Week 13 Flashcards
(25 cards)
Hoe werkt het pijnsysteem?
- Stimulus activeert vrij zenuweinde
- transductie: in axon generatie actiepotentiaal
- Actiepotentiaal gaat naar dorsal root ganglion
- gaat ook terug: neurotransmitters vrij -> neurogene zwelling en ontsteking
- In dorsale hoorn ruggenmerg neurotransmitter vrij(glutamaat)
Hoe is de laminaire organisatie van de dorsale hoorn?
- C-vezel: laag II
- Adelta vezel: laag I en V
Wat is sensitisatie?
- oorzaak hyperalgesie en allodynie(normaal niet pijnlijke stimulus voelt pijnlijk)
- vorm plasticiteit, niet permanent
- mbv NMDA receptoren(zoals in hersenen)
Hoe werkt perceptie van pijn?
- discriminatieve component: info uit ruggenmerg naar VPL thalamus -> somatosensorische cortex
- emotionele component: direct naar hersengebieden en via thalamus naar insula en gyrus cinguli
Hoe werkt de inhibitie v/h pijnsysteem?
- centraal: afdalende inhiberende systemen op dorsale hoorn
- perifeer(poorthypothese): Abeta vezels remmen indirect C-vezels in dorsale hoorn
- placebo: insula en thalamus actief
- nocebo(verwachte pijn): prefrontale cortex
Hoe werkt de medicamenteuze behandeling van migraine?
- Paracetamol/NSAID + anti-emeticum
- triptanen: werken via directe vasoconstrictie, centraal effect of remming neuropeptide afgifte
- nieuw: CGRP antagonisten / antilichamen (CGRP geeft vasodilatatie extracerebrale bloedvaten)
- pas op voor medicijn-afhankelijke hoofdpijn
- profylaxe(>/2 aanvallen/mnd) met b-blokkers, pizotifeen of natriumvalproaat
Wat is het verschil tussen goede en slechte pijn?
- goede pijn: bij beschadiging(zoals verbanding) -> verdere schade voorkomen, kan helpen om onderliggende ziekte te vinden
- slechte pijn: chronische pijn bij ziektes zoals RA en kanker, neuropathie
Welke soorten pijn kunnen bij kanker optreden?
Tumor/metastasen
- Nociceptieve pijn: somatisch, visceraal-gerefereerd(gemengd)
- Tumor-geassocieerde neuropathische pijn
Gerelateerd aan behandeling
- Nociceptieve pijn: mucositis(bestraling), hand-voet syndroom(cytostatica, mn capecitabine)
- Neuropathische pijn: post-radiatie, chemo geïndiceerde polyneuropathie
Hoe werkt de bestrijding van pijn bij kankerpatiënten?
- WHO pijnladder en zn co-analgetica: stap 2(zwak opioïd) overgeslagen
- hogere opioid behoefte duidt op progressie ziekte
- verslaving treed bijna nooit op
- onderliggende oorzaak behandelen
- symptomatisch: round-the-clock medicatie met rescues voor doorbraakpijn
Wat is neuropathische pijn? Hoe werkt de behandeling?
- schade aan zenuw niet (goed) herstelt
- hierdoor spontane generatie actiepotentialen (geen prikkel) en pijn
- behandeling: adjuvante pijnmedicatie -> antidepressiva(amitryptiline, nortripyline, duloxetine) en anti-epileptica(gabapentine, pregabaline)
Wat is nociceptieve pijn? Hoe werkt de behandeling?
Pijn die optreed bij weefselbeschadiging
WHO pijnladder:
1. Paracetamol +/ NSAID’s
2. +/ zwak opioïd: tramadol, codeïne
3. +/ sterk opioïd: morfine, oxycodon, hydromorfon, fentanyl, methadon
4. +/ invasieve pijnbestrijding
Wat is gerefereerde pijn?
- viscerale pijn uit orgaan op andere plekken in lichaam gevoeld
- viscerale afferente neuronen convergeren met somatosensibele neuronen in ruggenmerg
Bij welke aandoeningen komen centrale neuropathische pijnsyndromen voor?
- na ruggenmergletsel
- bij MS
- na beroerte(CPSP)
Wat is het syndroom van Horner?
- unilaterale ptosis en miosis en soms anhydrosis
- uitval sympaticus door perifeer probleem
- bv ingroei longtumor in onderste plexus brachialis
Wat is myelumcompressie door wervelmetastase?
- bij loopstoornissen <24h beeldvorming(liefst MRI)
- meteen dexamethason starten en <24h radiotherapie
- myelumsegment heeft hoger nummer dan wervel
Wat is een maligne dwarslaesie?
- myelumcompressie door wervelmetastase
- leptomenigeale metastase met infiltratie myelum: lumbaalpunctie
- intramedullaire metastase
- acute wervelinzakking met verplaatsing
Prognose mbt zelfstandig lopen: gunstig als bij start behandeling nog kon
Wat is radiculair syndroom?
Compressie van zenuwwortels door HNP
- uitstralende pijn in dermatoom
- pijn erger bij hoesten, niezen en persen
- minder gevoel in dermatoom
- minder kracht in wortel
- positieve (omgekeerde: L2-4) proef van Lasegue(L5-S1) of Spurling(cervicaal)
- afhv niveau reflex minder
Hoe werkt de behandeling van HNP?
- alles is 80% effectief, operatie geeft sneller verbetering maar op lange termijn even effectief
- afhv oorzaak en ernst symptomen/uitval
- expectatief: compressie door HNP -> 6-12wk met pijnstillers en zn pijnbestrijding
- operatie: caudasyndroom(zelfde dag), snel progressieve zenuwworteluitval, peristerende pijn
Wat is het caudasyndroom?
Uitval lumbale zenuwwortsels door massale druk grote HNP of ander RIP(tumor, abces, bloeding)
Symptomen
- zwakte en sensibele stoornis in voeten/benen
- reflexuitval
- overloopblaas
- incontinentie voor urine en ontlasting
- afwezige anale sfincterspanning
- afwezige anale reflex
- sensibele stoornis rijbroekgebied
Wat zijn gliomen?
- tumor uitgaande van steuncellen hersenen
- klachten: cognitieve klachten, epilepsie, als hooggradig(snel groeiend) hoofdpijn of uitval
- behandeling: chirurgisch macroscopische resectie(diffuus), daarna chemo en/of radiotherapie
- indeling: graad II of III en astrocytoom of oligodendroglioom; glioblastoma(graad IV)
Wat zijn hersenmetastasen?
- soorten kanker: longkanker, melanoom en mammacarcinoom
- VG van kanker, plots hoofdpijn, epileptisch insult
- behandeling: als weinig stereotactische bestraling; anders bestraling hele schedel of systemische therapie
Hoe zie je of een hersenscan T1 of T2 is en met/zonder gadolineum?
- T1: bot en liquor zijn zwart, huid en hersenweefsel wit
- T1 met gadolineum: menigeoom of hooggradig glioom lichten op
- T2: andersom tov T1
Welke uitval past bij welke zenuwwortels?
Reflexen
- C5-6: bicepspeesreflex
- C7: tricepspeesreflex
- L2-4: kniepeesreflex
- S1: achillespeesreflex
Motorische uitval
- C5-6: delotideus en biceps
- C7: triceps, vinger extensoren
- C8+Th1: vinger flexoren
- L2: iliopsoas
- L3: iliopsoas, adductoren en quadriceps
- L4: adductoren, quadriceps en tibialis anterior
- L5: tibialis anterior
- S1: gastrocnemicus
Sensibele uitval: dermatoom
- C6: duim
- C8: pink
- Th4: tepellijn
- Th10: navel
- S1: kleine teen
Welke soorten doorbraakpijn zijn er bij kanker?
- somatisch, bewegingsgerelateerd: botmetastasen
- neuropathisch, bewegingsgerelateerd: compressie, cerebrale tumoren
- neuropathisch, niet aan beweging gerelateerd: neuropathische pijnsyndromen
- visceraal: obstructie/ontsteking holle organen
