GYNAECOLOGIE Flashcards
(134 cards)
1
Q
Gonorrhee: organisme
A
Neisseria gonorrhoeae
- gram neg bact (gonococ)
2
Q
Gonorrhee S/
A
vaak asympt (30-60% bij vrouwen, 10% bij mannen)
//
dysurie
fluor vaginalis (groen-geel)
urethritis (man: druiper) /cervicitis
soms: keelpijn of anale jeuk
(soms: conjunctivitis - bv. bij neonaat)
//
CAVE:
- PID (koorts, buikpijn, dyspareunie, …)
- infertiliteit
3
Q
Gonorrhee D/
A
vaginaal vocht –> kweek, PCR
4
Q
Gonorrhee R/
A
ceftriaxon IM eenmalig (rocephine)
-> + partner!
5
Q
chlamydia: organisme
A
chlamydia trachomatis
- gram neg bact (IC)
- 2-3% vd seksueel actieve bevolking besmet
6
Q
chlamydia S/
A
Slechts 30% symptomatisch
- dysurie
- fluor vaginalis
- abnl uterien bloedverlies
- buikpijn
-> urethritis/cervicitis
//
CAVE: PID, infertiliteit
7
Q
chlamydia D/
A
vaginaal vocht –> kweek, PCR
8
Q
chlamydia R/
A
- azithromycine PO 1malig (vnl mannen, zws)
- doxycycline PO ged 7d (vnl vrouwen, proctitis)
-> + partner!
9
Q
syfilis: organisme
A
treponema pallidum
- gram neg (spirocheten)
10
Q
syfilis S/
A
- Primair (10-90d): ulcus durum (harde sjanker) -> GEEN PIJN!
- Secundair (3-6w): nt-jeukend maculopapuleus exantheem (extremiteiten en romp), condylomata lata
- Tertair (2-4j): gummata, neurosyfilis
gummata = granulomateuze infectiehaarden (nodeus/ulcererend) in huid/slijmvliezen/botten/inw organen
11
Q
syfilis D/
A
- TPHA test (As tgn Tp) -> wnr pos bevestigen met FTA-ABS test
- VDRL of RPR test (maat vr activiteit inf -> effect therapie opvolgen)
12
Q
syfilis R/
A
- Benzathine benzylpenicilline op dag 1, 8 en 15
- bij peni allergie: Doxycycline 4w
13
Q
herpes genitalis: organisme
A
HSV type 2 (of 1)
14
Q
herpes genitalis S/
A
blaasjes
ulcera (wel pijn)
LK zwellingen
//
recidief is minder erg
15
Q
herpes genitalis D/
A
Klinisch
PCR
(kweek)
16
Q
herpes genitalis R/
A
Aciclovir
(bij > 6 recidieven per jaar: onderhoudsbehandeling)
17
Q
HPV S/
A
Type 6 en 11: condylomata acuminata (genitale bloemkoolwratten)
Type 16 en 18 : dysplasie en genitale carcinomen
18
Q
HPV D/
A
klinisch
uitstrijkje (ter controle maligne HPV: 16, 18)
19
Q
HPV R/
A
electrocoagulatie, cryotherapie, excisie, etsen, …
20
Q
cervicitis S/
A
Pus- en bloedverlies
Mucopurulente afscheiding
Roodheid
Oedeem
Bloeden bij aanraken
! kan leiden tot opstijgende infecties !
21
Q
cervicitis D/
A
Uitstrijkje: ↑ leukocyten
Gericht onderzoek doen naar verwekker
22
Q
cervicitis R/
A
Afh van de verwekker
(vb Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis)
23
Q
Vulvitis oorzaak
A
Vaak het gevolg van een (recidiverende) vaginitis -> reactieve vulvitis
24
Q
Vulvitis S/
A
Rood, gezwollen schaamlippen
Pijn / branderigheid / jeuk / irritatie
25
Vulvitis R/
onderliggende vaginitis behandelen
26
bartholinitis: wat + oorzaak
= acute ontsteking vd klieren van bartholini
- meestal tgv vaginitis
- door vernauwde afvoer (soms abces) of SOA
27
bartholinitis S/
Pijn
Zwelling
Roodheid
Functiestoornissen
Malaise
koorts
28
bartholinitis D/
klinisch
29
bartholinitis R/
perforeert op den duur spontaan,
maar ivm pijn is het beter om lengteincisie te maken aan binnenzijde labium bij duidelijke fluctuatie
Als cyste ontstaan: marsupialisatie, evt eerst afkoelen met augmentin
30
vaginitis =
ontsteking vagina, al dan niet van infectieuze oorsprong
(vb. bact vaginose (50%), vaginale candidiase, trichomoniasis (5-10%))
31
vaginitis S/
fluor vaginalis
branderigheid / jeuk / irritatie
pijn bij coïtus
32
vaginitis D/
kliniek (anamnese, inspectie, evt toucher ...)
evt aanvullend onderzoek
(overbodig als candida-infectie of recidief bacteriële vaginose waarschijnlijk is)
- onderzoek fluor: pH (nl 4 tot 4,5), aminetest (KOH -> geur?).
gericht onderz (tenzij ≥ 3/4 pos amselcriteria: bacteriële vaginose), bv:
- microscopisch onderzoek
- kweek
- evt onderzoek nr SOA: specifieke kweek of PCR naar Trichomonas vaginalis., of andere soa op indicatie
33
bacteriele vaginose: verwekker
Gardnerella vaginalis (behoort tot nle flora)
(andere: Mycoplasma Hominis, Mobiluncus, ...)
opm: geen echte SOA, maar verstoring evenwicht -> overgroei
34
bacteriele vaginose: eigenschappen
veel afscheiding
witte/grijze, homogene/klevende afscheiding
cervix: nl tot rood
//
visgeur
pH > 4.5
microscopie: clue cells
35
bacteriele vaginose R/
preventie: lactobacillen, vit C (ph daling)
alleen beh indien symptomen
- clindamycine creme vaginaal 7d (dalacin)
- metronidazole vaginaal 7d of PO 7d (500mg 2x/d)
36
vaginale candidiase: verwekker
candida albicans
37
vaginale candidiase: eigenschappen
meer afscheiding
witte, brokkelige afscheiding
vulvair erytheem, gespikkelde cervix
jeuk
//
geen geur
pH ≤ 4.5
microscopie: hyfen
38
vaginale candidiase R/
alleen beh indien symptomen
- miconazolenitraat vaginaal 7d (gyno-daktarin creme)
- fluconazole PO 6m bij recidief (≥ 4x/j)
39
trichomoniasis verwekker
trichomonas vaginalis (soa)
40
trichomoniasis: eigenschappen
meer vaginale afscheiding
geel-groene, schuimende/klevende afscheiding
aardbeien aspect cervix
jeuk
//
amine geur
ph > 4.5
microscopie: geflagelleerde parasieten, leucocyten +++
41
trichomoniasis R/
metronidazole eenmalig 2g PO
(bij recidiverende infecties: metronidazole PO 500mg 2x/d ged 7d)
-> ook partner!
42
vulvair uitdrogingseczeem
door wassen, zeep, parfum
R/ zeep mijden, gebruik niet-uitdrogende zeep en/of hydraterende creme
43
lichen sclerosus
benigne, vnl prepuberaal en postmenopauzaal
2 fasen
- sclerotisch: wit of erythemateuze papels
- atrofisch: verlittekening en verschrompeling
R/ biopsie
R/
- vette zalven, CS zalven
- fusidine bij erosie
- lidocaïne bij pijn
44
vrouw in menopauze, wat doen?
menopauze?
- = amenorroe >1j, met uitsluiting van andere oorzaken
anamnese
- **klachten**: cyclus, vasomotorisch, vaginaal, andere, recente fracturen (pols)
- **gynaec VG**: APGM (aantal zws, aantal bevallingen), nu mogelijks zws, lft menarche en menopauze, HK/... (med VG)
- **anticonceptie**
- **DD**: angst, hypo/hyperthyroidie, alcohol, GM
- **invloed** op dagelijks functioneren en seksualiteit, psychosoc
- als je **hormoontherapie** overweegt: CV RF, roken, TE/stollingST, RF BK (fam?), leverpathol
KO: BMI, BD, inspectie vulva/vagina
Labo:
- cholest, Hb, TSH, B-HCG
- ↑ FSH, ↑ LH, ↓ oestradiol, prolactine
R/
45
menopauze S/ + DD
**cyclus**: veranderingen menstruatiepatroon
- DD: cervixpathol, endometriumafw, SKprobl ku ook menstruatiecyclus verstoren
**vasomotorisch**: opvliegers, verhoogde hartslag, zweten
- DD: overmatig alcohol, angstST, hyperthyroidie, GM (vaatverwijders, tamoxifen, TCA/SSRI)
**vaginaal**: artofie, dyspareunie
- DD: lichen sclerosus, vaginale infectie, seksuele problematiek
(andere S/ van mucosa droogte/atrofie: urethraal -> urgency/stress, NKO)
//
**andere** klachten:
- moe? slaapST? gewrichts-/spierklachten
- neuropsych: meer negatief affect, KTG achteruitgang
postmenopauzale **osteoporose**: fracturen (vnl: pols, wervels)
**cardiometabool**: toename abdominaal vet, verhoogde BD en cholest
46
menopauze R/
**Uitleg**: De overgang is een normaal proces waarbij het lichaam van vruchtbaar in onvruchtbaar verandert + het lichaam minder vrouwelijke hormonen (oestrogeen en progesteron) produceert. -> 1j geen menstruatie = menopauze (gemiddeld rond 52j)
- klachten variëren sterk van pers tot pers, mogelijke S/ (cfr supra), proces kan meerdere jaren duren (daarna doorgaans afname ernst S/)
- als geen invloed op kwaliteit van leven: geruststellen <-> QoL echt verstoord: medicatie
**vaginale klachten:**
- opwinding en glijmiddel voor vrijen
- lokale hormonale therapie: vaginale ovules/crème (estriol 0,5mg/d ged 2w -> onderhoud 2x/w 0,5mg)
**vasomotorische klachten:** hormonale therapie:
(niet behandelen als: gn ernstige klachten of CI ikv CV risico, TE, leverfunctiestoornissen, borstca in VG, cervixca in VG)
=> vrouwen met uterus: ALTIJD combo E + P (wegens risico endometriumhyperplasie en -ca)
- perimenopauzaal en AC wens: OAC (E+P) // hormoonspiraal + estradiol (oraal/pleister)
- perimenopauzaal (zonder AC): sequentiele combitherapie PO -> 14d E en 14d E+P (dervingsbloeding)
- postmenopauzaal: continue combitherapie PO ->dagelijks E+P (estradiol/dydrogesteron)
=> vrouwen zonder uterus: alleen E
- estradiol PO of pleister
47
vrouw met menopauzale klachten en polsfractuur
anamnese + KO zoals bij andere menopauzale vrouw
R/
**postemenopauzale osteoporose**:
- preventie: bewegen (vb. 30 min/d wandelen) + calcium 1200mg/d (< voeding) + vit D (< zon, voeding, supplement)
- behandeling: bespreken om botdensitometrie (DXA-meting) te laten doen ter objectivering (osteoporose/osteopenie beoordelen) –> eventueel start bisfosfonaten/denosumab/...
**vaginale klachten:**
cfr supra
**vasomotorische klachten:**
cfr. supra
48
wrm geen oestrogenen in monotherapie bij vrouw met uterus?
risico endometriumhyperplasie en -carcinoom
49
systemische hormonale therapie voor vasomotorische klachten: indicatie? risico?
systemische hormonale therapie is zelden nodig wegens risico: VTE, AMI/CVA, mammaca
-> alleen bij vasomot klachten met bel beperkingen in dagelijks leven
50
uitstrijkje bevolkingsonderzoek lft
25 tem 64 jaar, om de 3j
51
screeningsmammografie bevolkingsonderzoek leeftijd
50 tem 69 jaar, om de 2j
opm: 2 opnames (schuin + cranio-caudaal)
52
vrouw overtuigen 40j te jong voor mammografie
anamnese
- wat is de **reden** dat je mammo wil? ergens ongerust over (ICE)? iets gevoeld (klachten)?
- mensen in je **familie** die gediagnosiceerd z met BK? of ovariumca? (1e&2e gr; geslacht/lft/bilat/mutatie?)
info geven
- alg: 10% **kans** op BK in haar leven -> vanaf 50j w kans groter (gem lft = 60j)
- **screenen**: is bel omdat vroege therapie betere overleving geeft (+ minder invas HK en chemo) => maandelijks zelfonderzoek, jaarlijks borstonderz dr HA, bevolkingsonderz tss 50-69j (= elke 2j screeningsmammo bij asympt vrouw)
- Indien gn verhoogd risico op BK en < 50j: geen **argumenten** vr mammo (+ < -) => kans BK relat laag, mammo <50j nt zo betrouwbaar (vals pos/neg), stralen (tumorinductie), geen evidentie reductie mortaliteit
DUS nu KO het belangrijkste! KO nl en geen S/ -> geen indicatie vr diagn mammo
53
Wnr wel mammografie onder 50j?
bij verhoogd risico BK
MAAR rekening houden met stralingshygiëne
- zeker < 35j is regelm mammo schadelijk (vb echo + max 1 schuine RX)
- < 50j: opvolging met echo - mammo - MRI => schema afh risicoprofiel pt
54
risico op BK berekenen
IBIS calculator
55
voordelen echo als onderzoek BK
gn straling
bij dens borstweefsel is mammo minder betrouwbaar
nuttig vr DD cyste of vast weefsel
evaluatie LK
//
nadeel: geen microcalcificaties zichtbaar
56
screening BK ifv risico
**BRCA1 of 2 pos (40-80% lifetime risk)**
=> borst
vanaf 30j (of jonger zo familielid BK < 35j: -5j regel)
- maandelijks: zelfonderzoek
- om 6m: KO dr arts en echo
- jaarlijiks: mammo/echo en MR
=> eierstokken
vanaf 30j bij BRCA1, vanaf 40j bij BRCA2
- om 6m: KO, CA125, TVE
=> profylactische HK
**30-40%**
vanaf 30j
- maandelijks: zelfonderzoek
- om 6m: KO dr arts en echo
- jaarlijiks: mammo/echo en MR
**17-30%**
vanaf 40j
- maandelijks: zelfonderzoek
- om 6m: KO dr arts
- jaarlijiks: mammo en echo (MR enkel op advies radioloog)
**< 17%**
- populatiescreening: mammo om 2j 50-69j
57
vrouw met positieve screeningsmammo: verder verloop
Zijn er bepaalde gedachten/emoties die nu in u omgaan?
Al meer info gekregen over wat dit betekent en over het verder beleid?
Diagnose BK w gesteld via: triple diagnostiek
- KO
- beeldvorming (bv. extra mammografie: standaard opname + profiel- en vergrotingsopnamen; echo)
- punctiebiopsie (onder echogeleide)
–> als resultaten discordant: nog MRI of diagnostische excisie overwegen
–> als punctiebiopsie maligne blijkt te zijn, en de diagnose van BK dus bevestigd is, zullen we verder onderzoek moeten doen om de uitgebreidheid te beoordelen (stadiëring) en te screening naar meta’s => verder beleid afh daarvan, maar dit zullen we bespreken als we zo ver zijn.
Ik stel voor dat we nu de afspraken voor de triple diagn en een consultatie vr bespreking vd resultaten al vastleggen. Nog vragen?
58
Meta's BK
long
lever
botten
59
onderzoeken NA diagnose BK (staging)
Beeldvorming:
* echo oksel + punctie verdachte klieren (sentinel -> klierontruiming?)
* RX thorax
* echo lever
* botscan
* bij groot risico op loco-regionale uitreiding en/of metastasen: PET scan
Labo:
* levertesten, CA15.3
60
R/ niet-gemetastaseerde BK
curatieve chirurgishe ingreep (borstsparend vs amputatie), evt ook RT,
al dan niet na neo-adj chemo of anti-hormoon therapie
61
doe gynaecologisch onderzoek
**onderzoek van borsten**
- inspectie: zittend: met handen in zij -> handen omhoog (Contourveranderingen? asymmetrie, tepels, oedeem, huid, ...?)
- palpatie borst: liggend: met armen in lichte abductie, vingertoppen vlakke hand, begin heterolat -> alle gebieden (cirkelvormig)
- palpatie klieren: zittend: supraclacivulaire klieren, axillair, cervicaal
evt **abdomen onderzoeken** (acuut abdomen, pelvische massa, ascites)
**Pelvisch onderzoek**:
Inspectie vulva
Speculumonderzoek: inspectie vagina en cervix + uitstrijkje
Evt bimanueel onderzoek
62
handgrepen van leopold
1. fundus
2. rug
3. hoofd/stuit
4. indaling voorliggend deel
63
postmenopauzaal bloedverlies: anamnese
ICE
anamnese
- **menopauze**? (leeftijd, cyclus voor menopauze)
- **bloedverlies**: sinds wnr? continu? hoeveel? aspect? welke momenten (spontaan/seks/urine)? al eerder gehad?
- **andere klachten**: buikpijn, gynaec (dyspareunie, fluor, genitaal), uro (dysurie, mictieklachten), defaec verandering, "andere klachten?"
- **B-symp**: koorts, vermagering, vermoeidheid
- ikv **DD**:
W
A
M: anticoag, SERM, cyclische HST, anticonceptie, pessarium
P: stollingsST, pers VG (HK, BK, BMkanker, zws/infertiliteit) en fam VG
L: laatste gynaec onderz/uitstrijkje
E: onveilig seksueel contact?
opm: metabole triade endometriumca = obesitas, DM, HT
64
postmenopauzaal bloedverlies: DD
**endometrium: ca, poliep, fibroom of hyperplasie bij oestrogenen**
**cervix: ca, poliep, cervicitis**
**vagina: atrofie (!), ca, letsel, infectie**
//
DD: hematurie, RBPA, bloeding vulva
//
opm: post-coïtaal: cervixca, SOA, poliep uitpuilend tot cervix, contactbloeding tgv atrofie
opm: in vruchtabe periode: extra-uteriene zws, myoom
opm: tamoxifen en HST verhogen kans op endometriumca
65
postmenopauzaal bloedverlies: beleid
KO
- inspectie vulva
- speculumonderzoek: inspectie vagina + uitstrijkje
- evt bimanueel onderzoek
- LK
abdomen
evt borst
TVE (EM-biopsie zo dikte > 5mm, of tamoxifen)
chlamydiatest bij risico op soa
labo: Hb/infectieparameters
=> beh afh oorzaak
(TVE ok en PAP ok -> meestal onschuldig)
(contact bij recidief)
66
pre-conceptie: anamnese
ICE: graag wat meer info over wat verwachten en waar op letten?
//
pers VG
- ziektes (HT, DM, DVT, astma, SK, epilepsie, ...)
- HK
- Varicella Zoster doorgemaakt
- Rubella vaccinatie (MBR)
WAMPLE
- beroep, partner
- allergie, abusus (roken, alcohol, drugs)
- medicatie
- fam VG (HT, DM, open rug, CF, sikkelcel, ...)
- reis gepland?
obstretisch/gynaecologisch
- APGM: 1e zws? hoe vorige bevallingen verlopen?
- menogram: cyclus (regelm, ...), 1e dag laatste menstruatie
- genitale infectie? (soa?)
67
pre-conceptie: uitleg ivm planning
contraceptie: IUD, OAC? -> stop
//
vruchtbaarheidsbesef:
=> eisprong: 14d voor menstruatie -> vruchtb 4d voor tot 1d na
=> nuttig weten wnr vruchtb periode: vss methodes (ku we achteraf uitgebreider bespreken)
- kalendermethode
- strenge temperatuurmethode
- mucus- of ovulatiemethode
- symptothermische methode
=> beste freq coïtus = om de dag
68
pre-conceptie: advies
infecties vermijden: TORCHES
- vaccinatie **Rubella** (als IgG neg)
- **toxoplasmose** (katuitwerpselen, vlees bakken, groenten wassen)
- **listeriose** (geen ongepasteuriseerde melkproducten, vlees/vis/schaaldieren verhitten)
- **CMV** (handhygiëne: cave 0-3jarigen)
levensstijladvies
- gezonde **levensstijl**
- gezonde **voeding**
- **matige intensieve act**
- **stop roken/alcohol/drug**
andere:
- cave lange **vliegtuigreizen** (VTE)
- cave reizen nr gebieden met **malaria of gele koorts**
- cave teratogene **medicatie**
- **FZ** nemen 0,4mg/d (tot 12w zws)
- **VCI syndr**: vermijdt langd plat op rug liggen (-> li zijde)
69
pre-conceptie: beleid
KO: aantal zaken dat we willen opvolgen
- lichaamsgestalte (dystocie risico)
- gewicht (+ 8-12kg/zws), BMI
- BD (zws HT)
TO:
- BN: cofo, glyc, Hb & ferritine, bloedgroep (Rh neg -> indirecte coombs vr As), vit (B12/FZ/D), As TORCHES (toxoplasm, HepB, HIV, rubella, CMV, syfilis)
- urine: dipstick (prot) + cultuur
- evt PAP / SOA test
BESLUIT
- geen zorgen als het nt meteen lukt (nl als het nt lukt < 1j, erna evt verder onderz indien gewenst)
- als pt 35j: vermelden dat vanaf 35j moeilijker en meer kans op complicaties
- van zodra zwanger -> nieuwe afspraak (oa BN en echo) -> vss contactmomenten tijdens zws
alles duidelijk? succes!
70
kalendermethode
vruchtbare periode:
van [kortste cyclus - 20d] tot [langste cyclus - 10d]
71
strenge temperatuurmethode
Daling basale lichaamstemp na pre-ovulatoire oestrogeenpiek.
Temp stijgt over 2-3d met 0,3-0,5°C oiv progesteron.
=> kinderwens: te laat om te vrijen voor de eisprong, want die is dan al geweest
=> AC: Onthouding tot BT voor 3e opeenvolgende dag manifest is gestegen.
72
mucus- of ovulatiemethode (billings)
zodra rekbaar = start fertiele periode
laatste dag rekbaar = peak mucus (< pre-ovulatoire oestrogeenpiek) -> daarna nog 4d fertiel
(AC: wacht nog 3 dry days voor coïtus)
73
symptothermische methode
combinatie cyclusgebonden symptomen, slijmdetecte en temp meting
74
pre-conceptie: vrouw is rhesus negatief
algemeen advies
& rhogam (humaan anti-D globuline) inspuiting voor bevalling (ook erna bij rh pos kind)
(-> zelf geen antistoffen tgn RBC baby opbouwen)
=>uitleg:
- De moeder heeft een bepaald eiwit niet op haar RBC wat eventueel wel op dat van de baby kan zitten, waardoor er gevaar is dat de moeder antilichamen maakt tegen de RBC van de baby van zodra deze beiden in contact geraken (vb: trauma, bevalling, bloedverlies, preterme contracties…). Daarom krijgt de moeder een spuitje (anti- D-gammaglobulines) vóór en ná de bevalling of bij elk risicomoment opdat ze deze antistoffen niet aanmaakt.
75
Stel pil (COC) vergeten
- < 12u: vergeten pil innemen, pilstrip verder op nl tijdstip + coïtus mag
- > 12u:
**week 1**: geen coïtus of met condoom: laatste pil meteen innemen + pilstrip nl verder + ged 7d geen coïtus tenzij condoom // coïtus zonder condoom: noodpil + laatste pil meteen innemen + pilstrip nl verder + ged 7d geen coïtus tenzij condoom
**week 2**: laatste pil meteen innemen + pilstrip nl verder + geen bijkomende maatregelen bij ≤3 pillen vergeten
**week 3**: stop pilstrip + herstart nieuwe strip na max 7d (incl dagen waarop pil vergeten) // laatste pil meteen innemen + pilstrip nl verder + geen stopweek
76
advies anticonceptie: anamnese
- reden AC wens + ICE
- reeds AC gebruikt? + was pt daar goed mee?
- cyclus (regelm, hoeveelh, pijnlijk)
//
- ooit al bevallen (wnr), BV
- kans dat nu zwanger?
- kinderwens (over hoeveel jaar?)
//
- CV RF: roken, HT, cholest, fam
- MI, CVA
- trombo probl, DVT, LE
- pers/fam VG borstkanker
- anti-E
//
- migraine met aura
- regelm vaginale infecties
//
=> Zelf al aan iets gedacht?
idee over voor- en nadelen?
77
Soorten anticonceptie
hormonaal
- combi: pil - ring - pleister
- progestageen: pil - prikpil - staafje - spiraal (°)
spiraal (IUDs)
- koper
- hormonaal (°)
sterilisatie (onomkeerbaar !!! - bv. ook af te raden bij jonge vrouw nieuwe relatie)
condoom / barrièremethode (**SOA**)
NFP: natuurlijke familie planning
78
Voordelen de pil
↓ coloncarcinoom
↓ ovariumca (E)
↓ endometriumca (P)
↓ ectopische zws (P)
↓ PID
↓ bloedverlies
↓ dysmenorroe
snel reversibel
kan je doornemen
79
Nadelen de pil
Spotting
Hypomenorroe/oligomenorroe
Hoofdpijn/migraine
↑ gewicht
↑ mastalgie
↓ libido
↑ cervixca, borstca (E)
↑ leverca
↑ VTE (E) -> VTE (DVT, LE) meer naargelang hogere dosis E, PO > parentaal
↑ myomen (E)
slechte continuatie, gemiste pil, cave braken of diarree
80
de pil tegenaangewezen bij
Zws
Vaginale bloeding ongekende oorsprong
VG myomen
VG borstca, cervixca
VTE, CVA, MI
Erfelijke trombofiliën
Hypertensie
Migraine
Leverproblemen
Postpartum
DM
Last van vaginale candidiase
81
de pil aanbevolen bij
Acne
Hirsutisme
Dismenorroe
Menorragie + ferriprieve anemie
Preventie endometriose
82
voordelen de ring
↓ spotting
↓ nausea
↓ mastalgie
↓ hoofdpijn
↓ gewichtstoename
kan je ook doornemen
83
nadelen de ring
↑ vaginale afscheiding
Spontane expulsie
Voelen ring
Duur
↑ VTE, MI
84
de ring tegenaangewezen bij
Postpartum
Last van vaginale candidiase
85
de ring aanbevolen bij
Problemen COC stipt in te nemen
Nevenwerkingen COC
DM
Obees
86
voordelen pleister
"maar" 3 pleisters per cyclus
87
nadelen pleister
↑ intracyclische bloedingen
Mastalgie
Dismenorroe
Lokale huidreacties
Spotting
Hypomenorroe/oligomenorroe
Hoofdpijn/migraine
↑ gewicht
↓ libido
↑ cervixca, borstca, leverca
↑ VTE, MI
88
CI pleister
Postpartum
Obees
89
voordelen prikpil
↓ ectopische zws
↓ PID
↓ leiomyomen
↓ endometriumca
goedkoop
"maar" om de 12w
90
nadelen prikpil
veranderd bloedingspatroon (initieel doorbraakbloedingen, na 1j amenorroe)
mastalgie
↓ libido
↑ gewicht
Glucose intolerantie / diabetes
Ongunstig lipidenprofiel (cholest stijgt)
↓ botdichtheid
↑ VTE
traag reversibel (9m)
91
CI prikpil
DM
92
indicatie prikpil
Compliantie problemen
Bij ernstige epilepsie
Premenstrueel syndroom
Familiale borstca
VG myomen
93
voordelen hormoon staafje
Betrouwbaar, 3j effect
Geen ↑ VTE, MI
Mag tijdens borstvoeding
snel reversibel
94
nadelen hormoonstaafje
Verandering/onvoorspelbaar bloedingspatroon
Ambulante ingreep
Emotionele labiliteit / depri
↑ gewicht
↓ libido
Neutraal effect acne
95
indicatie hormoonstaafje
DVT gehad
Premenstrueel syndroom
Pilmoe
Familiale borstca
VG myomen
96
voordelen minipil
Weinig/geen metabole of CV nevenwerkingen (veilig bij vrouwen met VG trombose / roken en > 35j)
(Beterschap migraine bij COC)
snel reversibel
97
nadelen minipil
Strikt inname schema
Verandering bloedingspatroon (onvoorspelbaar: amenorroe vs +++)
Neutraal effect / toename acne
cystevorming
98
indicatie minipil
Borstvoeding
>40j (premenopauzaal)
DVT gehad
Premenstrueel syndroom
Familiale borstca
VG myomen
Migraine
99
voordelen hormoonspiraal
↓ menstrueel bloedverlies
goede continuatie (bv bij onregelm werkuren), 5-8j ter plaatse
snel reversibel
100
nadelen hormoonspiraal
Expulsie
Perforatie
Pelvische pijn/krampen
Pelvische infecties
partner last draadjes
101
indicatie hormoonspiraal
Vanaf 6-8w postpartum
DVT gehad
Pilmoe
Bij verminderde compliantie tgv ernstige epilepsie
Obees
102
voordelen koperspiraal
goede continuatie
uteriene inflammatoire reactie is snel reversibel
kan bij leverlijden
103
nadelen koperspiraal
Expuslie
Perforatie
Pelvische pijn/krampen
Pelvische infecties (zz)
↑ mentrueel bloedverlies
104
indicatie koperspiraal
Vanaf 6-8w postpartum
DVT gehad
Pilmoe
Bij verminderde compliantie tgv ernstige epilepsie
Obees
als noodanticonceptie tot 120u na coitus
105
koperspiraal is tegenaangewezen bij
dysmenorroe
106
aanbevolen anticonceptie postpartum
Minipil (eerst): vanaf 2-3w bij onvolledige BV (BV h anticonceptief effect, maar westerse vrouwen best sneller herstart AC) -> GEEN stopweek!
Condoom
IUD: vanaf 6-8w
107
Tegenaangewezen anticonceptie postpartum
Geen E want neg effect op melkvolume en melksamenstelling
Geen combinatie: COC, ring, pleister (verhoogd trombose risico 12w na bevalling)
Geen NFP methode: risico zws
-> COC mag pas na 6w als geen BV
-> spiraal mag pas na min 6w (perforatie risico, sommigen hanteren >6w)
108
aangewezen anticonceptie bij DVT VG
progestagenen (POP, staafje, IUD)
109
tegenaangewezen anticonceptie bij DVT gehad
COC
110
aangewezen anticonceptie perimenopauzaal
minipil, IUD
111
aanbevolen anticonceptie premenstrueel syndroom
progestagenen (POP, implantaat) -> onderdrukken LH (PMS tgv LH piek)
112
aanbevolen anticonceptie bij ernstige epilepsie
IUD
prikpil
opm: sommige anti-E ku werking van COC verminderen (CYP3A4 inductie)
113
aanbevolen anticonceptie bij obees
(implantaat)
ring
IUD
114
tegenaangewezen anticonceptie bij obees
pleister
prikpil
115
aanbevolen anticonceptie DM
ring
116
tegenaangewezen anticonceptie DM
COC
prikpil
117
aanbevolen anticonceptie sterke acne
COC
118
aangewezen anticonceptie VG (familiaal) borstca/cervixca
progestagenen
119
tegenaangewezen anticonceptie borstca
COC
120
aangewezen anticonceptie VG myomen
progestagenen
121
tegenaangewezen anticonceptie VG myomen
COC
122
aangewezen anticonceptie VG cervixca
condoom
123
tegenaangewezen anticonceptie VG cervixca
COC
124
tegenaangewezen anticonceptie bij last van vaginale candidiase
COC
ring
125
aanbevolen anticonceptie bij sterke migraine
POPs
126
tegenaangewezen anticonceptie bij sterke migraine
COC
127
voordelen condoom
protectie tgn SOA's
128
nadelen condoom
gevaar incorrect gebruik of condoomlek
verminderde sensitiviteit
129
combinatie preparaat (pil, ring, pleister) af te raden bij:
migraine met aura
35j of ouder + roken
CV RF
VTE
onverklaard vaginaal bloedverlies
hormoonafh tumor
leverfunctieST
130
AC met alleen progestageen afraden bij:
huidige trombo-embolische aandoening
onverklaarde vaginale bloedingen
P afh tumoren
leverfunctieST
131
welke AC mag bij BV
condooms, POP, LARC (IUCD: pas na 6w, implantaat)
132
KO bij consult anticonceptie
BD
BMI
133
knobbeltje in de borst: wat nu?
**anamnese**
ICE
*nodulus*: sinds wnr? enkel cyclisch? evolutie? andere klachten? (pijn, tepelvochtverlies, schilfering, tepelintrekking, roodheid, warm, wonde, koorts, ...)
- gynaec: lft menarche/menopauze, cyclus, APGM, BV
- WAMPLE: allergie, abusus, GM (AC, HST?), pers VG (borstprobl: litteken na biopsie/abcesdrainage) fam VG (borstca, eierstokca, prostaatca, colonca, pancreasca)
- M+: prikkelhoest, pijn rug/botten, neurol klachten, opgezette buik (HSM, ascites), ...
*Stel zwaarte/pijn (minder op voorgrond bij BK)*
- hoe lang al? cyclisch? rel met cyclus / andere PMS klachten? type pijn? massa? koorts of roodheid? tepelvochtverlies?
*Stel tepelvochtverlies (maar 10% kans kanker als oorz als gn tumor palpabel)*
- unilat/bilat? cyclisch? melkachtig/purulent/waterig/sereus/bloederig?
*Stel eczeem/schilfering tepel(hof) (geen beterschap in enkele weken vergt biopsie) of andere tepelafw*
- ingetrokken tepel: makkelijk reduceerbaar?
- ziekte van Paget (tepel zelf doet mee in proces roodheid en erosie itt banaal eczeem)
**KO**: borstonderonderzoek + klieren!!!
- inspectie: asymmetrie volume of contour, huidintrekking, verandering tepelstand/intrekking, ulceratie
- nodulus: vast/mobiel?
TO: afhankelijk van bevindingen
p 33 doc 68p
134
