Hjúkrun eftir aðgerð á meltingarvegi

Question 1

Hvað er meltingarvegurinn langur?

Answer 1

7-8 metrar

Question 2

Hvaða líkamlegu þættir geta valdið vandamálum í meltingarvegi?

Answer 2

Blæðing
Rof
Stífla
Bólga
Sýking
Krabbamein
Drep v/skerts blóðflæðis
Starfræn truflun v/taugavandamála

Question 3

Hvaða sálrænu þættir geta valdið vandamálum í meltingarvegi?

Answer 3

Kvíði
Streita

Question 4

Hvaða upplýsingum viljum við safna hjá sjúklingi með vandamál í meltingarvegi?

Answer 4

Verkir
Lífsmörk
Ógleði
Uppköst
Hægðalosun/-mynstur (breytingar, niðurgangur, harðlífi)
Útlit hægða
Vindlosun
Matarlyst/þyngdarmynstur
Næringarástand, næringarmat
Líkamsskoðun

Question 5

Hvaða rannsóknir eru framkvæmdar við upplýsingasöfnun hjá sjúkdómum með veltingarvegsvandamál?

Answer 5

Blóð:
- Status
- CRP
- Sölt
- Lifrar- og brispróf
- Æxlisvísar
Þvag:
- Blóð
- Sýking
Hægðir:
- Blóð
- Sýking
Speglanir:
- Vélinda/magi/skeifugörn
- Ristill/endaþarmur
- Gallvegir (ERCP)
Myndrannsóknir:
- Rtg
- CT
- MRI
- Ómun

Question 6

Hvaða aðgerðir á meltingarvegi eru framkvæmdar í kviðsjá?

Answer 6

Botnlangaaðgerðir
Gallblöðruaðgerðir
Ristilaðgerðir
Aðgerðir til greiningar (explorative)
Bakflæðisaðgerðir (Nissen fundoplication)
Skurðaðgerðir við offitu

Question 7

Hvaða aðgerðir á meltingarvegi eru framkvæmdar með opinni aðgerð?

Answer 7

Vélindabrottnám
Brottnám á maga
Lifraraðgerðir
Whipple
Abdominal/perineal resection
Endaþarmsaðgerðir
Kviðslitsaðgerðir
Stómaaðgerðir

Question 8

Í hverju felst hjúkrun fyrir aðgerð á meltingarvegi?

Answer 8

Upplýsingasöfnun
Prehabilitation
Undirbúningur og fræðsla
Stuðningur

Question 9

Hvaða hjúkrunargreiningar fá sjúklingar fyrir aðgerð á meltingarvegi?

Answer 9

Undirbúningur fyrir aðgerð
Ónóg þekking

Question 10

Hvaða hjúkrunargreiningar fá sjúklingar eftir aðgerð á meltingarvegi?

Answer 10

Hætta á fylgikvillum aðgerðar
Verkir
Hætta á vökva- og elektrolítaójafnvægi
Truflun á starfsemi meltingar
Skert sjálfsbjargargeta
Næring minni en líkamsþörf
Ófullnægjandi öndun
Andleg vanlíðan
Ónóg þekking
Breytt líkamsímynd
Skurðsár/vefjaskaði sár
Hætta á sýkingu
Hætta á þrýstingssárum
Byltuhætta
Undirbúningur útskriftar

Question 11

Hverjir geta fylgikvillar aðgerða verið?

Answer 11

Blæðing
Blóðtappi
Sýking
Lungnabólga
Anastomosuleki

Question 12

Hvernig fylgjumst við með og komum í veg fyrir fylgikvilla aðgerða?

Answer 12

Lífsmörk
Hreyfing
Öndunaræfingar
Fylgjast með blóðprufum
Eftirlit
Fræðsla

Question 13

Hvað eiga sjúklingar auðveldara með að gera eftir aðgerð ef þeir fá viðeigandi verkjastillingu?

Answer 13

Sjúklingar eiga auðveldara með:
- hreyfingu
- djúpöndun
- hvíld
- bata

Þeim líður líka betur andlega.

Question 14

Hvaða lyf eru gefin eftir litlar aðgerðir s.s. botnlangatökur, gallkaganir, lítil kviðslit o.fl.?

Answer 14

Íbúfen og paratabs fast/pn
Tradolan pn

Question 15

Hvaða lyf eru gefin fyrir og eftir kviðsjárspeglanir (flýtibati)?

Answer 15

Targin og paratabs fyrir aðgerð og reglulega eftir.
Targin skipt út fyrir Tradolan við útskrift.

Question 16

Hvaða lyf eru gefin fyrir og eftir opnar kviðarholsskurðaðgerðir (flýtibati)?

Answer 16

Paratabs fyrir og fast eftir aðgerð.
Utanbastdeyfing (FBA/BFA).
Tradolan sett inn þegar deyfing tekin út.

Question 17

Hvers konar verkir eru algengir eftir kviðarholsspeglun, hvar finnur fólk mest fyrir þeim og hvað vara þeir yfirleitt lengi?

Answer 17

Loftverkir í öxlunum.
Vara í 2-3 daga.

Question 18

Hverjir eru verkþættirnir fyrir hjúkrunargreininguna hætta á vökva- og elektrólýtajafnvægi?

Answer 18

Vigta daglega
Tæma þvagpoka reglulega
Mæla og skrá inn/út og gera upp vökvajafnvægi a.m.k. einu sinni á vakt + sólarhringsuppgjör
Meta bjúg
Mæla súrefnismettun/O2-þörf
Þvagræsandi skv. fyrirmælum
Fylgjast með blóðprufum
Ath. niðurgang, uppköst, hita og svita

Question 19

Hver eru einkenni garnalömunar (ileus, subileus)?

Answer 19

Ógleði, uppköst
Þaninn kviður
Ekki flatus/garnahljóð
Kviðverkir

Question 20

Hverjir eru 2 flokkar ileus?

Answer 20

Mechanical ileus og paralytic ileus

Question 21

Hvaða þættir orsaka mechanical ileus?

Answer 21

Samvextir
Snúningur
Hægðatregða
Fyrirferð

Question 22

Hvaða þættir orsaka paralytic ileus?

Answer 22

Aðgerð
Bólgur/sýking í kviðarholi
Lyf
Mænuskaði

Question 23

Hvenær á fyrst að skipta á skurðsáraumbúðum eftir aðgerð?

Answer 23

Á 2. eða 3. degi

Question 24

Hver er yfirleitt ástæðan fyrir hita á fyrstu dögunum eftir skurðaðgerð á meltingarvegi?

Answer 24

Samfall á lungnablöðrum (grunn öndun vegna verkja í kviðnum)

Question 25

Hver er meðferðin við samfalli á lungnablöðrum?

Answer 25

Verkjastilling Öndunaræfingar á klst fresti Hreyfing O2 pn Lífsmörk

Question 26

Hver er meðferðin við hjúkrunargreiningunni skert sjálfsbjargargeta?

Answer 26

Verkjastilling Fræðsla Hvetja til sjálfshjálpar Hjálpartæki Aðstoð við ADL eftir þörfum

Question 27

Hvernig getur birtingarmynd taugaskaða verið eftir skurðaðgerð á kviðarholi?

Answer 27

Risvandamál Vandamál við tæmingu á þvagblöðru (leki/tregða)

Question 28

Nefndu 5 mismunandi staðsetningar stóma

Answer 28

Smágirni Risristill Þverristill Fallristill Bugðuristill

Question 29

Hvað veldur því að fólk þarf að fá stóma?

Answer 29

Krabbamein Bólgusjúkdómar Ristilpokabólga Trauma

Question 30

Nefndu 2 ástæður þess að fólk fær enda ristilstóma

Answer 30

Krabbamein í endaþarmi Colitis Ulcerosa

Question 31

Nefndu 2 ástæður þess að fólk fær enda smágirnisstóma

Answer 31

Colitis Ulcerosa Crohn's

Question 32

Í hverju felst stómahjúkrun fyrir aðgerð?

Answer 32

Innskriftarmiðstöð 3-7 dögum fyrir aðgerð Fræðsla til sjúklings og aðstandenda Nota mynd af meltingarvegi Lýsing á stóma - myndir/myndbönd Merkja stómastað, sýna hjálpargögn Heimsóknarþjónusta Stómasamtakanna Líkamlegur undirbúningur

Question 33

Hvað einkennir hægðir úr garnastóma?

Answer 33

Mjög þunnar hægðir sem innihalda mikið af: - vatni - elektrólýtum - meltingarensímum

Question 34

Hvenær er fyrsta pokaskipting á stóma gerð eftir aðgerð?

Answer 34

ca 5 dögum eftir aðgerð (fyrr ef leki)

Question 35

Hvernig lítur heilbrigt stóma út?

Answer 35

Rautt og glansandi

Question 36

Hvernig verður stóma á litinn ef blóðflæði er skert?

Answer 36

svart

Question 37

Hvað bendir loft í stómapoka til og hvað má sjúklingur gera þegar það gerist?

Answer 37

að meltingin sé komin í gang sjúklingur má þá byrja að borða

Question 38

Hvað er ráðlagt að gera við mat ef hægðir eru mjög vatnskenndar í garnastóma?

Answer 38

salta mat aukalega

Question 39

Hvenær á að tæma poka hjá ileostóma/garnastóma?

Answer 39

Þegar hann er ca. hálffullur.

Question 40

Hver geta sálræn og félagsleg áhrif stómaaðgerða verið?

Answer 40

Breytt líkamsímynd Kynlífsvandamál Breytingar á svefni Áhyggjur vegna leka og lyktar