie worden de lymfeklieren in de oksel verwijderd, van het laagste niveau tot aan de okseltop. Deze ingreep gaat vaak gepaard met lymfoedeem (bij 5–19% van de patiënten), pijnklachten en functieverlies van de schouder (bij 10–15%). Nabehandeling Immunotherapie Chemotherapie Radiotherapie Anti-hormonale therapie Speciefieke anti HER-2 overexpressie therapie Trastuzumab, Herceptin® 12% van de mammacarcinomen Monoclonaal antilichaam dat aangrijpt op het HER-2 eiwit Immuuntherapie Inmiddels ook pertuzumab etc Follow up na mammacarcinoom Zorg voor patiënt (psychosociaal) (Untired app) Medische technische aspecten en behandelen van de gevolgen van de behandeling (lymfoedeem) Detectie van recidief ziekteactiviteit (In vroeg stadium) Lokaal recidief (T1-2, N0 10% in 10 jaar, zowel MSO als GRM) Metastasen op afstand Detectie van tweede primaire tumor Mamma en axilla onderzoek

Answer 70

Axillae: lymfklieren palpabel? Zo ja, cytologie echogeleid Supra/ infraclaviculair

Answer 71

Lichamelijk onderzoek alleen bij klachten Rugklachten, dyspneu, vermoeidheid Door intensief aanvullend onderzoek geen overlevingsvoordeel

Answer 72

Borstkanker algemeen Meest voorkomende kwaadaardige aandoening bij de vrouw in NL 16.000 nieuwe patiënten in 2023 1 op de 7 vrouwen Onder de 25 jaar komt borstkanker nauwelijks voor Risico voor mannen veel kleiner; +/- 130 mannen per jaar 1 op de 27 vrouwen overlijdt aan borstkanker Sterfte neemt toe met leeftijd Risicofactoren Leeftijd (80% is ouder dan 50 jaar) Lange menstruele activiteit Erfelijke of familiaire achtergrond Eerder doormaken van borstkanker/DCIS Kinderloosheid (1e kind na 35e levensjaar) (Veel) alcohol Roken (ook passief) Bestraling van het ‘borstgebied’ in het verleden Hormonale suppletie

Answer 73

Opsporing Via zelfonderzoek/ bij toeval…. Via het Bevolkingsonderzoek voor borstkanker (BOB) (50-75 jaar) Via preventief onderzoek bij de groep met erfelijke/familiaire belasting Welke klachten?

Answer 74

Knobbel in de borst -> 85% van alle borstkankergevallen komen aan het licht door een knobbel/bevolkingsonderzoek Huidintrekking, “sinaasappelhuid”, zweer, roodheid, tepelintrekking, tepel uitvloed (uittreden vocht van uit tepel), tepeleczeem, onbekende pijnklachten Het traject voor de patiënte Aanmelding (Snel) Diagnostiek Uitslag Voorlichting Behandeling Aanvullende behandeling (adjuvante therapie) Follow-up De rol van de Verpleegkundig specialist Aanspreekpunt, coördinatie: regiebehandelaar Intake: anamnese en lichamelijk onderzoek Bespreken van uitslagen Voorlichting en begeleiding Wondzorg en medicatie voorschrijven Contact telefonisch en via email Signaleren van problemen en verwijzen Follow-up Contact huisarts, oedeemtherapeut Contact andere specialisten MDO en brieven schrijven (Assessment bij patiënten van 70 jaar en ouder) De aanmelding Patiënte heeft een klacht m.b.t. de borst Afwijking op mammogram/ CT (BOB of radiologie) De ‘huisarts’ meldt aan (zorgdomein) Of consultaanvraag door specialist intern Beoordeling en indeling door de verpleegkundig specialist Secretaresse maakt afspraken Informatie Website en filmpjes Snel diagnostiek Anamnese Lichamelijk onderzoek Beeldvorming Multidisciplinair overleg (MDO) Bespreken uitslag met patiënte Anamnese Klacht uitvragen Voorgeschiedenis, medicatie en allergie Familieanamnese Menopauzale status Intoxicaties Sociaal Lengte, gewicht en cupmaat Lichamelijk onderzoek Inspectie (symmetrie, huid, tepel en evt. uitvloed) Palpatie mammae en evt. litteken na ablatio of GRM Palpatie klieren in de hals (boven sleutelbeen) Palpatie axilla Afwijkingen markeren Beeldvorming Mammografie Echografie (aanvullend onderzoek) Cyste of solide afwijking? Echogeleide punctie/biopt Niet zo betrouwbaar in onderscheid goed- of kwaadaardig Weefselonderzoek: cytologie en histologie Dunne naald: punctie -> Cytologie (Cellulaire kenmerken: vorm, grootte, kern, verhouding cytoplasma/kern, aanwezigheid van delende cellen) Zegt iets over ‘goed’ of ‘slecht’; geen diagnose

Answer 75

Kort afdrukken voldoende; hierna pleister of gaasje Dikke naald: biopsie -> Histologie (Cellen én weefselarchitectuur: ligging van cellen t.o.v. elkaar, invasieve groei, tumorgrenzen, differentiatiegraad) Met dikkere naald wordt pijpje weefsel uit de afwijking “geschoten” onder lokale verdoving– Uitslagduur +/-5 werkdagen Diagnose Zegt iets over het type weefsel

Answer 76

Afdrukken en verbinden met gaas en cutiplast (geen tegaderm). Evt. drukverband aanbrengen Evt. extra pleister meegeven Na 4 uur verband verwijderen (thuis) Steristrips laten zitten (gekruist) (dag of 3-4) Douchen toegestaan Niet insmeren eerste 3-4 dagen CT-mammografie Verdenking op mammacarcinoom bij onduidelijkheid op echo/mammo Met of zonder contrast 3 treden (Voorbereiding (contrast), beeldopname, beoordeling door radioloog) Nierfunctie (Contrastmiddel bevat jodium → kan nefrotoxisch zijn) Mammotome / vacuum-geassisteerde biopsie (VAB) Is een apparaat waarmee de arts onder beeldgeleiding (meestal echografie, soms stereotactisch of MRI-geleide) met behulp van een holle naald en vacuümzuiging meerdere stukjes borstweefsel kan opzuigen voor histologisch onderzoek. Minimaal invasief Bij: Microcalcificaties die niet met een gewone naaldbiopsie bereikbaar zijn, Kleine solide tumoren die volledig verwijderd kunnen worden met VAB, Bevestiging van goedaardige laesies zoals fibroadenomen, Onzekere afwijkingen bij eerdere beeldvorming, Follow-up van laesies na behandeling

Answer 77

Symptomen zoals bloedverlies, gewichtsverlies, heesheid, en groei van zwellingen kunnen leiden tot doorverwijzing door de huisarts. Goedaardige cellen respecteren de anatomie, terwijl kwaadaardige cellen ongecontroleerd groeien.

Answer 78

T = tumor grootte, N = aantal positieve lymfklieren, M = metastasen op afstand. Stadium 1 is T1 met lymfklier negatief, terwijl stadium 4 gemetastaseerd is.

Answer 79

Complicaties kunnen zijn: n.recurrence letsel bij schildklierchirurgie, naadlekkage bij maag/darmchirurgie, en hematoom of infectie.

Answer 80

Scopisch opereren heeft minimale incisies, wat leidt tot sneller herstel voor de patiënt.

Answer 81

Preventief, curatief, of palliatief. Curatieve operaties zijn genezend, terwijl palliatieve operaties helpen zonder genezing.

Answer 82

Bij metastasectomie na coloncarcinoom is er 30% kans op langdurige remissie. Behandelingen omvatten leverperfusie, chemotherapie, en HIPEC.

Answer 83

Fotonen, elektronen, protonen, brachytherapie, en radionuclide therapie. Fotonen zijn het meest gebruikt, protonen zijn nuttig voor gevoelige organen.

Answer 84

Tumorgrootte, locatie, gevoeligheid van omliggend weefsel, type tumor, en stadium van ziekte zijn bepalend voor het effect van bestraling.

Answer 85

Curatieve behandeling (60%) en palliatieve behandeling (40%). Behandelingen kunnen primair, neo-adjuvant, of adjuvant zijn.

Answer 86

Gezond weefsel sparen door hogere fracties en lagere dosis. Voorbeeld: 15x 2.67 Gy of 5x 5.2 Gy voor mamma.

Answer 87

Intake bij arts, plannings-CT, en treatmentplanning zijn essentieel voor een effectieve bestraling.

Answer 88

Algemene bijwerkingen zijn vermoeidheid, roodheid van de huid, misselijkheid, en mucositis. Herstel kost energie en tijd.

Answer 89

Het kost energie en veel tijd in het ziekenhuis, met een duur van weken tot maanden.

Answer 90

Roodheid en irritatie van de huid, zwelling van de borst, misselijkheid, diarree, pijn bij plassen, mucositis, droge mond, pijn bij slikken, haaruitval, duizeligheid, en hoofdpijn.

Answer 91

Vaak beginnen ze pas 2 weken na de start van de behandeling.

Answer 92

Long- en hartproblemen, proctitis, nefropathie, cosmetische veranderingen van de huid, en myelopathie.

Answer 93

Curatief: gericht op genezing. Palliatief: gericht op levensverlenging en symptoomverlichting.

Answer 94

Neo-adjuvant: vóór operatie. Adjuvant: ná operatie. Definitieve: systemische therapie zonder operatie.

Answer 95

Chemotherapie, doelgerichte therapie, monoklonale antilichamen, orale middelen, immunotherapie, (anti) hormoontherapie, en chirurgie.

Answer 96

Het remt celdeling en verstoort de replicatie van DNA en/of RNA, en is actief in delende cellen.

Answer 97

Van 1x per 3 weken tot dagelijks chemotabletten, meestal dagbehandeling.

Answer 98

Cytostaticum moet respons geven, bijwerkingen moeten niet overlappen, en optimale dosering en schema zijn vereist.

Answer 99

Niet-selectief, haaruitval, misselijkheid, en braken.

Answer 100

Vrouwelijk geslacht, conditie, angst, type middel, en leeftijd.

Answer 101

Serotonine antagonisten, glucocorticoïden, NK1 remmers, metoclopramide, en cannabis.

Answer 102

Hyperhydratie, goede mondhygiëne, en dosisaanpassing.

Answer 103

Loperamide, vochttoediening, en dosisaanpassing.

Answer 104

Risico op onvruchtbaarheid en de noodzaak om eicellen of sperma in te vriezen.

Answer 105

Alkylerende middelen, antimetabolieten, antimitotische middelen, antitumor-antibiotica, topoisomerase-remmers, en platinaverbindingen.

Answer 106

Het richt zich op specifieke moleculaire afwijkingen in tumorcellen met minder schade aan gezonde cellen.

Answer 107

Trastuzumab en Bevacizumab.

Answer 108

Het activeert het eigen immuunsysteem om kankercellen aan te vallen.

Answer 109

Dendritische cel vaccinaties, antibody therapie, cytokine therapie, adoptieve T-cel therapie, en checkpoint remmers.

Answer 110

Colitis, hepatitis, pneumonitis, en endocrinopathieën.

Answer 111

Hormonen zijn signaalstoffen die door klieren worden afgegeven en invloed hebben op organen en cellen.

Answer 112

Borstkanker, prostaatkanker, eierstokkanker, baarmoederkanker, en schildklierkanker.

Answer 113

Het blokkeert de invloed van oestrogenen op kankercellen.

Answer 114

Aromataseremmers en receptorblokkade met Tamoxifen.

Answer 115

Bij curatieve, palliatieve behandelingen, en als alternatief voor chirurgie.

Answer 116

Vijf jaar Tamoxifen vs. aromataseremmer toont lagere kans op recidief bij aromataseremmer.

Answer 117

Vrouwen die een aromataseremmer gebruikten, hadden een iets lagere kans op een recidief dan vrouwen die Tamoxifen gebruikten. ## Footnote Vijf jaar Tamoxifen vs. vijf jaar aromataseremmer.

Answer 118

De groep die eerst Tamoxifen kreeg en daarna overstapte op een aromataseremmer, had nog steeds een voordeel en een lagere kans op een recidief. ## Footnote Vijf jaar Tamoxifen vs. eerst 2-3 jaar Tamoxifen gevolgd door een aromataseremmer.

Answer 119

Patiënten ervaren vaak overgangsklachten zoals opvliegers, slaapproblemen, stemmingswisselingen, libidoverlies en concentratieproblemen. ## Footnote Omdat hormonale therapie de productie of werking van oestrogenen blokkeert.

Answer 120

Tamoxifen kan leiden tot een verhoogde kans op baarmoederkanker en trombose (1-2% van de patiënten).

Answer 121

Aromataseremmers kunnen botontkalking (osteoporose) en gewrichtsklachten (arthralgie) veroorzaken.

Answer 122

Bij postmenopauzale vrouwen wordt standaard een aromataseremmer voorgeschreven. Mocht deze niet goed worden verdragen, dan kan worden overgestapt op Tamoxifen.

Answer 123

Er zijn twee methoden om de invloed van testosteron op prostaatkanker te verminderen: testosteronproductie remmen/blokkeren en chirurgische castratie.

Answer 124

LHRH-agonisten (bijv. Leuproreline) verminderen testosteronproductie door de hypofyse te remmen.

Answer 125

Mannen kunnen opvliegers, verminderd libido, erectiestoornissen, stemmingswisselingen, gewichtstoename, verlies van spiermassa en borstvorming (gynaecomastie) ervaren.

Answer 126

Immunotherapie maakt gebruik van het eigen immuunsysteem of immuunstoffen om lichaamsvreemde organismen of ontspoorde cellen zoals kankercellen te vernietigen.

Answer 127

Cytokines zijn eiwitten die een rol spelen in de communicatie tussen cellen van het immuunsysteem.

Answer 128

Primaire lymfoïde organen zijn de thymus en het beenmerg. Secundaire lymfoïde organen zijn de milt, tonsillen en lymfeklieren.

Answer 129

Checkpointremmers heffen de blokkade van kankercellen op zodat T-lymfocyten de tumorcellen weer herkennen als lichaamsvreemd.

Answer 130

Bijwerkingen zijn voornamelijk ontstekingen van organen zoals hypofysitis, colitis, hepatitis, dermatitis en pneumonitis.

Answer 131

Monoklonale antilichamen binden aan tumorantigenen op kankercellen, waardoor deze herkenbaar worden voor het immuunsysteem.

Answer 132

Bijwerkingen kunnen koorts, koude rillingen, dyspneu, hypo- of hypertensie, bronchospasme en allergische reacties omvatten.

Answer 133

They can penetrate the cell through the cell membrane and block intracellular signal transduction.

Answer 134

Tyrosinekinaseremmers (TKI) are known as nib’s.

Answer 135

Imatinib and Erlotinib.

Answer 136

Fatigue, anorexia, stomatitis, nausea, abdominal pain, diarrhea, skin problems, hand-foot syndrome, hypertension, increased risk of infection.

Answer 137

A syndrome of acute tumor cell breakdown due to treatment.

Answer 138

Insulin/glucose infusion, ion exchange resins (resonium), hemodialysis.

Answer 139

To stimulate and enhance the body's immune system to fight cancer.

Answer 140

By lifting inhibitions on the immune system, administering antibodies that mark cancer cells, or stimulating immune cells outside the body and reintroducing them.

Answer 141

To specifically target molecular changes characteristic of cancer cells.

Answer 142

By blocking specific proteins, receptors, or molecular processes involved in the growth and spread of cancer cells.

Answer 143

Rituximab (anti-CD20) for B-cell lymphomas and chronic lymphocytic leukemia (CLL).

Answer 144

They bind simultaneously to tumor cells and T-cells to stimulate immune activation.

Answer 145

They block inhibitory signals in the immune system, allowing T-cells to attack cancer cells more effectively.

Answer 146

A therapy where T-cells are genetically modified to specifically attack cancer cells.

Answer 147

Tumor lysis syndrome and cytokine release syndrome (CRS).

Answer 148

It involves the use of radioactive isotopes for treatment, requiring careful radiation hygiene.

Answer 149

Alpha radiation, beta radiation, and gamma radiation.

Answer 150

It can cause DNA damage, leading to cell death or tumor growth.

Answer 151

Lood of beton is vereist om effectief afgeschermd te worden.

Answer 152

Fotonen zijn energie-pakketjes en geen deeltjes.

Answer 153

Straling kan schadelijk zijn voor cellen en DNA, wat kan leiden tot mutaties en mogelijk kanker.

Answer 154

Straling kan schade aan DNA veroorzaken, wat kan leiden tot celsterfte of tumorgroei.

Answer 155

Snelgroeiend weefsel is kwetsbaarder omdat DNA openligt tijdens celdeling.

Answer 156

Activiteit (A) is het aantal desintegraties per seconde, uitgedrukt in becquerel (Bq).

Answer 157

1.000 desintegraties per seconde is gelijk aan 1 kBq.

Answer 158

De effectieve dosis wordt uitgedrukt in sievert (Sv) en geeft het stralingsrisico aan.

Answer 159

1 sievert geeft ongeveer 5% meer kans op kanker gedurende het leven.

Answer 160

Technetium-99m voor beeldvorming, Fluor-18 voor PET-scans, en Jodium-131 voor schildklierdiagnostiek.

Answer 161

Tijd, afstand en afscherming.

Answer 162

Jodium-131 wordt gebruikt voor de behandeling van hyperthyreoïdie en schildklierkanker.

Answer 163

Na 10 jaar leeft 95% van de patiënten nog.

Answer 164

Papillairschildkliercarcinoom, goed voor 70-80% van de gevallen.

Answer 165

Vermoeidheid, koud gevoel, haarverlies, hese stem, hartproblemen, en gewichtstoename.

Answer 166

Patiënten ervaren angst voor straling en slikken van de capsule.

Answer 167

Een kleine incisie in de oksel wordt gemaakt om de schilwachtklier te verwijderen.

Answer 168

Ze worden onmiddellijk naar het laboratorium gestuurd voor snel onderzoek.

Answer 169

NAC kan nodig zijn als kankercellen niet goed reageren op chemotherapie.

Answer 170

Als de eerste lymfeklier die de tumor draineert kankercellen bevat, kan verdere verwijdering van de omliggende lymfeklieren in de oksel nodig zijn.

Answer 171

Bij patiënten die neoadjuvante chemotherapie hebben ontvangen, kan een okselklierdissectie nodig zijn als de kankercellen niet goed reageren op de chemotherapie, of als er aanwijzingen zijn dat de kankercellen in de okselklieren blijven.

Answer 172

Bij patiënten met een grote tumor of meerdere verdachte lymfeklieren die niet met andere technieken zoals de sentinel node biopsie kunnen worden onderzocht.

Answer 173

Als de lymfeklieren bij de diagnose al als positief gemarkeerd zijn door beeldvorming of biopsie.

Answer 174

Bij een okselklierdissectie worden de lymfeklieren in de oksel verwijderd, van het laagste niveau tot aan de okseltop.

Answer 175

Deze ingreep gaat vaak gepaard met lymfoedeem (bij 5–19% van de patiënten), pijnklachten en functieverlies van de schouder (bij 10–15%).

Answer 176

Immunotherapie, chemotherapie, radiotherapie, anti-hormonale therapie, specifieke anti HER-2 overexpressie therapie zoals Trastuzumab.

Answer 177

Een monoclonaal antilichaam dat aangrijpt op het HER-2 eiwit, gebruikt bij 12% van de mammacarcinomen.

Answer 178

Leeftijd (80% is ouder dan 50 jaar), lange menstruele activiteit, erfelijke of familiaire achtergrond, eerder doormaken van borstkanker/DCIS, kinderloosheid, (veel) alcohol, roken, bestraling van het borstgebied in het verleden, hormonale suppletie.

Answer 179

Via zelfonderzoek, bevolkingsonderzoek voor borstkanker (50-75 jaar), en preventief onderzoek bij de groep met erfelijke/familiaire belasting.

Answer 180

Knobbel in de borst, huidintrekking, sinaasappelhuid, zweer, roodheid, tepelintrekking, tepel uitvloed, tepeleczeem, onbekende pijnklachten.

Answer 181

Aanmelding, diagnostiek, uitslag, voorlichting, behandeling, aanvullende behandeling (adjuvante therapie), follow-up.

Answer 182

Aanspreekpunt, coördinatie, intake, bespreken van uitslagen, voorlichting en begeleiding, wondzorg en medicatie voorschrijven, signaleren van problemen en verwijzen.

Answer 183

Patiënte heeft een klacht m.b.t. de borst of afwijking op mammogram/CT. De huisarts of specialist meldt aan.

Answer 184

Anamnese, lichamelijk onderzoek, beeldvorming, multidisciplinair overleg (MDO), bespreken uitslag met patiënte.

Answer 185

Mammografie en echografie om cyste of solide afwijking te onderscheiden.

Answer 186

Cytologie kijkt naar cellulaire kenmerken, terwijl histologie kijkt naar cellen en weefselarchitectuur.

Answer 187

Afdrukken en verbinden met gaas en cutiplast, evt. drukverband aanbrengen, na 4 uur verband verwijderen, steristrips laten zitten.

Answer 188

Verdenking op mammacarcinoom bij onduidelijkheid op echo/mammo, met of zonder contrast.

Answer 189

Een apparaat voor vacuum-geassisteerde biopsie, waarmee meerdere stukjes borstweefsel kunnen worden opgezogen voor histologisch onderzoek.

Toets voorbereiding Flashcards

(216 cards)