farmacotherapie bij m. parkinson Flashcards
parkinson
- 2 oorzaken
- wat gebeurt er
- wanneer symp
- wat is verstoord
- beh
Iatrogeen: door gebruik van andere meds (parkinson = te kort dopamine, schizo = te veel dopa)
Anti-psychotica schizo: dopamine-antagonist–> ook op de gebieden die bij parkinson een rol spelen–> blok dopamine-R–> ook parkinson-achtige klachten door deze meds
Nigrostriatale zenuwbanen: subst nigra–> dopamine in striatum–> voor onbewuste motoriek
ACh: wordt normaalgesproken een beetje onderdrukt door dopamine–> als dat wegvalt ineens heel veel ACh–> PZS gestimuleerd bij parkinson veel speekselvloed (via ACh)
Beh: proberen die dopamine tekorten te herstellen
wat zie je hier en hoe beh
rechts: veel zenuwbanen kapot–> maar weinig dopaminerge innervatie–> levodopa
anti-cholinergica
- waarvoor goed
- vroeger vs nu
Alkaloiden: muscarine-R-antagonist
Synthetisch: werken meer centraal–> minder perifere bijw
Anti-chol: na een jaar ofzo al minder effect (dus niet lang zelfde middel geven)–> langzaam opbouwen zodat pt het hopelijk zo lang mogelijk uithoudt met de beschikbare middelen
amantidine
- wat
- voordeel
- nadelen: 4
Amantidine: grijpt ook op NMDA glutamaat-R aan (deze onderdrukt dopamine release) deze uit–> minder onderdrukking van de dopamine release–> dopamine stijgt
Misselijk: dopamine-R in MD en braakcentrum brein: meer dopamine–> altijd misselijk
Heel zeldzaam en alleen bij dit middel livedo reticularis
Als je iemand continu de juiste spiegel laat hebben kan je bijw zo veel mogelijk onderdrukken, bijv door een infuus bijv maar dat is permanent niet haalbaar
l-dopa:
- hoe dopamine gevormd
- opbouwen?
- waarom niet gelijk dopamine
- wat geef je erbij en waarom
- t1/2
- waarvoor oppassen
- misselijk?
L-tyrosine uit voeding–> L-DOPA–> enzym dopamine-decarboxylase–> dopamine –> enzym dopamine ß-hydroxylase–> noradrenaline
dus dopaminerge zenuw heeft geen dopamine ß-hydroxylase, maar een noradrenerge zenuw heeft dat wel, als je dus hoge dosis dopamine geeft zou dat beetje noradrenerge effecten kunnen hebben
Allerbeste middel bij parkinson: L-DOPA: zo langzaam mogelijk opbouwen–> langdurig effect
Je geeft niet direct dopamine want kan niet door BHB, L-DOPA wel–> lokaal in dopa omgezet
Vervelend van dopamine-decarboxylase: ook in MD-stelsel enzo –> omzetting L-dopa naar dopa start al in MD–> niet alles beschikbaar want passeert de BHB dan niet –> van totale dosis komt maar 0,5-1% echt op de juiste plek en leidt daar tot verhoogde dopamine spiegels
–> In zelfde pil als L-DOPA ook decarboxylase remmer (omzetting in MD remmen: benserazide of carbidopa), dit wil je niet in hersenen maar wel daarbuiten–> kunnen niet door BHB–> perifeer zo min mogelijk L-DOPA in dopa omgezet–> meer beschikbaar op juiste plek in de hersenen–> relatief lagere dosis L-DOPA geven–> langer werkzaam
Onvermijdelijk zijn pieken en dalen in de beschikbare hoeveelheid want L-dopa heeft korte t½
Dopamine is hét hormoon wat een rol speelt bij verslaving
Misselijkheid is onvermijdelijk–> geef domperidon (= dopamine-R-antagonist) erbij die niet over BHB komt en alleen perifeer werkt
Er is beetje gewenning dus als je L-dopa paar jaar slikt wordt misselijkheid wel minder
L-DOPA is wel beste middel wat we hebben maar zitten wel wat haken en ogen aan
D2-R agonisten
Veel D2-R-agonisten zijn gemaakt toen we er nog weinig van wisten, zijn gemaakt omdat ze iets met dopamine doen
sommige zijn ook D1 agonist, leuk voor erbij want lijken op elkaar
Maar liefst heb je een schone stof die alleen aan de D2-R bindt
apomorfine
- wat dot het
- snel of langzaam
- toediening
Apomorfine kan heel snel tot geweldige braakrespons leiden
Kan als extra trucje nasaal of subcutaan om dat braken te omzeilen
bijw D2-R agonisten
- 3 algmeen
- 2 ceentraal
- wat krijg j bij chronisch
- voordeel tov levodopa: 1
- nadeel tov levodopa: 1
bijw MAOb-remmer
- hoe heet dit product
- wanneer effectief
- wat doet het
- bijw: 4
Mono-amine-oxidase (MAO) breekt dopamine in de synapsspleet af, zijn 2 types van: a en b
MPTP geïnduceerde parkinson: MPTP omgezet door MAO-B in MPP+, die MPP+ richt heel veel schade aan daar–> krijg je parkinson van want die zenuwen werken niet meer
Logische beh: MAO-B remmers: oorzaak van parkinson voorkomen door geen toxische metabolieten en zorgen dat dopamine beter werkt door langer in synapsspleet te zijn
Maar kan niet in stand gehouden worden, in sommige studies zelfs oversterfte maar uit meta-analyses bleek dit een uitzondering, nu: wel goed werken tegen parkinson omdat ze dopamine verhogen en niet omdat ze oorzaak aanpakken
COMT-rmmer
- wat doet dit
- combi met wat
COMT: draagt ook bij aan afbraak van L-DOPA,
dus rem–> hogere L-DOPA en minder afbraak–> spiegels zo stabiel mogelijk
Dopamine zelf kan door MAO-B en COMT worden afgebroken–> als je deze 2 remt dan krijg je meer opname van L-DOPA en hogere spiegels die langer bestaan van dopamine in de hersenen
