8 - Zmysły Flashcards
(24 cards)
- Jakiego rodzaju receptory umożliwią transdukcję sygnałów do układu nerwowego?
Receptory reagują na różne formy oddziaływań, ale też sieci neuronów, które z każdych sygnałów potrafi wydobyć przydatne informacje, które potrzebne są do podejmowania decyzji, określenia reakcji organizmu.
Już na lokalnym poziomie zmysłów odbywa się skomplikowane przetwarzanie sygnałów otrzymanych z receptorów przez różnego typu neurony. Transdukcja, czyli przekazywanie sygnałów między komórkami, zaczyna się od przekształcenia jakiegoś fizycznego oddziaływania na receptor, którzy pobudza neurony. Może to nastąpić na skutek mechanicznego nacisku zmieniającego przepływ jonów błony komórkowe, albo na skutek obecności cząsteczek chemicznych wiążących się z receptorami w synapsach i błonach komórkowych neuronów. Takie cząsteczki w biologii nazywamy ligandami, mogą to być substancje wpływające na receptory węchowe, smakowe, a wewnątrz mózgu hormony, neurotransmitery i neuromodulatory. Jeśli dostatecznie dużo receptorów przepuści dużo dodatnich jonów to nastąpi wygenerowanie potencjału czynnościowego, który w postaci impulsu będzie wędrował przez włókna nerwowe pobudzając kolejne neurony.
- Jakie mamy typy receptorów?
- termoreceptory - odpowiadające za czucie zimna i ciepła
- nocyceptory- występują w postaci wolnych zakończeń nerwowych neuronów otaczających tkanki takie jak skóra czy rogówka oraz w narządach wewnętrznych jak mięśnie czy jelita
- mechanoreceptory - odpowiadają za odczuwanie dotyku i ucisku
- Ile mamy zmysłów?
5 zmysłów “tradycyjnych”: wzrok, słuch, smak, węch i dotyk
Zmysły nowe:
6. nocycepcja – odpowiada za odczuwanie bólu skóry, stawów i narządów.
- zmysł temperatury – odpowiada za odczuwanie temperatury wewnątrz i zewnątrz organizmu.
- zmysł równowagi – zmysł odpowiedzialny za położenie ciała w przestrzeni.
- propriocepcja – zmysł ułożenia części ciała względem siebie oraz napięcia mięśniowego. Dzięki niemu człowiek wie, gdzie znajdują się jego poszczególne części ciała, nawet bez ich widzenia.
- percepcja czasu – zmysł odpowiadający za odmierzanie czasu przez mózg człowieka.
- Dzięki czemu czujemy i co możemy czuć?
Sygnały czuciowe można podzielić na kilka sposobów:
- Czucie powierzchniowe, np. czucie dotyku, wibracji, bólu, swędzenia temperatury czy smaku, odbierane przez receptory skórne, oraz czucie teleceptywne, odległych bodźców, np. widzenie czy słyszenie.
- Czucie proprioceptywne (głębokie) to sygnały z proprioreceptorów znajdujących się w mięśniach, stawach, ścięgnach i błędniku (czucie równowagi), informujące o stanie i położeniu ciała.
- Czucie wewnętrzne, interoceptywne (trzewne), to sygnały z interoreceptorów w narządach wewnętrznych i naczyniach krwionośnych.
Czucie głębokie i trzewne jest często mało precyzyjne; integracja informacji odbywa się głównie w pniu mózgu i ośrodkach podkorowych.
Czucie powierzchniowe i teleceptywne pozwala na precyzyjne różnicowanie bodźców, precyzyjna analiza informacji odbywa się dodatkowo w korze mózgu.
- Wymienić 5 podstawowych smaków.
słodki, słony, kwaśny, gorzki, umami
- Ile mamy kubków/receptorów smakowych i jak długo żyją?
Kubki smakowe – zbiorowiska receptorów smaku.
Kubki smakowe rozmieszczone są na języku, podniebieniu, w nabłonku gardła, nagłośni oraz w górnej części przełyku.
Liczba kubków u dorosłego człowieka wynosi około 10.000.
- Ile mamy receptorów węchowych? Ile ma pies?
W ludzkim nosie znajduje się ok. 5-6 milionów receptorów węchowych. Pies ma ich około 40-50 mln (w zależności od rasy).
- Na czym polega szczególne przetwarzanie informacji węchowej w mózgu?
W każdej z rzęsek neuronu są takie białka, które działają jak receptory, a więc neurony reagują na specyficzne zapachy. To jedyny system zmysłów, który przesyła sygnały bezpośrednio do kory mózgu, bez pośrednictwa wzgórza.
- Dlaczego nie mamy receptorów węchowych po obu stronach głowy, tak jak uszu?
Ponieważ człowiek nie ma zdolności węszenia przestrzennego, więc umieszczenie receptorów w dwóch różnych miejscach nie ma uzasadnienia-i tak po prostu czulibyśmy zapach, nie wiedząc czy dochodzi bardziej z prawej czy z lewej. Poza tym obecna lokalizacja receptorów węchowych stawia je w bezpośrednim sąsiedztwie jamy ustnej, czyli początku przewodu pokarmowego. Dzięki temu jesteśmy w stanie kontrolować zapach pokarmu jeszcze przed wzięciem go do ust lub w czasie spożycia, co pozwala zapobiec zatruciu pokarmowemu.
- Co to jest nerw zerowy? Jaka jest jego hipotetyczna rola u ludzi?
Nerw zerowy leży bardzo blisko nerwu I. Prawdopodobnie podłączony jest do ludzkiego odpowiednika narządu Jakobsona, który u wielu zwierząt ma receptory feromonów. Funkcje tego narządu u ludzi są nadal niejasne.
Niewielka część połączeń nerwu trafia do siatkówki. Wiadomo też, że geny odpowiedzialne za tworzenie receptorów feromonów u myszy są również u człowieka, więc zapewne rola nerwu zerowego jest podobna u ludzi do pełnionej u innych ssaków.
- Gdzie mieści się zmysł równowagi i jak to działa?
Tworzą go dwa narządy otolitowe: woreczek i łagiewka oraz 3 kanały półkoliste.
W kanałach półkolistych (ucho wewnętrzne) znajdują się receptory nacisku, które wysyłają informacje do mózgu, pod wpływem określonego nacisku ze strony płynu, który się w tych kanałach mieści. Kanały te leżą w 3 płaszczyznach, co daje nam możliwość wszechstronnego rozpoznawania położenia ciała.
- Jakie obszary mózgu muszą współdziałać dla utrzymania równowagi?
Zachowanie równowagi wymaga by do mózgu dotarła informacja z różnych miejsc:
- z układu przedsionkowego ucha - relacja głowy względem pionu, przyspieszenia wykrywane za pomocą komórek w błędniku;
- wzroku, który również dostarcza informacji o położeniu ciała;
- receptorów nacisku stóp, informujących o rozkładzie obciążenia i odchyleniu środka ciężkości ciała;
- priopriocepcji dającej informację o napięciu mięśni.
- Jak wywołać wrażenia autoskopowe? I co to takiego?
Wrażenia autoskopowe odnoszą się do szeregu doświadczeń zmysłowych, w których dana osoba odczuwa widzenie własnego ciała z perspektywy pozaustrojowej. W celu skatalogowania autoskopii należy spełnić te trzy warunki:
- doświadczenie wyjścia z ciała
- wrażenie widzenia świata z innej perspektywy
- podziel swoje ciało z tej perspektywy (?)
Wrażenie autoskopowe może być wywołane przez:
- brak snu
- choroby występujące z bardzo wysoką gorączką
- uraz neurologiczny
- zażycie substancji
- przejściowy brak równowagi chemii ciała
- Jak działa zmysł pragnienia?
Poczucie pragnienia wymaga pomiaru: robią to osmoreceptory w podwzgórzu oraz komórki w narządzie podsklepieniowym. Komórki w tych obszarach reagują na ciśnienie osmotyczne, czyli różnicę ciśnień wynikających z różnic stężeń substancji chemicznych wewnątrz i na zewnątrz błony komórek. Pobudzenia tych komórek są wynikiem utraty wody (na skutek wydalania, pocenia się, oddychania). Pojawia się suchość w ustach, gdyż gruczoły ślinowe otrzymują wodę z krwi. Jednocześnie tylny płat przysadki mózgowej wydziela wazopresynę, powodując resorpcję wody i jonów sodu w kanalikach nerkowych.
- Jak działa zmysł głodu?
Głównym nośnikiem energii jest koenzym ATP, przenoszący energię chemiczną umożliwiającą reakcje utrzymujące nasz organizm przy życiu. ATP jest ciągle syntezowany w organizmie i rozkłada się na ADP.
Niektóre ssaki muszą spożywać więcej pokarmu niż wynosi masa ich ciała. Indeks glikemiczny wskazuje na poziom glukozy we krwi w 2-3 godziny po spożyciu pokarmu. Niski indeks glikemiczny sprzyja powolnemu uwalnianiu cukrów i utrzymywaniu stabilnej wartości, podczas gdy wysoki indeks oznacza szybki wzrost a potem gwałtowny spadek poziomu cukrów, co może spowodować silne poczucie głodu. Zaburza to wydzielanie insuliny, hormonu wydzielanego przez trzustkę w wyniku wzrostu poziomu cukrów we krwi.
Ośrodek oceniający poziom głodu można zlokalizować w jądrach bocznych podwzgórza, a ośrodek oceny sytości w jądrze brzuszno-przyśrodkowym.
- Jakie funkcje pełni układ enteryczny? Co się dzieje w przypadku jego zaburzeń?
Układ eteryczny jest układem nerwowym, złożonym z ponad 100 milionów neuronów, znajdującym się w układzie pokarmowym.
Układ eteryczny koordynuje czynność układu pokarmowego m.in. zapewniając optymalne wydzielanie soków trawiennych przez żołądek, a także regulację perystaltyki jelit. Inicjuje również uwolnienie hormonów i enzymów jelitowych, wspierając właściwe trawienie.
W chwili kiedy organizm poddany jest stresowi lub jakimś patogennym bakteriom, nasze jelita natychmiast reagują na to, dzięki własnym neuronom, które wytwarzają liczne substancje przekaźnikowe, takie jak chociażby serotonina czy dopamina, wysyłają mnóstwo sygnałów ostrzegawczych w kierunku mózgu, zapewniając mu na bieżąco informacje. W konsekwencji dyskomfort w żołądku lub jelitach może być podstawową przyczyną problemów ze zdrowiem mózgu lub odwrotnie: niepokój, stres lub depresja mogą powodować problemy żołądkowo-jelitowe.
- Zaburzenia łaknienia.
Niedobory białka, tłuszczy, cukrów, witamin czy soli mineralnych mają również wpływ na łaknienie; jak również wydzielanie śliny, powolne przeżuwanie i połykanie.
Zaburzenia mechanizmu łaknienia prowadzą do jadłowstrętu (anoreksji), żarłoczności psychicznej (bulimii) i innych chorób.
Łaknienie spaczone jest bardziej złożonym zaburzeniem, występuje względnie często u kobiet w ciąży, polega na konsumpcji różnych niejadalnych substancji, w tym normalnie wywołujących poczucie wstrętu.
- Co to jest substytucja zmysłów? Podać przykłady.
Zakłada ona, że gdy człowiek traci jeden ze zmysłów, np. staje się niewidomy, nie traci tym samym zdolności widzenia. Tym, czego mu w takiej sytuacji brakuje, jest możliwość przesyłania sygnałów nerwowych z siatkówki oka do mózgu
- Jakie rodzaje wzroku spotyka się u zwierząt różnych gatunków?
- binocular vision
- monocular vision
- Na czym polega przewaga ośmiornic w budowie oczu?
Ośmiornice są lepiej skonstruowane niż kręgowce: u człowieka światło dociera do czopków i pręcików przez trzy warstwy komórek i jest osłabiane. Światłoczułe pręciki i czopki, ośmiornice mają w przedniej warstwie, nie ma plamki ślepej. Inaczej działa też mechanizm skupiania, nie ma więc krótko i dalekowzroczności.
- Wymień sprzeczne wymagania jakie natura stawia widzeniu.
- widzieć dobrze w ciemności jak i przy jaskrawym świetle
- widzieć ostro i szeroko - to wymaga szybkich ruchów gałki ocznej
- reagować szybko i analizować dokładnie - to wymaga różnych metod
transmisji informacji z siatkówki - widzieć we wszystkich kierunkach i spostrzegać głębię - do tego
potrzebujemy więcej niż pary oczu, lub niezależnie poruszanych oczu jak
kameleony - widzieć ten sam kolor niezależnie od barwy oświetlającego światła
- widzieć blisko i daleko, umożliwić precyzyjne działanie i planowanie
- Jak wygląda informacja w mózgu dostarczana przez światło?
Oczy przekształcają światło na impulsy elektrochemiczne w neuronach, co pomaga określić intensywność światła i określić informację o porze dnia i nocy,
- Czemu nie widzimy obrazu odwrotnie?
Tak naprawdę obraz rejestrowany i wysyłany do mózgu jest odwrócony “do góry nogami”, jednak w mózgu łączone są przekazy z obu oczu i obraz jest przetwarzany i odwracany. Obraz, który wpada do oka jest odwracany przez soczewkę i w takiej postaci pada na siatkówkę, mózg interpretuje odwrócony obraz i przetwarza go na postać prawidłową.
- Czemu ludzie widzą duchy tylko w ciemności?
Ludzie “widzą duchy” tylko w ciemności, ponieważ wzrok w ciemności nie działa w 100% dobrze. Z tego też powodu organizmy żyjące głównie w ciemności raczej preferują echolokację zamiast wzroku. Ludzie przebywający w ciemności nie widzą wszystkiego dobrze i mózg stara się dopasować pewne obiekty do schematów już w nim istniejących, jednak nie będąc w stanie tego odnaleźć podsuwa różne hipotezy, często nieprawdziwe, dlatego też często widzimy kształty i twarze tam gdzie tak naprawdę ich nie ma.
