alles Flashcards
(30 cards)
Bezwaren Wrongful life claim
- Hellend vlak: het gaat ver, kinderen kunnen eigen ouders aanklagen.
- Deffensieve geneeskunde: arts beveelt aborteren aan uit angst aansprakelijkheid
- Afbreuk menselijke waardigheid
Functies aansprakelijkheid
Compensatie en corrigerende rechtvaardigheid
Dit gaat vooral om herstel in de oude toestand: de situatie waarin ‘het niet was gebeurd’. Schadevergoeding kan in de vorm van geld of natura 6:103, zowel voor materiële als immateriële schade 6:106. Bovendien mag schadevergoeding gematigd (naar beneden) worden op aantal gronden, 6:109.
- Corrigerende rechtvaardigheid: gaat om rechtvaardigheid in interactie tussen 2 mensen. Herstel gaat niet verder dan de inbreuk (geen leedtoevoeging), privaatrecht;
- Verdelende rechtvaardigheid: gaat om verdeling rechten (rechtvaardigheid) in de maatschappij, de gemeenschap, bestuursrecht.
Functies aansprakelijkheidsrecht
Genoegdoening
Dit kent twee kanten: erkenning & boetedoening: zie je duidelijk terug in moreel-declaratoir vonnissen; verklaring voor recht dat iemand aansprakelijk is. Jeffrey-arrest: ouders konden pas rouwen zodra aansprakelijkheid bij ziekenhuis werd vastgesteld. Vordering werd afgewezen o.g.v. 3:303; de vordering had niet voldoende belang; het was puur emotioneel = niet voldoende. Zaak kreeg kritiek; soms wel puur emotie zoals contactverbod.
Srebrenica: Nederlanders hadden moslims moeten beschermen; slachtoffers stelden Nederlandse Staat aansprakelijk. Maar, kunnen daden moordenaars aan Staat worden toegerekend, én, is er onrechtmatig gehandeld door de staat (heeft lidstaat VN civielrechtelijke aansprakelijkheid?). Twee argumenten verweer van Staat:
- Rechter moet terughoudend zijn; want dit wordt een achteraf oordeel over een oorlogssituatie
o HR verwierp: als we het niet zouden doen, zou dat een vrijbrief voor huidige militairen kunnen vormen
- Dit kan leiden tot defensive warfare: staten willen geen vredesacties meer doen uit angst
o HR verwierp: dat zal wel meevallen.
Hangmat-arrest: speelt geen genoegdoening: mw. krijgt dwarslaesie door gevallen pilaar op hangmat. Stelde man aansprakelijk, puur om ze uit de kosten te krijgen (aansprakelijk voor achterstallig onderhoud; binnenhuisverzekering
Functies aansprakelijkheidsrecht (gedragsprikkels)
Ter voorkoming nieuwe onrechtmatigheden; voor pleger én maatschappij (verkeer en artsen). Lijkt op eerste gezicht goed, maar kan een chilling effect hebben; nalaten uit angst voor aansprakelijkheid.
Aansprakelijkheid voor historisch onrecht?
Voor dingen uit verleden kan ook aansprakelijkheid gevraagd worden in procedure: slavernij of massamoord. Recht kan verweer verjaring verwerpen o.g.v. dat een daad zodanig onaanvaardbaar en wreed was, of dat een situatie nog niet is afgewikkeld (kolonisatie). Met oude claims voorzichtig zijn want:
- Ze kunnen hoog oplopen
- We kunnen niet met huidige maatstaven meten.
Wanneer wel? Ligt aan functie/motief vordering: compensatiefunctie (niet!) of genoegdoening (wel!).
Wrongfull life claim
Dit zijn eigenlijk ook onrechtmatige daad claims.
Een onrechtmatig leven vordering kan op verschillende voornoemde vereisten stuklopen:
- Geen schade: schade kan niet worden vastgesteld omdat een beperkt leven niet kan worden vergeleken met de situatie waarin het leven ‘er niet was’;
- Geen causaal verband: schade niet door handelen verpleging, maar door erfelijkheid of een ziekte zelf;
- Geen onrechtmatigheid; een beperkt leven is niet minder waardevol; geen verplichting om geboorte gehandicapt kind te voorkomen.
Vereisten onrechtmatige daad
DAAD
Een doen of een nalaten.
Let op: een zuiver nalaten wordt niet aan een geestelijke- of lichamelijke tekortkoming toegerekend. En ‘doen’ moet je ruim oppakken; ‘stelselmatig niet meewerken’ kan worden aangemerkt als een ‘doen’.
Vereisten onrechtmatige daad
ONRECHTMATIGHEID
- Inbreuk op een recht
Moet rechtstreeks, direct of opzettelijk plaatsvinden, Zwiepende tak - In strijd met de wet
Toets aan relativiteitsvereiste, 6:163: geschonden norm moet strekken tot bescherming daadwerkelijk geleden schade.
o Het personele bereik, Tandartsen
o De soort schade, Iranese vluchteling
o Wijze van ontstaan, Duwbak Linda - In strijd met maatschappelijke zorgvuldigheid
Gevalstypen:
o Sport- en spelsituaties, Tennisspel (grove onzorgvuldigheid of opzet)
o Gevaarzetting, kenbaarheidsvereiste toetsen: ‘had de dader anders moeten handelen dan hij deed op basis van wat hij kende of behoorde te kennen?’ Taxusstruik.
Kelderluik(-criteria):
Mate van waarschijnlijkheid waarmee de niet-inachtneming van de vereiste onoplettendheid en voorzichtigheid worden verwacht;
De grootte van de kans dat uit deze niet-inachtneming ongevallen ontstaan;
De ernst die de gevolgen kunnen hebben;
Afgewogen tegen de bezwaarlijkheid van te nemen veiligheidsmaatregelen (wel effectief, Jetblast – maatregel moet normveranderend karkater hebben) in tijd + kosten + moeite.
Tot slot: is er een rechtvaardigingsgrond?
Vereisten onrechtmatige daad
TOEREKENING
- Schuld (vermijdbaar, dus verwijtbaar: is subjectief, hangt af van omstandigheden – tenzij schulduitsluitingsgrond)
- Wet (zoals 6:164 jo 6:169)
Toerekenbaarheid geestelijke of lichamelijke tekortkoming – behalve met zuiver nalaten - Verkeersopvatting (niet vermijdbaar, toch verwijtbaar)
Vereisten onrechtmatige daad
SCHADE
De omvang van de aansprakelijkheid wordt berekend door ‘toerekening naar redelijkheid’: 6:89 BW gaat alleen om omvang! Schade moet in ‘zodanig verband staan met gedraging’, dat ze als gevolg van gebeurtenis kan worden gerekend’.
Voor de omvang naar rekening, houdt dan rekening met de ‘deelregels van Brunner’ (waarschijnlijkheid/voorzienbaarheid gevolg, mate van onrechtmatigheid, schending bepaalde norm, mate van schuld, soort schade, tijdens bedrijf of privé) en met de volgende arresten:
- Waterwingebied (schade mag niet te uitzonderlijk zijn, gevolg mag niet te ver weg van gedraging zijn)
- Mia Versluis (niet naleven zorgvuldigheidsnorm levert geen ruime toerekening op)
- De Heel/Kover (geschonden verkeers- en veiligheidsnorm levert wel ruime toerekening op)
- Eiser/Saint Cobain (gevolg mag niet te ver van gebeurtenis verwijderd zijn)
- Renteneurose (ook al predispositie; toch objectief blijven)
- Bouwcombinatie/Liander (stroomuitval, hoe voorzienbaar is stroomuitval + schadeclaims)
Eigen schuld, 6:101 lid 1
‘Ieder draagt zijn eigen schade’, dus ook als er eigen schuld is, draag je die zelf. Onderscheid:
- Causale verdeling
Primair; objectief
- Billijkheidscorrectie
Secundair; subjectief, Watersportongeluk, Lars Rürode, Ebele Dilemma, Achmea/Menzis
Regres: de billijkheidscorrectie werkt ook door in regresverhoudingen bij verzekeraars
Vereisten onrechtmatige daad
CAUSAAL VERBAND
Gedraging moet een CSQN zijn! Er zijn verschillende soorten causale verbanden. Het verschil is belangrijk in de aansprakelijkheid van de veroorzakers.
- Meervoudige causaliteit (meerdere oorzaken)
o Samenwerkende oorzaken
Méér oorzaken zijn nodig voor het gevolg, Nugteren/Meskens: 6:102.
o Afzonderlijke/onafhankelijke oorzaken
Iedere oorzaak afzonderlijk is genoeg voor het gevolg
o Hypothetische causaliteit
Een eerdere gebeurtenis heeft de schade al veroorzaakt, en nu ontstaat dezelfde schade; wie vergoedt? Los/Leeuwarden
- Alternatieve causaliteit/aansprakelijkheid, 6:99 jo 6:102, DES
Meerdere gebeurtenissen kunnen oorzaak zijn, maar niet duidelijk is welke: art. 6:102; hoofdelijke aansprakelijkheid voor alle veroorzakers (tenzij tegenbewijs).
Het is dus aansprakelijk, JA of NEE; alles of niets karakter. Oplossingen: proportionele aansprakelijkheid, verlies van kans.
Proportionele aansprakelijkheid
Er zijn meerdere oorzaken, en een onzeker causaal verband. De aansprakelijkheid wordt verdeeld naar rato van waarschijnlijkheid van een causaal verband, Nefalit/Karamus, 6:99 jo 6:101. Toets is terughoudend.
Verlies van kans- aansprakelijkheid
De kans op een beter resultaat wordt afgenomen. Bajings/mr. H, Kansschade bij medische aansprakelijkheid. Geen zeker causaal verband tussen gebeurtenis en schade, maar wél causaal verband tussen gebeurtenis en verlies van kans. Toets is niet terughoudend, ook de kans op het beste resultaat is ontnomen.
Verschil in proportionele- en verlies van kans aansprakelijkheid wordt duidelijk in Deloitte/Hassink.
Groepsaansprakelijkheid, art. 6:166 jo 6:162 BW
HR Groepsaansprakelijkheid. Art. 166 noemt een aantal voorwaarden/vereisten:
- Gedraging in groepsverband
- Onrechtmatige daad door de groep
- Niet gedistantieerd
- Niet distantiëren moet toegerekend kunnen worden
Lid 2: iedereen hoofdelijk aansprakelijk.
Art. 6:102, 101, 10
6:102:
Als er dus meerdere verantwoordelijken zijn, kun je kiezen; ze zijn hoofdelijk verbonden.
6:101:
Als je uiteindelijk aangesproken wordt voor de schade, dan kun je die laten ‘verdelen’ door dit artikel: eigen schuld.
6:10:
En in een groepsaansprakelijkheid geval kun je daarom een regresvordering instellen.
Verkeersaansprakelijkheid
Wie is aansprakelijk?
Wat zijn verweren voor de gemotoriseerde?
Bij twee gelijke partijen (beiden gemotoriseerd of beide ongemotoriseerd), baseren de partijen hun vordering op 6:162. Bij gemotoriseerd tegen ongemotoriseerd (sterk tegen zwak), baseer je je vordering op 185 WVW. Door de ‘reflexwerking’ van dit artikel, kan dit ook gebruikt worden in situatie zwak tegen sterk (fietser rijdt tegen auto aan).
Art. 185 is een risicoaansprakelijkheid voor de ‘houder’, hou dus definities in art. 1 WVW in de gaten (rechtvaardiging is verplichte WA-verzekering). Dus: de houder spreek je aan o.g.v. 185 WVW, de bestuurder kún je aanspreken o.g.v. 6:162 (maar niet allebei).
Verweren voor de aangesproken ‘houder’ als escapes:
1. Overmacht
Als beroep op overmacht slaagt: géén aansprakelijkheid. Maatstaf: bestuurder moet rechtens geen verwijt gemaakt kunnen worden (dus niet te hard gereden, groen, gekeken, super voorzichtig gedaan).
2. Eigen schuld
Als overmacht niet slaagt, over naar algemeen leerstuk eigen schuld 6:101.
- Causale verdeling (objectief)
- Verkeers-billijkheidscorrectie (subjectief) tenzij geslaagd beroep roekeloosheid!
o 100% regel: bij kinderen < 14 altijd 100% aansprakelijkheid, Ingrid Kolkman NB: bij kids < 14 géén beroep op overmacht mogelijk, Marbeth van Uitregt.
o 50% regel: altijd minstens 50% aansprakelijkheid tegen zwakke deelnemer, IZA/Vrerink.
o Rechtvaardiging: betriebsgefahr .
- Extra billijkheidscorrectie = kan de 50% verhogen naar 100%.
Roekeloosheid
Roekeloosheid, HR Dronken voetganger (onder invloed zijn komt voor eigen rekening)
- Opzet
- Aan opzet grenzende roekeloosheid:
o Zwakke partij moet zich (objectief) bewust zijn van het gevaar
o De zwakke partij had zich van de situatie moeten weerhouden
Geslaagd beroep op roekeloosheid leidt tot uitsluiting van de 100% en 50% regel dus het algemene leerstuk van eigen schuld wordt aangehouden.
Subrogatie in zieligheid
Als twee verzekeraars met elkaar procederen over het vergoeden van de schade kan geen beroep worden gedaan op de 50% en 100% regel: zij behoren terug te vallen op het algemene leerstuk eigen schuld: Iza Vrering, Chan-a-Hung/Maalsté.
Kwalitatieve (risico-)aansprakelijkheden
- Schuldaansprakelijkheid
- Risicoaansprakelijkheid
- Kwalitatieve aansprakelijkheid
Schuldaansprakelijkheid = aansprakelijkheid die je draagt omdat je de schuld ervan draagt
Risicoaansprakelijkheid = aansprakelijkheid zónder schuld (niet schuldig, toch aansprakelijk)
Kwalitatieve aansprakelijkheid = aansprakelijkheid vanuit bepaalde hoedanigheid (werkgever, ouder, bezitter, exploitant); dus niet gedrag maar hoedanigheid staat centraal. Ratio:
- Slachtofferbescherming = omdat slachtoffer beschermd moet worden (fabrikant-consument)
- Profijtbeginsel = degene die de lusten neemt draagt ook de lasten (exploitant / werkgever-werknemer)
Concrete en abstracte schadebegroting
Concrete schadebegroting = álle omstandigheden van het geval mee laten wegen ter begroting van de schade (in dit verband: 6:97) uitgangspunt.
Abstracte schadebegroting = één of meerder omstandigheden abstraheren bij de begroting van de schade (zoals het al- dan niet verkopen van een huis in Groningen) uitzondering.
Gebrekkige roerende zaken, 6:173 (bezitsaansprakelijkheid)
Bezitter is aansprakelijk, zonder schuld. Ratio: gevaarzetting & profijtbeginsel, centraal: verwachtingspatroon gebruiker. Het gaat om gevolgschade (niet zijnde schade aan het gebrekkige product zelf. Vereisten:
- Bezitter
- Gebrekkige roerende zaak
o Roerende zaak, 3:3 lid 2
o Gebrekkig (voldoet niet aan veiligheidseisen die je van de zaak mag verwachten)
- Bijzonder gevaar (ernstig gevaar – explosie – niet gevaar na laten vallen bijv. want dat is een algemeen gevaar)
- Bekendheidseis (het moet objectief gezien bekend zijn dat het gebrek een gevaar op kan leveren)
- Schade aan personen of zaken
- Tenzij-clausule (bestaat –ook- geen aansprakelijk wanneer bezitter het wél wist, dan bestaat aansprakelijkheid niet dus verweren als overmacht, rechtvaardiging en gebrek aan relativiteit slagen ook)
Door de tenzij-clausule gaat deze aansprakelijkheid niet verder dan 6:162 (als geen aansprakelijkheid bestaat o.g.v. 162, dan kan deze ook niet bestaan o.g.v. 173)
Lid 2: kanalisatie van aansprakelijkheid van bezitter naar producent; 6:185.
Opstallen, 6:174 BW
Vereisten:
- Gebrekkige opstal (Wilnis-criteria wat een ‘gebrekkige opstal’ is. Omstandigheden v/h geval spelen mee: aard, functie, fysieke toestand en te verwachten gebruik van opstal, grootte kans verwezenlijking gevaar, mogelijkheid + bezwaarlijkheid te nemen veiligheidsmaatregelen) (in geval overheidslichaam moet beleidsvrijheid en beperkte financiële middelen meegewogen worden, Eiseres/Gemeente Nijmegen)
- Bekendheidseis (bezitter moet bekend zijn met het gebrek)
- Verwezenlijking van gevaar daaruit
- Tenzij-clausule (bestaat géén aansprakelijkheid o.g.v. 162, dan ook niet op 174 mag gewoon als eerste verweer getoetst worden, Dordtse Paalrot)
Medebezitter opstal
Hangmat – personeel relativiteitsprobleem. De (slachtoffer-)beschermingsgedachte geldt ook voor medebezitters, omdat: beschermingsgedachte, mogelijkheid tot vergoeding door verzekering, hoofdelijk verdelen is redelijk –benadeelde draagt eigen deel naar 6:102. Aansprakelijkheid voor opstallen is kwalitatieve aansprakelijkheid op grond van risicoverdeling.
Gevaarlijke stoffen, stortplaatsen, en mijnbouwwerken, art. 6:175-177 BW
Dit zijn ook 3 risicoaansprakelijkheden, vooral op grond van het profijtbeginsel. Let op: bij gevaarlijke stoffen is een gebrek niet vereist; het is op zichzelf al gevaarlijke stof. Maar; dit zijn geen absolute aansprakelijkheden in art. 6:178 staan bevrijdende omstandigheden.
Productaansprakelijkheid, art. 6:185 BW
Kanalisatie
Dit is de aansprakelijkheid van producent voor een gebrekkig product. Achtereenvolgens vertellen de artikelen wat een product / gebrek / en producent is. Vereisten:
- Producent, 6:187 lid 2 t/m 4
- Product, 6:187
- Gebrek, 6:186 (wanneer het niet aan de veiligheidsnormen voldoet die je daaraan mag verwachten – wanneer het bij normaal gebruik nog niet helemaal veilig is — geen systeemschade)
- Schade > €500,-, 6:190 lid 1 sub b. (drempelfranchise; je moet dit wel als minimale schade hebben) – alles daaronder moet via 162.
- Causaal verband tussen gebrek en schade, 6:188
- Geen sprake van bevrijdende verweren!
Bewijslast (6:188) ligt bij benadeelde (soms komt HR tegemoet).
Koolhaas/Rockwool: Een fabrikant zal in het algemeen die maatregelen moeten nemen die van hem, als zorgvuldig fabrikant, kunnen worden gevergd teneinde te voorkomen dat het door hem in het verkeer gebrachte product schade veroorzaakt. Fabrikant moet ervan uitgaan dat een deel van de gebruikers niet de juiste voorzorgsmaatregelen treft bij het gebruiken.
Kanalisatie:
Soms heb je 2 partijen die je aansprakelijk kun stellen:
- Bezitter + producent
- Verkoper + producent
In beginsel heb je samenloop: beide partijen zijn aansprakelijk. Maar door kanalisatie brengt deze samenloop ons eerst naar de producent. Maar deze kanalisatie kan doorbroken worden; hieronder uitgelegd in een ‘tenzij’:
Beginsel samenloop Kanalisatie naar producent tenzij:
- Bezitter, 6:173:
o Gebrek bestond niet ten tijde van het in verkeer brengen
o Schade waarvoor producent niet aansprakelijk is (dus onder de €500,-)
- Verkoper, 7:24
o Kende/behoorde te kennen (stel producent heeft gezegd; pas op oortje kunnen afbreken)
o Toegezegd aan benadeelde (‘nee er is echt niks mis met de oortjes’)
o Schade waarvoor producent niet aansprakelijk is
Dieren, art. 6:176 BW
Wie moet worden aangesproken? en wie moet worden beschermd?
Bezitter van een dier is aansprakelijk voor ‘de eigen onberekenbare energie van het dier’ dus gedrag dat dier uit niet ontstaan uit een commando: dat risico draagt de bezitter. Wel uit commando? Dan 6:162.
Tenzij-clausule geldt hier: als aansprakelijkheid ontbreekt op grond van 162 (door bijv. een rechtvaardigingsgrond of gebrek aan relativiteit), kan geen aansprakelijkheid bestaan op grond van 6:179.
Meestal de bezitter, maar art. 6:181 verlegt aansprakelijkheid in geval van bedrijfsmatig gebruiker van de zaak, het opstal of het dier. Dan berust het op degene die het bedrijf ‘uitoefent’. Paard Loretta: alternativiteit van aansprakelijkheidstelling: óf bezitter óf bedrijfsmatig uitoefenaar. Schavemaker/Planet: aansprakelijkheid berust bij diegene die de meest effectieve maatregelen ter voorkoming van de schade kan nemen. ‘Wie kon het best de brand voorkomen?’. Medebezitter dier (zie mede-bezitter opstal) Paard Imagine: de aansprakelijkheid bij dieren is een aansprakelijkheid voor het creëren/in stand houden van een risico. De medebezitter van een dier heeft zelf bijgedragen aan het creëren van een risico – gaat meer om gevaar! (bij mede-bezitter opstal is het een kwalitatieve aansprakelijkheid op grond van risicoverdeling).
Ratio - aansprakelijkheid voor personen
- Slachtofferbescherming (bescherming benadeelde tegen insolventie pleger, kinderen hebben geen geld)
- Profijtbeginsel (kosten voor degene die het meest profiteert)
- Preventie (aansprakelijkheid bij ‘the cheapest cost avoider’ rechtseconomisch, voorkomer is aansprakelijk)
