hc5 kwalitatieve aansprakelijkheden voor personen Flashcards
(30 cards)
Voorbeeld van kwalitatieve aansprakelijkheid personen:
Tristan van de Vlis
Welke grond?
Bloedbad in winkelcentrum Alphen aan de Rijn. 6 mensen om het leven beroofd en vervolgens zichzelf. Aantal slachtoffers starten een rechtszaak tegen ouders van Tristan: ouders verwijtbaar nalatig, ondanks verschillende signalen, niets gedaan om schietincident te voorkomen. Hij was psychiatrisch patiënt, vuurwapen, lid van schietclub.
Ouders werd een zuiver nalaten verwijten. De ouders hebben het verworpen. Claim afgewezen.
Tristan was ten tijde van schietincident 24 jaar. De vraag is of ouders aansprakelijk zijn of ouders aansprakelijk zijn o.g.v. art. 6:162 BW?
Eis was: concrete kennis beschikken. Rechter heeft zich erg verdiept in relatie tussen ouders-zoon, maar zij konden dit onmogelijk voorzien. Nergens kon worden aangewezen dat de ouders een zorgplicht hadden.
Waarom is iemand aansprakelijk voor een ander?
Uitzondering
Bij kwalitatieve aansprakelijkheden voor personen, is steeds vereist dat die andere persoon (die handelt) een fout heeft begaan. Een toerekenbare onrechtmatige daad. Naast het plegen van de toerekenbare OD is iemand anders aansprakelijk.
Dus aansprakelijkheid in bepaalde kwaliteit voor personen.
Uitzondering?
Minderjarige jonger dan 14 jaar, geldt dat zij zelf niet aansprakelijk kunnen zijn voor hun onrechtmatige gedrag. Dus hier niet een verdubbeling, maar aansprakelijkheid van ouders in plaats van minderjarige, terwijl bij andere vormen verdubbeling.
Waarom kwalitatieve aansprakelijkheid personen?
Functies
Ratio kwalitatieve aansprakelijkheid voor personen:
- Derdenbescherming, slachtofferbescherming: bescherming benadeelde tegen insolventie pleger
- Profijtbeginsel: kosten voor degene die het meeste profiteert. Met name voor werkgevers (naast werknemer aansprakelijk).
- Preventie: aansprakelijkheid bij ‘‘the cheapest cost avoider’’. Als je aansprakelijkheid bij vader legt in plaats van bij kind, is dat een stimulans voor vader om kinderen goed op te voeden (ook financiële motieven)
Zoon Floris, 4 jaar oud, woonde op Curacao in een houten huis met droge tuin. Floris heeft in de tuin lucifers verzameld, stak tuin aan. In Cura staat straf op vuurstoken in openbaar. Floris in paniek naar moeder, belde brandweer. Vuur werd geblust.
Stel dat de brandweer nou Floris zou willen aanspreken voor vergoeding van de kosten?
Kan dat?
Nee, hij was 4 jaar oud. Art. 6:164 BW zegt dat gedraging van kind dat leeftijd van 14 jaar niet heeft bereikt, niet kan worden toegerekend.
Wel kan de brandweer ons als ouders aansprakelijk stellen voor de schade. O.g.v. art. 6:169 BW. Dus de brandweer had wel de ouders aansprakelijk kunnen stellen. Dat is een risico aansprakelijkheid. Ondanks vraag of er enig verwijt kan worden gemaakt. Grondslag is verantwoordelijkheid van ouders voor kinderen. Zij zijn verplicht schade die door kind wordt veroorzaakt te vergoeden.
Er zijn een paar vereisten:
- Een als DOEN te beschouwen gedraging, niet een nalaten.
- Beslissend is of de gedraging aan een volwassenen zou kunnen worden toegerekend (hypothetische maatstaf). Dus dat kind geen inzicht had in zijn eigen handelen, is geen relevant verweer om aansprakelijkheid af te weren. Aan deze voorwaarde voldaan: want ouders waren aansprakelijk wanneer zij tuin in brand zouden steken.
HR Sneeuwbal
Het ging om kleine kinderen. Meisje van 9 jaar gooit sneeuwbal tegen jongen en die loopt letsel op. Meisje is niet aansprakelijk o.g.v. art. 6:164 BW. Zijn ouders aansprakelijk o.g.v. art. 6:169 BW?
HR:
Complementair systeem, waarbij risicoaansprakelijkheid van ouders in de plaats treedt voor minderjarige. Dus je moet voor minderjarige DEZELFDE maatstaf hanteren als je voor ouders zou doen. Op die manier wijs je voor benadeelde dus altijd een compensatie toe.
Zoon Floris (15 jaar) verveelde zich in het park, stond een fiets, die heeft hij in de sloot gegooid. Iemand zag dat, belde politie. Docent ging naar politiebureau om zoon op te halen.
Wie is aansprakelijk voor het gooien van de fiets in de sloot?
Art. 6:169 lid 2 BW (aansprakelijkheid voor ouders jongeren):
Ouders aansprakelijk voor fout van Floris, want hij is 15 jaar, tenzij ouders bewijzen dat hen niet kan worden verweten dat zij gedraging niet hebben belet.
Dus geen risicoaansprakelijkheid, maar schuldaansprakelijkheid met omkering van bewijslast.
Er wordt uitgegaan van de schuld, maar ouders kunnen zichzelf vrijpleiten. Het is dus minder streng regime, dan risicoaansprakelijkheid.
Kunnen ouders schade verhalen op het kind?
Wanneer kind heel draagkrachtig is, tussen 14-16 zou dat kunnen. Omstandigheden om rekening mee te houden: aard van OD, mate van schuld, financiële posities.
Werkgevers risicoaansprakelijk voor fouten die werknemers begaan.
Grondslag
- Profeitbeginsel
- Gevaarzetting (hele bedrijf creëert ook bepaald gevaar, als dat zich realiseert, draagt werkgever lasten)
- Eenheid van bedrijf (naar buiten toe het voor derden niet uitmaakt met wie zij te doen hebben)
- Slachtofferbeschermer (werkgever heeft diepere zakken dan werknemer)
Eisen werkgeversaansprakelijkheid (art. 6:170 BW)
Functioneel verband.
1 Schade aan een derde
2 Een fout van een ondergeschikte
FUNCTIONELE VERBAND (3+4) 3 De kans op de fout door de opdracht tot het verrichten van deze taak is vergroot 4 Zeggenschap had over de gedragingen waarin de fout was begaan.
Voorbeeld:
Tijdens diensttijd verduisterd postbezorger pakketje, werkgever aansprakelijk?
Ja, want duidelijk verband tussen fout van ondergeschikte en zijn taak. Want hij had pakketje onder zich omdat hij zijn taak vervulde als postbezorger.
Voorbeeld:
Tijdens diensttijd vermoord een postbezorger degene die het pakketje aanneemt, is werkgever aansprakelijk?
HR: hier ontbreekt functioneel verband tussen dienstbetrekking. Het valt dus volledig buiten risicosfeer van werkgever.
Het kan anders zijn, wanneer hij vermoord met een krukas waarmee hij post bezorgd (dan komt het dus weer dichterbij).
Vereiste functioneel verband:
Functioneel verband; is de kans op de fout door de opdracht tot het verrichten van deze taak vergroot? Had de werkgever zeggenschap over deze gedragingen?
Engelse zaak: gedrag van uitsmijter van een nachtclub. Uitsmijter had gevecht met klant, ging naar huis, pakte mes, kwam terug en heeft andere klant meermalen met een mes gestoken.
Is hier een functioneel verband tussen gedragingen uitsmijter en nachtclubeigenaar?
Ja, want eigenaar had uitsmijters gezegd vervelende klanten agressief te benaderen. Dus het was een soort bedrijfspolicy, dat lastige klanten agressief bejegend moesten worden.
Nu was dat wel heel overdreven in casu, maar desondanks, ligt binnen risicosfeer van werkgever, want erg agressieve bedrijfspolicy.
HR Groot Kievitsdal (2007)
Bedrijfsuitje. Bijzonder geval, enerzijds heeft het te maken met bedrijfsuitoefening, anderzijds is het geen typische bedrijfsvoering, want het is een uitje.
Bedrijf met 21 werknemers, hadden partijtje bowlen gespeeld. Er was een open haard binnen, je kon hier bbqen. Werknemers hadden borrel teveel op, gingen lampenolie op het vuur gooien. Hele boel branden af. Was werkgever aansprakelijk?
HR:
Is er voldoende functioneel verband tussen fout en dienstverband? Werkgever had zeggenschap over gedraging van werknemer?
Kijk naar omstandigheden van geval. Twee in bijzonder in casu: bedrijfsleider kan een verwijt worden gemaakt, en bedrijf is in een zekere eenheid opgetreden.
'’In dienst ….. ‘’ Uitgeleende werknemers? in beginsel cumulatieve aansprakelijkheid, tenzij…
Het wordt lastig met flexibilisering van arbeidsrelaties. Tegenwoordig met ingeleende arbeidskrachten, zz’ers etc.
Stel je hebt werkgever, leent werknemer uit aan andere werkgever. Wie is dan aansprakelijk voor fouten van werknemer?
Werkgever die uitleent of werkgever die inleend?
HR, 1983: het enkele feit dat een werknemer aan derde is uitgeleend, ontheft de oorspronkelijke werkgever niet van aansprakelijkheid. Maar: inlenende werkgever kan MEDE aansprakelijk zijn. Dus cumulatieve aansprakelijkheid. Dus in beginsel zowel uitlenende als inlenende aansprakelijk.
ALLEEN: uitlenende is niet aansprakelijk indien hij geen enkele zeggenschap meer had, bijv. wanneer iemand voor een paar maanden wordt uitgeleend.
Dan komt het dus heel erg aan op de feitelijke verhoudingen. Kijk naar:
Beslissend is instructiebevoegdheid: is de zeggenschap verplaatst van de een naar de andere werkgever? Op zichzelf wel duidelijk mee te werken, maar soms is heel onduidelijk waar de zeggenschap op rust.
Er werd met nieuwjaar gereld door jongeren. Er werden mensen in hun woning belaagd door dronken jeugd. Belde politie, kwam niet. Mensen hebben daar uren lang bang in eigen woning gezeten.
Stelde gemeente Groningen aansprakelijk.
Wie heeft hier nou instructiebevoegdheid?
Wie heeft hier nou instructiebevoegdheid?
Indien het zo onduidelijk is, komt het risico van onduidelijk niet voor risico van benadeelden.
In geval van onduidelijk instructiebevoegdheid dus niet voor risico van benadeelden.
Als werkgever wordt aangesproken voor de fouten van zijn werknemer, kan hij dan vervolgens schade verhalen op werknemer? Regres nemen?
Dus: je hebt verwarmingsbedrijf, werknemer veroorzaakt schade met bedrijfsbusje bij derde, en werkgever wordt door derde aangesproken tot vergoeding voor schade. Kan de werkgever dan de schade verhalen op werknemer?
Daarover gaat art. 6:170 lid 3 BW. Alleen indien opzet of bewuste roekeloosheid is verhaal mogelijk op werknemer. In alle andere gevallen niet. Logisch, want is in het leven geroepen om werknemer te beschermen.
Is verbrijzelde enkel voor rekening van de baas? Art. 7:658 BW.
Apothekersassistente had nachtdienst, tijdens nachtdienst werd ingebroken, mannen drongen apotheek binnen, assistente bevond zich verdieping hoger, ze wou politie bellen, vergat 0 te draaien. Twee inbrekers komen boven, richten pistool op haar, zij is uit het raam gesprongen, verbrijzelde enkels en beschadigde stuitje.
Het is nogal wat natuurlijk. 3 maanden arbeidsongeschikt.
Heeft werkgever voor voldoende veiligheid gezorgd daar?
Heeft apotheek alles gedaan om haar veiligheid te garanderen.
Limburgse rechter: ja, veiligheid wel toereikend. Rechter vindt de achterkant van apotheek niet uitnodigend om in te breken, geen bank. Is het redelijk?
Dat de apotheek voor normale omstandigheden aan haar zorgplicht heeft voldaan is aannemelijk, maar dit is een bijzondere gebeurtenis. Wie draagt nu het risico? Werknemer had in geen andere mogelijkheid iets anders kunnen doen. De bescherming gaat hier niet zo ver dus.
Arrest 20 februari 2009 (pompstation)
Werknemer was chauffeur en tankte daar. Er lag olie op de grond, hij kreeg dit aan zijn schoenen, had daar net getankt.
Hier werd ook aansprakelijkheid aangenomen (dus niet alleen schade OP de werkplek).
Tenzij-clausule art. 7:658 BW
Bepaling die zegt: in beginsel werknemer aansprakelijk, werknemer moet aantonen dat het schade is in de uitoefening van werkzaamheden. Dan kan de werkgever twee verweren voeren:
- Ik ben mijn zorgplicht van lid 1 wel degelijk nagekomen.
- Ja, maar schade is gevolg van bewuste roekeloosheid van werknemer.
Invulling zorgplicht, arrest Bayar/Wijnen
Bedrijfsongeval bij inpakmachine. Die inpakmachine deed het niet goed, werknemer verloor drie vingertoppen toen hij het wou fixen.
Is werkgever aansprakelijk?
HR:
- Deze bepaling, art. 7:658 BW beoogt geen absolute waarborg te scheppen voor de bescherming tegen gevaar. Wat van de werkgever in redelijkheid mag worden verwacht, hangt af van de omstandigheden van het geval. Rekening houden met gegeven dat werknemers wel eens onvoorzichtig zijn, ook ervaren werknemers.
- Bij beoordeling van de vraag of werkgever aansprakelijk is, zegt de HR in Bayar/Wijnen: welke mate van waarschijnlijkheid de niet-inachtneming van de vereiste oplettendheid en voorzichtigheid kan worden verwacht, de hoegrootheid van de kans dat daaruit ongevallen ontstaan, de ernst die de gevolgen daarvan kunnen hebben en de mate van bezwaarlijkheid van de te nemen veiligheidsmaatregelen (Kelderluik weer)
Werkgever verweer: ik heb gewaarschuwd dat werknemers van machine af moesten blijven. Het is aan opzet/roekeloosheid te wijten.
- Voor een waarschuwing is het niet genoeg dat de werknemer van gevaar op de hoogte kon zijn, vereist is dat de waarschuwing zal leiden tot handelen of nalaten waardoor het gevaar wordt vermeden. Leidde in dit geval tot aansprakelijkheid van de werkgever.
Het lijkt op Jetblast.
Art. 7:658 lid 4 BW
Uitleenconstructies
Davelaar/Allspan
Ook hij die ingeleend heeft, is aansprakelijk voor geleende werknemers.
2012, Davelaar/Allspan: Davelaar was ZZP’s, niet verzekerd tegen bedrijfsaansprakelijkheid, had zich laten inhuren voor onderhoud van machines in vezelwerkersbedrijf. In andere bedrijf mocht hij geen onderhoud aan machine doen, maar machine repareren. Hij verloor rechterbeen onder de knie. Hij had geen verzekering, dus sprak bedrijf aan dat hem oorspronkelijk had ingehuurd en hem had uitgeleend o.g.v. art. 658 lid 4 BW.
HR:
Vernietigt arrest hof, het gaat erom of de persoon die arbeid verricht voor zijn veiligheid afhankelijk is van door het bedrijf getroffen maatregelen. Dus lid 4 geïnterpreteerd, uitgebreid van ingeleende werknemers, tot zzp’ers.
Aanvulling door art. 7:611 BW
Art. 7:611 BW is de bepaling die goed werkgeverschap regelt. Van de werkgever mag worden verlangd dat hij zich gedraagt als een goed werkgever. Er geldt een verzekeringsplicht voor werknemers, o.g.v. art. 7:611 BW. Werkgever en werknemer zijn verplicht zich als goed werknemer/gever te gedragen.
- Dit impliceert volgens de HR ook dat je verzekeringsplicht hebt
- Werkgever is aansprakelijk voor het missen van de uitkering die krachtens een behoorlijke verzekering aan de werknemer zou zijn toegekomen.
- HR Kooiker/Taxicentrale Nijverdal
- HR TNT/Wijenberg
- De Rooyse Wissel/Hagens
Drie voorbeelden wat wel en niet valt onder art. 7:611 BW:
- Kooiker/Taxicentrale Nijverdal
- TNT/Wijenberg
- De Rooyse Wissel/Hagens
HR Kooiker/Taxicentrale
Taxichauffeur aangereden door een trein. Werkgever was niet verzekerd. HR zei: als je niet verzekerd bent, ben je zelf aansprakelijk voor schade die werknemer lijdt. In dit geval door treinongeval dus.
HR TNT/Wijenberg
Postbezorger glijdt uit over gladde oprit. HR zei: deze schade geldt niet voor eenzijdig ongeval.
HR Rooyse Wissel/Hagens
Medewerker van TBS inrichting, kreeg lelijke klappen van TBS’er. Werkgever niet aansprakelijk, werknemer probeerde via art. 7:611 BW. Toen zei de HR: nee, dat geldt niet voor gevallen buiten verkeersongevallen.
Dus: aanvullende bescherming is beperkt tot wegverkeer, en het strekt niet tot eenzijdige verkeersongevallen.
Opdrachtgevers voor niet-ondergeschikten
Ratio
Art. 6:171 BW: aansprakelijkheid van opdrachtgevers voor niet-ondergeschikten.
Ratio:
Eenheid van bedrijf. Derde mag op dezelfde bescherming aanspraak maken, ongeacht precieze rechtsverhouding. Want naar buiten toe treedt bedrijf als eenheid op. Het mag dus niet uitmaken.
HR Delftland/Stoeterij
Indien een niet-ondergeschikte die in opdracht van een ander werkzaamheden ten uitvoer van diens bedrijf verricht (functionaliteit).
Delftsland is een energiebedrijf, liet op terrein van Stoeterij kabels vernieuwen. Maakte gebruik van goede diensten van een aannemer. Het bedrijf beschadigde bij het graven de aansluitkabel van de stoeterij. Dus Delftsland huurt aannemer, Baas, die is aan het graven en beschadigt kabel. Stoeterij wil schade verhalen op Delftsland. Aanspraklijk o.g.v. art. 171?
Niet-ondergeschikte, in odracht van Delfstland, werkzaamheden ter uitoefening van bedrijf? Dit laatste: aanleggen van kabels en graven, is dat ter uitoefening van energiebedrijf? Nee. Art. 6:171 BW alleen van toepassing bij uitoefening van bedrijf. Alleen dan sprake van eenheid van bedrijf waarvoor opdrachtgever risico draagt. Delftland niet aansprakelijk voor aannemer Baas.
Arrest Koeman/Slijm Agro
Feiten:
Het ging om bloembollenkweker, geeft opdracht tot bespuiten land aan een spuiter. Spuiter is iemand van buiten, doet dit in opdracht van bloembollenkweker. Spuiter maakt gebruik van bestrijdingsmiddel. Gebruikt verkeerde bestrijdingsmiddel, gevolg is dat oogst van buurman mislukt. Spuiter is zelfstandige opdrachtnemer. Is nu de bloembollenkweker jegens buurman aansprakelijk o.g.v. art. 6:171 BW voor de fouten van de spuiter?
Dus: bloembollenkweker huurt spuiter in, maakt fout, schade voor buurman. Is hij aansprakelijk? Ja, zegt de HR in 2010. Het bloem bespuiten van bollen hoort bij werk van bloembollenkwekerij. Dit had ook door bedrijf zelf gedaan kunnen worden. Werkzaamheden ter uitvoering van bedrijf dus niet alleen restrictief uitleggen, maar ook objectief worden uitgelegd. Dus niet van belang is wat de buurman wist, maar of de eenheid van het bedrijf naar buiten toe aanwezig is.
