Cwiczenia VII - Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej i równowagi kwasowo-zasadowej Flashcards
(97 cards)
1
Q
Procentowa zawartość wody w większości tkanek
A
70-80%
2
Q
Procentowa zawartość wody w kościach
A
20%
3
Q
Procentowa zawartość wody w taknce tłuszczowej
A
10-15%
4
Q
Procentowa zawartość wody w osoczu
A
93%
5
Q
Ile procent masy ciała stanowi całkowita woda ustroju?
A
60%
6
Q
Na jakie przestrzenie dzielimy całkowitą wodę ustroju (CWC)?
A
- przestrzeń wewnątrzkomórkową (PWK)
- przestrzeń pozakomórkową (PPK)
7
Q
Jaki procent masy ciała stanowi przestrzeń wewnątrzkomórkowa (PWK)?
A
40%
8
Q
Jaki procent masy ciała stanowi przestrzeń pozakomórkowa (PPK)?
A
20%
9
Q
Jak wygląda diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej?
A
Ocena:
- Objętości przestrzeni wodnych – PPK, PWK
- Składu elektrolitowego
- Osmolalnośći: całkowitej, efektywnej
- Mechanizmów regulujących
- układ renina-angiotensyna-aldosteron
- hormon antydiuretyczny
10
Q
W jakich jednostkach wyrażamy osmolalność?
A
mOsmol/kg H2O
11
Q
Jaka jest zależność pomiędzy osmolalnością PWK i PPK?
A
Osmolalność PWK i PPK prawidłowo są sobie równe
-> Obie przestrzenie zawierają płyn izotoniczny
12
Q
Jak utrzymywana jest osmolalność PWK i PPK?
A
Aby utrzymać osmolalność obu przestrzeni woda przemieszcza się przez błonę komórkową. Skutkiem tego może nastąpić wzrost lub spadek objętości PWK.
13
Q
Za pomocą czego mierzymy osmolalność osocza (surowicy)?
A
Za pomocą osmometru
14
Q
Wzór i wartość osmolalności całkowitej
A
2 [Na+] + [glukoza] + [mocznik] (mmol/l)
2 (140) + 5 + 5 = 290 (275-290 mosmol/kg H2O)
15
Q
Wzór i wartość osmolalności efektywnej
A
2 [Na+] + [glukoza] (mmol/l)
2 (140) + 5 = 285 (270-285 mosmol/kg H2O)
16
Q
Wzór na lukę osmotyczną
A
osmolalność mierzona – osmolalność wyliczona
17
Q
Jaka wartość luki osmotycznej jest istotna klinicznie?
A
>10 mOsm/kg H2O
18
Q
Jakie są najczęstsze przyczyny wzrostu luki osmotycznej?
A
- Etanol
- Metanol
- Alkohol izopropylowy
- Glikol polietylenowy
- Mannitol
19
Q
Jakie wyróżniamy zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej (GWE)?
A
- Odwodnienie – ↓obj. PPK
- Przewodnienie – ↑obj. PPK
- Izotoniczne – N osmolalność PPK
- Hipotoniczne – ↓osmolalność PPK
- Hipertoniczne – ↑osmolalność PPK
20
Q
Jak zmieniają się pośrednie wskaźniki (zmian) objętości przy odwodnieniu?
A
↑HCT, RBC, TP = ↓PPK (odwodnienie)
HCT - hematokryt
RBC - liczba ertrocytów
TP - stężenie białka całkowitego
21
Q
Jak zmieniają się pośrednie wskaźniki (zmian) objętości PPK przy przewodnieniu?
A
↓HCT, RBC, TP =↑ PPK (przewodnienie)
HCT - hematokryt
RBC - liczba ertrocytów
TP - stężenie białka całkowitego
22
Q
Wyniki badań laboratoryjnych przy odwodnieniu izotonicznym
A
- Na - prawidłowy
- ↑Hematokryt
- ↑Hemoglobina
- ↑Białko
23
Q
Przyczyny odwodnienia izotonicznego
A
- Utrata sodu z moczem (diuretyki, poliuria po ostrej niedomodze nerek)
- Oparzenia
- Krwotok!
24
Q
Wyniki badań laboratoryjnych przy odwodnieniu hipotonicznym
A
- ↓Na
- ↑Hematokryt
- ↑RBC
- ↑Hemoglobina
- ↑Białko
25
Przyczyny odwodnienia hipotonicznego
* Uzupełnianie niedoborów wody przy odwodnieniu izo- bądź hipertonicznym płynami bezelektrolitowymi
* Utrata sodu przez nerki (diuretyki), hipoaldosteronizm
* Nadmierna utrata sodu przez przewód pokarmowy (biegunki, przetoki jelitowe), skórę
26
Wyniki badań laboratoryjnych przy odwodnieniu hipertonicznym
* ↑Na
* ↑Hematokryt
* ↑RBC
* ↑Hemoglobina
* ↑Białko
27
Przyczyny odwodnienia hipertonicznego
* Obfite poty
* Gorączka
* Wysoka temp. otoczenia
* Hiperwentylacja
* Moczówka prosta
* Diureza osmotyczna
* Osłabienie lub brak odruchu pragnienia
* Brak dostępu wody
* Niedostateczne uzupełnianie strat wody
28
Wyniki badań laboratoryjnych dla przewodnienia izotonicznego
* Na - normalny
* ↓Hematokryt
* ↓RBC
* ↓Hemoglobina
* ↓Białko
29
Przyczyny przewodnienia izotonicznego
* Hiperaldosteronizm pierwotny lub wtórny
* Nadmierna podaż izotonicznego NaCl u chorych z upośledzona czynnością wydalniczą nerek
* Niewydolność serca
* Marskość wątroby
* Obrzęki -pochodzenia nerkowego
30
Wyniki badań laboratoryjnych przy przewodnieniu hipotonicznym
* ↓Na
* ↓Hematokryt
* ↓RBC
* ↓Hemoglobina
* ↓Białko
31
Przyczyny przewodnienia hipotonicznego
* Przyczyny nerkowe – niewydolność nerek, zespół nerczycowy
* Przyczyny pozanerkowe – zastoinowa niewydolność serca, zwłóknienie wątroby
* SIADH (Syndrome of Inappropriate Antidiuretic Hormone (ADH) Secretion)
32
Wyniki badań laboratoryjnych przy przewodnieniu hipertonicznym
* ↑Na
* ↓Hematokryt
* ↓RBC
* ↓Hemoglobina
* ↓Białko
33
Przyczyny przewodnienia hipertonicznego
* Nadmierna podaż płynów izotonicznych lub hipertonicznych u chorych z upośledzona czynnością nerek lub nadprodukcją aldosteronu
* Rozbitkowie pijący wodę morską
* Dzieci karmione silnie solnymi pokarmami
34
Do czego prowadzi [Na+] \<120 mmol/l ?
do obrzęku komórek OUN
35
Do czego prowadzi [Na+] \>160mmol/l?
do odwodnienia komórek OUN
36
Dla jakiej wartości sodu możemy mówić o hiponatremii?
[Na+] \< 135 mmol/l
37
Przyczyny hiponatremii
* retencja płynu
* niedobór sodu
38
Kiedy przy retencji płynów w hiponatremii dochodzi do powstania obrzęków?
* ↓ Wydalania wody np. niewydolność serca, zespół nerczycowy
* ↑ Dowozu wody np. nadmierna ilość płynów iv
39
Kiedy przy retencji płynów w hiponatremii nie dochodzi do powstania obrzęków?
* ↓ Wydalania wody np. SIADH
* ↑ Dowozu wody np. kompulsywne spożywanie płynów
40
Skutek niedoboru sodu
- \> ↓↓ objętości PPK:
- ↑ utrata pozanerkowa (p.pokarmowy, skóra)
- ↑ utrata nerkowa (diuretyki, zapalenia nerek)
41
Kiedy rozpoznajemy hipernatremię?
gdy [Na+] \> 145 mmol/l
42
Ostra hipernatremia - rozpoznanie
* stężenie sodu w osoczu: wyższe niż 160 mmol/l
* rozwija się krócej niż 72h
43
Przewlekła hipernatremia - rozpoznanie
* trwa ponad 3 dni
* stężenie sodu w osoczu z reguły nie przekracza 160 mmol/l
44
Kiedy rozpoznajemy hiperkaliemię?
gdy [K+] \> 5,0 mEq/l
45
Przyczyny hiperkaliemii
* Nadmierna podaż potasu
* Zmniejszone wydalanie potasu
* Redystrybucja
46
Przykłady nadmiernej podaży potasu
* Dożylna (leki np. sól potasowa peniciliny, płyny infuzyjne)
* Doustna (przy niewydolności nerek)
47
Przykłady zmniejszonego wydalania potasu
* Niewydolność nerek
* Ch.Addisonsa, niedobór mineralokortykoidów
* Leki (spironolaktan, amiloryd, glikozydy, cyklosporyna A)
48
Sytuacje, w których potas jest redystrybuowany
* kwasica
* rozpad tkanek
* hemoliza
49
Stężenie potasu w hipokeliemii
[K+] \< 3,5 mmol/l
50
Przyczyny hipokaliemii
* Ograniczenie podaży (jadłowstręt, nieadekwatne uzupełnianie płynami bezpotasowymi)
* Zwiększone straty z moczem K w moczu\>20 mmol/L (leki: diuretyki, mineralokortykoidy: np.
hiperaldosteroizm, zespól Cushinga, diureza osmotyczna,
* Przez przewód pokarmowy (biegunki, wymioty)
* Redystrybucja (zasadowica)
51
Skutek hipokaliemii
* osłabienie mięśni
* drżenie mięśni
* zmiany w ekg
* arytmia
52
Skutek hiperkaliemii
* osłabienie
* porażenie mięśni
* splątanie
* zmiany w ekg
* arytmia
53
Jakie receptory biorą udział w regulacji wydzielania ADH?
* baroreceptory
* osmoreceptory
* receptory objętościowe
54
Działanie ADH
* ↑ RR
* ↑ objętości krwi
* ↓ osmolarności
* ↓ diurezy
* skurcz naczyń
55
Na jakie zmiany aparat przykłębuszkowy reaguje wydzielaniem reniny?
* ↓ objętości krwi
* ↓ ciśnienia
* ↓ Na
56
Działanie aldosteronu
* resorpcja Na+ i wody
* sekrecja K+
57
Działanie ANP
* rozszerzenie naczyń
* ↓ reniny
* ↓ aldosteronu
* ↓ ADH
* ↑ GFR
* ↑ natriurezy
* ↓ wchłaniania Na+
-\> ↓ objętości krwi krążącej, ciśnienia
(hamuje układ RAA)
58
Aktywność reninowa osocza ( przy dobowej podaży sodu 100 mmol, potasu 60-100 mmol, w pozycji leżącej, godz. 8.00)?
1-2,5 ng/ml/gdz.
59
Aldosteron w osoczu (przy dobowej podaży sodu 100 mmol, potasu 60-100 mmol, w pozycji leżącej, godz. 8.00)
1-5 ng/dl
60
Wydalanie aldosteronu z moczem (przy dobowej podaży sodu 100 mmol, potasu 60-100 mmol)
2-10 µg/24 gdz.
61
Ile H+ w ciągu doby produkuje dorosły człowiek?
ok. 1 mmol H+/ kg masy ciała /dobę
62
Ile H+ w ciągu doby produkuje dziecko?
ok. 2 mmol H+/ kg masy ciała /dobę
63
Jakie nielotne kwasy produkuje człowiek?
* Siarkowy
* Fosforowy
* Mlekowy
* ß- hydroksymasłowy
* Acetooctowy
64
Ile CO2 jest produkowane w ciągu doby?
* 20 moli CO2/dobę
* ok. 450 l/dobę/
65
Dzięki czemu możliwe jest utrzymywanie stałego stężenia H+?
* Działaniu układów buforowych – krwi,płynu pozakomórkowego, komórek
* Regulacja oddechowa RKZ - dostosowaniu wydalania CO2 do jego produkcji
* Regulacja metaboliczna RKZ - dostosowaniu wydalania jonu wodorowego z moczem do jego produkcji
66
Buforowe układy krwi
1. bufor wodorowęglanowy (lotny)
2. bufor hemoglobinianowy (nielotny)
3. bufor białczanowy (nielotny)
4. bufor fosforanowy (nielotny)
67
Gdzie znajduje się ośrodek oddechowy?
W rdzeniu przedłużonym
68
Gdzie zlokalizowane są chemoreceptory obwodowe i na co reagują?
lokalizacja: łuk aorty, zatoka szyjna
wrażliwe na: ↓O2
69
Gdzie zlokalizowane są chemoreceptory centralne i na co reagują?
lokalizacja: rdzeń przedłużony
wrażliwe na: ↑pCO2 i ↑H+
70
Równanie Handersona-Hasselbacha
pH = pK + log [A-] / [HA]
71
Co jest resorbowane w kanaliku proksymalnym?
* Na (90%)
* HCO3- (90%)
72
Funkcja kanalika dystalnego
* Odtwarza i transportuje do krwi HCO3- ( w takiej ilości w jakiej zostały zużyte do zbuforowania nielotnych kwasów).
* Wydala z moczem jon wodorowy w ilości równej powstającym z dysocjacji nielotnych kwasów.
73
Jaki jest czas odpowiedzi na zaburzenia RKZ?
* Sprawnie funkcjonujący układ oddechowy potrzebuje **minut** do kompensacji zaburzeń metabolicznych
* Sprawnie funkcjonujący układ wydalniczy potrzebuje **2 -3 dni** do kompensacji zaburzeń oddechowych
74
Przyczyny kwasicy metabolicznej
* ↑ kwasów metabolicznych (↑ powstawania lub ↓wydalania)
* utrata zasad
75
Badanie równowagi kwasowo-zasadowej (RKZ); gazometryczne
* Pomiar pH krwi
* ocena stanu buforu wodorowęglanowego
* ([HCO3] / pCO2)
oraz dodatkowo:
* oznaczenie pO2
* SatO2
76
Co jest materiałem do badania gazometrii i RKZ?
krew tętnicza pobrana z nieuciśniętego dużego naczynia lub arterializowana krew włośniczkowa;
próbki krwi powinny być pobrane bez kontaktu z powietrzem atmosferycznym
77
Ile wynosi pH krwi tętniczej a ile żylnej?
krew tętnicza: 7.35-7.45
krew żylna: 7,35-7,43
78
Ile wynosi pCO2 w krwi tętniczej a ile w żylnej?
krew tętnicza: 35-45 mm Hg
krew żylna: 38-50 mm Hg
79
Ile wynosi pO2 w krwi tętniczej a ile w żylnej?
krew tętnicza: 80-100 mm Hg
krew żylna: 30-50 mm Hg
80
Ile wynosi HCO3- w krwi tętniczej a ile w żylnej?
krew tętnicza: 22-26 mM
krew żylna: 23-27 mM
81
Wartość total CO2 w krwi tętniczej i żylnej
krew tętnicza: 23-27 mM
krew żylna: 24-28 mM
82
Wartość SO2 w krwi tętniczej i żylnej
krew tętnicza: 95-100%
krew żylna: 60-85%
83
Interpretacja wyniku badania RKZ
1. Ocena pH – kwasica / zasadowica;
zaburzenie wyrównane / niewyrównane
2. Określenie zaburzenia pierwotnego
3. Ocena procesu kompensacyjnego
4. Klasyfikacja zaburzenia – proste / złożone
5. Określenie przyczyny zaburzenia
84
Czy prawidłowe pH krwi wyklucza zaburzenia RKZ?
NIE
85
Który parametr RKZ wskazuje na pierwotne zaburzenie?
ten, którego zmiana jest zgodna z kierunkiem zmiany pH i który jest najbardziej odległy od wartości prawidłowych
86
Przyczyny kwasicy oddechowej
* zaburzenia regulacji oddychania (choroby OUN, działanie leków neurotoksycznych, porażenia, niedowłady mięśni oddechowych)
* inne ograniczenia ruchomości klatki piersiowej (choroby, urazy części kostnych, uszkodzenie mięśni, choroby skóry)
* choroby dróg oddechowych, płuc i opłucnej (stany obturacji dróg oddechowych, zapalenia płuc i inne choroby miąższu płucnego, obecność płynu lub powietrza w jamach opłucnowych)
* niewydolność serca (obrzęk płuc)
87
Przyczyny zasadowicy oddechowej
* hiperwentylacja (stany emocjonalne, choroby OUN, indukowana przez leki, hipoksja, wentylacja mechaniczna)
88
Przyczyny kwasicy metabolicznej
* z prawidłową luką anionową (biegunka, nerkowa kwasica cewkowa, wczesny okres niewydolności nerek, niedoczynność kory nadnerczy, żywienie pozajelitowe)
* ze zwiększoną luką anionową (kwasica ketonowa, mleczanowa, mocznicowa, zatrucie glikolem etylenowym, metanolem, salicylanami)
89
Przyczyny zasadowicy metabolicznej
* utrata jonu H+ (wymioty, utrata z moczem)
* nadmierna podaż zasad lub ich prekursorów (wodorowęglan, cytrynian)
* niedobór potasu
90
Inne badania niezbędne do oceny przyczyn zaburzeń RKZ
* Elektrolity – Na+, K+, Cl-
* Luka anionowa
* Mocznik, kreatynina
* Mleczan
* Fosforany
* Badania obrazowe
* Testy czynnościowe - np. spirometria
91
Wzór na lukę anionową
= [Na+] - ( [Cl-] + [HCO3-] )
92
Prawidłowe wartości luki anionowej
12(8-16) mEq/l
93
Na co zazwyczaj wskazuje zwiększona luka anionowa?
na kwasicę metaboliczną
94
Co się dzieje w kwasicy z prawidłową luką anionową?
* HCO3- spada i jest zastępowane jonami Cl-
* występuje przesunięcie jonów Cl-
95
Przykład kwasicy z prawidłową luką anionową
biegunka
96
Co się dzieje w kwasicy ze zwiększoną luką anionową?
* HCO3- spada i jest zastępowane przez aniony inne niż Cl-
* brak przesunięcia Cl-
97
Przykład kwasicy ze zwiększoną luką anionową
* choroby nerek
* ketokwasica cukrzycowa
