Ćwiczenia XI - diagnostyka laboratoryjna chorób układu odpornościowego Flashcards by K T

Q

Jaka jest funkcja układu odpornościowego?

A

Obrona przed potencjalnie patogennymi czynnikami.

Zewnątrzpochodnymi
- Drobnoustroje
- Szkodliwe pyły i cząsteczki
Wewnątrzpochodnymi
- Komórki nowotworowe
- Uszkodzone komórki własnego organizmu

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jak możemy podzielić zaburzenia odporności?

A

Niedobory odpornościowe (Niedostateczna eliminacja patogenów z organizmu)
Nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna
1. Przeciwko własnym antygenom (choroby autoimmunizacyjne)
2. Przeciwko niepatogennym czynnikom zewnętrznym (alergie)

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Od czego zależy i jak wygląda diagnostyka zaburzeń immunologicznych?

A

Diagnostyka zależy od patogenezy choroby
Diagnostyka RÓŻNI się w przypadku niedoborów odporności OD chorób autoimmunizacyjnych

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jaka jest definicja niedoborów odporności?

A

Są to stany chorobowe związane z niewydolnością układu odpornościowego

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jak dzielimy niedobory odporności?

A

Pierwotne - 150 opisanych defektów genetycznych (niektóre zespoły wciąż o nienzanej przyczynie) - obraz kliniczny bardzo zróżnicowane:
- 50% to zaburzona produkcja przeciwciał
- 30% zaburzenia odpowiedzi komórkowej
- 10% zaburzenia fagocytozy
- 3% zaburzenia dopełniacza
- Pozostałe zaburzenia struktury nabłonków, uszkodzenia skóry, upośledzenie syntezy INF
Wtórne - częstość występowania zależy od podstawowej choroby podstawowej - złożony charakter mieszany. Spowodowane czynnikami zewnętrznymi:
- leki
- promieniowanie
- niedożywienie
- zakażenie

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jakie objawy wskazują na pierwotne niedobory odporności (PID)?

Wg. ESID

A

Przynajmniej 6 zakażeń w ciągu roku
Przynajmniej 2 zakażenia zatok w ciągu roku
Konieczność antybiotykoterapii trwającej >2 miesięcy i związanej z niewielką poprawą
Przynajmniej 2 zapalenia płuc w ciągu roku

Brak przyrostu masy ciała, zahamowanie wzrostu

Głębokie ropnie skóry lub narządów wewnętrznych
Przewlekła grzybica jamy ustnej lub skóry u dzieci >1 rż
Co najmniej 2 ciężkie zakażenia: zapalenie mózgu, zapalenie kości, mięśni, skóry, posocznica
Wywiad rodzinny dodatni w kierunku PID (pierwotnego niedoboru odporności)

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jaki jest pierwszy etap diagnostyki pierwotnego niedoboru odporności (PID)?

A

Zebranie dokładny WYWIAD LEKARSKI, uzupełniony wywiadem rodzinnym

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jakie są pierwsze objawy pierwotnego niedoboru odporności w zależności od wieku wystąpienia?

A

<3 m.ż. -> poważne defekty fagocytozy, zespół DiGeorga

3-6 m.ż. -> SCID

6-18 m.ż. -> agammaglobulinemia sprzeżona z chromosomem X

>18 m.ż. -> CVID

Późniejszy wiek -> mogą się ujawnić łagodniejsze defekty

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jakie badania przedmiotowe powinno się wykonać w diagnostyce pierwotnego niedoboru odporności?

A

Rozwój dziecka
- Niedowaga
- Niski wzrost
Skóra
- Blizny po szczepieniu
Ocenić narządy wewnętrzne
- Osłuchać płuca
- Ocenić wielkość wątroby, śledziony
- Zbadać stawy,węzły chłonne

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jak przedstawia się morfologia w pierwotnym niedoborze odporności?

A

Liczba i morfologia leukocytów
- Neutropenia
- Limfopenia
- Wysoka eozynofilia
Niedokrwistość
- Niedokrwistość hemolityczna
- Aplazja szpiku
- Choroby przewlekłe
Zmiany w obrazie płytek
- Małopłytkowość
- Zmiany morfologii płytek

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jaka jest klasyfikacja pierwotnych niedoborów odporności (PID)?

A

Zaburzenia limfocytów B
Zaburzenia limfocytów T
Zaburzenia układu dopełniacza
Zaburzenia fagocytozy
Skojarzone zaburzenie limfocytów B i T

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jakie są najczęstsze pierwotne niedobory odporności zależne od limfocytów B?

A

Selektywny niedobór IgA
Niedobór podklas IgG
Agammaglobulinemia sprzężona z chromosomem X
Przejściowa hipogammaglobulinemia niemowląt

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jakie są skutki selektywnego niedoboru IgA-IgAD?

A

Zatrzymanie różnicowania limfocytów IgM do limfocytów IgA
Zaburzone przełączanie klas w l_imfocytach B_
Zaburzone dojrzewanie limfocytóch B

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

(PRZEPRASZAM!!!)
Krótko scharakteryzuj selektywny niedobór IgA-IgAD.

A

Najczęściej występujący niedobór odporności
Stanowi 12% wszystkich niedoborów przeciwciał
Występuje u 1:500-1:700 osób rasy białej
Często występuje bezobjawowo
Osoby z wrodzonym niedoborem IgA znajdują się w grupie ryzyka rozwoju celiakii
W surowicy lub w innych wydzielinach stwierdza się izolowany niedobór obu podklas IgA
Liczba l_imfocytów T i B jest prawidłowa_

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Czym różnią się podkalsy przeciwciał IgG?

A

Budową
Właściwościami biologicznymi:
- rozpoznawaniem antygenu,
- aktywacją układu dopełniacza,
- wiązaniem receptorów na powierzchni komórki

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jakie są funkcje podklas przeciwciał IgG?

A

IgG1, przeciwciała przeciwko antygenom białkowym (toksyny tężcowe, błonica, wirusy)
IgG2 przeciwciała przeciwko fragmentom polisacharydowym pneumococcus, Haemophilus influenzae
IgG3 przeciwciała przeciwko antygenom białkowym (toksyny tężcowe, błonica, wirusy)
IgG4 najmniejsza skuteczność w eliminacji patogenów (antygeny białkowe, pasożyty)

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Jakie są objawy selektywnego niedoboru podklas IgG oraz jakie są niedobory współistniejące?

A

IgG1 - Niskie stężenie IgG całkowitego w surowicy -Uogólniony niedobór immunologiczny. Infekcje płuc, S. pneumoniae

IgG2 - IgG w surowicy prawidłowe, możliwy niedobór IgG4 i IgA, opóźnione dojrzewanie dzieci - Infekcje dróg oddechowych, choroby autoimmunologiczne. Infekcje spowodowane bakteriami otoczkowymi

IgG3 - Prawidłowe stężenie IgG. Częsty niedobór u dorosłych - Nawracające infekcje płuc, infekcje dróg moczowych

IgG4 - Prawidłowe stężenie IgG, niedobór IgG2, IgA - Choroby oskrzelowo-płucne

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Co jest przyczyną i efektem a__gammaglobulinemii sprzężonej z chromosomem X?

A

Przyczyna: Mutacja pojedynczego genu znajdującego się na chromosomie X nazywanego kinazą tyronyzową Brutona (Btk)

Efektem jest zahamowanie produkcji białka kodowanego przez ten gen, odgrywającego rolę w dojrzewaniu prekursorów limfocytów B i aktywacji komórek tucznych.

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Kiedy możemy rozpoznać agammaglobulinemie sprzężoną z chromosomem X?

A

Chłopiec z <2% limfocytami B (CD19) i stwierdzoną przynajmniej jedną z poniższych:

Mutacja w obrębie genu Btk
Brak mRNA dla genu Btk w neutrofilach i monocytach ocenianego metodą Nothern Blot
Brak białka Btk w monocytach lub płytkach krwi
Krewni ze strony matki (wuj kuzyn, siostrzeniec, bratanek z limfocytami B <2%)

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Co jest przyczyną i efektem zespółu hiper IgM?

A

Przyczyna:

70% dziedziczony z chromosomem X (HIGM1)
mutacja genu kodującego ligand dla receptora CD40 (upośledzenie interakcji pomiędzy CD40L na aktywowanych l_imfocytach T z CD40 na limfocytach B_).

Efekt:

brak różnicowania izotypowego z IgM do IgG, IgA, IgE
zahamowanie rozwoju c_entrów rozrodczych w narządach limfatycznych_ i indukcji pamięciowych limfocytów B

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Kiedy możemy rozpoznać zespół hiper IgM?

A

Chłopiec z obniżonym, poniżej 2 SD normy dla wieku, stężeniem IgGw surowicy, spełniający jedno z poniższych kryteriów:

Mutacja genu dla ligandu CD40.
Kuzyni, wujkowie lub siostrzeńcy ze strony matki z potwierdzonym rozpoznaniem XHIM.

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

W jaki sposób można ocenić “skuteczność” odpowiedzi humoralnej (zaburzenia limfocytów B)?

A

Badania przesiewowe
- Elektroforeza białek
- Stężenie immunoglobulin
- Miano przeciwciał swoistych (przeciwko antygenom swoistych szczepionek)
Badania zaawansowane
- Badania syntezy swoistych przeciwciał w odpowiedzi na szczepionke
- Określenie liczby limf B (cytometria)
- Synteza IG in vitro w odpowiedzi na mitogen
- Synteza IG in vitro w odpowiedzi na CD40 i cytokiny

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

Co to jest proteinogram?

A

Elektroforeza białek surowicy pozwalająca na rozdzielenie białek we krwi na prążki zgodnie z ich ładunkiem elektrycznym.

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Q

W jaki sposób oznaczamy immunoglobiny w surowicy krwi?

A

Oznaczenie stężenia immunoglobulin w surowicy (IgG, IgA, IgM), najczęściej turbidymetrią i nefelometrią.
IgD i IgE oznacza się metodami immunoenzymatycznymi i nefelometrii ze wzmocnieniem latexowym.

How well did you know this?

1

Not at all

2

3

4

5

Perfectly

Czego wynikiem mogą być **niskie stężenia** _immunoglobulin w surowicy krwi?_

1. Niedostatecznej syntezy przeciwciał 2. Nadmiernego katabolizmu przeciwciał 3. Utraty przeciwciał

Do czego **służą** i na **czym polegają** _metody immunoturbidymetryczne i immunonefelometryczne_?

Służą do **pomiaru ilości** powstałego _kompleksu antygen (badana substancja) – przeciwciało_. Są to **metody optyczne**. ## Footnote **Turbidymetrii** – czyli pomiaru _ilości światła_ **_po przejściu_** przez _mętny roztwór (kąt 180^o)_ **Nefelometrii** – czyli pomiaru i_lości światła rozproszonego_ przez _mętny roztwór (detektor pod kątem 90^o)_.

Kiedy możemy mówić o **niedoborze przeciwciał?**

Gdy wartości: * Immunoglobuliny \<4 g/l * IgG \<2 g/l

Czym jest **cytometria przepływowa**?

**Określenie % ilości limfocytów B oraz limfocytów T** * Limfocyty T 65-75 % * Limfocyty B 10-16 %

Czym jest **CD (cluster of differences)**?

Jest to **antygen** znajdujący się na _powierzchni oraz we wnętrzu_ komórki **charakterystyczne dla danego typu komórki**

Kiedy dochodzi do **zaburzeń limfocytów T?**

* przewlekła kandydoza błon śluzowych i skóry * zespół DiGeorge'a

Czym jest **zespół DiGeorga?**

_Zespół wad wrodzonych_ spowodowany **mikrodelecją prążka chromosomu 22q11**, przebiegający z _pierwotnym niedoborem odporności_ - **zespół delecji 22q11.2**

Kiedy **rozpoznamy** _zespół DiGeorga?_

Dziecko **płci męskie**j lub **żeńskiej**, ze z_mniejszoną liczbą limfocytów T CD3+_ (**poniżej 500/mm3**) oraz d_woma z trzech poniższych charakterystycznych cech:_ * 1) **Wada serca** lub **dużych naczyń** * 2) **Hipokalcemia** trwająca _powyżej 3 tygodni, wymagająca leczenia_ * 3) **Delecja** w obrębie _chromosomu 22q11.2_

Czym jest **przewlekła kandydoza skóry i błon śluzowych**?

Jest **zespołem**, w którym _skóra i błony śluzowe są zakażone_ przez *Candida albicans*

Jakie są **wyniki** badań laboratoryjnych w przewlekłej kandydozie skóry i błon śluzowych?

* _Całkowita liczba limfocytów_ jest **prawidłowa** * **Uszkodzona zdolność limfocytów T** do wytwarzania czynnika **hamującego migrację makrofagow (MIF)** w odpowiedzi na _antygeny Candida_ * _Odpowiedź na inne antygeny może być normalna_, **odpowiedź humoralna na antygeny Candida prawidłowa**

W jaki sposób można **ocenić**"skuteczność" _odpowiedzi humoralnej (zaburzenia limfocytów T)_?

1. **Badania przesiewowe** * Morfologia z rozmazem * Ocena limfocytów T i NK (cytometria) * Testy skórne * Badania radiologiczne grasicy 2. **Badania zaawansowane** * ****badania **enzymatyczne** – _deaminaza adenozyny, fosforylaza nukleozydów purynowych_ * badania **zdolności cytotoksycznych NK** * badanie **proliferacji stymulowanej mitogenem** * badanie _syntezy i wydzielania_ **cytokin** po stymulacji _mitogenem lub antygenem_ * ekspresja **markerów powierzchniowych** po stymulacji * badania biologii molekularne

Jakie są **medtody** oceny produkcji cytokin?

1. **bezpośrednie** * cytometria przepływowa, ELISA, ELISpot 2. **pośrednie** * linie komórkowe wrażliwe na działanie cytokin

Czym **skutkuje** _skojarzone zaburzenia limfocytów B i T_?

* ciężki złożony niedobór odporności * niedobór deaminazy adenozynowej * dysgenezja układu siateczkowatego * zespół ataksji-teleangiektazji * zespół Wiskotta i Aldricha * hipoplazja chrząstek i włosów * zespół Omenna * zespół nagich limfocytów

Jakie są **objawy i rokowania** _ciężkiego złożonego niedoboru immunologiczny – SCID_?

**Objawy kliniczne:** * Nawracające ciężkie zakażenia, biegunki **Rokowanie:** * Chorzy na SCID zazwyczaj umierają w **pierwszym lub drugim roku życia z powodu infekcji bakteryjnych** w _przypadku braku/opoźnionego rozpoznania_

Jakie są **objawy, metody badania i co to jest** _zespół Wiskotta-Aldricha_?

**Definicja**: * mutacja genu (Xp11.22) kodującego białko WASP (defekty cytoszkieletu) **Objawy**: 1. małopłytkowość, 2. wyprysk skórny zakażenia, 3. ryzyko chłoniaka **Diagnostyka:** * Wykonywane są testy dla niedoborów humoralnych i komórkowych

Jakie **schorzenia** powodują _zaburzenie fagocytozy?_

1. Przewlekła choroba ziarniniakowa 2. LAD

Czym jest **przewlekła choroba ziarniniakowa?**

Defekt drogi redukcyjnej tlenu (wadliwa oksydaza NADPH) grupa wrodzonych chorób immunologicznych, których istotą jest defekt formowania reaktywnych form tlenu przez komórki fagocytujące

Czym skutkuje **niski poziom NADPH?**

Prowadzi do _produkcji małych ilości reaktywnych form tlenu_, co upośledza proces wybuchu tlenowego, którego zadaniem jest **zabijanie bakterii**, szczególnie _katalazo-dodatnich_ (np. *S.aureus*, *E. coli*), ale również innych patogenów (np. *Aspergillus*). **Objawy:** 1. ropnie, 2. ziarniniaki skóry 3. narządów wewnętrznych

Czym **są** oraz jak się **objawiają** _niedobory cząstek adhezyjnych (LAD)_?

Defekt _biosyntezy łańcucha beta_ (CD18) _integryn_ CD11/CD18. **Objawy**: 1. nawracające infekcje, 2. brak ropy Pacjenci z _zespołem niedoboru adhezji leukocytów_ wykazują skłonność do **częstych, nawracających i trudno poddających się leczeniu zakażeń bakteryjnych:** * Tkanek miękkich (głownie skóry) * Błon śluzowych * Uszu * Tkanki okołozębowej * Skłonność do występowania ropni odbytu

Od czego zależy **stopień ciężkości** _niedoboru cząstek adhezyjnych (LAD)_?

Stopień ciężkości choroby jest ś**ciśle związany** ze _stopniem niedoboru glikoprotein kompleksu CD11/CD18_ Pacjenci z **całkowitym brakiem tych struktu**r są _podatni na infekcje zagrażające życiu:_ 1. Posocznica (najczęściej) 2. Zapalenia otrzewnej 3. Zapalenie płuc (o ciężkim przebiegu głownie w okresie noworodkowym lub wczesnego niemowlęctwa)

W jaki sposób można **ocenić** _zaburzenia fagocytozy_?

1. **Badania przesiewowe** * **morfologia krwi obwodowej** (z _oceną liczby i morfologii leukocytów_) 2. **Badania zaawansowane** * test **redukcji błękitu nitrotetrazolowego** (NBT) * **chemiluminescencja** * wytwarzanie **rodników nadtlenkowych** * **chemotaksja** * oznaczanie **cząstek adhezyjnych**

Na czym **polega** _test z błękitem nitrotetrazolowym (test NBT)_?

Służy do **oceny wytwarzania rodników tlenowych**, stosuje się w _diagnostyce przesiewowej przewlekłej choroby ziarniniakowej_ (zaburzenia fagocytozy polegającego na **zmniejszonej wewnątrzkomórkowej aktywności bakteriobójczej komórek żernych**)

Czym jest **NBT?**

Jest **rozpuszczalnym żółtym barwnikiem**, który _dodaje się do krwinek pacjenta na szkiełku podstawowym_.

Jak **wygląda** _test NBT?_

* Po a_ktywacji endotoksyną_ **neutrofile zdrowych osób wytwarzają rodniki nadtlenkowe**, które powodują, że _NBT zostaje w cytoplazmie zredukowany do formazanu_ - **ciemnoniebieskiego i nierozpuszczalnego związku.** * **Neutrofile osób chorych** na przewlekłą chorobę ziarniniakową **nie wytwarzają natomiast nadtlenku** lub **jego stężenie w komórce jest małe**, dlatego _po aktywacji nie stwierdza się złogów niebieskiego barwnika w cytoplazmie_.

Czego _dotyczą zaburzenia składowych dopełniacza_?

* niedoboru składowych C2-C9 * niedororu czynnika D * niedoboru składowych C1q, C1r, C1rs Dopełniacz jest **strażnikiem homeostazy**. Orientujemy się w tym obserwując _deficyty poszczególnych składników dopełniacza._

Kiedy możemy **zaobserwować** _niedobór składników dopełniacza?_

**C1 i C4** – _toczeń rumieniowaty układowy, choroby autoimmunizacyjne._ **C3**, rzadziej **C2** jak również deficyty **czynnika B i D** - powodują ciężkie _nawracające zakażenia bakteryjne_. **C5–C9** - nie tak intensywne ale również _nawracające zakażenia bakteryjne dwoinką *Neisseria*_ **Niedobór properdyny** - stabilizuje **konwertaze C3 (C3bBb)**, _zakażenia *Neisseria meningitidis*, pewne grupy etniczne Skandynawowie_

Czym **jest** i jak się **objawia** _niedobór C1 **(HAE)**_?

**Niedobór inhibitora C1 esterazy** jest związany z _wrodzonym obrzękiem naczyniowo - ruchowym (Quinckego)_ Defekt prowadzi do **niekontrolowanej aktywności C1s** a w **rezultacie do wytwarzania kinin**, które _zwiększają przepuszczalność naczyń włosowatych_

**Objawy** _niedoboru C1 (HAE)_:

* _Nieswędzące przejściowe obrzęki podskórne lub podśluzówkowe_, trwające **2-3 dni.** * **Groźne obrzęki krtan**i, ratunek to _tracheotomia._ * **Najczęściej obrzęki** dotyczą _przewodu pokarmowego, kończyn, warzy, mózgu_

Jakie są **kryteria laboratoryjne** dla _niedoboru C1 (**HAE**)?_

* **Poziom C1** - I_nhibitora \<50% normy stwierdzony_ w _2 oddzielnych -badaniach wykonanych w okresie bezobjawowym, po 1 roku życia_ * **Poziom aktywności C1** - I_nhibitora \<50% normy stwierdzony w 2 oddzielnych badaniach wykonanych w okresie bezobjawowym, po 1 roku życia_ * Wykrycie **mutacji w genie C1 - Inhibitora** * Do _rozpoznania HAE_ konieczne jest spełnienie **1 dużego kryterium klinicznego (1-3) i 1 kryterium laboratoryjnego**

Jakie są **kryteria diagnostyczne (kliniczne)** rozpoznawania obrzęku naczynioruchowego spowodowanego _niedoborem C1 - Inhibitora_?

**Kryteria kliniczne duże** 1. **Samoograniczający**, _bez cech zapalnych i bez pokrzywki **obrzęk tkanki podskórnej**, nawracający i trwający zwykle ponad 12 godzin_ 2. **Ból brzucha** _występujący bez etiologii organiczne_j, nawracający i trwający zwykle _ponad 6 godzin_ 3. _Nawracający **obrzęk** krtani_ **Kryteria kliniczne małe** 1. **_Dodatni wywiad rodzinny w kierunku nawracających obrzęków naczyniowych**_ i/lub _**bólów brzucha o niejasnej etiologii**_ i/lub _**obrzęków krtani_**

Jak **oceniamy** _zaburzenia układu dopełniacza?_

1. **Badania przesiewowe:** 1. CH50 2. C3 3. C4 2. **Badania zaawansowane** 1. ocena składowych układu dopełniacza oznaczenie czynników B, P, 2. _AH50_

Jak oceniamy **całkowitą aktywność hemolityczną** _dopełniacza_?

**Test czynnościowy**; polega na ocenie ilości surowicy potrzebnej do wywołania hemolizy 50% erytrocytów opłaszczonych przeciwciałami; * CH50: 90–150 j./ml

Czym są **autoimmunizacje**?

Obecne są **nieszkodliwe autoreaktywne** przeciwciała lub limfocyty

Czym są **choroby autoimmunizacyjne**?

* Zależy od _czynników genetycznych, wirusowych i hormonalnych_ * Obecne **cechy uszkodzenia tkanek**

Jak wygląda _diagnostyka_ **chorób autoimmunizacyjnych**?

Wywiad + badanie obrazowe i czynnościowe \/ Charakterystyczny zespół objawów sugerujący wystąpienie danej choroby autoimmunizacyjnej \/ Wykrycie obecności autoprzeciwciał i ewentualne oznaczenie ich miana Monitorowanie przebiegu choroby

Jakie są **metody** stosowane w _diagnostyce chorób autoimmunizacyjnych_?

1. **Immunofluorescencja -** pośrednia (**IIF**) i bezpośrednia (**DIF**) 2. **Immunoenzymatyczna ELISA** 3. **Immunoblot** 4. **Immunodyfuzja** 5. Inne 1. **koagulometryczne** - do oznaczania _antykoagulantu toczniowego,_ 2. **nefelometryczne** - do oznaczania _czynnika reumatoidalnego,_ 3. **chemiluminescencyjne** - używane w _automatach immunodiagnostycznych_

Co oznacza skrót **„ANA”**?

ANA (Anti-Nuclear Antibodies) to cała grupa **autoprzeciwciał** _skierowanych przeciwko różnym strukturom jądra komórkowego własnego organizmu._

Co oznaczają **wysokie stężenia ANA**?

_Wysokie stężenia ANA_ wykrywane są w **wielu chorobach autoimmunologicznych**, zaś u **osób zdrowych nie występują, bądź są ich śladowe ilości.**

**Kolejne testy** na _ANA_:

Test przesiewowy ANA 1 \/ Test kompleksowy ANA 2 \/ ImmunoblotANA 3

Scharakteryzuj **test ANA 1** _przeciwciała przeciwjądrowe i przeciwcytoplazatyczne_

**METODA**: * Immunofluorescencji pośredniej IIF na kom. Hep2 **MATERIAŁ**: * Surowica **WYNIK:** * dodatni lub ujemny - w przypadku dodatniego dodajemy komentarz. Test ANA1, o **parametrach diagnostycznych „złotego standardu”**, jest testem **jakościowych**, informującym jedynie o _obecności lub braku autoprzeciwciał_ **Ocenia typy świecenia**

Scharakteryzuj **typy świecenia**

**Typ świecenia** * **homogenny** – przeciwciała skierowane przeciwko histonom i DNA * **ziarnisty lub plamisty** – przeciwciała skierowane przeciwko rozpuszczalnym antygenom jądra komórkowego (ENA); * **jąderkowy** – przeciwciała skierowane przeciwko polimerazie RNA, rybosomalnemu RNA oraz topoizomerazie * **obwodowy** – przeciwciała skierowane przeciwko dsDNA (double stranded DNA – dwuniciowe DNA), ssDNA (single stranded DNA – jednoniciowe DNA ) i histonom; * **centromerowy** – przeciwciała skierowane przeciwko kładowym wrzeciona mitotycznego

Jaki związek ma **typ świecenia** z _chorobami?_

**typ homogenny** – wiąże się z t_oczniem rumieniowatym układowym i toczniem polekowym;_ **typ ziarnisty lub plamisty** – z _toczniem rumieniowatym układowym, RZS, mieszaną chorobą tkanki łącznej, zapaleniem wielomięśniowym i skórnomięśniowym, fibromialgią oraz nowotworami i zakażeniami;_ **typ jąderkowy** – z postacią uogólnioną _twardziny układowej oraz nowotworami;_ **typ obwodowy** – z t_oczniem rumieniowatym układowym i autoimmunologicznym zapaleniem wątroby;_ **typ centromerowy** – z _postacią ograniczoną twardziny układowej_

Scharakteryzuj **test ANA2** _przeciwciała przeciwjądrowe, przeciwjąderkowe i przeciwplazmatyczne_

**METODA**: * immunofluorescencja pośrednia(IIF) immunodyfuzja(DID) **MATERIAŁ**: * Surowica **WYNIK**: _dodatni lub ujemny_ - w przypadku dodatniego lub granicznego podajemy typ świecenia, miano, antygeny specyficzne określone met. DID oraz komentarz kliniczny. Dodatkowo w przypadku homogennego typu świecenia wykonywany jest także test na obecność przeciwciał przeciw dsDNA. Test anty-dsDNA można wykorzystać w celu monitorowania aktywnościchoroby u pacjenta z rozpoznanym SLE.

Scharakteryzuj **test IMMUNOBLOT (ANA3)** _przeciwciała przeciwjądrowe i cytoplazmatyczne_

**METODA**: * Immunoblot **MATERIAŁ:** * Surowica **WYNIK**: * dodatni lub ujemny - w przypadku dodatniego podajemy antygeny specyficzne określone met. Badanie to jest _dopełnieniem testu ANA2_, służącym w niektórych przypadkach do **określenia specyficznych przeciwciał takich jak Mi, Ku, histonowe, rib-P-Protein i dwa rodzaje Ro (przeciwko podjednostkom 52 i 60 kDa** ). Dodatkowo może on służyć jako test _weryfikujący obecność przeciwciał przeciwjądrowych czy cytoplazmatycznych._

_Przeciwciała_ występujące w **SLE** (**toczeń rumieniowaty)**

* **Przeciwciała przeciwjądrowe** (ANA) obecne są u _95-100%_ - nieswoiste (_homogenny lub obwodowy typ_ _fluorescencji jądra komórkowego_) * **Przeciwciała przeciw dsDNA** * P**rzeciwciała przeciw Sm** mają znaczenie w rozpoznaniu choroby, występują jedynie u 30% chorych * **przeciwciała przeciw SS-A/Ro**, odpowiadające za rumień na skórze w przebiegu choroby * p**rzeciwciała reagujące z** **rybosomalnym białkiem P** - Ich obecność koreluje ze zmianami neuropsychiatrycznymi, szczególnie z psychozami w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego. * **przeciwciała reagujące z histonami** stwierdza się u chorych na toczeń indukowany lekami

Charakterystyka **przeciwciał przeciw dsDNA:**

**Przeciwciała przeciw dsDNA** - występują one u _70% chorych na toczeń rumieniowaty układowy_, zaś ich **swoistość jest powyżej 90%.** **_Przeciwciała te występują rzadko w innych chorobach_** Miano ich koreluje z aktywnością choroby, tj. gdy **miano przeciwciał przeciw dsDNA wzrasta**, a **obniża się stężenie składowych dopełniacza** jest to sygnał, że w przeciągu _około 7 tygodni dojdzie do „rzutu” choroby, głównie z zajęciem nerek_

Jakie **przeciwciała** występują w _zespole Sjorgena_?

1. **Przeciwciała ENA -** reagują z _antygenami jądrowymi pochodzącymi z ludzkich limfocytów B_ 2. **Przeciwciała anty-SS-A(anty-Ro)** mogą występować u _60-70%_ z pierwotnym zespołem Sjogrena, a **anty-SS-B(anty-La)** u około _50%_ 3. **Przeciwciała anty-SS-B** **_nie występują_** w _wtórnym zespole Sjogrena_, dlatego są pomocne w **różnicowaniu pierwotnego i wtórnego** zespołu 4. **Przeciwciała anty-SS-C** są dodatnie u _75%_ pacjentów z **_RZS oraz z RZS i współistniejacym zespołem Sjogrena_** 5. **Im wyższe** miano przeciwciał anty-SS tym **bardziej prawdopodobne** rozpoznanie zespołu Sjogrena

Jakie **przeciwciała** występują w _reumatoidalnym zapaleniu stawów_?

* **Czynnik reumatoidalny** (_85%_ chorych) - r_eaktywne przeciwciało klasy_ _IgM_ nazywane jest _czynnikiem reumatoidalnym_ * **Przeciwciał przeciw cyklicznie cytrulinowanemu peptydowi** (_95%_ chorych) * **Przeciwciała przeciwjądrowe** wykazać można, w niskim mianie, u około _20 - 50%_ chorych na reumatoidalne zapalenie stawów. W przebiegu _RZS_ najczęściej obserwuje się _plamisty typ świecenia._

Jaka jest **czułość i swoistość** _przeciwciał antycytrulinowych a-CCP w reumatoidalnym zapaleniu stawów_?

* _Czułość przeciwciał a-CCP_ wynosi **48%** * _Swoistość_ - **98%** Dla rozpoznania _reumatoidalnego zapalenia stawów_

Do czego **używa się** _przeciwciał antycytrulinowych a-CCP_ w **diagnostyce** _reumatoidalnego zapalenia stawów_?

Przeciwciała te uważane są za **_serologiczny marker wczesnej postaci RZS_**, szczególnie u _osób z obecnym czynnikiem reumatoidalnym **IgM**_.

Kiedy **obserwujemy przeciwciała a-CCP** w _RZS_?

Przeciwciała a-CCP obserwuje się: * u **70%** chorych z _serologicznie dodatnią postacią rzs_ * u **33%** z _serologicznie ujemną._ Mogą pojawić się na _szereg lat przed wystąpieniem objawów stawowych_. **Przeciwciała a-CCP** posiadają **większą specyficzność niż czynnik reumatoidalny** (_anti-CCP–97%, RF-62%_)

Jaką _metodą bada_ się **przeciwciała a-CCP**?

_Przeciwciała a-CCP_ ocenia się _metodą ELISA_ (**wynik prawidłowy \<20U/ml**)

Jaka jest **definicja** _przeciwciał przeciw cytoplazmie neutrofili?_

**Autoprzeciwciała**, które swoiście _reagują z antygenami_ mieszczącymi się w **cytoplazmie** _obojętnochłonnych granulocytów czyli neutrofilów_.

Jak **oznacza się i jakie typy** _przeciwciał przeciw cytoplazmie neutrofilów_ wyróżniamy?

Podstawową metodą oznaczania jest **_immunofluorescencja pośrednia_**. Na jej podstawie wyróżnia się **trzy typy fluorescencji przeciwciał** _przeciw cytoplazmie neutrofilów:_ 1. c-ANCA – typ cytoplazmatyczny (widoczna jest fluorescencja całej cytoplazmy) 2. p-ANCA – typ okołojądrowy (silniejsza fluorescencja wokół jądra komórkowego) 3. a-ANCA – atypowe przeciwciała przeciw cytoplazmie neutrofilów

Jaką **metodą** można wykryć swoiste _antygeny dla ANCA?_

**Metodą ELISA**

Z jakimi _antygenami_ reagują **przeciwciała ANCA?**

* Przeciwciała **c-ANCA** reagują głównie z **proteinazą 3** (_przeciwciała PR3-ANCA_). * Przeciwciała **p-ANCA** reagują przede wszystkim z **mieloperoksydazą** _(MPO-ANCA)_ Rzadziej reagują z _elastazą, lizozymem, laktoferyną, katepsyną G i katalazą._

W **diagnostyce** jakich _chorób_ wykorzystuje się **_ANCA?_**

**c-ANCA** 1. ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń (Wegenera) **p-ANCA** 1. mikroskopowe zapalenie naczyń 2. gwałtownie postępujące kłębuszkowe zapalenie nerek 3. reakcje wywołane lekami (tiamazol, penicylamina) 4. wrzodziejące zapalenie jelita grubego 5. pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych 6. autoimmunologiczne zapalenie wątroby 7. układowe choroby tkanki łącznej (reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy) 8. infekcyjne zapalenie wsierdzia 9. zakażenie HIV

W **jakim celu wykorzystywane** są _przeciwciała przeciw cytoplazmie neutrofilów (ANCA)_ w **ziarniniaku Wegenra**?

Miano _przeciwciał PR3-ANCA_ ma istotne znaczenie w określaniu **stopnia nasilenia choroby i skuteczności leczenia** w przypadku ziarniniaka Wegenera. a jego **czułość** jest bliska **95%** w **_aktywnym stadium choroby_** i **30-40% w _remisji_.** _Miano przeciwciał skorelowane jest z kliniczną aktywnością choroby._

Jakie są **kryteria kliniczne i laboratoryjne** _zespołu antyfosfolipidowego (ACS)?_

**Kryteria Kliniczne:** * Zakrzepica naczyń * Niepowodzenia położnicze **Kryteria laboratoryjne:** * Obecność _antykoagulant u toczniowego_ (LA) * Obecność _przeciwciał antykardiolipinowych_ (metodą ELISA) * Obecność _przeciwciał przeciwko β2glikoproteinie_ (metodą ELISA)

Kiedy można **rozpoznać** _zespół antyfosfolipidowy (ACS)?_

Aby rozpoznać _zespół antyfosfolipidowy_ _konieczne_ jest spełnienie **_1_ kryterium klinicznego** i **_1_ laboratoryjnego**.

Czym jest **antykoagulant toczniowy (LA)**?

Jest to _grupa przeciwciał antyfosfolipidowych_, których działanie charakteryzuje się z**aburzeniami układu krzepnięcia**.

Do czego **przydatny** jest _antykoagulant toczniowy (LA)_?

Ustalenie przyczyny **przedłużonego APTT**(_czas częściowej tromboplastyny po aktywacji_)

Jak wygląda **etap pierwszy testu** _antykoagulantem toczniowym(LA)?_

Etap 1. **Przesiewowy** (zalecane 2 testy) Czas krzepnięcia z użyciem _jadu żmii Russella_ (test 1. wyboru)–jad żmii Russela (**bezpośredni aktywator FX**), fosfolipidy, Ca, protrombinę, FV i inhibitor heparyny Czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (aPTT)–odczynnik wrażliwy na LA

Ile **etapów** ma _test antykoagulantem toczniowym (LA)?_

Etap 1. **Przesiewowy** _(zalecane 2 testy)_ Etap 2. **Mieszanina** _(z osoczem osoby zdrowej w stosunku 1:1, bez preinkubacji , w ciągu 30 min)_ Etap 3. **Potwierdzenia**

Jak wygląda **etap drugi testu** _antykoagulantem toczniowym(LA)?_

Etap 2. **Miesznina** (z osoczem osoby zdrowej w stosunku 1:1, bez preinkubacji, w ciągu 30 min) **Wykluczenie** **niedoboru** _fibrynogenu, FII, FV, FVIII, FIX, FX, FXI, FXII_ poprzez stwierdzenie **braku korekcji wydłużonego czasu krzepnięcia** w _teście przesiewowym (dużo wyników fałszywie ujemnych)_

Jak wygląda **etap trzeci testu** _antykoagulantem toczniowym(LA)?_

Etap 3. **Potwierdzenia** Stwierdzenie **normalizacji** wyniku _dRVTT/APTT_ w obecności **dużej ilości fosfolipidów** (_heksagonalne fosfolipidy lub odczynnik bogaty w fosfolipidy_)

Który **typ cukrzycy** ma podłoże _autoimmunologiczne?_

**_TYP PIERWSZY !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!111111111111111111111111111oneoenenoneooenoenoneoneoneoneonoenone_**

Jakie **przeciwciała** są wykrywane w _cukrzycy typu 1?_

**Przeciwciało anty GAD** (_przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego_) **_60-80% pacjentów_** **Przeciwciało IA2** (_przeciwko fosfatazie tyrozynowej)_ **_48-80% pacjentów_**

Na **czym polega** cukrzyca _typu I?_

W _cukrzycy typu 1._ dochodzi do **niszczenia komórek beta wysp Langerhansa na drodze autoimmunologicznej,** co prowadzi do _zaniku wydzielania insuliny_.

Kiedy **ujawnia się** _cukrzyca typu 1_ i _jakie oznaczenia_ są przydatne w jej **diagnostyce?**

Choroba ujawnia się **klinicznie** dopiero **po uszkodzeniu ponad 80% komórek**, dlatego długo _ma przebieg utajony._ _Ilościowe oznaczenie przeciwciał IgG przeciw **dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty-GAD)**_**,** przydatne w diagnostyce _cukrzycy typu 1, typu LADA_ oraz w **ocenie ryzyka** rozwoju _cukrzycy typu 1_

Co to jest **cukrzyca typu LADA?**

**Cukrzyca typu LADA** (z ang.Latent autoimmune diabetes in adults) _jest późno ujawniającą się cukrzycą o podłożu autoimmunologicznym (typ 1.)._ Ujawnia się najczęściej w **4.-5. dekadzie życia**, a ze względu na podobną symptomatologię, może być **_błędnie rozpoznana jako cukrzyca typu 2._**

Na czym opiera się **rozpoznanie** _cukrzycy typu LADA?_

**Rozpoznanie** _cukrzycy typu LADA_ opiera się na stwierdzeniu występowania **przeciwciał anty-GAD**, **_nieobecnych w przypadku cukrzycy typu 2._** _Przeciwciała anty-GAD_ są wykrywane we krwi nawet na _10 lat przed wystąpieniem objawów klinicznych tej choroby i obecne u 70–90% osób w okresie przedcukrzycowym_

**Wskaźnikami** czego sa _autoprzeciwciała anty-GAD oraz anty-IA2_?

**Autoprzeciwciała anty-GAD oraz anty-IA2** są **_wskaźnikiem toczącego się procesu niszczenia komórek β trzustki._**

Jak dzielimy **nadwrażliwości** _wg. Coomsa_?

**Typ I** - _aktywacja komórek tucznych z udziałem swoistych IgE_ - *choroby atopowe* **Typ II** - _reakcja cytotoksyczna_ - *anemia hemolityczna* **Typ III** - _zależne od kompleksów immunologicznych_ - *choroba posurowicza* **Typ IV** - _mechanizmy komórkowe_ - *alergia kontaktowa*

Jakie jest **postępowanie** w celu _rozpoznania alergii?_

**Wywiad** \/ Diagnostyka *in vivo* - testy skórne \/ Diagnostyka *in vitro* \/ Swoiste próby prowokacyjne

Jaka jest **diagnostyka** w kierunku _rozpoznania alergii?_

1. Pomiar całkowitego IgE 2. Swoistych IgE 3. Ocena aktywacji bazofilów

Jak **oznacza się** _całkowity poziom IgE w surowicy krwi_?

Immunonefelometria – **test lateksowy IgE** (_0-1kU/l)_ **_100-150kU/l:_** * choroby alergiczne * zarażenia pasożytami * alergiczna aspergiloza płucna * niedobory immunologiczne

Dlaczego **wykonuje się** _swoiste IgE_?

_Metoda testów skórnych (prick test)_ * Tanie, * Oznaczenie trwa 15 min

Scharakteryzuj _testy *in vitro*_ stosowane przy **diagnostyce alergi**

Testy in vitro Najczęściej **grupuje się w panele** (pokarmowy, wziewny, pediatryczny, reakcji krzyżowych) Na podstawie **otrzymanego wyniku** zaleca się odpowiednie postępowanie: _eliminacja alergenu_ _Stężenie swoistego IgE nie koreluje z nasileniem zmian_ **Nie ma zastosowania** do **monitorowania leczenia**

**Eozynofilia** w _alergi:_

Eozynofilia względna \> 6% Eozynofilia bezwzględna \> 400/mm³

Jakie są kolejne kroki jeżeli mamy do czynienia z podejrzeniem alergi?