Hoofdstuk 7 - Andere Perifere Mediatoren: 5-HT

Question 1

5-HT (serotonine): Distributie, biosynthese en metabolisme

Answer 1

• Synthese uitgaande van tryptofaan
• Opslag in vesikels
• Structuren met veel 5-HT:
  1) GIS –> enterochromaffiene cellen en neuronen van myenterische plexus
  2) BP –> Geen synthese, wel actieve opname (houdt [5-HT] in plasma laag. Komt vrij tijdens aggregatie
  3) CZS
• Heropname in zenuwuiteinden na vrijstelling blokkeren met TCA en/of SSRI
• Metabolisme analoog aan NA via MAO en aldehyde dehydrogenase tot 5-hydroxy-indolazijnzuur (5-HIAA) –> belangrijkste metaboliet die via urine geëlimineerd wordt + is maat voor 5-HT-productie in lichaam

Question 2

5-HT (serotonine): Effecten en functies van 5-HT –> Belangrijkste effecten

Answer 2

1) Toename GI-motiliteit
2) BV: Mengsel van constrictie (rechtstreeks effect op GSC) en dilatatie (indirect via vrijstelling NO uit endotheelcellen + via presynaptische inhibitie van NA-afgifte uit OS zenuwuiteinden)
3) BP-aggregatie: maakt plaatjes ook gevoelig voor pro-aggregerend effect van andere stoffen
4) Prikkeling perifere pijngevoelige zenuwuiteinden
5) CZS: excitatie en inhibitie van neuronen

Question 3

5-HT (serotonine): Effecten en functies van 5-HT –> Mogelijke rol in fysiologie en fysiopathologie

Answer 3

Perifeer:

1) Darmperistaltiek
2) Braken
3) BP-aggregatie en hemostase
4) Ontstekingsproces
5) Prikkelen pijngevoelige zenuwen
6) Controle microcirculatie

CZS:

1) Controle eetlust
2) Braken
3) Slaap
4) Stemming
5) Hallucinaties
6) Stereotiep gedrag
7) Pijngewaarwording

Question 4

5-HT (serotonine): Effecten en functies van 5-HT –> Klinische toestanden gepaard met gestoorde 5-HT-functie

Answer 4

• Migraine: Vasculaire hoofdpijn met bifasische veranderingen in cerebrale doorbloeding (VC gevolgd door VD). Hoofdpijn mogelijks resultaat van stimuleren van sensibele zenuwuiteinden in hersenvliezen en/of grote BV
• Angst
• Carcinoïd syndroom: Tumor van enterochromaffiene cellen die verschillende hormonen secreteren –> 5-HT, substantie P, bradykinine, prostaglandinen

Question 5

5-HT (serotonine): Receptoren voor 5-HT –> 5-HT1

Answer 5

• Vnl in CZS —> inhibitie neuronen (5-HT1a)
• 5-HT1b: CZS presynaptische inhibitie, vasculaire GSC constrictie
• Sommige BV vnl in hersenen: vasoconstrictie door 5-HT1d (opregulatie van 5-HT1d/5-HT1b bij atherosclerose: opletten bij coronair lijden!!!
• Agonisten 5-HT1d/5-HT1b: 1) Sumatriptan, 2) Ergotamine (partiële agonist)

Question 6

5-HT (serotonine): Receptoren voor 5-HT –> 5-HT2

Answer 6

• In CZS, maar vnl in perifere weefsels
• 5-HT2a:
  1) Rol in BP-aggregatie
  2) VC (via GSC) of VD (via endotheelcellen)
  3) Gedrag: neuronale excitatie
  4) Antagonist = keranserine
• 5-HT2b: Contractie maagfundus

Question 7

5-HT (serotonine): Receptoren voor 5-HT –> 5-HT3

Answer 7

• In CZS: Neuronale excitatie
• Op perifere neuronen (pijngevoelige zenuwen, enterische plexus
• Antagonist: ondansetron (anti-braakmiddel, vnl bij chemotherapie)

Question 8

5-HT (serotonine): Receptoren voor 5-HT –> 5-HT4

Answer 8

• Vnl in enterische neuronen: excitatie
• Gestegen gecoördineerde GI-peristaltiek
• Agonist: metoclopramide (is een gastrokineticum, en ook een dopamine receptor antagonist)

Question 9

5-HT (serotonine): Receptoren voor 5-HT –> 5-HT5 - 5-HT7

Answer 9

Weinig gekend over de functie van deze receptoren

Question 10

Ergotalkaloïden

Answer 10

• Effecten gemedieerd via interactie 5-HT-, adrenerge-, dopaminerge receptoren
• Als agonist, partiële agonist of antagonist
• Belangrijke effecten:
  1) Ergotamine —> VC: Partiële agonist van 5-HT1b en 5-HT1d-receptoren, toegepast bij migraine
  2) Ergometrine —> uteruscontractie: voorkomen postpartum bloedingen (5-HT1)
  3) Bromocriptine —> dopamine agonist (ziekte van Parkinson, hyperprolactinemie)