Hoofdstuk 20 - Aminozuren als transmitters

Question 1

Exciterende AZ (EAA)

Answer 1

• Belangrijkste snelle NT in CZS
• Glutamaat: vnl gevormd uit intermediaire stof van CZC (alfa-oxoglutaraat) d.m.v. GABA-aminotransferase
• 4 grote EAA-receptor subtypen: 1) NMDA, 2) AMPA, 3) kaïnaat, 4) metabotrope
• NMDA, AMPA en kaïnaat-receptoren–> direct gekoppeld aan kationkanalen
• Metabotrope receptoren –> werken via intracellulaire 2nd messengers
• Kanalen gecontroleerd door NMDA-receptoren –> sterk permeabel voor Ca2+ + worden geblokkeerd door Mg2+. Ze mediëren trage exciterende antwoorden + door effect op controle Ca2+-toegang spelen ze rol in controle synaptische plasticiteit
• AMPA- en kaïnaat receptoren –> betrokken in snelle exciterende transmissie
• NMDA: naast glutamaat ook lage concentraties glycine als co-agonist
• NMDA-receptor activering: verhoogd door endogene polyamides (spermine) –> werken op modulerende plaats
• Excessieve Ca2+-influx door activering NMDA-receptor —> mogelijke celdood/excitotoxiciteit
• Memantine (NMDA-receptor antagonist) —> bij ziekte van Alzheimer
• Metabotrope receptoren: gekoppeld aan G-eiwitten, IP3-vorming en vrijstelling van [Ca2+]i . Spelen een rol in glutamaat-gemedieerde synaptische plasticiteit en excititoxiciteit. Specifieke agonisten en antagonisten zijn gekend

Question 2

Inhiberende aminozuren: GABA en glycince

Answer 2

• GABA: belangrijkste inhiberende NT in hersenen, weinig in perifere weefsels. Wordt gevormd uit glutamaat door werking van glutaminezuurdecarboxylase (GAD). Werking vnl geremd door 1) heropname, 2) deaminering gekatalyseerd door GABA-transaminase
• 2typen GABA-receptoren : GABAa en GABAb
• GABAa: vnl postsynaptisch en direct gekoppeld aan chloridekanalen. Bij openen kanalen ontstaat hyperpolarisatie —> resulteert in verminderde exciteerbaarheid van de membraan. Stoffen interagerend met GABAa:
  1) Benzodiazepines —> werken thv additionele bindingsplaats en vergemakkelijken de werking van GABA
  2) Neurosteroïden —> endogene metabolieten van progesteron + andere CZS-onderdrukkende stoffen (barbituraten): vergemakkelijken de werking van GABA
• GABAb: GPCR, gekoppeld aan inhibitie van cAMP-vorming. Veroorzaken pre- en postsynaptische inhibitie door inhibitie van Ca2+-kanalen opening en toename K+-permeabiliteit
  1) GABAb-agonist —> baclofen (behandeling van spasticiteit
  2) GABAb-antagonist —> nog niet in klinisch gebruik
• Glycine: inhiberende transmitter vnl in ruggenmerg, werkt op eigen receptor functioneel gelijkend op GABAa-receptor
  1) Competitieve glycine antagonist: strychnine (convulsieve stof)
  2) Tetanustoxine: werkt vnl door vrijstelling glycine te verhinderen