hc 1- introductie (RUTH) Flashcards
(25 cards)
Wat is neuropsychologie
Neuropsychologie is de studie van de relatie van de hersenen en gedrag, en het effect van letsel op cognitieve, emotionele en algemeen asaptief vermogen van het individu
Wat is klinische neuropsychologie
klinishce neuropsychologie is een specialisme dat de principes van assessment en interventie tiepast, gebaseerd op de wetenschapppelijke studie van menselijk gedrag in relatie tot normaal en abnormaal functioneren van het CNS
Wat is cognitieve neuropsychologie
cognitieve neuropsychologie is de wetenschap die onderzoekt hie mentale processen verantwoordelijk zijn voor ons vermogen om:
- nieuwe herinneringen op te slaan en te produceren
- taal te produceren
- mensen en voorwerpen herkennen
- het vermogen te rederneren en prolemen op te lossen
wat zijn karakterestieken van een goede klinisch neuropyscholoog
een goede klinisch neruopsycholoog is nieuwsgierig, flexibel, inventiveness, geduldig, heeft de benodigde kennis en empathie
welke patienten worden gezien door een klinisch neuroloog
- Mensen over de hele levensloop, van alle SES achtergronden.
- Inter-individuele verschillen en intra-individuele verschillen over tijd.
- Veel van de patiënten passen niet ‘netjes’ binnen een syndroom. Co morbiditeit is typisch.
Waar moet je rekening mee houden als je met kinderen werkt
bij kinderen moe tje rekening houden met:
- een snelle hersenontwikkeling in de eerste 9 maanden (zwangerschap)
- prenatale invloeden kunnen zorgen voor een onvolledig herstel van hersenbeschadegingn van de foetus
waar moet je rekening mee houden als je gaat werken met volwassenen
Bij volwassenen moet je rekening houden met:
- verschillen in prestatie door geslacht, opvoeding en cultuur
- de locatie van de leasie (als deze bekend is)
- na een traumatic brain injyru (TBI) lusteloos en moeilijk te motieveren zijn
- effecten van medicijnen en comorbiditeit
Waar moet je rekening mee houden bij ouderen
Bij ouderen moet je rekening houden met:
- het gehoor
- gezichtsvermogen
- beweging en andere handicaps
- vermoeidheid
- meer depressie (kan gevolgen hebben voor assessment en evaluatie
Wat zijn gerontologie en geriatie en wat zijn de overeenkomsten en verschillen
Gerontologie: de wetenschappelijke studie van ouder worden en oudere volwassenen. Gerontologie is multidiciplinait
Geriatrie: medische specialitiet die gefoccust is op zorg en behandeling van oudere volwassenen
Gerontilogie en geriatie hebben verschillende nadrukken maar hebben beide het doel om het verouderingsproces te begrijpen zoda mensen maxximaal kunnen blijven functioneren met een zo hoog mogelijk QoL
Wat zijn typishce symptomen van normale veroudering
- Reactietijd vertraagt en cognitief minder flexibel.
- Moeilijker om nieuwe dingen te leren.
- Ervaren het ‘tipje van de tong’ fenomeen vaker.
- Slechter in benoemtaken, verbale vloeiendheid, problemen met beginnen en voeren van gesprekken.
- Probleem gehoor, zicht, smaakt en reuk.
- Depressie en slaapproblemen komen wel of niet vaker voor dan voorheen (veel controversie).
Wat zijn
- Reactietijd vertraagt en cognitief minder flexibel.
- Moeilijker om nieuwe dingen te leren.
- Ervaren het ‘tipje van de tong’ fenomeen vaker.
- Slechter in benoemtaken, verbale vloeiendheid, problemen met beginnen en voeren van gesprekken.
- Probleem gehoor, zicht, smaakt en reuk.
- Depressie en slaapproblemen komen wel of niet vaker voor dan voorheen (veel controversie).
typische symptomen van normale veroudering
Wat zijn positieve aspecten van normale veroudering
- gekristaliseerde inteligentie blijft stabiel over tijd of verbeterd zelfs
- fluide inteligentie kan bevoorderen
- veranderling van leestijl kan ognitiev verlies voorkomen
Structuur en anatomie bij normale veroudering
- groote van de hersenen: de hersenen krimpen op alle niveaus maar voornamelijk bij de frontale cortex. het verlies van grijze en witte stof resulteert in grotere ventrikels
- neurotransmitters en hormonen: dopamine en seretoninen vermidneren met leeftijd. ook nemen geslachtshormonen af, voornamelijk bij vrouwen na de menopauze. glucose en zuurstofopname verminderen
- volimeverandering van de hersenen/ gewicht. hersenvolume verandert met 5% per 10 jaar na de 40. dit kan komen door neurale dood, krimpen van neuronen, dendritic arbour, spines en of synaps verandering. het is ook normaal dat de witte stof verminderd door minder productie van myeline. dit wordt gezien in zowel normale als pathologische veroudering
wanneer verminderd de witte en grijze sto
de grijze stof vermindt vaak al in de jong volwassenheid en de witte stof later rond middelbare leeftijd
wat is de volgoorde vanverandering in de hersenen (anatomisch)
- prefrontale cortex (plannen en impulscontole) eerst
- striatum (motorische controle, emotie, gewoontevorming en beloning)
- temporaal kwab (verwerkt taal en geluid)
- cerebellum vermis (balans en houding coordineren)
- cerebellum hemisferen (fijne moteriek en cognitieve processen)
- hippocampus (geheugen en ruimtelijke orientatie
- occipitale cortex (visuele informatieverwerking) minste
verschil anatomische veroudering mannen en vrouwen
mannen worden de frontale en temporale kwabben eerst aangedaan (mannen kunnen toch al niet luisteren en plannen). bij vrouwen meer de hippocampus en pariataal kwab
welke hersennetwerken woorden aangetast bij normale veroudering
- executieve control network (most)
- dorsal attention network
- default mode network
- sailience network (least) (bepaald wat belangrijk is in de omgeving
wat zijn neuoplastisiteit en neurogenese en wat zijn evt overeenkomsten
neuroplasticiteit = het vermogen van de hersenen omnieuwe connecties en pathways te vormen en circuit te veranderen
neurogenese = het vermogen van de hersenen om nieuwe neuronen aan te kunnen maken (via neurale stamcellen)
beiden kunnen op elk moment in het leven voorkomen
Neurogenese kan zelfs tot op late leeftijd voorkomen
het komt voor in de subgranulaire zonde (SGZ) van de hippocampus en de sub ventriculaire zonde (SVZ) van de ventrikels
wat is pathologische veroudering
pathologische verpudering is als oudere mensen aantonbare hersen neuropathologie en/of gediagnostiseert zijn met neruologische stoornis
- witte stof leasies, hersenblieding, dementie, risico van traumatische hersenschade
wat zijn kenmerken van pathologische veroudering van de hersenen
kenmerken van pathologische veroudeing van de hersenen zijn:
- groter dan verwachte volumenverlies in een of meer hersengebieden
- disregulatie van calsium homeostase
- bewijs voor biomarkers van het CFS, maar ook grote verminderde neurogenese en neruoplastisiteit
Let op dit kan ook allemaal vookomen bij normale veroudering
waar zijn dit symptomen van:
- groter dan verwachte volumenverlies in een of meer hersengebieden
- disregulatie van calsium homeostase
- bewijs voor biomarkers van het CFS, maar ook grote verminderde neurogenese en neruoplastisiteit
pathologische veroudering
wat houd de compensatie hypothese in
de compensatie hypothese verklaart waarom jongere maar een hemisfeer gebruiken en oudere vaker beide hemisferen gebruiken
volgens de hypothese komt dat doordat ouderen een falende hippocampus compenseren
wat zijn problemen met de normen van tests voor ouderen
- er is een gebrek aan norm validatie voor 75+
- nomen zijn gebaseert op cross-sectioneel ondezoek of biased populaties (kleine sampels)
- geen rekening gehouden emt sociaal economische invloeden op testscores
Wat zjin subjectieve cognitieve complaints
subjectiee cognitieve complaints (SCC) zijn zelf gerapporteerde cognitieve problemen (door patienten of gemachtigde). dit is belangirjk voor een mild cognitive impaimend
- beoordeling praktijk: open vragen of interventies
- beoordeeld onderzoek: Cognitive failure questionaire of everyday memmory questionaire of de BRIEF questionaire
- vragnelijsten voor speciale populaties: Checklist for cognitive and emotional concequenses of stroke
