Voortplanting in Vertberate - Kwartaal 2

Question 1

Inwendige bevrugting.

Answer 1

Kom meestal by landdiere voor.

Vind plaas binne in die vroulike
liggaam.

Soogdiere, werweldiere en
sommige ongewerwelde diere
gebruik inwendige bevrugting
om vermorsing van gamete te
voorkom en beter beskerming
te bied.

Minder gamete word geproduseer.
Minder energie word gebruik om ‘n
kleiner hoeveelheid gamete te
produseer.

Minder nakomelinge word
geproduseer.

By voëls en sommige visse is
bevrugting deels inwendig
en vind dit in die kloaak
plaas. Eiers word met ‘n
beskermende dop bedek as
dit buite water gelê word.

Ouersorg kom meestal voor, wat
verseker dat die meeste nakomelinge
oorleef.

Question 2

Uitwendige bevrugting.

Answer 2

Bevrugting is die samesmelting van die nukleï van ‘n spermsel en ‘n eiersel om ‘n sigoot te
vorm. Dit kan binne of buite die liggaam gebeur. Bevrugting moet plaasvind sodat die spesie
kan oorleef.

Vind meestal in
wateromgewings plaas bv.
visse en amfibieë.

Organismes laat eenvoudig hul
gamete (spermselle en
eierselle) in die water vry.

Baie gamete word
geproduseer om bevrugting te
verseker. Meer energie word
gebruik om ‘n groot aantal
gamete te produseer.

Vind plaas buite die
vroulike liggaam.

Die eiers word deur hitte
uitgebroei en ouersorg is meestal
nie teenwoordig nie.

Question 3

Ovipaar.

Answer 3

• Beteken dat ‘n dier eierlêend is.
• Inwendige of uitwendige bevrugting
  vind plaas.
• Groot aantal gamete word geproduseer
  wat baie energie benodig.
• Die embrio ontwikkel dus binne die eier
  buite die dier se liggaam.
• Dooier binne die eier voorsien die embrio
  van die nodige voedsel vir ontwikkeling.
• Ouersorg kom soms voor.
• Bv. Amfibieë, visse, reptiele en voëls.

Question 4

Vivipaar.

Answer 4

• Beteken lewendbarend.
• Inwendige bevrugting.
• Wyfie produseer minder
  gamete, wat minder
  energie benodig.
• Die embrio ontwikkel binne-
  in die wyfie se uterus.
• Die plasenta, waardeur die
  embrio aan die uteruswand
  vasgeheg is, voorsien al die
  nodige voedingstowwe aan
  die ontwikkelde embrio en
  die kleintjies word dus
  lewend gebore.
• Ouers kom meestal voor.
• Bv. soogdiere, sommige
  reptiele en sommige
  visspesies (guppy).

Question 5

Ovovivipaar.

Answer 5

• Beteken eierlewendbarend.
• Inwendige bevrugting.
• Wyfie produseer minder eiers, wat
  minder energie benodig.
• Die wyfie hou die bevrugte eiers
  binne-in die eierleier totdat die
  kleintjies volledig ontwikkel is en
  gereed is om uitgebroei te word.
• Dooier binne die eier voorsien die
  embrio van die nodige
  voedingstowwe vir ontwikkeling.
• Bv. sommige slange soos
  pofadder, Kaapse
  verkleurmannetjie en sommige
  akkedisse.

Question 6

Ontwikkeling van organisme.

Answer 6

Die hoeveelheid dooier wat ‘n eier bevat, bepaal hoe ontwikkeld ‘n embrio is by geboorte of uitbroeiing.

Question 7

Prekosiale (vroegselfstandige)
ontwikkeling.

Answer 7

• Eiers bevat ongeveer 40% dooier
• Broei uit met oop oë
• Liggame is bedek met vere/dons/pels
• Verlaat die nes binne 2 dae
• Die meeste energie word gebruik vir
  voorgeboortelike ontwikkeling
• Volg ouers en leer direk na geboorte
  hoe om te eet
• Is meer selfstandig en minder
  blootgestel aan predasie
• Bv. eende, hoenders, wilde voëls,
  hoefdiere – bokke, kameelperde,
  sebras, beeste

Question 8

Altrisiële ontwikkeling.

Answer 8

• Eiers bevat ongeveer 25% dooier
• Broei uit met toe oë
• Min of geen vere/dons/pels
• Kan nie die nes na geboorte verlaat tot
  onafhanklik nie
• Word deur ouers gevoer tot onafhanklik
  is
• Baie meer blootgestel aan predasie
  deur roofdiere
• Bv. duiwe, arende, uile, mossies,
  buideldiere (kangaroes), knaagdiere