Brainscape's Knowledge GenomeTM


Top Flashcards (Certified)
All Flashcards

Z- Algemene pathologie > Hoofdstuk 11: Endocrinologie > Flashcards

Hoofdstuk 11: Endocrinologie Flashcards

(61 cards)

Start Studying
1
Q

Wat is een hormoon?

A

Een afscheidingsproduct van een endocriene klier en heeft een specifieke werking op een bepaald doelwit – of targetorgaan.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Wat is een endocriene klier?

A

Een klier met een inwendige secretie: dit is een klier die haar secreet (hormoon) rechtstreeks afgeeft aan de bloedbaan.

Bv. hypofyse, hypothalamus, bijnier, schildklier, ovaria, testes,…

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Wat is een exocriene klier?

A

Een klier met een uitwendige secretie

bv. traanklier, pancreas, melkklieren,…

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Wat is hypopituarisme?

A

Bij hypopituarisme is er sprake van een afwezige vrijstelling van hormonen uit de hypofyse.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

HYPOPITUARISME

Klinisch beeld?

A

Globaal of gedeeltelijk tekort van
verschillende hormonen
⭢ klinisch beeld is dus variabel en omvat verschillende orgaansystemen

Typisch voor endocrinologische aandoeningen.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

HYPOPITUARISME

Veroorzaakt door?

A

In het volwassen leven, het vaakst door: adenoom, chirurgie of bestraling van de hypofyse.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

SYNDROOM VAN SHEEHAN

Definitie?

A

Necrose van de maternale hypofyse door een postpartale, hemorragische shock

= Belangrijkste oorzaak van hypopituarisme in ontwikkelingslanden.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

SYNDROOM VAN SHEEHAN

Pathofysiologie?

A

Het weefsel van de hypofyse is postpartaal zeer gevoelig aan O2-tekort.
* Vooral de adenohypofyse wordt onder lage druk bevloeid ⭢ perfusie valt makkelijk weg in situaties van hypotensie.
* Hypofyse groeit tijdens de zws tot 36% ⭢ weefsel extra kwetsbaar voor ischemie en necrose.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

SYNDROOM VAN SHEEHAN

Symptomen?

A

Symptomen erg variabel in timing en ernst.

Ernstige gevallen ⭢ onmiddellijke postpartale collaps

Milde gevallen ⭢ symptomen pas na enkele dagen, weken of zelfs maanden:

  • Hoofdpijn, vermoeidheid
  • Uitval van de melksecretie, geen borstvoeding (geen prolactine)
  • Amenorree (geen gonadotrofines)

De mate van beschadiging bepaalt klinisch beeld.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

SYNDROOM VAN SHEEHAN

Complicaties?

A
  • GH-deficiëntie
  • diabetes insipidus
  • Gevaarlijkst = acute bijnierschorsinsufficiëntie.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

SYNDROOM VAN SHEEHAN

Behandeling

A

Toedienen van de ontbrekende hormonen.

Substitutietherapie, meestal toediening van de ‘perifere’ hormonen en niet de adenohypofysaire hormonen zelf

(bv.bijnierschorshormonen zoals hydrocortisone ipv ACTH).

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

SYNDROOM VAN SHEEHAN

Panhypopituarisme?

A

Gebrekkige
vrijstelling van alle hypofysaire hormonen.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Leg uit: congenitale groeihormoondeficiëntie. Welke behandeling?

A

Een tekort aan GH van bij de geboorte ⭢ groeivertraging, ontwikkelingsvertraging en latere tanddoorbraak.

Behandeling: subcutaan toedienen groeihormoon.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Leg uit: verworven groeihormoondeficiëntie.

A

Een tekort aan GH van tijdens het volwassen leven⭢ geen impact meer op de gestalte aangezien de groeischijven van de lange beenderen reeds gesloten zijn.

Wel verandert de lichaamssamenstelling: meer vetmassa, minder spiermassa, lagere botdichtheid.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

DIABETES INSIPIDUS

Wat veroorzaakt het? Wanneer zien we het vooral?

A

Een tekort aan antidiuretisch hormoon vanuit de neurohypofyse veroorzaakt diabetes insipidus.

Vooral vastgesteld bij:
- tumoren van de hypofyse,
- na hersenoperaties,
- hoofdtraumata
- syndroom van Sheehan.

Zeldzaam!

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

DIABETES INSIPIDUS

Pathofysiologie en symptomen?

A

ADH stimuleert de opname van water in de niertubuli (belet dat er teveel vocht verloren gaat via de nieren).

Tekort van ADH ⭢ overvloedige diurese ⭢ polyurie
Symptomen:
- Polyurie (10-20l/24u!)
- Nycturie
- Polidipsie
- Ongeconcentreerde urine

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

DIABETES INSIPIDUS

Complicaties?

A

hypernatriëmie, dehydratatie.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

DIABETES INSIPIDUS

Differentieel diagnose?

A
  • Diabetes mellitus (type 1): polyurie en polydipsie zijn hier een uiting van hyperglycemie.
  • Psychogene polydipsie (= potomanie): overmatig drinken maakt hier deel uit van een psychiatrisch ziektebeeld. Onderscheid met diabetes insipidus maken door dorstproef’
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Wat is een dorstproef?

A

Als patiënt met diabetes insipidus geen drinken krijgt ontstaat ernstige dehydratatie terwijl de urine ongeconcentreerd blijft; bij potomanie zal het urinedebiet afnemen en de urine geconcentreerd worden

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

DIABETES INSIPIDUS

Behandeling?

A

Toediening van synthetisch ADH

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

HYPERTHYROÏDIE

Definitie?

A

Toegenomen productie en secretie van de schildklierhormonen thyroxine (T4) en tri-iodothyronine (T3) vanuit de schildklier.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

HYPERTHYROÏDIE

Oorzaken

A
  • (80%) Ziekte van Graves: auto-immuunziekte waarbij antilichamen worden
    geproduceerd die binden op de TSH-receptoren thv de folliculaire cellen in de schildklier ⭢ productie van schildklierhormonen onnodig gestimuleerd.
  • (15%) toxisch adenoom: T4 en T3-productie vanuit een goedaardig schildkliergezwel (vooral bij ouderen).
  • Overige: door behandeling met jodiumhoudende producten
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

HYPERTHYROÏDIE

Symptomen

A

Zeer variabel, zowel in ernst als in betrokken orgaansystemen ⭢ T3 en T4 kunnen de activiteit van vrijwel alle weefsels stimuleren ⭢ symptomen van hyperthyroïdie passen bij een beeld van hypermetabolisme:

  • Constitutioneel: vermagering (ondanks eetlust), warme huid, zweten, warmte-intolerantie,…
  • Neurologisch: tremor, zenuwachtigheid, vermoeidheid, insomnia,…
  • Cardiovasculair: palpitaties, tachycardie, (secundaire) hypertensie,…
  • Respiratoir: dyspnoe, tachypnoe,…
  • Gastro-intestinaal: diarree, nausea, braken,…
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

HYPERTHYROÏDIE

Symptomen - Zichtbare zwelling van de schildklier?

A

= struma, kropgezwel of goiter.
Onstaat door TSH-receptorstimulatie.

Lokale druk van de schildklier op de trachea of slokdarm ⭢ dysfagie, globusgevoel of dyspnoe.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
# **HYPERTHYROÏDIE** Specifiek symptoom voor de ziekte van Graves?
**Exoftalmie** (=uitpuilende ogen) door oedeemvorming achterin de oogkassen.
26
# **HYPERTHYROÏDIE** Diagnose en verklaring?
Kan gesteld worden door het **meten van TSH, T3 en T4 in het serum**: * TSH: ⭣ * T3, T4: ⭡ **Verklaring**: hoge bloedspiegels T3 en T4 ⭢ signaal aan de adenohypofyse om vrijzetting van TSH te verminderen (negatieve feedbackloop). Langdurige overstimulatie ⭢ sterke verlaging circulerend TSH Eenzelfde effect speelt zich af thv de hypothalamus met TRH (thyroid releasing hormone). **Bijkomend onderzoek:** * TSH-receptor antistoffen (ziekte van Graves) * Schildklierscintigrafie: functie-onderzoek van de schildklier (nucleaire geneeskunde)
27
# **HYPERTHYROÏDIE** Complicaties?
- **aritmieën** (bv. VKF) - **psychische** decompensatie (bv. acute verwardheid, agitatie of manie). - Zeldzaam: **thyreotoxische storm**: levensbedreigende klachten bv. acuut hartfalen, hyperthermie of epilepsie ⭢ mortaliteit tot 50%.
28
# **HYPERTHYROÏDIE** Behandeling?
* Medicatie: **thyreostatica** om de schildklier eerst ‘stil te leggen’. Nadien wordt de schildklierfunctie medicamenteus overgenomen: **thyroïdhormonen**. * **Heelkunde** (bv. bij groot struma) * **Radioactief jodium** wordt enkel opgenomen door de schildklier, zo wordt de schildklier van binnenuit bestraald en vernietigd.
29
# **HYPOTHYROÏDIE** Definitie?
**Tekort** aan schildklierhormoon
30
# **HYPOTHYROÏDIE** Pathofysiologie?
* **Ziekte van Hashimoto**: auto-immuunziekte waarbij antilichamen worden geproduceerd die binden op bepaalde enzymen in de schildkliercellen ⭢ productie van T3 en T4 verstoord. * **aangeboren** * **jodiumtekort** * **iatrogeen** (bv. door medicatie of heelkundige wegname van een struma).
31
# **HYPOTHYROÏDIE** Symptomen?
**Variabel** *(ernst en betrokken orgaansystemen)* - **struma** - **Constitutioneel**: Gewichtstoename (ondanks verminderde eetlust), koude intolerantie, droge en koude huid - **Neurologisch**: Traagheid, geheugenproblemen, concentratiestoornissen - **Cardiovasculair**: Bradycardie, hypotensie - **Respiratoir**: Bradypnoe - **Gastro-intestinaal**: Obstipatie ⇨ **Hypometabolisme** wordt beter verdragen door het organisme dan hypermetabolisme *(milde hypothyroïdie soms onopgemerkt)*
32
# **HYPOTHYROÏDIE** Waartoe kan het leiden bij kinderen?
**Cretinisme** = achterstand op gebied van groei en neurologische ontwikkeling **Zeldzaam** door screening in **hielprik** + aanbod **jodium** in voedingsmiddelen
33
# **HYPOTHYROÏDIE** Jodiumdeficiënties?
- **Lichte** **jodiumtekorten** komen relatief **frequent** voor. - **Zwangere vrouwen ⭢ hogere behoefte** aan jodium voor de hersenontwikkeling van de foetus. ⭢ Extra inname tijdens de zwangerschap *(reeds aanwezig in sommige vitaminepreparaten)*
34
# **HYPOTHYROÏDIE** Diagnose?
Kan gesteld worden door het meten van **TSH, T3 en T4 in het serum**: * TSH: ⭡ * T3, T4: ⭣ Bijkomend onderzoek: * TPO-antistoffen (ziekte van Hashimoto) * Schildklierscintigrafie
35
# **HYPOTHYROÏDIE** Behandeling?
Medicatie: **toedienen van schildklierhormoon**
36
# **EUTHYROÏDE GOITER** Definitie?
**Schildkliervergroting** met normale schildklierfunctie.
37
# **EUTHYROÏDE GOITER** Pathofysiologie?
Bij situaties waarin de schildklier iets harder werkt door een **toegenomen nood** aan schildklierhormoon *(bv. puberteit of zwangerschap)*.
38
Hoe kan je de toegenomen schildklierfunctie verklaren in de zwangerschap?
Humaan choriongonadotrofine (**hCG**) heeft **dezelfde a-subunit als TSH** ⭢ kan **ook op de TSH-receptor binden** ⭢ productie van schildklierhormonen kan dus van bij de start van de zwangerschap **opgedreven** worden.
39
# **EUTHYROÏDE GOITER** Behandeling? | Behandeling?
**Niet nodig** tenzij lokaal drukeffect, of gekend jodiumtekort.
40
Geef meer uitleg over onderdelen van de bijnier? Wat maken ze aan?
* De **cortex** (schors): ⭢ aldosteron ⭢ cortiso ⭢ androgenen *(vb DHEA)* * De **medulla** (merg) ⭢ catecholamines *((nor)adrenaline)*
41
# **FEOCHROMOCYTOOM** Definitie?
= Een (meestal goedaardig) gezwel van de bijnier dat **overmatig catecholamines produceert**. | Pathologie van de medulla
42
# **FEOCHROMOCYTOOM** Symptomen?
* Secundaire hypertensie * Palpitaties * Hoofdpijn * Symptomen van **hypermetabolisme** (met normale schildklierfunctie).
43
# **FEOCHROMOCYTOOM** Behandeling?
**Chirurgisch**: excisie van de tumor.
44
# **SYNDROOM VAN CUSHING** Definitie?
Klinisch beeld dat het gevolg is van een **overaanbod aan glucocorticoïden** *(cortisol)*.
45
# **SYNDROOM VAN CUSHING** Pathofysiologie?
Diverse oorzaken: * **Iatrogeen**: toedienen van corticoïden *(langdurig of hoge dosis bv. bij COPD)*. * De **‘echte’ ziekte van Cushing**: hypofyseadenoom dat ACTH produceert. * **Ectopische ACTH-productie** *(bv. als paraneoplastisch fenomeen bij longtumor).* * **Bijnierschorstumor** die cortisol produceert.
46
# **SYNDROOM VAN CUSHING** Symptomen?
- **Gewichtstoename** met herverdeling van het lichaamsvet: ⭢ Centrale obesitas *(= toegenomen buikomtrek)* ⭢ Vollemaansgezicht ⭢ Typische vetophoping in de nek *(bizonnek of buffalo hump)* * **Eiwitten** in het lichaam worden **afgebroken**: ⭢ Huid wordt dun en atrofisch ⭢ Striae op abdomen, dijen en armen * **Spieren** worden **afgebroken** ⭢ vermoeidheid, ⭢ spierzwakte ⭢ zichtbare spieratrofie ledematen * **Vaatwand** wordt **brozer** ⭢ purpura ⭢ ecchymosen
47
Wat zien we hier?
"Moon face", **vollemaansgezicht**
48
Wat zien we hier?
Bizonnek
49
# **SYNDROOM VAN CUSHING** Complicaties?
* **Psychische symptomen**: depressie, psychose, ⭣ libido * **Diabetes**: cortisol ⭢ hyperglycemie en insulineresistentie ⭢ type 2 diabetes mellitus * **Hypertensie**: cortisol heeft een lichte mineralocorticoïde activiteit ⭢ secundaire hypertensie * **Osteoporose en fracturen** door versnelde botafbraak **Vrouwen met het syndroom van Cushing tgv een bijniertumor** ⭢ vaak ook overproductie **androgenen** ⭢ amenorroe, acne, infertiliteit en hirsutisme | Frequent!
50
Wat zien we hier?
**hirsutisme** (mannelijk beharingspatroon).
51
# **SYNDROOM VAN CUSHING** Behandeling?
Is **afhankelijk van de oorzaak** chirurgie, radiotherapie
52
# **HYPERALDOSTERONISME** Definitie?
**Teveel aan aldosteron**, een hormoon dat ter hoogte van de nieren zorgt voor de **retentie** van **zout** (natrium), **water**, en gecontroleerd **verlies van kalium**.
53
# **HYPERALDOSTERONISME** Pathofysiologie?
* **Primaire** vorm: adenoom van de zona glomerulosa (cortex) = **ziekte van Conn.** * **Secundaire** vorm: veel frequenter, het gevolg van een **slechte doorbloeding van de nieren** ⭢ gedaalde nierperfusie ⭢ activatie R.A.A.S ⭢ aldosteron ⭡⭡ Minder Na+ en H2O uitgescheiden thv de nieren ⭢ bloedvolume ⭡ ⭢ slagvolume en bloeddruk ⭡⭡
54
# **HYPERALDOSTERONISME** Symptomen
Matige, secundaire arteriële **hypertensie** is vaak de enige klacht.
55
# **HYPERALDOSTERONISME** Complicaties?
**Elektrolietenstoornissen**: hypernatriëmie en hypokaliëmie ⭢ ernstige gevallen leiden tot hartritmestoornissen.
56
# **HYPERALDOSTERONISME** Behandeling?
* **Medicatie**: **spironolacton** *(aldosteron-antagonist)* * **Chirurgie**: **excisie** van de tumor.
57
# **BIJNIERSCHORSINSUFFICIËNTIE** Definitie?
**Onvoldoende** productie van **bijnierschorshormonen**.
58
# **BIJNIERSCHORSINSUFFICIËNTIE** Pathofysiologie?
**Primaire vorm = ziekte van Addison**, zeldzaam, veroorzaakt door: * **Auto-immuundestructie** van de bijnierschors *(soms samen met andere auto-immuunaandoeningen bv. de ziekte van Graves).* * **Tumorale** invasie *(bv. metastasen van een longtumor)*. **Secundaire vorm**, veel frequenter, veroorzaakt door: * Het **plots stopzetten** van een langdurige behandeling met **corticoïden**. * Een **bilaterale bloeding** in de bijnieren.
59
# **BIJNIERSCHORSINSUFFICIËNTIE** Symptomen?
* Progressief **gewichtsverlies** * **Gastro-intestinale klachten**: verminderde eetlust, braken, diarree * **Hypotensie**, syncope * **Hyperpigmentatie** van niet aan de zon blootgestelde huid *(bv. handpalmen)* o.i.v. ACTH dat een stimulatie geeft van de melanocyten | Grotendeels verklaard door een tekort aan aldosteron en cortisol.
60
# **BIJNIERSCHORSINSUFFICIËNTIE** Complicaties?
* Hypoglycemie * Elektrolietenstoornissen, HypoNa, HyperK *(kan ook leiden tot hartritmestoornissen)* * **Addison-crisis =** acute, ernstige bijnierschorsinsufficiëntie met levensbedreigende hypotensie en shock
61
# **BIJNIERSCHORSINSUFFICIËNTIE** Behandeling?
**Substitutie** van glucocorticoïden en **correctie** van de elektrolietenstoornissen.

Z- Algemene pathologie (12 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions