Myelodysplastisch syndroom (MDS)

Question 1

MDS

Answer 1

klonale aandoening hematopoietische stam/progenitorcellen gekenmerkt door:

ineffectieve hematopoiese (cytopenie) en neiging tot leukemische evolutie (ontwikkelen AML)

Question 2

incidentie MDS en prognose

Answer 2

500 nieuwe pt/jaar
incidentie stijgt
komt vaker voor bij mannen

is meest voorkomende voorloper van leukemie, komt vooral veel voor bij ouderen (mediane leeftijd bij diagnose: 74 jaar)

prognose varieert van maanden tot vele jaren (afhankelijk van verschillende factoren, kan wel redelijk goed worden ingeschat)

Question 3

klinische presentatie van een MDS patient

Answer 3

kan asymptomatisch

symptomatisch:
anemie–> vermoeidheid en kortademigheid
neutropenie–> (terugkomende) infecties en koorts
trombocytopenie–> petechien en hematomen

MDS heeft zeer heterogene presentatie(klinisch en biologisch): verschil in symptomen, morfologie van beenmerg (dysplasie), aantal blasten in beenmerg en cytogenetische abnormaliteiten

Question 4

oorzaak MDS

Answer 4

genetische of epigenetische verandering in hematopoietische stam/voorlopercellen

doordat stamcellen vaak een levenlang mee gaan hebben deze genetische problemen veel invloed

Question 5

cytogenetische afwijkingen en mutaties in MDS

Answer 5

60% van MDS patienten hebben cytogenetische afwijking

90% heeft mutaties, dit zijn mutaties in epigenetische regulatoren of regulatoren van mRNA splicing

Question 6

epigenetische regulatie van genexpressie en werking DNA-methylering

Answer 6

2 vormen:
DNA-methylering of histon-modificatie

DNA-methylering:
Cytodine kan gemethyleerd worden, dit gebeurd op CpG eilanden dichtbij de promotor. Door hypermethylatie kunnen transcriptiefactoren slecht bij de promotor en wordt een gen niet/minder afgeschreven

MDS (en kankers): hypermethylering van tumorsupressorgenen

Question 7

Mutaties, inflammatie en micro-omgeving in MDS

Answer 7

Mutaties kunnen leiden tot inflammatie. De niche van de stamcellen raakt hierdoor ook geïnflammeerd–> normale stamcellen worden hierdoor onderdrukt

gemuteerde cellen zijn relatief ongevoelig voor de ontsteking–> hierdoor hebben ze overlevingsvoordeel

Hierdoor kan mutatie uitgroeien en kan er kanker/MDS ontstaan

Question 8

prognose bepalen bij MDS

Answer 8

Er wordt gekeken naar cytogenetica, percentage blasten, hemoglobine en nog een aantal dingen.

Aan de hand hiervan krijg je score (IPSS-R). Hoe lager de score hoe beter de prognose

Question 9

behandeling van MDS

Answer 9

laag risico (IPSS-R):

• supportive care: transfusie van erytrocyten of trombocyten (meestal icm ijzerchelatie therapie)
• immuunsuppressieve therapie: anti-thymocyt globuline en/of cyclosporine-A

hoog/zeer hoog risico (IPSS-R):
-Intensieve chemotherapie: volgens AML-protecol = curatieve behandeling indien gevolgd door allogene stamceltransplantatie
-Ziektemodulerende middelen: azacitidine, lenalidomide, luspatercept
(als MDS met geisoleerde del(5q)
-Allogene stamceltransplantatie = enige curatieve modaliteit. Geschiktheid hangt af van leeftijd, type MDS en diverse klinische en prognostische factoren

Question 10

5-azacytidine

Answer 10

medicijn wat hypermethylering tegengaat.
Is cytine met op de 5e plek een N atoom, waardoor dit niet gemethyleerd kan worden.
Gaat competitie aan met cytidine bij DNA replicatie.

Op den duur gaan hierdoor steeds meer genen weer ‘aan’

zorgt voor betere prognose