hc 1 - doelstellingen/functies Flashcards
(26 cards)
Wrongfull life arrest
De feiten
Kelly werd zowel geestelijk als lichamelijk gehandicapt geboren. Een aangeboren afwijking. Achteraf is gebleken dat er een verhoogde kans was op handicaps, doordat die al eerder in de familie waren voorgekomen:
- Moeder al eerder miskraam
- Neef zelfde chromozomen afwijking.
Moeder vroeg aan verloskundige een vruchtwaterpunctie om uit te sluiten of baby Kelly gezond was. De verloskundige had dat niet nodig geoordeeld. Was dat onderzoek wel uitgevoerd, dan hadden de handicaps vroegtijdig vastgesteld kunnen worden, ouders hadden vroegtijdig zwangerschap kunnen afbreken. Hiervoor zouden zij dan ook gekozen hebben.
De ouders werden geconfronteerd met de gevolgen. Kelly heeft autistische trekken, is doof, ziet slecht, 9 x opgenomen wegens ontroostbaar huilen.
Kelly behoeft extra intensieve verzorging. Moeder van Kelly had mentale en psychische nodig.
Ouders wilden deze kosten verhalen op het ziekenhuis en de verloskundige.
Hoe wordt een vordering zoals in het wrongfull life arrest genoemd?
Welke twee soorten bestaan er?
Een wrongfull life vordering.
Het gaat daarbij altijd om een vordering tot schadevergoeding, doordat een kind gehandicapt geboren is, hetgeen is toe te wijzen aan een ander. In dit geval: de verloskundige.
2 soorten:
Meest voorkomend: kunstfout. Door de fout van een ander wordt een gezonde vrucht beschadigd.
In dit geval: aangeboren. Dit is alleen niet vastgesteld, was dat wel gebeurd, konden ouders kiezen voor abortus.
Geen kunstfout, maar een informatiefout.
Wrongfull life arrest
In casu stelde ouders de vordering in. Echter, Kelly zelf kan ook een wrongfull life vordering instellen.
Welke vragen roept een dergelijke vordering op?
Kan een kind schadevergoeding vorderen op de grond dat zij liever niet geboren was?
Kind kan ook vordering instellen tegen eigen ouders, u heeft onrechtmatig gehandeld door mij geboren te laten worden.
De ouders spreken in dit geval de verloskundige en het ziekenhuis aan, en doen dat zowel als vertegenwoordiger van Kelly als op eigen naam.
Wat zijn rechtsgronden voor het instellen van een Wrongfull life vordering?
Twee vormen van aansprakelijkheid:
- Overeenkomst niet nagekomen, contractuele aansprakelijkheid.
Art. 7:446 en 7:453 BW: medische behandelovereenkomst, goed hulpverlener? - Onrechtmatige daad, buiten contractuele aansprakelijkheid.
Art. 6:74, 6:162, 6:98 BW: fout, schade en causaal verband.
Er moet een fout zijn, er moet schade zijn en schade.
Wat was de rechtsgrond voor het instellen van de vordering in het Wrongfull lIfe arrest?
Verklaar:
- Rechtsgrond moeder
- Rechtsgrond vader
- Rechtsgrond baby Kelly
Moeder:
Er was sprake van een medische behandelovereenkomst, art. 7:446 BW.
Eerste vraag: heeft de verloskundige een beroepsfout gemaakt? Maatstaf staat in art. 7:453 BW. Heeft zij zich gedragen als een goed hulpverlener? Als een redelijk bekwame en redelijk goed handelende verloskundige?
Deskundige: alarmbellen hadden moeten rekenen bij verloskundige, want neef en eerdere miskraam.
Dus: kunstfout, toerekenbare tekortkoming in nakoming in overeenkomst met moeder. Wanprestatie jegens moeder.
Vader:
Verloskundige had geen overeenkomst met vader. HR oordeelt dat vader die ook geen partij was bij de overeenkomst, maar dat zijn belangen zo nauw betrokken zijn, dat de wanprestatie jegens moeder, een OD opleverd jegens vader.
Dus verloskundige heeft gewanpresteerd jegens moeder, en jegens vader OD. Een handeling kan wanprestatie opleveren jegens de een, OD tegen de ander.
Baby Kelly:
De overeenkomst is gesloten met moeder, maar de overeenkomst is mede gericht op Kelly. Schending van zorgplicht, is ook een OD jegens Kelly.
Dus: wanprestatie jegens moeder, wanprestatie jegens vader en baby Kelly.
Causaal verband is tweeledig
Causaliteitsvereiste is tweeledig
- Fout moet een conditio sine qua non zijn. Zonder fout, geen schade.
- Toerekening naar redelijkheid. Alleen die gevolgen die redelijkerwijs kunnen worden toegerekend, komen voor rekening van degene die de OD pleegt.
Causaal verband in het Wrongfull life arrest
Aan beiden vereisten is voldaan.
CSQN:
Fout van verloskundige door geen nader onderzoek in te stellen, is de oorzaak van het gevolg. Zonder deze fout, was Kelly niet geboren.
Toerekenbaarheid:
Kelly leed aan aangeboren afwijking, hier kon verloskundige niets aan doen. Toch is de schade toerekenbaar, want het is indirect veroorzaakt volgens de HR. Door vereiste onderzoek na te laten, heeft zij de mogelijkheid aan de ouders onthouden om te kiezen voor afbreking van de zwangerschap.
Wrongfull life arrest
Schade
Ouders en Kelly hebben niet alleen materiële, maar ook immaterieel schadevergoeding gevorderd (smartengeld). Vereisten hiervoor: art 6:106 BW.
In dit geval oordeelde de HR dat de door de ouders gevorderde immateriële schadevergoeding toewijsbaar is, omdat hen het keuzerecht is ontnomen om de zwangerschap af te breken. Inbreuk op hun zelfbeschikkingsrecht.
Voor Kelly: door fout van verloskundige is zij in haar persoon aangetast. Zij heeft ook recht op vergoeding van de immateriële schade.
Voor het bepalen van de hoogte:
- Mate waaronder Kelly zich heeft ontwikkeld;
- Mate waarin zij door haar handicaps wordt belemmerd een normaal leven te leiden;
- Mate waarin zij daaronder lijdt.
Wrongfull life arrest
Wat was het verweer van het ziekenhuis en de verloskundige?
Hoe oordeelde de HR daarover?
Om de schade te begroten moest de huidige situatie van Kelly worden vergeleken met de situatie waarin zij niet had bestaan. Hoe had dat er uitgezien?
Dit was een verweer van het ziekenhuis en de verloskundige.
Daarnaast: je mag de huidige situatie niet vergeleken met een gezond bestaan, want de handicaps waren aangeboren. Kelly had nooit gezond kunnen bestaan.
HR: redenering is juist, maar art. 6:97 BW volhoudt aan de rechten dat hij de schade dient te begroten op een wijze die het meest in overeenstemming is met de aard van de schade. In een geval als dit is die schadebegroting het meest in overeenstemming met deze schade door een vergelijking te maken met de situatie van Kelly nu en de situatie dat zij gezond en zonder handicaps ter wereld zou zijn gekomen.
Dat heeft alleen nooit binnen het vermogen van de verloskundige gelegen natuurlijk.
Een aantal bezwaren in het kader van het Wrongfull life arrest.
3 bezwaren
Hellend vlak: wat nou als kinderen straks hun ouders aansprakelijk gaan stellen?
Kinderen als Kelly hebben geen recht op niet bestaan, ook geen recht op afbreken zwangerschap. Ouders hebben daarbij geen zorgvuldigheidsnorm geschonden door de zwangerschap niet af te breken. Er is dus geen sprake van een hellend vlak. HR verwerpt dit.
Defensieve geneeskunde
Leidt dit niet tot defensieve geneeskunde? Dat medische hulpverleners gaan aansturen op afbreuk zwangerschap bij een gehandicapte vrucht. Werpen we geen abortus in de hand? Dat is ingewikkeld.
HR zegt: ik vrees dit niet, norm van aansprakelijkheid is en blijft dat wordt verwacht dat hulpverlener als redelijk hulpverlener handelt.
Menselijke waardigheid
Beginsel menselijke waarditheid om te suggereren dat bestaan met handicap minder waardig is dan gezond bestaan. Implicatie van vordering is dat bestaan met beperking iets beperkt is waar schadevergoeding voor moet worden toegekend?
HR verwerpt argument. HR zegt het is juist in overeenstemming om schade die beperkingen meebrengen zoveel mogelijk te vergoeden. Mensen die door fout van een ander gehandicapt ter wereld komen, moeten we zoveel mogelijk de mogelijkheid geven om een zo min mogelijk beperkt bestaan te leiden.
Functies aansprakelijkheidsrecht
- Compensatie en corrigerende rechtvaardigheid
- Genoegdoening
- Preventie (gedragsprikkels)
Compensatie en corrigerende rechtvaardigheid
Geen dader en slachtoffer, maar veroorzaker en benadeelde.
Compensatie komt neer op herstel oude toestand.
Soms letterlijk: geld teruggeven.
Meestal: schadevergoeding, pijn/verdriet, gederfde inkomsten, vergoeding kosten, littekens. Dit gebeurt in geld.
Corrigerende rechtvaardigheid: contract/OD, in hoeverre is hier in de verhouding onrecht geschiedt? Hoe kunnen we dit herstellen? Niet een bedrag daarbovenop (dat is strafrecht) en idee is dat het herstel niet verder gaat dan de inbreuk. Geen leed toevoegend element.
Verdelende rechtvaardigheid:
Appels verdelen in een groep.
Corrigerend = privaat Verdelend = publiek
Vestiging en omvang van aansprakelijkheid:
Vestiging van aansprakelijkheid in het aansprakelijkheidsrecht, wordt gecorrigeerd door corrigerende rechtvaardigheid, balans is verstoord. De OMVANG kan mogelijk bepaald worden door criteria van verdelende rechtvaardigheid. O.g.v. wederzijdse welstand van partijen mag de rechter omvang van schade beperken.
Is schadevergoeding in natura mogelijk?
Ja, dit is mogelijk, maar schadevergoeding in geld is de regel (art. 6:103 BW)
Croeses en Diogenes
Art. 6:109 BW
Rechter mag de schadevergoeding niet ophogen, maar wel matigen, naar beneden bijstellen. Een criterium hiervoor is:
Wederzijdse welstand van partijen.
Stel: Croesus is een steenrijke man, Diogenes is straatarm.
Croesus brengt onrechtmatig schade toe aan Diogenes.
Croesus aansprakelijk, niet omdat hij rijk is, maar omdat hij aansprakelijk is.
Omgekeerd: Diogenes brengt onrechtmatig schade toe aan Croesus. HIj is aansprakelijk, ondanks dat hij straatarm is, en vermogensverschuiving onrechtvaardig is o.g.v. verdelende rechtvaardigheid, maar volgens corrigerende rechtvaardigheid MOET het gebeuren, want hij heeft OD gepleegd.
Het feit dat de veroorzaker straatarm is, betekent wel dat de rechter de schadevergoeding mag matigen.
Casus Kelly
Draagt schadevergoeding van de ouders bij aan herstel in de oude toestand?
Zonder inbreuk, hadden ouders voor abortus gekozen. Schadevergoeding moet zorgen dat situatie zoveel mogelijk lijkt op alsof Kelly gezond geboren was. Maar dat lag niet binnen bereik van verloskundige.
Er is geen gelijkheid tussen onrecht en herstel. Onrecht: aangeboren afwijkingen. Gerepareerd door herstel in oude toestand. Herstel in de oude toestand is niet een toestand met gezonde Kelly, maar zonder Kelly.
De HR poetst dit weg door te zeggen dat o.g.v. art. 6:97 BW, de meest aangewezen vorm van begroting schade uitgaan van gezonde Kelly is.
Draagt schadevergoeding bij aan herstel oude toestand?
Normaal leven lag nooit binnen de mogelijkheden van verloskundige. Dus ook hier geen gelijkheid tussen onrecht en herstel.
Prof: volstrekt acceptabel dat Kelly een schadevergoeding krijgt om zoveel mogelijk normaal te leven. Er spelen ook andere elementen een rol. Fout van verloskundige rechtvaardigt niet DEZE schadeverschoeding, fout en compensatie zijn geen twee kanten van dezelfde medaille. Dat is niet erg, want er zijn nog andere legitimatiepatronen.
Zie hierna.
Genoegdoening
Wat betekent dat? Het begrip heeft twee kanten.
- Erkenning (van het toegebrachte leed)
- Boetedoening (van de dader)
Deze twee elementen komen we vaak tegen. Je hoort vaak we willen erkenning van het leed. En de veroorzaker moet boeten.
Verklaring voor recht
Zonder dat je vergoeding vordert, krijg je een gerechtelijke vaststelling van aansprakelijkheid. Dit komt nog al eens voor. Ook wel: moreel declaratoir fonds.
Klassiek voorbeeld: Jeffrey arrest.
Jefrey arrest
Jongen van 3 met bewegingsstoornis. Met aanwezigheid van moeder en zwemtherapeute. Op een slechte dag vond ook weer therapie plaats, moeder en therapeute gingen douchen, Jeffrey verdronk.
Ouders spreken het ziekenhuis aan. Zij vorderen verklaring voor recht dat het ziekenhuis aansprakelijk is. Zij motiveren: wij hebben belang bij de vordering, wij kunnen pas rouwen wanneer is vastgesteld dat ziekenhuis aansprakelijk is.
Vordering wordt afgewezen, op de grond dat art. 3:303 BW eist dat in iedere procedure een voldoende belang aanwezig is. HR overweegt dat een zuiver emotioneel belang, nodig voor rouwverwerking, niet voldoende belang in de zin van art. 3:303 BW.
Vordering afgewezen.
Kritiek op Jeffrey arrest, en
Wat zijn redenen voor de HR om toch tot besluit te komen?
Veel kritiek: hardvochtige uitspraak, draait het enkel om geld, mag een vordering niet o.g.v. emotioneel belang worden ingesteld. Dit zijn legitieme bezwaren. Waarom deed de HR deze uitspraak dan toch? 2 redenen:
- Het kan best zijn dat de HR heeft willen voorkomen dat na verneitiging zaak terug moest naar het hof. Hof zou moeten uitzoeken wie verantwoordelijk is, therapeute of moeder. Wat nou als daar boven water kwam dat moeder aansprakelijk was? Toewijzing vordering niet mogelijk + moeder zou extra opstakels hebben.
- HR wil dam opwerpen tegen louter emotionele claims. Uit de rechtspraak kennen we vorderingen over hanengekraai dat tot slapeloze nachten leidt. Dit soort claims willen we niet aan. Wil een claim worden toegewezen, moet er een soort objectieve rechtvaardiging zijn.
HR Srebenica
Aansprakelijkheid van de Nederlandse staat voor het handelen van soldaten van DutchPad.
NL nam deel aan vredesoperatie van VN, rondom Srebenica was een Save Haven gecreeerd, waar mensen toevlucht konden zoeken. Uiteindelijk werd Srebenica onder de voeten gelopen door Serviers.
Twee nabestaanden hebben vordering ingediend.
Eerste eiser: hij mocht mee evacueeren met Nederlandse troepen, familie niet. Familie werd omgebracht.
Tweede eiser: gezin kreeg op 13 juli te horen dat zij compound moesten verlaten, gezinslid is vermoord.
Nabestaanden vorderen een verklaring voor recht dat de NL staat aansprakelijk is voor de schade uit onrechtmatige daad.
HR heeft cassatieberoep verworpen, NL is aansprakelijk voor handelen van DutchPad.
Twee vragen:
1. Kan het aan de staat worden toegerekend?
2. Is er onrechtmatig gehandeld door de NL staat?
Benadeelden kunnen nooit de VN zelf aanspreken, dit is omdat de VN immuniteit geniet. Geldt deze immuniteit ook voor alle deelnemende staten, of kunnen zij wel civielrechtelijk aansprakelijk zijn?
Een zen-staat die deelneemt kan aansprakelijk zijn voor wanneer iets mis gaat tijdens die opdracht.
Dit biedt perspectief voor benadeelden. Voor de overheid is het geen vrijblijvende gebeurtenis meer. Zij kunnen civielrechtelijk aansprakelijk gesteld worden.
Interessant was nog:
Lekker makkelijk om nu te oordelen met je weegschaal, maar we zaten in oorlogssituatie.
HR verwerpt argument: daar wordt altijd rekening mee gehouden. Het kan niet zo zijn dat handelen in oorlogssituaties immuun zijn. Oorlogsrecht geldt.
Tweede argument: leidt tot deffensive war
De HR zei: dat zien we nog wel, dit bleek ook mee te vallen.
Het gaat dus niet altijd over geld, ook over wie is verantwoordelijk, erkenning en verantwoordelijkheid.
HR Hangmat
Ernstig ongeval. Vrouw lag in huis, tussen twee pilaren was een hangmat gespannen. Vrouw lag in hangmat. Een pilaar brak af. Zij kreeg een hoge dwarslaesie, kon armen en benen nooit meer gebruiken. Vrouw en man woonden samen in de woning. Vrouw stelde man aansprakelijk o.g.v. art. 6:174 BW, dit is aansprakelijkheid voor gebrekkige opstallen.
Man stelde zij aansprakelijk als medebezitter van pilaar en huis. Genoegdoeningsfuncttie speelde geen enkele rol, aansprakelijkheidsverzekering was voor beiden afgesloten en ze op die manier bij verzekering achter de man kon komen. Ze probeerde op die manier de vordering bij aansprakelijkheidsverzekeraar neer te leggen. Enige reden: zij kon zo bij de verzekering komen die de schade voor haar man dekte, daarnaast heeft de verzekeraar die pocket, als je die aansprakelijk kan stellen, zit het met schadevergoeding goed.
Ieder oogmerk van genoegdoening ontbreekt hier.
Preventie
Aansprakelijkheidsrecht wordt gezien als een manier om gedrag te beïnvloeden.
Heeft het aansprakelijkheidsrecht ook dat effect?
Dat is een moeilijke vraag, dat is een empirische vraag. Veel onderzoek gedaan. Bij banken, brandweren etc. Veel onderzoek naar de preventieve functie. Maar het is nooit aangetoond. Het zou kunnen, het zou niet kunnen. We weten het niet.
Het heeft ook nog andere functies natuurlijk, maar of het ook werkt/effectief is, dat weten we niet.
Omgekeerd: aansprakelijkheid kan defensief gedrag in de hand werken. Artsen durven geen operatie meer uit te voeren. Door te ver gaande bescherming in te voeren, kan dat als effect hebben dat mensen vermijdend gedrag gaan vertonen.
Of het echt zo werkt: weten we niet.
Kijk naar HR Srebrenica:
Nederland is begonnen aan een nieuwe missie, in Mali. Minister heeft brief gestuurd aan de kamer: civielrechtelijke aansprakelijkheid weerhoud mij niet, maar er worden maatregelen getroffen. Het is maar goed dat de aansprakelijkheid de staten er niet van weerhoudt om deel te nemen aan dit soort operaties. Wel heeft men bepaalde zaken anders georganiseerd.
In Mali heeft NL geen gebiedsverantwoordelijkheid aanvaard zoals dat in Joegoslavië wel was. Bovendien procedure in het leven geroepen: red card procedure, om de bevelslijn van de VN te doorbreken in noodsituaties. Dat is een meer verstandige situatie dan niet meer deel te nemen aan vredesmissies.
Rb Rabbagade
Dorpje op Java, Indonesie. Waar toen het nog Nederlands- Oost Indië was,, NL troepen hebben huisgehouden, doordat de mannelijke inwoners van dat dorpje door NL militairen zijn geexecuteerd. Er was een militaire oorlog aan de gang. Een onafhankelijkkheidsbeweging wilde het land onafhaneklijk maken van NL. Deze oorlogen zijn aangeduid met de term:
Poletionaire acties.
Het waren geen poletionaire acties, maar oorlogen. Het waren ook nog vuile oorlogen. Dat blijkt uit bronnen, en uit gebeurtenissen in Rabbagade. Weduwen van geëxecuteerde mannen hebben NL staat aansprakelijk gesteld voor hun schade. Het eerste verweer van de staat was: vorderingen verjaard, want meer dan 30 jaar geleden.
HR heeft echter een keer beslist dat beroep op verjaring naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar was. Het voorbeeld was het asbest arrest. In de jaren 60 werkte iedereen met asbest in de bouw. Het kan buikvlieskanker veroorzaken die een incubatietijd heeft van 30-40 jaar. Als je hem hebt, ben je binnen een jaar dood. Een werknemer heeft werkgever aansprakelijk gesteld voor de schade. Procedure werd voortgezet. Werkgever beriep zich op verjaring, want het was al meer dan 30 jaar geleden. Vordering is al verjaard op moment dat je ontdekt dat je schade hebt.
HR zei: dit kan dus onaanvaardbaar zijn wanneer schade pas naar 30-40 jaar aan daglicht treedt.
Terug naar Rabbagade:
Weduwe claimt aansprakelijkheid NL staat. Rb Den Haag oordeelt, naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid is verjaring onaanvaardbaar. In de eerste plaats betreft het een zeer uitzonderlijke situatie. Heel veel later verscheen het VN rapport waarin stond dat NL opzettelijk en wreed handelde. Dit is een reden om te zeggen; je kunt je nu niet op verjaring beroepen. Daarbij: feiten dateren uit een periode van NL geschiedenis, we zijn nog volop bezig met de verwerking van koloniaal verleden. Kortom: aansprakelijkheid voor NL staat, ver in het verleden.
Slavery reparations suits
Kan NL staat aansprakelijk worden gesteld voor slavernij?
Amerika, slavery reparations suits:
Tussen 1790 en 1860 hadden ze daarmee 40 miljoen dollar verdiend. Mevr. vorderde 1.4 Triljoen dollar van bedrijven. Vordering is afgewezen.
Afgezien van verjaring, ontbreken er directe normschenders, schade is onbepaalbaar, direct causaal verband ontbreekt.
Mevrouw kon aantonen dat zij afstamde van slaven, maar ze kon niet aantonen dat ZIJ daardoor benadeeld was. De lijnen worden erg lang. Over deze problematiek heeft Jaap Spier een boekje geschreven.
